23224	MAT 1:11	Ri qa mam Josías are u tat ri qa mam Jeconías, xuquje' ri e rachalal. Pa taq ri q'ij ri' xek'am b'i ri winaq aj Israel, xeopan k'u pa ri tinimit Babilonia.
23225	MAT 1:12	Aretaq ri winaq aj Israel e k'o chik pa ri tinimit Babilonia, ri qa mam Jeconías xk'oji jun u k'ojol, Salatiel u b'i'. Ri qa mam Salatiel are u tat ri qa mam Zorobabel.
23230	MAT 1:17	Je ri' chi kajlajuj juch'ob' tataxelab' kachi'l ri ki k'ojol e ok'owinaq xchaptaj loq ruk' ri qa mam Abraham k'ä ruk' ri qa mam David. Kajlajuj chik xchaptaj loq ruk' ri qa mam David k'ä aretaq xek'am b'i ri winaq aj Israel, xeopan pa ri tinimit Babilonia. Te k'u ri' e k'o chi kajlajuj chik k'ä xil na u wäch ri Cristo.
23231	MAT 1:18	Are je wa' xb'antajik aretaq xil u wäch ri alaj a Jesús: Ri q'apoj al María ru nan u yo'm chi u tzij che k'ulanem ruk' ri a José. Mäja' k'u kek'uli'k aretaq ri al María xkanaj yawab' winaq rumal ru chuq'ab' ri Loq'alaj Espíritu.
23233	MAT 1:20	Aretaq je' tajin kuchomaj wa', xpe jun ángel ri taqom loq rumal ri Dios ri xuk'ut rib' chuwäch ri a José pa ri u waram, xub'ij che: A José, at b'a' at rachalaxik ri tat David. Maxej awib' chuk'amik ri al María che awixoqil, rumal chi ri ral ri kil na u wäch, are rech ri Loq'alaj Espíritu wa'.
23234	MAT 1:21	Ri are' käk'oji na jun ral ala, kakoj k'u na JESÚS che u b'i'. (Ri “Jesús” kel kub'ij “To'l Qe”.) Je' u b'i' wa' rumal chi keuto' na ru winaqil, keresaj na pa ri ki mak, —xcha ri ángel.
23236	MAT 1:23	Ri q'apoj ali käkanaj na kan yawab' winaq, käril k'u na u wäch jun ral ala ri käb'ix na Emanuel che, —kächa'. Kel kub'ij wa': Ri Dios k'o quk', —kächa ri'.
23239	MAT 2:1	Ri alaj a Jesús xil u wäch pa ri tinimit Belén, ri k'o pa Judea. Are chi' k'o ri tat Herodes che nim taqanel puwi' ronojel ri Judea. Xeopan k'u jujun achijab' ajno'jab' pa ri tinimit Jerusalén, jela' k'u kepe pa relb'al q'ij.
23240	MAT 2:2	Xkita' k'u u tzijol chila', xkib'ij: ¿Jawije' käriqtaj wi ri nim taqanel ri kätaqan na pa ki wi' ri winaq aj Israel ri k'ä te' xil u wäch? Xa xqil ru ch'imil pa relb'al q'ij, rumal ri' xujpe chuq'ijilaxik, —xecha'.
23243	MAT 2:5	Ri e are' xkib'ij che: Pa ri tinimit Belén ri k'o pa Judea, rumal chi ri q'alajisal re ru Loq' Pixab' ri Dios je wa' xutz'ib'aj:
23245	MAT 2:7	Are k'u ri tat Herodes chelaq'al xeusik'ij ri ajno'jab', xuta' k'u chke jampa' qas xk'utun ri ch'imil.
23246	MAT 2:8	Te ri' xeutaq b'i pa Belén, xub'ij b'i chke: Jix b'a' jela', chitatab'ela' jawije' k'o wi ri ak'al. Aretaq kiriqo, chixpe chub'ixik chwe, rech ri in xuquje' kine' na chuq'ijilaxik, —xcha chke.
23247	MAT 2:9	Ri ajno'jab' xuwi xkito ri xb'ix chke rumal ri nim taqanel, xeb'e'k. Are k'u ri ch'imil ri xkil pa relb'al q'ij xnab'ej chkiwäch, k'ä xopan na puwi' ri k'o wi ri ak'al, xtak'i k'u chila'.
