23233	MAT 1:20	Mãga k'ĩsia bɨde, k'ãimok'araaji ɨt'aripema ángel ome. Mãgɨpa mãgaji: —José, Rey Daviddeepa uchiada, waaweenáaji María ome miak'ãiit'ee, Ak'õre Jaurepata ma warra oopida perã.
23236	MAT 1:23	‘Awẽra ɨmɨk'ĩra ome k'ãi-ee bɨta biak'ooit'ee mãik'aapa ɨmɨk'ĩra warra t'oit'ee. Iru t'ɨ̃jaradait'ee Emanuel.’ Mãgɨ́ t'ɨ̃ jara k'inia bɨ: “Tachi Ak'õre tachi ome bapari.”
23240	MAT 2:2	Pachedak'ãri, eperãarã iidijida: —¿Sãma bɨma ajida, Judiorã Rey t'oda? Iru lucero uchiak'ãri ak'õrejĩru uchiapari eere, rey waibɨa t'oda k'awaajida. Mapa ma lucero t'ẽe chejida parã rey jɨrɨde. Irumaa ɨt'aa t'ɨ̃de chejidada ajida.
23243	MAT 2:5	Mãpai p'anaujida: —Belén p'uurude, Judea eujãde t'oit'ee. Chonaarãweda Ak'õre pedee jaraparipa nãga p'ãji:
23244	MAT 2:6	‘Belén p'uuru apema Judea eujãdepema p'uuru k'ãyaara ek'ariara bɨ-e, ma p'uurude eperãarã poro waibɨa t'oit'ee perã. Irua Israel pidaarã ak'ɨit'ee mɨ pari.’
23246	MAT 2:8	Maap'eda ãchi Belendee pëiji. Mamĩda mãgaji: —Wã́tɨ ma warra jɨrɨde. Pia iididapáde aji, ma warra pari. Unu atadak'ãri, mɨmaa jara chedapáde aji, mɨ jida ichiaba irumaa ɨt'aa t'ɨ̃de wã k'inia bairã.
23251	MAT 2:13	K'ĩsia k'awaa beerã wãdap'edaa t'ẽepai, k'ãimok'araade ɨt'aripema angelpa Josemaa mãgaji: —P'irabáiji mãik'aapa wã́ji Egipto eujãdee pɨchi wẽra iru warra ome. Mama p'ananadapáde aji, mɨa jararumaa, Herodepa na warra jɨrɨpiit'ee perã peepiit'ee.
23253	MAT 2:15	Mama p'aneejida Herodes piurumaa. Mãga paji Tachi Ak'õrepa jaradak'a, ichi pedee jarapari it'aideepa: ‘Egipto eujãdeepa mɨ warra t'ɨ̃ pëiji chemerã.’
23256	MAT 2:18	‘Rama p'uurude jẽepi ororoo ũrijida. Jẽepi chupɨria ũrijida. Raquel jẽe nɨ̃baji ichi warrarã-it'ee. Apidaapa ichi t'ãri o-ĩ-ĩapidak'aa paji, chi warrarã k'iniidaidap'edaa perã.’
23258	MAT 2:20	—Wãpáde aji, Israel eujãdee pɨchi wẽra, chi warra ome, warra pee k'inia p'anadap'edaarã piudap'edaa perã.
23261	MAT 2:23	Mama panadak'ãri, Nazaret p'uurude p'ananajida. Mãga paji Ak'õre pedee jarapataarãpa jaradap'edaak'a: “Eperãarãpa Jesús t'ɨ̃jarapataadait'ee Nazaret pida.”
23263	MAT 3:2	Mãgaji: —¡P'ek'au k'achia oo amáatɨ mãik'aapa Tachi Ak'õrede ijãapatáatɨ! Taarã-e nɨde Tachi Ak'õrepa eperãarã p'e bɨit'eeda aji, ichi jua ek'ari, ichideerã p'aneedamerã.
23264	MAT 3:3	Chonaarãweda Tachi Ak'õre pedee jarapari Isaíapa jaraji: ‘Eujã pania wẽe bɨde eperã bia bɨ: “O pi-ia oopatak'a poro waibɨa chei naaweda, mãga pɨk'a p'ek'au k'achia oo amáatɨ Tachi Waibɨa chei naaweda.” ’
23268	MAT 3:7	Fariseorã saduceorã ome chok'ara ichiaba chejida Juanmaa poro choopide. Mamĩda Juanpa mãgaji: —¡Parã k'achia-idaa beerãdeepa uchiadap'edaarã! ¡Taamák'apɨ p'anɨ! ¿Poro choopi chejida-ek'ã Tachi Ak'õre juapa mia k'iniada-e p'anadairã?
23275	MAT 3:14	Ewaa weda Juanpa iru poro choo-e pait'ee paji. Mapa mãgaji: —Pɨata mɨ poro chooipia bɨ. ¿Sãap'eda mɨmaa cheruma aji, pɨ poro choopide?
23276	MAT 3:15	Mamĩda Jesupa p'anauji: —Mɨ poro choopáde aji, Tachi Ak'õrepa jara bɨk'a uchiamerã. Mãpai Juanpa poro chooji.
23278	MAT 3:17	Mãpai ũriji ɨt'ariipa nãga pedeeru: —Nata mɨ Warra k'inia. Irua mɨ t'ãri o-ĩapipari.
23281	MAT 4:3	Mãga nɨde Netuara Poro Waibɨapa ne-inaa k'achia oopide cheji mãik'aapa mãgaji: —Wãara pɨ Tachi Ak'õre Warra pɨrã, na mãu pan papit'aapáde aji.
