23229	MAT 1:16	Jacobpa wawanmi karan Mariapa qosan José. Mariañataqmi karan Jesuspa mamitan; Jesustan runakunaqa Cristowan suticharanku. [Nota: Cristoqa “Salvador” ninantan nin].
23236	MAT 1:23	“Manaraq hayk'aqpas qariwan puñuq sipasmi huk qari wawata onqokunqa; hinaspan chay wawaman sutinta churanqaku, Emanuel”, nispanku. Emanuelqa “Diosmi noqanchiswan”, ninantan significan [Isaías 7.14].
23244	MAT 2:6	“Belén llaqtapi tiyaq runakuna, qankunapa llaqtaykichismi Judea provincia lawpi llapallan llaqtakunamanta aswan más uchuychalla kashaspanpas, aswan más importante llaqta kanqa. Chay llaqtaykichis ukhupin huk kamachikuq nacenqa. Paymi Israel nación llaqtaypi tiyaq runakunata cuidanqa, imaynan huk runapas ovejakunata allinta michin chay hinata”, nispa [Miqueas 5.2].
23253	MAT 2:15	Hinaspan chay Egipto nación llaqtapi tiyaranku asta rey Herodes wañunankama. Saynapin cumplikuran Diosmanta willakuq profetapa ñawpaqtaraq Bibliapi khayna escribisqan: “Wawaytan Egipto nacionmanta waqyamurani”, nispa [Oseas 11.1].
23256	MAT 2:18	“Ramá llaqtapi tiyaq runakunan ancha waqayta hinallataq llakikuyta ima uyarinqaku. Payqa Raquelmi karan. Payqa wawankunamantan waqaran. Payqa wawankunata wañuchiqtinkun waqaran. Payqa manan consuelasqa kayta munaranchu”, nispa [Jeremías 31.15].
23261	MAT 2:23	Galilea provinciaman chayaruspankuñataqmi, Nazaret sutiyoq llaqtaman riranku chaypi tiyanankupaq. (Chay Nazaret llaqtaqa Galilea provinciamanmi perteneceran). Saynapin Diosmanta willakuq profetakunapa ñawpaqtaraq khayna nisqanku cumplikuran: “Diosmanta Hamuq Salvadortaqa ‘Nazaret llaqtayoqmi’, ninqakun”, nispanku.
23264	MAT 3:3	Diosmanta willakuq ñawpaq profeta Isaiasmi Bautizaq Juanmantaqa ña escribiranña khaynata: “Ch'inñeq desierto lugarpin huk runa altollamantaña rimaspa willakushan khaynata: ‘Sonqoykichista allichaychis Diosmanta Hamuq Salvadorta chashkinaykichispaq, imaynan wiksu ñankunata allichanku chay hinata’ ”, nispa [Isaías 40.3].
23270	MAT 3:9	Amayá niychishchu: “Noqaykuqa ñawpaq abueloyku Abrahampa mirayninmanta kasqaykuraykun salvasqa kasaqku”, nispachu. [Nota: Saynataqa piensaranku Diospi Abraham anchata confiasqanraykun]. —Ichaqa noqan nisqaykichis, sichus Dios munanman chayqa, Abrahammanta miramuq runakunamanmi kay rumikunatapas tukurachinman.
23282	MAT 4:4	Hinaqtinmi Jesusqa khaynata contestaran: —Bibliapin nishan: “Runaqa manan t'antallawanchu kawsanqa; aswanqa Diospa palabranta kasukuspan kawsanqa”, nispa.
23284	MAT 4:6	khaynata niran: —Cheqaqtapuni Diospa Wawan kaspaykiqa kaymantayá saltaykuy. Bibliapin nishan khaynata: “Diosmi angelninkunata kamachinqa hap'isunaykipaq, saynapi chakiykita rumiman ama takakunaykipaq”, nispa [Salmos 91.11-12].
23285	MAT 4:7	Chaymi Jesusqa diablota niran: —Bibliapiqa nillashantaqmi: “Señor Diosniykitaqa aman ni ima pruebamanpas yanqapuniqa churankichu”, nispa [Deuteronomio 6.16].
23288	MAT 4:10	Chaymi Jesusqa khaynata niran: —¡Pasay kaymanta diablo! Bibliapin khaynata nishan: “¡Señor Diosnillaykitan adoranki, pay sapallantataqmi servinkipas!”, nispa [Deuteronomio 6.13; 10.20].