23249	MAT 2:11	Xeb'ok k'u b'i pa ri ja, xkil k'u ri ak'al k'o ruk' ri al María ru nan. Xexuki'k, xkiq'ijilaj ri ak'al. Te k'u ri' xkijaq u wi' ri ki k'olib'al, xkisipaj q'än puaq, incienso, xuquje' mirra che ri Are'.
23250	MAT 2:12	Te k'u ri' xb'ix chke pa achik' chi meok'ow chi jela' jawije' k'o wi ri tat Herodes. Xetzelej k'u b'i pa ri ki tinimit, xkik'am b'i jun b'e chik.
23251	MAT 2:13	Aretaq e b'enaq chi ri ajno'jab', xpe jun ángel ri taqom loq rumal ri Dios, xuk'ut rib' chuwäch ri a José pa achik', xub'ij che: Chatwalijoq, chak'ama b'i ri ak'al, rachi'l ru nan, chixanimaj b'ik. Jix pa Egipto, chixkanaj k'u na kan chila' k'ä kinb'ij na chiwe jampa' kixpetik. Je ri' chib'ana rumal chi ri tat Herodes kutzukuj na u kämisaxik ri ak'al, —xcha ri ángel che.
23252	MAT 2:14	Xwalij k'u ri a José, xuk'am ri ak'al, rachi'l ru nan, chaq'ab' k'ut xeb'el b'ik, xeb'e' pa Egipto.
23253	MAT 2:15	Chila' xek'oji wi na k'ä xkäm na ri tat Herodes. Je' xb'antaj wa' rech qas je' kel wi jas ri xub'ij ri Dios rumal ri q'alajisal re ru Loq' Pixab' ri kub'ij: “Pa Egipto xinsik'ij wi loq ri nu K'ojol,” —kächa'.
23254	MAT 2:16	Aretaq ri tat Herodes xretamaj chi man are tä qas tzij ri xb'ix kan che kumal ri ajno'jab', sib'alaj xpe royowal. Xutaq k'u ki kämisaxik konojel ri ak'alab' alab'om ri tz'aqat chi kieb' ki junab' xuquje' ri mäja' kätz'aqat kieb' ki junab' ri e k'o pa ri tinimit Belén xuquje' ri e k'o pa taq ri tinimit chunaqaj ri Belén, je' jas ri q'ij ri xkib'ij kan ri ajno'jab'.
23256	MAT 2:18	Xtataj k'ut chi k'o jun ri kuraq u chi' pa ri tinimit Ramá, nimalaj oq'ej wa', nimalaj b'is käb'anik. Are ri nan Raquel ri kub'isoj ki wäch ri ral, ri man kuya' taj käku'b'isax u k'ux rumal chi ya e käminaq chik ri ral, —kächa'.
23257	MAT 2:19	Aretaq k'ut käminaq chik ri tat Herodes, jun ángel ri taqom loq rumal ri Dios xuk'ut rib' chuwäch ri a José pa achik' jela' pa Egipto, xub'ij che:
23258	MAT 2:20	Chatwalijoq, chak'ama b'i ri ak'al awuk', xuquje' ru nan, chixtzelej chi na jumul pa Israel. Xekäm k'u konojel ri käkaj käkikämisaj ri ak'al, —xcha che.
23259	MAT 2:21	Xwalij k'u ri a José, xuk'am b'i ri ak'al rachi'l ru nan, xtzelej chi na jumul pa Israel.
23260	MAT 2:22	Aretaq k'ut ri a José xuto chi are ri tat Arquelao chik k'o che nim taqanel pa Judea chuk'exel ri Herodes ru tat, xuxej rib' xe' jela'. Xch'ab'ex k'u rumal ri Dios pa achik', rumal ri' jela' xe' wi pa Galilea.
23261	MAT 2:23	Aretaq xopan chila', jela' xek'ol wi pa ri tinimit Nazaret. Je' xb'antaj wa' rech qas je' kel wi ri xkib'ij kan ri q'alajisal taq re ru Loq' Pixab' ri Dios, chi ri Jesús käb'ix na aj Nazaret che.