23282	MAT 4:4	Jesupa p'anauji: —¡Oo-eda! aji. Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: ‘Eperã chik'o k'o bɨpapai chok'ai bak'aa. Tachi Ak'õre pedee k'awa bɨpa ichita chok'ai bapari.’
23284	MAT 4:6	mãik'aapa mãgaji: —Wãara pɨ Tachi Ak'õre Warra pɨrã, namãik'aapa jɨ̃tɨdaipáde aji, Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bairã: ‘Ak'õrepa ichi angeleerã pëiit'ee pɨ k'aripadamerã. Ãchia pɨ jita atadait'ee mãik'aapa pɨ t'ɨdɨk'adait'ee, pɨchi bɨɨrɨ pida mãumaa p'u oopiamaapa.’
23285	MAT 4:7	Jesupa p'anauji: —¡Jɨ̃tɨ-eda! aji. Ichiaba Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: ‘Ne-inaa pariatua oonáaji k'awaait'ee wãara Tachi Ak'õre Waibɨapa tachi ak'ɨpari wa mãga-e.’
23287	MAT 4:9	Mãpai mãgaji: —Pɨta mɨ k'ĩrapite bedabaip'eda, mɨmaa ɨt'aa t'ɨ̃rura, mãgara na jõmaweda përé payada aji.
23288	MAT 4:10	Jesupa p'anauji: —¡Oo-eda! aji. Ãyaa wãpáde aji, Satanás. Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: ‘Tachi Ak'õre Waibɨamaa aupai ɨt'aa t'ɨ̃patáatɨ mãik'aapa jĩp'a oopatáatɨ irua jara bɨk'a.’
23293	MAT 4:15	‘Zabulón ëreerã eujãde mãik'aapa Neftalí ëreerã eujãde, Jordán to k'ĩraik'a eere p'usadee o wãparide, Galilea apata eujãde Israel pidaarã-eerã p'anapachida.
23294	MAT 4:16	Mãpemaarã p'ãriu pɨk'a bɨde p'anapatap'edaa, ɨ̃daa pi-ia unudait'ee. Tachi Ak'õrepa ma ɨ̃daa pëiit'ee chi p'ãriu pɨk'a bɨde p'anɨɨrãmaa atuanaadamerã.’
23295	MAT 4:17	Maadak'ãriipa Jesupa jarateemaa beeji: —P'ek'au k'achia oo amáatɨ mãik'aapa Tachi Ak'õrede ijãapatáatɨ. Taarã-e nɨde Tachi Ak'õrepa eperãarã bɨ k'inia bɨ ichi jua ek'ari, ichideerã p'aneedamerã.
23297	MAT 4:19	Ãra unuk'ãri, Jesupa mãgaji: —Mɨ ome nipapatáatɨ mãik'aapa óotɨ mɨa ooparik'a. Idideepa eperãarã jɨrɨdait'ee Tachi Ak'õre-it'ee, to-ɨapataarãpa chik'o jɨrɨpatak'a.
23306	MAT 5:3	—T'ãri o-ĩa p'anɨ chi chupɨria chedeerã. Tachi Ak'õre k'awa k'inia p'anadairã, ichideerã p'aneedait'ee.
23314	MAT 5:11	’T'ãri o-ĩa p'anɨ awaraarãpa parãmaa ik'achia jaradak'ãri, maa-e pɨrã ne-inaa k'achia oodak'ãri, maa-e pɨrã seewadak'ãri parã ɨmɨateedait'ee, mɨde ijãapata perã.
23316	MAT 5:13	—Na p'ek'au eujãdepema ijãadak'aa beerã-it'ee parã t'ã́k'apɨ p'anɨ. K'awa p'anɨ chik'o warraa bɨ t'ã ome. Mamĩda t'ã k'ɨyaa-edaik'ãri, warraa-ee bɨ. ¿Sãga k'ɨyaapii waya? T'ã k'ɨyaa-ee bak'ãri, bat'at'aapata o jãde eperãarã aɨ ɨ̃rɨ t'ɨadamerã.
23317	MAT 5:14	’Ichiaba na p'ek'au eujãdepema ijãadak'aa beerã-it'ee parã ɨ̃daa pɨk'a p'anɨ. P'uuru ee nok'ode bɨ p'oyaa meradak'aa, p'ãrik'ua chi uchiterree t'ɨmɨɨpa unupata perã.
23320	MAT 5:17	—K'ĩsianáatɨ mɨ cheji Moisepa p'ãda maa-e pɨrã Tachi Ak'õre pedee jarapataarãpa p'ãdap'edaa jõpide. Ma k'ãyaara mɨ cheji k'awaapiit'ee mãgɨ́ pedee p'ãda k'ãata jara k'inia bɨ.
23324	MAT 5:21	—Parãpa ũridooda pãchi chonaarãpa ũraapatap'edaa: ‘Eperã peenaadapáde apachida, eperã peeru pɨrã, awaraarãpa charraarãmaa ateedait'ee perã.’
23325	MAT 5:22	Mamĩda mɨata jara bɨ: Apida ichi auk'aa ome k'ĩraudaru pɨrã, ma k'ĩrau bɨ charraarãmaa ateedait'ee. Ichiaba apidaapa ichi auk'aamaa ik'achia jararu pɨrã, ma pedee jarada k'aurepa Junta Supremadee ateedait'ee. Ma awara apidaapa ichi auk'aamaa jararu pɨrã: “¡Netuara!” ma pedee k'achia jaradapa atuait'ee tok'arradee.