23293	MAT 4:15	“Galilea laguna qochapa ladonpi kaq Zabulonwan sutichasqa allpapi tiyaq runakuna, hinallataq Jordán mayupa chimpanpi Neftaliywan sutichasqa allpapi tiyaq runakuna. Qankunapa tiyasqaykichis Galilea provincia allpapin tiyashanku huk law nacionniyoq ashka runakuna [Isaías 9.1-2].
23324	MAT 5:21	Jesusqa nillarantaqmi khaynata: —Qankunaqa uyarirankichismi ñawpaq runakunaman Moisespa khayna yachachisqanta: “Aman pitapas wañuchinkichu. Pipas runamasinta wañuchinqa chayqa, juzgasqan kanqa”, nispa.
23330	MAT 5:27	Jesusqa nillarantaqmi khaynata: —Qankunaqa uyarirankichismi ñawpaq runakunaman Moisespa khayna yachachisqanta: “Aman waqllikunkichu”, nispa.
23334	MAT 5:31	Jesusqa nillarantaqmi khaynata: —Qankunaqa uyarirankichismi ñawpaq runakunaman Moisespa yachachisqanta. Paymi niran: “Pipas warminwan manaña tiyayta munaspaqa, divorcio papelta firmaspayá t'aqakuchun”, nispa.
23336	MAT 5:33	Jesusqa nillarantaqmi khaynata: —Qankunaqa uyarirankichismi ñawpaq runakunaman Moisespa khayna yachachisqanta: “Juramentota ruwaspaykichisqa, cumplinaykichispunin”, nispa.
23340	MAT 5:37	Imatapas rimaspaykichisqa “arí” niychis, otaq “manan” niychis. Hinaspa chay nisqaykichisman hina cumpliychis. Ichaqa imapas yapasqaykichisqa diablopa partenmantan hamun, nispa.
23341	MAT 5:38	Jesusqa nillarantaqmi khaynata: —Qankunaqa uyarirankichismi ñawpaq runakunaman Moisespa yachachisqanta. Paymi niran: “Pipas runamasinpa ñawinta orqonqa chayqa, paypa ñawinpas orqosqallataqmi kanan. Hinallataq pipas runamasinpa kirunta p'akinqa chayqa, paypa kirunpas p'akisqallataqmi kanan”, nispa.
23345	MAT 5:42	Hinallataq, sichus pipas mañakusunki imatapas chayqa, qoykuyá. Saynallataq pipas imatapas “prestaykuway” nisunki chayqa, prestaykuyá, nispa.
23346	MAT 5:43	Jesusqa nillarantaqmi khaynata: —Qankunaqa uyarirankichismi ñawpaq runakunaman khayna yachachisqankuta: “Amigoykitaqa khuyakunkin, enemigoykitan ichaqa cheqnikunki”, nisqankuta.
23360	MAT 6:9	Qankunaqa Diosmanta orakuspaykichisqa khaynatayá orakuychis: “Hanaq pachapi Dios Taytayku, sutiyki yupaychasqa kachun.
23389	MAT 7:4	Ñawiykipi rakhu k'aspi hina kashaqtinri, ¿imaynataq wawqeykitari niwaq: “Wawqéy, ñawiykipi ishuta orqorusqayki”, nisparí?
23390	MAT 7:5	¡Ishkay uya runa! ¿Manachu aswan primertaqa ñawiykipi rakhu kaq k'aspitaraq orqokuwaq? Chayta ruwaspan allinta rikunki, wawqeykipa ñawinpi ishuta orqonaykipaqqa. [Nota: “Ñawipi ishuqa” rimashan chikallan huchamantan. “Ñawipi rakhu k'aspiñataqmi” rimashan nishu millay hatun huchakunamanta].
23406	MAT 7:21	Jesusqa nillarantaqmi khaynata: —Runakunaqa niwanqakun “¡Señorlláy, Señorlláy!” nispanku. Ichaqa manan paykunamantaqa llapallankuchu hanaq pacha Dios Taytaypa glorianmanqa haykunqaku, aswanqa Dios Taytaypa munasqanta ruwaqkunallan.
23407	MAT 7:22	Juicio p'unchaw chayaramuqtinmi, ashka runakunaqa niwanqaku khaynata: “Señorlláy, Señorlláy, noqaykuqa qanmantan willarayku. Qanpa sutiykipin demoniokunatapas runakunamanta qarqorayku. Saynallataqmi qanpa sutiykipi ashka milagrokunatapas ruwarayku”, nispanku.
23408	MAT 7:23	Hinaqtinmi noqaqa paykunata nisaq: “¡Llapallan huchasapa runakuna, ñawpaqniymanta ayqeriychis! ¡Manan qankunataqa reqsiykichishchu!” nispa.