23262	MAT 3:1	Pa taq ri q'ij ri' ri tat Juan Qasal Ja' xopan pa Judea, pa taq ri juyub' ri kätz'inowik. Tajin kutzijoj ru Loq' Pixab' ri Dios.
23263	MAT 3:2	Kub'ij k'u chke ri winaq: Chik'exa ri iwanima', chik'exa ri i chomanik, rumal chi xa jub'iq' chik man kuchaplej ru taqanik ri Dios, —xcha chke.
23264	MAT 3:3	We tat Juan ri' are wa' ri xtz'ib'ax kan chrij ojer rumal ri qa mam Isaías, ri q'alajisal re ru Loq' Pixab' ri Dios ri kub'ij: K'o jun ri ko käch'aw pa taq ri juyub' ri ketz'inowik, kub'ij: “Chib'ana u b'anik ri nim b'e ri käb'in wi ri Qajaw. Chisuk'umaj, chib'ana sib'alaj jikom che,” —xcha ri qa mam Isaías.
23265	MAT 3:4	Are k'u ri tat Juan xukoj atz'iaq ri b'anom ruk' ri rismal jun awaj, camello u b'i', tz'um k'u ru pas. Xa sak' xuquje' uwal che' xutijo.
23266	MAT 3:5	Xepe k'u ri winaq aj Jerusalén, xuquje' ri e k'o pa taq nik'iaj taq tinimit chik re Judea xuquje' ri e k'o chunaqaj ri nima' Jordán, xeopan k'u ruk' ri tat Juan chutatab'exik ri kub'ij.
23267	MAT 3:6	Aretaq xkiq'alajisaj ri ki mak, xb'an k'u ki qasna' rumal ri tat Juan pa ri nima' Jordán.
23268	MAT 3:7	Aretaq k'ut xril ri tat Juan chi e k'ia chke ri tata'ib' fariseos xuquje' ri tata'ib' saduceos xepetik rech käb'an ki qasna', xub'ij chke: ¡Ri alaq sub'anelab' taq winaq! ¿Jachin k'u ri xb'in chech alaq chi rajwaxik kanimaj alaq chuwäch ri nimalaj royowal ri Dios ri käpetik?
23270	MAT 3:9	Mächaplej k'u alaq u b'ixik pa anima' alaq: “Ri uj, uj rachalaxik kan ri qa mam Abraham.” Kinb'ij k'u chech alaq chi ri Dios käkowinik kub'an chke taq we ab'aj ri' chi e rachalaxik kan ri qa mam Abraham.
23271	MAT 3:10	Kämik ri' tajin käkoj ri ikiäj che taq ri ki xera' ri che' rech ket'oyik. Ronojel che' ri man kuya tä utzalaj u wäch, kät'oy k'u na wa', käporox na pa ri q'aq'.
23272	MAT 3:11	Ri in qas tzij kinb'an qasna' alaq ruk' joron, k'utb'al wa' chi k'exom chi anima' alaq, k'exom chi ri chomanik alaq. Käpe chi k'u na jun chik ri kub'an na qasna' alaq ruk' ri Loq'alaj Espíritu xuquje' ruk' q'aq'. Ri Are' nim na u q'ij chnuwäch in, nim k'u na u b'anik. Man taqal tä chwe in chi kinkir ru k'amal u xajäb'.
23273	MAT 3:12	Ri Are' are jas jun achi ri kujosq'ij ru triko. Ruk'am chi ru pala, kujopij k'u na ri triko, kutas che ri pajo. Kuk'ol na ri triko pa ri k'uja. Are k'u ri pajo kuporoj na pa jun q'aq' ri man kächup tä chik, —xcha chke.
23274	MAT 3:13	Xel k'u loq ri Jesús pa Galilea, xopan chuchi' ri nima' Jordán ri k'o wi ri tat Juan rech käb'an u qasna' rumal.
23275	MAT 3:14	Man xraj tä k'u ri tat Juan, xane xub'ij che ri Jesús: Ri in man taqal tä chwe chi kinb'an qasna' la. Rajwaxik ne chi ri lal käb'an la nu qasna' in, —kächa'. ¿Jas che xpe la wuk' in? —xcha che ri Jesús.