23326	MAT 5:23	’Maperã parãdepemapa primisia Tachi Ak'õre altarde ateek'ãri, k'irãparu pɨrã pɨchi auk'aapa nepɨra iru bɨ pɨ ome,
23328	MAT 5:25	’Eperã nepɨra iru bɨ pɨrã pɨ ome mãik'aapa pɨ charramaa atee k'inia bɨ pɨrã, wãi naaweda t'ãri pia pedeeipia bɨ iru ome t'ãri auk'a bɨdait'ee. Maa-e pɨrã charra k'ĩrapite panadak'ãri, mãgɨpa pɨ ata bɨi jɨ̃apataarã juade carcelde t'ɨ nɨ̃bɨnadamerã.
23330	MAT 5:27	—Parãpa ũridooda naawedapemaarãpa ũraapatap'edaa: ‘Miak'ãi p'anɨɨrã awaraarã ome k'ãinaadapáde apachida.’
23332	MAT 5:29	’Maperã pɨ tau juaraarepema ne-inaa unuda k'aurepa pɨ k'achiade baairu pɨrã, piara bak'aji ma tau ẽt'at'aamerã mãik'aapa t'ɨmɨ́ bat'at'aamerã, ma k'aurepa k'achiade baai k'ãyaara.
23334	MAT 5:31	—Ichiaba naawedapemaarãpa ũraapachida: ‘Wẽra amaat'aak'ãri, mia amaada k'art'a irumaa p'ã teeipia bɨ.’
23336	MAT 5:33	—Ichiaba ũridooda parã chonaarãpa ũraapatap'edaa: ‘Ichita oodapáde apachida, parãpa juraadap'edaak'a Tachi Ak'õre k'ĩrapite.’
23340	MAT 5:37	Mãgá ne-inaa k'ĩrapite juraadak'ãri awaraarãpa ma pedee ijãadamerã, ne-inaa k'achia oomaa p'anɨ. Parãpa ne-inaa oodait'ee pak'ãri, jaradaipia bɨ: “Ooit'eeda” adaipia bɨ. Jõdee ne-inaa ooda-e pait'ee pak'ãri, jaradaipia bɨ: “Oo-eda” adaipia bɨ.
23341	MAT 5:38	—Parãpa ũridooda naawedapemaarãpa ũraapatap'edaa: ‘Sĩdapa eperã tau ãriru pɨrã, chi sĩda tau auk'a jĩat'aadapáde apachida; ichiaba sĩdapa k'ida k'õradaru pɨrã, chi sĩda k'ida auk'a k'õrat'aadapáde ajida.’
23346	MAT 5:43	—Ichiaba ũridooda naawedapemaarãpa ũraapatap'edaa: ‘Awaraarã k'inia iru baparíiji mãik'aapa pɨ k'ĩra unuamaa iru p'anapataarã k'ĩra unuamaa iru baparíiji.’
23349	MAT 5:46	Parãpa k'inia iru p'anɨ pɨrã pãchi k'inia iru p'anapataarã aupai, ¿k'ãare-it'ee Tachi Ak'õrepa parã pia ak'ɨima? Romadepemaarã rey-it'ee impuesto p'epataarãpa paara k'inia iru p'anɨ ãchi k'inia iru p'anɨɨrã.
23350	MAT 5:47	Ma awara parãpa pãchi auk'aarã aupai auteebairuta pɨrã, ¿ne-inaa pipɨara oomaa p'anɨk'ã? Ijãadak'aa beerãpa paara ãchi auk'aarã auteebaipata.
23352	MAT 6:1	—K'ĩrak'aupai awaraarã taide ne-inaa pia oodai Tachi Ak'õre-it'ee, ãchia t'o p'anadamerã. Mãga ooruta pɨrã, parã ɨt'aripema Ak'õre Waibɨapa parãmaa tee-e pait'ee ne-inaa pia ichia k'ĩsia iru bɨ teeit'ee ichideerãmaa.
23353	MAT 6:2	’Maperã parãdepemapa ne-inaa chupɨria beerãmaa teek'ãri, jõmaarãmaa pɨa ooda jaranáaji. Seewata Tachi Ak'õrede ijãapatada apataarãpa mãga oopata Tachi Ak'õre Ũraa jarateepata tede mãik'aapa calle jãde, eperãarãpa ãchi t'o p'anadamerã. Mɨa wãarata jararu. Ma t'o p'anɨɨrã pedee pia aupai iru p'anadait'ee, Tachi Ak'õrepa ãchimaa tee-e pait'ee perã ne-inaa pia irua k'ĩsia iru bɨdepema.
23356	MAT 6:5	—Parãpa ɨt'aa t'ɨ̃dak'ãri, oonáatɨ Tachi Ak'õrede ijãapatada apataarãpa oopatak'a. Tachi Ak'õre Ũraa jarateepata tede jõmaarã taide ãchi ak'ɨnɨ̃ p'aneepata ɨt'aa t'ɨ̃dait'ee. Ichiaba p'uuru jãde plaza bee k'idaa mãga oopata eperãarãpa unudamerã. Mɨa wãarata jararu. Eperãarã pia pedeepata aupai iru p'anadait'ee.
23358	MAT 6:7	’Ɨt'aa t'ɨ̃k'ãri, pia-e bɨ ip'ii ichi aɨ pedeeta jara nɨ̃bait'ee. Ijãadak'aa beerãpa mãga oopata, k'ĩsiapata perã audú pedee jõnɨpa Tachi Ak'õrepa audupɨara ũriit'ee.