23423	MAT 8:9	Ichaqa noqapas jefeykunata kasukuqmi kani; saynallataqmi soldadoykunapas noqapa kamachisqayta ruwan. Chaymi paykunata kamachiqtiy, paykunapas kasuwanku; hukninta: “Riy” niqtiyqa, rinmi; huknintapas: “Hamuy” niqtiyqa, hamunmi. Saynallataqmi serviwaqniy runatapas: “Kayta ruway” niqtiyqa, paypas ruwanmi, nispa.
23431	MAT 8:17	Saynapin Diosmanta willakuq ñawpaq profeta Isaiaspa khayna escribisqan cumplikuran: “Paymi noqanchispa onqoyninchiskunamanta, hinallataq tukuy nanayninchiskunamantapas sanoyachiwasun”, nispa [Isaías 53.4].
23451	MAT 9:3	Hinaqtinmi leykunata yachachiq wakin runakunaqa, sonqollankupi piensaranku khaynata: “Kay runaqa runallan, chayri ¿pi kananpaqtaq payri creekun? ¿Payri Dios kananpaqchu creekun, tukuy kaykunata rimaspa? Payqa Diostan ofendeshan kaykunata rimaspanqa”, nispanku.
23453	MAT 9:5	Kunanyá niwaychis: ¿Imataq más facilri kanman? ¿Kay runapa huchankunata perdonaychú? Icha ¿sanoyachispa “ripuy” niychú?
23461	MAT 9:13	Qankunaqa riychisyá, hinaspa yachamuychis ima ninantas Bibliapi nishan chayta. Diosmi khaynata niran: “Manan munanichu animalkunata wañuchispa sacrificio ofrendata q'oshñichimuwanaykichistaqa. Aswanqa munani khuyapayakuq kanaykichistan”, nispa. Noqaqa hamurani manan justo tukuq runakunata waqyaqchu, aswanqa huchayoq runakunata salvaqmi, saynapi huchankuta saqespanku, noqata qatikuwanankupaq, nispa.
23469	MAT 9:21	Chay warmiqa sonqollanpin piensaran khaynata: “Sichus p'achallantapas tupayusaq chayqa, sanoyasaqmi”, nispa.
23493	MAT 10:7	Paykunaman rispaykichis willamuychis khaynata: “Diosmi sumaq gobiernayta ña qallarishanña (runakuna paypi creeqtinku)”, nispa.
23498	MAT 10:12	Chay runapa wasiman haykuspaqa, khaynatayá rimayukuychis: “Diospa hawkayaynin qankunawan kachun”, nispa.
23505	MAT 10:19	Chay autoridadkunaman apasuqtiykichisqa, amayá qankunaqa preocupakunkichishchu: “Ima nispan otaq imaynata nispan defiendekusaq”, nispaqa. Ichaqa Diosmi chay ratopiqa yachayta qosunkichis imaynata rimanaykichispaqpas.
23533	MAT 11:5	“Ñawsakunan rikun; mana puriqkunan purin; lepra onqoywan ñak'ariqkunan sanoyan; mana uyariqkunan uyarin; wañusqakunan kawsarin. Saynallataqmi wakcha runakunapas Diosmanta allin willakuyta uyarishanku, salvasqa kanankupaq.
23538	MAT 11:10	Bautizaq Juanmantan Dios Taytayqa niwaranña khaynata: “Noqan mandamusaq willakuqniyta, qanpa ñawpaqniykita rispa willamunanpaq. Paymi ñanta allichaq hina, runakunata allinta yachachinqa, chayamuqtiyki sumaqta chashkisunaykikupaq”, nispa [Malaquías 3.1].
23545	MAT 11:17	Paykunan khaynata ninakunku: “Quenata tocashaqtiykupas qankunaqa manan tusunkichishchu. Llakisqa takikunata takishaqtiykupas, qankunaqa manan waqankichishchu”, nispa.
23546	MAT 11:18	Ichaqa Bautizaq Juan hamuspanmi mana nishutachu mikhuran, nitaq vinotapas tomaranchu. Chaykunata rikuspaykichismi qankunaqa khaynata nirankichis: “Waq runaqa demoniopa kamachisqanmi”, nispaykichis.
23547	MAT 11:19	Noqa Diosmanta Hamuq Runa hamuspaytaqmi ichaqa mikhuni, hinallataq vinotapas tomani. Chayta rikuspaykichishñataqmi qankunaqa noqamanta rimankichis khaynata: “Payqa mikhuysapan, vinotapas tomakuspan mach'akun. Hinaspapas llapallan impuesto cobraqkunapa, hinallataq huchasapa runakunapapas amigonmi”, nispaykichis. Ichaqa yachaychisyá Diosta kasukuq runaqa imapas ruwasqanpin reqsichikun, nispa. [Nota: Jesucristopa enemigon runakunaqa manan contentochu karanku, Bautizaq Juanpa ruwasqanwanpas nitaq Señorninchis Jesucristopa ruwasqanwanpas. Chaymi paykunaqa saynata rimaranku Bautizaq Juanpa contranpi hinallataq Jesucristopa contranpipas].