23277	MAT 3:16	Aretaq k'ut xb'antaj u qasna' ri Jesús, xel loq ri Are' pa ri ja'. ¡Chanim xjaqjob' ri kaj! Ri Jesús k'ut xril ri Loq'alaj Espíritu xqaj loq puwi' ri Are', je' u b'anik jun palomäx.
23279	MAT 4:1	Te k'u ri' ri Loq'alaj Espíritu xuk'am b'i ri Jesús pa taq juyub' ri ketz'inowik, rech kätaqchi'x che mak chila' rumal ri Itzel.
23281	MAT 4:3	Xpe k'u ri Itzel, xopan ruk' ri Jesús rech kutaqchi'j ri Are' che mak, xub'ij che: We qas tzij chi lal u K'ojol ri Dios, taqan la chke taq we ab'aj ri' chi käka'n na wa, —xcha che.
23283	MAT 4:5	Ri Itzel xuk'am b'i ri Jesús pa ri loq'alaj tinimit Jerusalén, xupaqb'a k'u puwi' ri nimalaj rachoch Dios.
23284	MAT 4:6	Te ri' xub'ij che: We qas tzij chi lal u K'ojol ri Dios, k'iäqa b'i ib' la ikim, rumal chi ru Loq' Pixab' ri Dios ri Tz'ib'talik kub'ij: Ri Dios keutaq na loq ri ángeles awuk' che a chajixik. Katkichap na che ra q'ab' che a to'ik rech man kachaq'ij tä rawaqan cho ab'aj, —kächa', —xcha ri Itzel che.
23286	MAT 4:8	Te k'u ri' ri Itzel xuk'am b'i ri Jesús puwi' jun nimalaj juyub'. Xeuk'ut k'u konojel taq ri tinimit ajuwächulew chuwäch ri Are', xuquje' ri ki q'inomal.
23288	MAT 4:10	Xch'aw ri Jesús, xub'ij che: Jat, Satanás, chatel chnuwäch rumal chi ru Loq' Pixab' ri Dios ri Tz'ib'talik kub'ij: “Chaq'ijilaj ri Awajaw ri a Dios, xuwi k'u ri Are' chapatänij,” —kächa', —xcha che.
23289	MAT 4:11	Xel k'u b'i ri Itzel ruk' ri Jesús. Xepe k'u jujun ángeles rech kepatänin che ri Are'.
23290	MAT 4:12	Ri Jesús, aretaq xuto chi k'o ri tat Juan pa che', xe' pa Galilea.
23291	MAT 4:13	Man xkanaj tä k'u kan pa ri tinimit Nazaret, xane xa xk'oji pa Capernaum, jun tinimit Romano wa' ri k'o chi' ri mar chkinaqaj ri ojer taq tinimit Zabulón ruk' Neftalí.
23293	MAT 4:15	Winaq aj Zabulón, winaq aj Neftalí, ix ri' ri naqaj ix k'o wi che ri mar, ch'äqäp che ri nima' Jordán, chila' pa Galilea jawije' e k'o wi winaq ri man aj Israel taj.
23294	MAT 4:16	Ri winaq ri je' ta ne e k'o pa q'equm xkil jun nimalaj saqil. E are' winaq wa' ri e k'o pa ri ki mak, ri e k'o cho ri kämikal, xpe jun nimalaj saqil pa ki wi', —xcha ri qa mam Isaías.
23295	MAT 4:17	K'ä te ri' k'ut ri Jesús xuchaplej u tzijoxik ru Loq' Pixab' ri Dios, xub'ij k'u chke ri winaq: Chik'exa ri iwanima', chik'exa ri i chomanik, rumal chi xa jub'iq' chik man kuchaplej ru taqanik ri Dios, —xcha chke ri winaq.
23296	MAT 4:18	Ok'owem kub'an ri Jesús chuchi' ri mar re Galilea, xeril k'u kieb' achijab' kachalal kib'. Ri jun are ri tat Simón ri xuquje' käb'ix Pedro che, ri jun chik are ri tat Andrés. Tajin käkik'iäq b'i jun k'at chapäb'al kär pa ri cho rumal chi e chapal taq kär ri e are'.