23360	MAT 6:9	Nãga ɨt'aa t'ɨ̃daipia bɨ: ‘Tachi Ak'õre ɨt'ari bɨ, pɨ t'ɨ̃ awaraa t'ɨ̃ k'ãyaara pipɨara bɨ.
23364	MAT 6:13	Tai k'achiade baaipináaji. Tai k'aripa atáji Netuara Poro Waibɨa juadeepa.’
23365	MAT 6:14	’Parãpa perdonaaruta pɨrã awaraarãpa ne-inaa k'achia oopata parãmaa, Tachi Ak'õre ɨt'ari bɨpa ichiaba perdonaait'ee parãpa ne-inaa k'achia oopata.
23367	MAT 6:16	—Parã nek'oda-ee p'anadak'ãri jĩp'a k'ĩsiait'ee Ak'õre net'aade, k'ĩra pia-ee p'ananáatɨ Ak'õrede ijãapatada apataarãpa oopatak'a. Mãga nipapata awaraarãpa k'awaadamerã nek'oda-ee p'anɨ, mãik'aapa ãchi t'o p'anadamerã. Mɨa wãarata jararu. Mãgapai iru p'anadait'ee.
23370	MAT 6:19	—P'arat'a, net'aa pia p'enáatɨ na p'ek'au eujãde p'anɨ misa iru p'anadait'ee, polillapa ma net'aa ãrit'aai perã, maa-e pɨrã mogosiadarii perã taarã ɨa iru bɨpa, maa-e pɨrã nechɨapataarãpa chɨa atadaridai perã.
23373	MAT 6:22	—Tachi tau lamparak'a ɨ̃daa pɨk'a bɨ tachi k'ap'ɨa-it'ee. Pɨchi tau pia bak'ãri, k'ap'ɨa jõmaweda ɨ̃daa pɨk'a bɨde bait'ee.
23375	MAT 6:24	—Eperã chipariirã omé jua ek'ari mimia baik'araa bɨ. Mãga bɨ pɨrã, chipari aba k'ĩra unuamaa iru bai mãik'aapa chi apema k'inia iru bai, maa-e pɨrã abaapa jara bɨk'a ooi mãik'aapa chi apemapa jara bɨk'a ooamaa bai. Mãga pɨk'a apidaapa ooda-e pai Tachi Ak'õrepa jara bɨk'a, p'arat'a, net'aa pia p'e bɨ misa.
23376	MAT 6:25	—Maperã mɨa jara bɨ: K'ĩsia jõnanáatɨ k'ãata k'odait'ee maa-e pɨrã todait'ee, mãgá chok'ai p'anadait'ee. Ichiaba k'ĩsianáatɨ sãga p'aru atadait'ee. Tachi Ak'õrepa parã k'ap'ɨa ooji mãik'aapa parã chok'ai p'anapiji. Mãga bɨta, ¿p'aru tee-e paik'ã mãik'aapa chik'o, ne-inaa toparii tee-e paik'ã parãmaa?
23377	MAT 6:26	Ak'ɨ́tɨ, ipanaarã ɨt'ɨ́ wãabai p'anɨ. Ãchia net'atau uudak'aa, ewadak'aa mãik'aapa ɨa bɨdak'aa chi net'atau ɨapatamãi. Mamĩda parã ɨt'aripema Ak'õre Waibɨapa ne-inaa teepari k'odamerã. ¡Iru-it'ee parã pipɨara p'anɨ ipanaarã k'ãyaara!
23379	MAT 6:28	’Ma awara ¿k'ãare-it'ee parã audú k'ĩsiapata p'aru-it'ee? Ak'ɨ́tɨ, sãga nep'ono p'ũajara t'ãide nɨ̃bɨ waripata. Mimiadak'aa mãik'aapa p'aru k'adak'aa mãgá pi-ia p'anadait'ee.
23382	MAT 6:31	Tachi Ak'õrepa mãgá ichia ooda pia ak'ɨ bapari perã, k'ĩsia jõnanáatɨ: “¿K'ãata k'odait'ee?” maa-e pɨrã “¿K'ãata todait'ee?” maa-e pɨrã “¿K'ãata jɨ̃dait'ee?”
23386	MAT 7:1	—Awaraarãpa ne-inaa oopata ak'ɨnáatɨ jaradait'ee ne-inaa k'achia oomaa p'anɨ. Mãga ooruta pɨrã, ma jaradap'edaa k'aurepa Tachi Ak'õrepa parã mãgá ak'ɨit'ee.
23388	MAT 7:3	¿K'ãare-it'ee ak'ɨ bɨma nejarra pɨchi auk'aa tau jãde bɨ, mamĩda unu-e bɨ pak'uru pɨchi tau jãde bɨ?
23389	MAT 7:4	Pɨchi tau jãde pak'uru iru bɨ pɨrã, ¿sãga pɨchi auk'aamaa jaraima: “Mɨmaa ẽepíji jã nejarra pɨchi tau jãde bɨ”?
23390	MAT 7:5	¡Seewata pɨa chĩara k'aripa k'inia bɨ, irua oo bɨ ak'ɨk'ãri! Pɨchi tau jãde bɨ pak'uruta naapɨara ẽt'at'áaji. Mãpaipɨ unui nejarra pɨchi auk'aa tau jãde bɨ, mãgá wãara iru k'aripait'ee.