23563	MAT 12:5	¿Manachu qankunari Moisespa escribisqan leykunata leerankichís? ¿Manachu qankunari yachankichis, sacerdotekunapas samana p'unchawpi Dios yupaychana templopi llank'asqankuta? Paykunataqa samana p'unchawpi llank'ashaqtinkupas manan ni pipas acusankuchu, “qankunaqa huchallikushankichismi”, nispaqa.
23565	MAT 12:7	Qankunaqa manan entiendenkichishchu ima ninantas Diospa nisqantaqa. Payqa niranmi khaynata: “Animalkunata wañuchispa sacrificio ofrendata q'oshñichimuwanaykichistaqa manan munanichu. Aswanqa runamasiykichista khuyapayaq kanaykichistan munani”, nispa [Oseas 6.6]. Chayta entiendespaykichisqa, manachá yanqapuniqa kay mana culpayoq runakunataqa ni imamantapas acusawaqchishchu.
23572	MAT 12:14	Hinaqtinmi chay sinagoga wasimanta lloqsimuspanku, fariseo religionniyoq runakunaqa Jesusta wañuchinankupaq parlanakuranku khaynata: “Kay Jesuspa contranpiri, ¿imatataq ruwarusunchís?” nispanku.
23576	MAT 12:18	“Qawariychis, kaypin kashan serviwananpaq akllakusqay runaqa. Paytan noqa anchata khuyakuni. Paywanmi anchata kusikuni. Paymanmi Santo Espirituywan hunt'ayusaq. Chaymi payqa ashka nacionniyoq runakunaman juicio p'unchaw chayamunanmanta willamunqa, paykunapas Diospi creenankupaq.
23585	MAT 12:27	Sichus noqa Beelzebupa atiyninwan demoniokunata qarqoni chayri, ¿qankunapa discipuloykichismanri, pitaq atiyta qon runakunamanta demoniokunata qarqonanpaqrí? Sichus qankuna kunan contestawankichis: “Diosmi chay atiyta qowanku”, nispa, hinaqtinqa llapallan runakunan yachanqa qankunaqa pantaypi kasqaykichista.
23602	MAT 12:44	khaynata nin: “Aswanyá kutipusaq maymantachus lloqsimurani chay wasiyman”, nispa. Kutispataq chay runapa sonqonta tarin sumaq allichasqata, imaynan huk illaq wasipas sumaq pichasqa kashanman hinata.
23603	MAT 12:45	Saynata tarispanmi, chay demonioqa kutispa mashkamun paymanta aswan más millay qanchis demoniokunata. Hinaspan chay demoniokunata pusayukuspa kutimun, chay runapa sonqonman haykuspa, chaypi tiyanankupaq. Chaymi chay runapa vidanqa ñawpaq vidanmantapas aswan más millaymanraq tukupun. Saynallataqmi kay tiempopi kawsaq runakunawanpas pasanqa, sichus paykuna huchankumanta mana wanakunqakuchu chayqa, nispa. [Nota: Chay runapa “illaq sonqonqa” kasharan, chaypi Santo Espíritu mana tiyasqanraykun].
23622	MAT 13:14	Saynapin cumplikun Diosmanta willakuq profeta Isaiaspa khayna escribisqankuna: “Kay runakunaqa uyarishaspankupas, manan entiendenqakuchu. Qawashaspankupas, manan rikunqakuchu.
23635	MAT 13:27	Chaymi chakrapi llank'aq runakunaqa patronninman willaq rispa, khaynata niranku: “Señor, ¿chakraykipiqa allin trigo mukhuwantaq tarpuchirankiqa? ¿Imaynanpitaq kay mana allin qorakunapas trigowan kushka wiñaramuranrí?” nispanku.
23636	MAT 13:28	Chayta uyarispanmi patronninkuqa niran: “Enemigoymi kay mana allin qorakunataqa t'akaruran”, nispa. Chaymi chay llank'aq runakunaqa patronninkuta tapuranku: “¿Rispaykuchu chay mana allin qorakunata p'elaramusaqkú?” nispanku.