23391	MAT 7:6	’Net'aa awara bɨdap'edaa Tachi Ak'õre-it'ee teeruta pɨrã usa k'achia beemaa, orradaidap'eda k'aak'oodai. Ma awara ne-inaa ɨ̃pɨa perlak'a atabëiruta pɨrã sinaarã p'anɨmãi, yoorode jaut'aadai.
23392	MAT 7:7	—Iidipatáatɨ Tachi Ak'õremaa. Irua teeit'eepɨ. Jɨrɨpatáatɨ. Irua k'awapiit'eepɨ. Eperãpa t'ɨ̃parik'a puerta t'aide, Ak'õremaa t'ɨ̃patáatɨ. Irua parã k'aripait'eepɨ.
23394	MAT 7:9	’¿Parãdepemapa mãu teeik'ã ichi warramaa, irua pan iidik'ãri?
23395	MAT 7:10	Maa-e pɨrã, ¿taama teeik'ã irumaa, chik'o iidik'ãri?
23396	MAT 7:11	¡Mãga-epɨ! Parã ne-inaa k'achia oopataarã mĩda, pãchi warrarãmaa net'aa pia tee k'awa p'anɨ. Parãpa mãga ooruta pɨrã, ¡audupɨara pãchi ɨt'aripema Ak'õre Waibɨapa ne-inaa pia teeit'ee chi iidirutaarãmaa!
23397	MAT 7:12	’Maperã, óotɨ apemaarãmaa parãpa k'inia p'anɨk'a ãchia parãmaa oodamerã, mãgata jara bairã Moisepa p'ãdade mãik'aapa Tachi Ak'õre pedee jarapataarãpa p'ãdap'edaade.
23398	MAT 7:13	—Tachi Ak'õre truadee wãit'ee puerta p'ĩrup'ee bɨde t'ĩupaták'ata bɨ. Mapa t'ĩ́utɨ puerta p'ĩrup'ee bɨde, chi atua beerã puerta jet'ee bapari perã. Ichiaba ãchi o k'achia ewaraa k'obɨ, chok'ara aɨde wãpata perã.
23400	MAT 7:15	—K'ĩrak'aupai ijãadai jõmaweda Tachi Ak'õre pedee jarapatada apataarãde, mãɨrã ũk'uru seewa-idaa bee perã. Seewata eperã pia beerãk'a parãmaa chepata. Mamĩda ãchi t'ãride k'ĩsia k'achia iru p'anapata.
23406	MAT 7:21	—Eperãarã ũk'uruurãpa mɨmaa: “Tachi Waibɨa, Tachi Waibɨa” a p'anɨ mĩda, jõmaweda wãda-e pait'ee Tachi Ak'õre truadee. Jĩp'a chi oopataarãpa mɨ Ak'õre ɨt'ari bɨpa oopi bɨk'a; mãgɨɨrãta ɨt'aa wãdait'ee.
23407	MAT 7:22	Ak'õre ewari waibɨa ewate chok'araarãpa mɨmaa jaradait'ee: “Tachi Waibɨa, Tachi Waibɨa, tai pɨ ome p'anapíji. Taipa pɨ t'ɨ̃de jarateejida mãik'aapa pɨ t'ɨ̃de netuaraarã uchiapik'oojida. Ma awara pɨ t'ɨ̃de oojida ne-inaa eperãarãpa p'oyaa oodak'aa ãchi juadoopa.”
23408	MAT 7:23	Mamĩda mɨa p'anaut'ee: “¡Mɨa parã k'awa-e bɨ! ¡Ãyaa wã́tɨ mɨ ik'aawaapa, ne-inaa k'achia oopataarã!”
23409	MAT 7:24	—Eperã k'ĩsia k'awaa bɨpa mɨ ũraa ũripari mãik'aapa oopari mɨa jara bɨk'a. Mãgɨ́ eperã ichi te oo bɨ́k'ata bɨ mãu ɨ̃rɨ.
23416	MAT 8:2	Mãgá che wãde iru k'ait'a cheji eperã leprapa k'ayaa bɨ. Mãgɨ́ iru k'ĩrapite bedabai nɨ̃ba cheji mãik'aapa mãgaji: —Tachi Waibɨa, pɨa k'inia bɨ pɨrã, mɨ k'ayaa wẽpapipáde aji, Ak'õre k'ĩrapite mɨ pia beemerã.
23417	MAT 8:3	Jesupa juapa t'õbaip'eda, mãgaji: —¡K'inia bɨda! aji. Jɨpa beepáde aji. Aramata jɨpa beeji.
23418	MAT 8:4	Mãpai Jesupa mãgaji: —¡Ũríji! Jaranáaji apidaamaa. Jĩp'a p'aaremaa ak'ɨpináji mãik'aapa Moisepa p'ãdade jara bɨk'a ipana omé atéeji teeit'ee Tachi Ak'õremaa. Mãgá jõmaarãpa pɨ jɨpa beeda k'awadayada aji.
23420	MAT 8:6	—Jesús, mɨ mimiapari k'ayaa bɨda aji. P'oyaa mimik'a-e bɨ mãik'aapa chupɨria nɨ̃bɨda aji, p'uapa.
23421	MAT 8:7	Jesupa p'anauji: —Wãit'eeda aji, jɨpade.
23422	MAT 8:8	Mamĩda ma soldaorã poro waibɨapa mãgaji: —Tachi Waibɨa, mɨ pɨ k'ãyaara ek'ariara bɨ. Pɨ mɨ temaa wã-e pɨjida, namãik'aapa pedeeru pɨrã, mɨ mimiapari jɨpa beeit'ee.
23424	MAT 8:10	Jesupa mãga ũrik'ãri, p'era pɨk'a beeji ma soldaorã poropa jara bada k'aurepa. Mapa ichi ome nipapataarãmaa mãgaji: —Mɨa wãarata jararu. Israel pidaarã t'ãide na eperãk'a apida waide unu-e bɨ, iru wãara ijãapari perã.
23427	MAT 8:13	Mãga jarap'eda, Jesupa ma soldaorã poromaa mãgaji: —Wãpáde aji, pɨchi temaa pɨa ijãadak'a uchiada perã. Aramata chi k'ayaa bada jɨpadachi.
23431	MAT 8:17	Mãga ooji p'asamerã Tachi Ak'õre pedee jarapari Isaíapa chonaarãweda jaradak'a: ‘Irua k'ayaa tachimaa baridap'edaa awara ãyaa ataji mãik'aapa tachi k'ayaa beerã jɨpaji.’
23433	MAT 8:19	Mamĩda wãdai naaweda, Moisepa p'ãda jarateepari k'ait'a cheji mãik'aapa mãgaji: —Tachi Jarateepari, pɨ ome wã k'inia bɨda aji, chi wãrumaa.
23434	MAT 8:20	Jesupa p'anauji: —Usap'ã́ yooro te uria iru bee mãik'aapa ipanaarã te iru bee. Mamĩda mɨ, chi Eperã Ak'õre Truadepema arajãgaa ni, k'ãipari wẽe. Made k'ĩsíaji jarai naaweda wãara mɨ ome nipa k'inia bɨ wa mãga-e.
23435	MAT 8:21	Awaraa Jesús ome nipadapa mãgaji: —Tachi Waibɨa, mɨ jida pɨ ome nipaparii k'inia bɨ. Mamĩda aɨ naaweda, mɨ ak'õre ɨapipáde aji, iru piuk'ãri.
23436	MAT 8:22	Jesupa p'anauji: —Chepáde aji, mɨ ome mãik'aapa ichiak'au bɨpáde aji, atuadait'eerãpa ãchi piudap'edaarã ɨadamerã.
23439	MAT 8:25	Mapa chi k'õp'ãyoorãpa ɨ̃rɨmat'aajida mãik'aapa mãgajida: —Tachi Waibɨa, ¡tai k'aripáji! ¡Tachi pirubaai wãdapɨ!
23440	MAT 8:26	Jesupa p'anauji: —¿Sãap'eda p'era jõnɨma? aji. ¡Parã pia ijãada-e p'anɨda! aji. Mãga jarap'eda, p'irabaidachi mãik'aapa pedeeji nãumaa mãik'aapa p'usamaa. Aweda jõma ip'ii ũu beeji.
23441	MAT 8:27	Mãga unudak'ãri, chi k'õp'ãyoorã ak'ɨtrua para beeji mãik'aapa ãchi pitapai iidi para beeji: —¿K'aima ajida, nãgɨ́? Nãu, p'usa paara iru pedee ũripatada ajida.
23443	MAT 8:29	Jesumaa bia chejida: —¡Jesús, Ak'õre Waibɨa Warra, tai ome t'ĩunáaji! ¿At'ãri-e weda tai miapide cheji-ek'ã? ajida.
23450	MAT 9:2	Mama bɨde eperãarãpa jira aneejida eperã chiwa bɨ p'arude. Jesupa k'awaak'ãri ãchia wãara ichide ijãa p'anɨ, ma chiwa bɨmaa mãgaji: —Warra, t'ãri o-ĩa báji pɨa p'ek'au k'achia oopata jõmaweda wẽpada perã.
23451	MAT 9:3	Ũk'uru arii p'anadap'edaa Moisepa p'ãda jarateepataarãpa mãga ũridak'ãri, k'ĩsiajida: “Jãgɨpa ik'achia pedeemaa bɨ Tachi Ak'õre ãpɨte. Tachi Ak'õrepapai p'ek'au k'achia wẽpapiyada” ajida.
23452	MAT 9:4	Mamĩda Jesupa k'awaji ãchia k'ĩsia p'anɨ. Mapa iidiji: —¿Sãap'eda parãpa k'ĩsia k'achia k'ĩsia p'anɨma? aji.
23453	MAT 9:5	Mɨa irumaa jarai: “Pɨa p'ek'au k'achia oopata wẽpajipɨ” maa-e pɨrã jarai: “P'irabáiji mãik'aapa wã́ji”. Mamĩda irua maarepida oo-e pai, Tachi Ak'õrepa oopi-e pɨrã.
23454	MAT 9:6	Mɨa ak'ɨpiit'ee na p'ek'au eujãde mɨ, chi Eperã Ak'õre Truadepema k'ap'ɨa pari, Tachi Ak'õre Waibɨapa wẽpapipari eperãarãpa p'ek'au k'achia oopata. Mãpai mãgaji ma eperã chiwa bɨmaa: —¡P'irabáiji! Pɨchi p'aru atáji mãik'aapa wã́ji pɨchi temaa.
23457	MAT 9:9	Mamãik'aapa Jesús wãji. Ma wãrude eperã t'ɨ̃jarapatap'edaa Mateo unuji. Su-ak'ɨ baji Cesar-it'ee impuesto p'aapatamãi. Jesupa mãgaji irumaa: —Mɨ ome nipaparíiji. Aramãgá bainɨ̃ beep'eda, Jesús ome wãji.