23637	MAT 13:29	Hinaqtinmi chay patronninkuqa khaynata niran: “Ama chay mana allin qorataqa p'elamuychisraqchu. Chay qorakunaqa anchatan trigoman rikch'akunku. Chay mana allin qorakunata p'elamuspaqa, trigotawan kushkatan p'elaruwaqchis.
23643	MAT 13:35	Sayna yachachisqanwanmi, Diosmanta willakuq ñawpaq profetapa nisqan cumplikuran. Chay profetan paymanta niran: “Runakunamanqa kay ejemplokunawanmi yachachisaq; hinaspan kay pacha unanchasqa kasqanmantapacha tukuy pakasqa kaqkunamanta paykunaman willasaq”, nispa [Salmos 78.2].
23660	MAT 13:52	Chaymi Jesusqa paykunata niran: —Pipas leykunata allinta yachaq, hinallataq Diospa sumaq gobiernasqanmantapas allinta entiendeq runaqa, huk wasipa dueñonmanmi rikch'akun. Paymi wasinpi waqaychasqan kaqkunamanta, ñawpaq tiempomanta kaq qorikunata hinallataq kay tiempopi kaq qorikunatawan orqomun, nispa. [Nota: “Ñawpaq tiempomanta kaq qorikunaqa” Antiguo Testamentopi Diosmanta willakuq ñawpaq profetakunapa willakusqanmi. “Kay tiempopi kaq qorikunañataqmi” Jesuspa yachachisqankuna. Chay ishkaynin yachachikuykunaqa ancha allinpunin yachanapaq].
23706	MAT 15:4	Diosqa ninmi: “Tayta mamaykichista respetaspa kasukuychis. Ichaqa pipas tayta mamanta maldecinqa chayqa, wañunanpaqmi condenasqa kanqa”, nispa.
23707	MAT 15:5	Ichaqa qankunañataqmi nishankichis: “Manan tayta mamaytaqa yanapayta atiymanchu. Chay yanapanay llapallan kaqniykunaqa Diosman qopunaypaqmi separasqaña kashan”, nispa.
23710	MAT 15:8	“Kay runakunaqa simillanwanmi adorawanku. Ichaqa sonqonkutaqmi noqamantaqa karupi kashan.
23725	MAT 15:23	Ichaqa Jesusñataqmi chay warmipa qaparisqanta mana kasuranchu. Hinaqtinmi Jesuspa discipulonkunaqa Jesusman ashuyuspanku, khaynata ruegaranku: —Chay warmitaqa “Ripuy” niy. Payqa nishuta qaparqachaspan qepanchista hamushan, nispanku.
23743	MAT 16:2	Hinaqtinmi Jesusqa chay fariseo religionniyoq runakunata, hinallataq chay saduceo religionniyoq runakunata niran: —Qankunaqa tardeyaqtinmi, intiq haykunan law cielopi antaruphayta qawarispa, ninkichis: “Allin tiempon kanqa”, nispaykichis.
23744	MAT 16:3	Saynallataqmi cielopi tutallamanta yana phuyuta qawarispapas, nillankichistaq: “Paramunqan”, nispaykichis. ¡Ishkay uya runakuna, qankunaqa cielota qawarispallaykichismi yachankichis, imayna tiempo kanantapas! Chayri, ¿imanaqtintaq mana cuentatari qokunkichishchu, kunan tiempokunapi tukuy imaymana señalkuna pasasqanmantarí?
23755	MAT 16:14	Chaymi discipulonkunaqa contestaranku: —Wakinmi ninku: “Bautizaq Juanmi”, nispanku. Wakintaqmi ninku: “Ñawpaq profeta Eliasmi”, nispanku. Wakinñataqmi ninku: “Ñawpaq profeta Jeremiasmi”, nispanku. Hukkunañataqmi ninku: “Mayqen profetapashchá”, nispanku.
23759	MAT 16:18	Chaymi noqapas niyki, qanqa kanki “Pedron” nispa. Kay sutiykiqa “rumi” ninantan nin. Noqaqa rumi hawapin iglesiaytaqa hatarichisaq. (Chay iglesiayqa noqapi creeqkunan kanku). Hinaspapas paykunataqa manan diablopas nitaq wañuypas chinkachiytaqa atinqachu.
23779	MAT 17:10	Chaymi discipulonkunaqa Jesusta tapuranku: —Leykunata yachachiq runakunari, ¿imanaqtintaq ninku, “Diosmanta Hamuq Runapa ñawpaqnintaqa profeta Eliasraqmi hamunqa”, nisparí?