23459	MAT 9:11	Fariseorãpa mãga unudak'ãri, Jesús k'õp'ãyoorãmaa iidijida: —¿Sãap'eda parã jarateepari nek'omaa bɨma ajida, impuesto p'epataarã ome mãik'aapa awaraa p'ek'au k'achia oopataarã ome?
23460	MAT 9:12	Mãɨrãpa iididap'edaa ũrik'ãri, Jesupa mãgaji: —Médico pëidak'aa k'ap'ɨa pia beerãmaa. Jĩp'a pëipata k'ayaa beerãmaa.
23461	MAT 9:13	Parã wãdak'ãri, k'ĩsiadapáde aji, nãgɨ́ Ak'õre Ũraa jara k'inia bɨ: ‘Mɨa k'iniara bɨ awaraarã chupɨria k'awaadamerã, ne-animalaarã peedap'eda, paadai k'ãyaara mɨ-it'ee.’ Mãpai Jesupa mãgaji: —Tachi Ak'õrepa mɨ pëi-e paji t'ãri pia beerã jɨrɨde. Ma k'ãyaara p'ek'au k'achia oopataarã jɨrɨdeta pëiji.
23462	MAT 9:14	Mãpai Juan Bautista k'õp'ãyoorã Jesumaa chejida mãik'aapa iidijida: —Edaare tai, fariseorã ome nek'oda-ee p'aneepata jĩp'a Tachi Ak'õre net'aade k'ĩsiadait'ee. ¿Sãap'eda pɨ k'õp'ãyoorãpa mãga oodak'aama? ajida.
23463	MAT 9:15	Jesupa p'anauji: —Miak'ãipata fiestade t'ɨ̃ pëidap'edaarã k'ĩra pia-ee p'anadak'aa chi miak'ãiit'ee bɨ ãchi ome bɨ misa. Mamĩda ewari cherude iru ata chedak'ãripɨ, t'ãri p'uapa nek'oda-ee p'aneedait'eeda aji.
23464	MAT 9:16	—Eperã apidaapa p'aru chiwididepema pite aba t'ɨɨik'araa bɨda aji, p'aru sorede parchaait'ee. Mãga ooru pɨrã, chi p'aru chiwidi ãridariit'ee mãik'aapa ma pite auk'a bee-e pait'ee chi p'aru sore ome.
23466	MAT 9:18	Jesús at'ãri pedeemaa bɨde, judiorã poro waibɨa t'ɨ̃jarapatap'edaa Jairo Jesús k'ĩrapite bedabai nɨ̃ba cheji mãik'aapa mãgaji: —Et'ewapai mɨ k'au jai-idaajida aji. Mamĩda mɨa k'awa bɨ pɨ cheru pɨrã mɨ ome mãik'aapa pɨ jua bɨru pɨrã iru ɨ̃rɨ, waya chok'ai beeyada aji.
23470	MAT 9:22	Mamĩda mãgá t'õbaik'ãri, Jesupa ãpɨtee ak'ɨji mãik'aapa mãgaji ma wẽramaa: —Wẽra, t'ãri o-ĩa béeji. Pɨa mɨde ijãa bairã, jɨpa beejida aji. Aramata ma wẽra jɨpa beeji.
23472	MAT 9:24	Mãpai Jesupa mãgaji: —Taawaa uchíatɨ. Na wẽra k'au jai-idaa-e bɨ. Jĩp'a k'ãita bɨda aji. Mãga ũridak'ãri, arii p'anadap'edaarã ëik'oodachida, Jesús k'ĩra k'awa-ee bɨ jĩak'aapa.
23475	MAT 9:27	Mamãik'aapa uchia wãdade, Jesús t'ẽe tau p'ãriu bee omé bia che wãpachida: —¡Rey David Warra, tai chupɨria k'awaapáde! ajida.
23476	MAT 9:28	Jesús teeda t'ĩunak'ãri, ma tau p'ãriu beerã auk'a t'ĩujida. Mãpai Jesupa iidiji: —¿Parãpa ijãa p'anɨk'ã aji, mɨa jɨpai? P'anaujida: —Tachi Waibɨa, ijãa p'anɨda ajida.
23477	MAT 9:29	Mãpai Jesupa taumãi t'õbaip'eda, mãgaji: —Parãpa ijãa p'anɨk'a, mãgá p'aneedapáde aji.
23478	MAT 9:30	Aweda tau eratɨk'oodachida. Mãpai Jesupa jĩp'a mãgaji: —Mɨa ooda chĩaramaa nepɨrɨnaadapáde aji.
23481	MAT 9:33	Jesupa ma netuara uchiapit'aak'ãri, ma eperã pedee beeji. Mãga unudak'ãri, arii p'anadap'edaarãpa ak'ɨtrua para beeji mãik'aapa mãgajida: —¡Israelde waide nãga unudak'aada! ajida.
23482	MAT 9:34	Mamĩda fariseorãpa mãgajida: —Netuara Poro Waibɨa juapata jãgá netuaraarã uchiapiparida ajida.
23485	MAT 9:37	Mãpai chi k'õp'ãyoorãmaa mãgaji: —Eperãarã chok'ara mɨde waide ijãada-e p'anɨ. Ne-uu audú chau bɨ́k'apɨ p'anɨ. Mamĩda mimiapataarã chok'ara-ee p'anɨ.
23491	MAT 10:5	Jesupa ma k'õp'ãyoorã doce pëiji eperãarã paraamaa. Pëi naaweda jaraji: —Wãnáatɨ judio-eerã p'anapatamaa. Ichiaba wãnáatɨ Samaria eujãdepema p'uurudee.