23782	MAT 17:13	Chayta uyarispankun kinsantin discipulonkunaqa, chayraq cuentata qokuranku, Bautizaq Juanmanta Jesús rimasqanta. [Nota: Profeta Eliasmi ñawpaq tiempopi runakunata waqyaran Diosman kutirikunankupaq, saynallatataqmi Bautizaq Juanpas Salvadorta chashkinankupaq runakunata waqyaran. Chayraykun Jesusqa niran: “Chay profeta Elías suyasqaykichisqa Bautizaq Juanmi karan”, nispa].
23789	MAT 17:20	Chaymi Jesusqa discipulonkunata niran: —Qankunaqa pisi iñiyllayoq kasqaykichisraykun mana atirankichishchu chay demonio qarqoytaqa. Ichaqa cheqaqtapunin niykichis, sichus huk mostazapa mukhun hina uchuychallapas qankunapa iñiyniykichis kanman chayqa, niwaqchismi kay orqotapas “huk lawman ayqeriy”, nispa. Hinaqtinqa kay orqopas huk lawmanmi ayqerinman. Manan imapas sasaqa kanmanchu Diospi qankuna allinta iñiqtiykichisqa.
23821	MAT 18:25	Ichaqa chay serviqnin runapaqa manan qolqen karanchu chay reyman pagapunanpaqqa. Chaymi chay reyqa wakin serviqnin runakunata khaynata kamachiran: “Chay debewaqniy runata, warmintinta, wawakunantinta, hinallataq tukuy ima kaqninkunatawan vendemuychis”, nispa. Saynataqa kamachiran, chay debesqan pagasqa kananpaqmi.
23822	MAT 18:26	Hinaqtinmi chay serviqnin runaqa reypa ñawpaqninpi qonqoriyukuspa, khaynata ruegakuran: “Señorlláy, ama hina kaychu, huk tiempochatawan suyayukuway; debesqaytaqa llapachallantan pagapusqayki”, nispa.
23823	MAT 18:27	Saynata ruegakuqtinmi, reyqa chay serviqnin runata khuyapayaspa niran: “Ripuy hawkalla. Perdonaykin llapallan debewasqaykitaqa”, nispa.
23824	MAT 18:28	Hinaqtinmi chay serviqnin runaqa, reypa ladonmanta lloqsiruspa, pachaq qolqella debeqnin serviqmasin runawan tuparuran. Hinaspan payqa chay chikachallan qolqe debeqnin runata, kunkanmanta hap'ispa, niran: “¡Debewasqaykita kunachallan pagapuway!” nispa.
23825	MAT 18:29	Chaymi chay pachaq qolqe debeq runaqa, debesqan runapa ñawpaqninpi qonqoriyukuspa, ruegakuran khaynata: “Ama hina kaychu, huk tiempochatawan suyayukuway. Noqaqa llapachallan debesqaytan pagapusqayki”, nispa.
23828	MAT 18:32	Hinaqtinmi reyqa chay ashka-ashka millonninpi debeqnin runata waqyachimuspa, khaynata niran: “¡Yaw mana khuyapayana yana alma runa! Llapallan debewasqaykitan noqaqa perdonarayki ruegakuwasqaykirayku.
23836	MAT 19:5	Hinaspan Diosqa niran: “Qariqa papantapas mamitantapas saqespanmi, casarakusqan warminwan tiyanan. Hinaspan ishkayninku huk runa hinallaña kananku”, nispa.
23838	MAT 19:7	Hinaqtinmi fariseo religionniyoq runakunaqa Jesusta tapullarankutaq: —Chayri, ¿imanaqtintaq Moisesri escribisqan leypi yachachiran khaynata: “Pipas warminmanta t'aqakuyta munaspaqa, divorcio papelta firmayuspanmi t'aqakullanman”, nisparí?
23865	MAT 20:4	Chaymi paykunatapas niran: “Qankunapas riychisyá chakraypi llank'amuq; llank'asqaykichismantaqa pagapusqaykichismi”, nispa. Hinaqtinmi paykunapas chay uvas chakranman llank'aq riranku.
23867	MAT 20:6	Chaymantapas pishqa horas hina tardeña kashaqtinmi, chay uvas chakrayoq runaqa plazaman lloqsillarantaq. Hinaspan mana llank'anayoq yanqa sayashaq runakunata rikuspa, tapuran: “¿Imanaqtintaq qankunari mana imatapas ruwaspa, kaypi enteron p'unchaw kashankichís?” nispa.
23868	MAT 20:7	Chaymi chay runakunaqa contestaranku khaynata: “¡Manan ni pipas llank'apakunaykupaq pusawankuchu!” nispanku. Hinaqtinmi chay uvas chakrayoq runaqa niran: “Saynaqa qankunapas chakraypi llank'aqyá riychis; {llank'asqaykichismantaqa pagapusqaykichismi}”, nispa.
23869	MAT 20:8	Chaymantan inti haykuyushaqtinña uvas chakrayoq runaqa, capatazninta kamachispa, khaynata niran: “Llank'aqkunata waqyamuspa jornalninta pagapuy, qepallataña hamuqkunamanta qallarispa, tutamantan hamuqkunapi tukunaykikama”, nispa.
23873	MAT 20:12	Hinaspan chay uvas chakrayoq runata, khaynata niranku: “Kay qepallataña hamuq runakunaqa huk horallan llank'arunku. Chayri, ¿imanaqtintaq paykunamanri noqaykuman hina iguallata pagarapunkí? Noqaykuqa enteron p'unchawmi ruphaypipas pisipaspa llank'arayku. Sayna ruwasqaykiqa manan allinchu”, nispanku.
23874	MAT 20:13	Hinaqtinmi uvas chakrayoq runaqa, chay reclamaq runakunamanta huknin kaq runata, khaynata contestaran: “¡Amigo! Manan noqaqa engañashaykichu. Qanmanqa pagapushayki imaynan parlasqanchisman hinan. Icha ¿manachu noqawan acuerdopi qeparanchis, huk p'unchaw jornalta pagapunaypaq?
23879	MAT 20:18	—Noqanchisqa Jerusalén llaqtamanmi rishanchis. Chaypin noqa Diosmanta Hamuq Runaqa entregasqa kasaq, sacerdotekunapa jefenkunaman, hinallataq leykunata yachachiq runakunaman ima. Paykunan acusawanqaku “wañuchun”, nispanku.
23898	MAT 21:3	Sichus pipas imatapas nisunkichis chayqa, qankunaqa khaynatayá ninkichis: “Señormi necesitashan; payqa kutichinpullasunkin”, nispa.
23900	MAT 21:5	“Jerusalén llaqtapi tiyaq runakunata nimuychis: ¡Qawariychis! ¡Qankunapa reyniykichismi hamushan! ¡Payqa cargana asnopa uñanpi montayukuspan hamushan! ¡Hinaspapas payqa huk humilde runa hinan hamushan!” nispa [Zacarías 9.9].
23904	MAT 21:9	Hinaspan Jesuspa ñawpaqninta, hinallataq qepanta riqkunapas, altomanta qaparispa, khaynata niranku: “¡Davidpa mirayninmanta hamuq Salvadorqa, alabasqayá kachun! ¡Señor Diospa sutinpi hamuqqa alabasqayá kachun! ¡Hanaq pachapi kaqkunapas Diostayá alabachunku!” nispanku.
23908	MAT 21:13	Hinaspan paykunata niran: —Diosmi Bibliapi nishan: “Temployqa noqamanta mañakunankupaq sutichasqa wasin kanqa”, nispa. Qankunan ichaqa, suwakunapa wasinman hina tukurachinkichis, nispa.
23910	MAT 21:15	Hinaqtinmi templopi warmakunaqa niranku: “Davidpa mirayninmanta hamuq Salvadorqa, alabasqayá kachun”, nispanku. Chayta uyarispanku, hinallataq Jesuspa milagrokuna ruwasqanta rikuspankun, sacerdotekunapa jefenkunaqa, hinallataq leykunata yachachiq runakunapiwan ima anchata phiñakuranku.
23911	MAT 21:16	Hinaspan Jesusta khaynata tapuranku: —¿Manachu uyarinki kay warmakuna imatachus nishanku chayta? nispanku. Jesusñataqmi contestaran: —Arí, allintan uyarishani. Qankunari, ¿manachu Bibliapi leerankichis: “Uchuy warmakunan, ñuñuq wawakunapiwan ima alabasunki”, nisqanta? nispa [Salmos 8.2].
23916	MAT 21:21	Hinaqtinmi Jesusqa contestaran: —Cheqaqtapunin niykichis, sichus qankuna Diospi creenkichis mana ishkayaspa chayqa, (chashkinkichispunin oracionpi mañakusqaykichistaqa. Hinaspapas qankunaqa), imatachus kay higos sach'awan ruwarani, chaymantapas aswan mastaraqmi ruwankichis. Hinaspapas niwaqchismi kay orqotapas “Ayqeriy kaymanta, hinaspa lamar qochaman wikch'uyukuy”, nispa, hinaqtinqa kay orqopas kasusunkichismi.
23920	MAT 21:25	Kunanyá niwaychis, runakunata Juan bautizananpaqri, ¿pitaq mandamuran? ¿Dioschu icha runakunallachú? nispa. Saynata Jesús tapuqtinmi, paykunapura tapunakuranku khaynata: —“Diosmi mandamuran” nisunchis chayqa, niwasunchá, “¿imanaqtintaq Juanpa nisqantari mana creerankichishchú?” nispa.
23921	MAT 21:26	Sichus “runakunallan mandamuran” nisunchis chayqa, llapallan llaqta runakunachá noqanchispa contranchispi sayarimunkuman. Hinaspapas paykunaqa yachankun, Juanqa Diosmanta willakuq profeta kasqanta, nispanku.
23923	MAT 21:28	Jesusqa nillarantaqmi: —Qankunari, ¿ima niwaqchistaq kay willakuymantarí? Huk runan ishkay wawayoq karan. Hinaspan kuraq wawanta niran: “¡Waway! kunan p'unchawyá uvas chakranchispi llank'aq riruy”, nispa.
23924	MAT 21:29	Chaymi chay kuraq wawanqa contestaran: “¡Manan riymanchu!” nispa. Ichaqa chay kuraq wawanqa, tumpa unaymanta yuyaymanarispanmi, “manan riymanchu” nishaspanpas, chay uvas chakraman llank'aq riran.
23925	MAT 21:30	Saynallataqmi chay runaqa sullk'a kaq wawantapas nillarantaq: “¡Wawáy! kunan p'unchawyá uvas chakranchispi llank'aq riruy”, nispa. Hinaqtinmi chay wawanqa niran: “¡Arí papáy! Risaqmi”, nispa. Ichaqa “arí” nishaspanpas, manan payqa riranchu.
23932	MAT 21:37	Chaykuna pasaruqtinmi, chay uvas chakrayoq runaqa wawantañataq mandamuran, khaynata yuyaymanaspa: “Wawayta rikuspaqa ichapas respetankuman” nispa.
23933	MAT 21:38	Ichaqa chay uvas chakra arrendaq runakunaqa, chay chakrayoqpa wawan chayamusqanta rikuruspankun, ninakuranku khaynata: “¡Kay runaqa chakrayoqpa wawanmi! Paymi kay herenciata chashkinqa. Saynaqa aswanyá wañurpachillasunña, kay chakrawan noqanchis qepakunanchispaq”, nispanku.
23937	MAT 21:42	Hinaqtinmi Jesusqa paykunata niran: Qankunari, ¿manachu Bibliata leerankichís? Bibliapiqa khaynatan nishan: “Albañilkunapa mana munasqan rumin, kunanqa aswan más allin kaq rumi, wasiq esquinanpi allinta enteron wasipa perqanta sostienen. Kayqa Diosninchispa ruwasqanmi. Hinaspapas kay qawasqanchisqa anchata admirakunapaqmi”, nispa [Salmos 118.22-23].
23945	MAT 22:4	Hinaqtinmi chay reyqa kaqmanta huk sirvienten runakunatañataq kamachiran, invitasqan runakunata khaynata nimunankupaq: “Ñan wirayachisqa torokunatapas, hinallataq wakin wirayachisqa animalkunatapas ñak'arachiniña. Chaymi mikhunapas listoña kashan. Chayqa hamuychisyá kay casarakuy fiestapi mikhunaykichispaq”, nispa.
23949	MAT 22:8	Chaymantan chay reyqa serviqnin runakunata niran: “Wawaypa casarakunanpaqqa tukuy imapas listoñan kashan. Ichaqa chay invitamusqay runakunaqa, manan kay fiestaman hamunankupaq hinañachu kanku.
23953	MAT 22:12	Chaymi chay runata niran: “Amigo, mana allin cambiasqa kashaspaykiri, ¿imanaqtintaq kaymanri haykuramurankí?” nispa. Hinaqtinmi chay runaqa ni imatapas mana contestaspa upallalla karan.
23954	MAT 22:13	Hinaqtinmi chay reyqa serviqnin runakunata khaynata kamachiran: “Kay mana allin cambiasqa runataqa, makinkunata chakinkunatawan chaqnaruspayá, tutayaq ukhuman wikch'uyamuychis. Chay tutayaqpin runakunaqa waqanqaku, hinallataq nanaymanta kirunkupas rach'ikyanqaraq.
23965	MAT 22:24	—Yachachikuq, Moisespa escribisqan leypin niwanchis: “Huk runa casarakuspa, warminpi manaraq wawayoq kashaspa wañupunman chayqa, sullk'a wawqenmi, chay viuda warmiwan casarakuspa wawayoq kanan. Hinallataqmi chay wawa nacemuqpas, wañuqpa wawan hina kananpaq chay wañuqpa sutinta apanan, saynapi wañuqpa sutin mana chinkananpaq”, nispa.