23495	MAT 10:9	’Ateenáatɨ nẽe, p'arat'a, cobre, pãchi k'ɨrrɨde jɨ̃pata.
23497	MAT 10:11	’P'uurude maa-e pɨrã te chok'ara-ee beemãi panadak'ãri, eperã t'ãri piata jɨrɨ́tɨ arii p'aneedait'ee mamãik'aapa wãruta misa.
23502	MAT 10:16	—¡Ũrítɨ! Mɨa parã pëiru eperãarãmaa jarateede. Pëiru ovejaarã pëik'ajik'a ne-animalaarã k'achia beerã t'ãide. Mapa k'ĩra k'awaa nipapatáatɨ, taama k'ĩra k'awaa nipaparik'a. Ichiaba k'ãiwee nipapatáatɨ paloma nipaparik'a.
23507	MAT 10:21	’Maapai eperãarãpa ãchi ɨ̃pemaarã paara teedait'ee miapidamerã piurutamaa. Ma awara chi ak'õreerãpa ãchi warrarã paara mãgá peepidait'ee; maa-e pɨrã warrarãpa ãchi ak'õreerã peepidait'ee.
23510	MAT 10:24	’K'irãpátɨ eperã apida ichi jarateepari k'ãyaara waibɨara bɨ-e. Ichiaba mimiapari apida chipari k'ãyaara waibɨara bɨ-e.
23512	MAT 10:26	—Mãga jara p'anɨ mĩda, eperãarã waaweenáatɨ. Ɨ̃rá Tachi Ak'õre net'aa mera pɨk'a bɨ mĩda, t'ẽepai parãpa jõmaarãmaa jaradait'ee.
23515	MAT 10:29	’¿Netopata-ek'ã ipana chak'e omé p'arat'a tau abaa pari? Eperãarãpa mãga oopata, ipana chak'e mak'ɨara vale-e bɨ jĩak'aapa. Mamĩda ipana chak'e apida eujãde baaidak'aa, parã Ak'õre Waibɨapa mãga jara-emãi.
23518	MAT 10:32	—Eperãpa tau taawa jararu pɨrã ichi Jesucristode ijãapari, mɨa pida jarai: “Mãgɨ́ mëré” mɨ Ak'õre k'ĩrapite ɨt'ari.
23519	MAT 10:33	Mamĩda eperãpa meraru pɨrã mɨde ijãapari, mãgara mɨa pida merait'ee. “Mãgɨ́ mëre-eda” ait'ee mɨ Ak'õre k'ĩrapite ɨt'ari.
23520	MAT 10:34	—K'ĩsianáatɨ mɨ cheji na p'ek'au eujãdee eperãarã k'ãiwee p'anapide. Jĩp'a cheji chõopide.
23521	MAT 10:35	Mɨ cheji ‘warra t'ãri auk'a banaamerã chi ak'õre ome, wẽra k'au t'ãri auk'a banaamerã chi nawe ome mãik'aapa ãigu t'ãri auk'a banaamerã chi p'ãk'õre ome.
23522	MAT 10:36	Ma k'aurepa eperãarã t'ãri auk'a para ba-e pait'ee ãchi ëreerã ome.’
23523	MAT 10:37	’Eperãpa ichi ak'õre wa chi nawe k'iniara iru bɨ pɨrã mɨ k'inia iru bai k'ãyaara, mëré pa-e pai. Ichiaba eperãpa chi warra wa chi k'au k'iniara iru bɨ pɨrã mɨ k'inia iru bai k'ãyaara, mãgɨ́ mëré pa-e pai.
23526	MAT 10:40	—Eperãpa parã auteebaik'ãri, mɨ jida auteebai bɨ mãik'aapa mɨ Ak'õre, mɨ pëida, auk'a auteebai bɨ.
23531	MAT 11:3	—¿Pɨk'ã ajida, tai k'aripapari chonaarãpa cheit'ee bɨda adap'edaa? Maa-e pɨrã, ¿taipa awaraa nɨdaipia bɨk'ã? ajida.
23532	MAT 11:4	Jesupa p'anauji: —Wã́tɨ Juanmaa mãik'aapa nepɨrɨ́tɨ parãpa nama unu p'anɨ mãik'aapa ũri p'anɨ.
23534	MAT 11:6	¡T'ãri o-ĩa bɨda aji, chi mɨde ijãa bɨ, k'awa-e bɨ mĩda mɨa ne-inaa jõma oo bɨ!
23535	MAT 11:7	Juanpa eperãarã pëida wãdap'edaa t'ẽepai, eperãarãmaa Jesupa pedee pia jaramaa beeji Juande: —¿K'ãata parãpa ak'ɨnajidama aji, eujã pania wẽe bɨmaa wãdak'ãri? ¿K'ĩsiajida-ek'ã ak'ɨnadait'ee eperã pariatua k'ĩsia bɨ, p'ũajara nãupa pariatua nẽunẽuwaa p'uaparik'a?
23536	MAT 11:8	Maa-e pɨrã, ¿k'ĩsiajida-ek'ã ak'ɨnadait'ee eperã p'aru pi-ia jɨ̃ bɨ? Parãpa pia k'awa p'anɨ eperã p'aru pi-ia jɨ̃ beerã rey tede p'anapata.
23537	MAT 11:9	Mãga-e pɨrã ¿k'ĩsiajida-ek'ã ak'ɨnadait'ee Ak'õre pedee jarapari? Wãara, iru Ak'õre pedee jarapari k'ãyaara waibɨara bɨ.
23538	MAT 11:10	Na Juandeta Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: ‘Mɨa eperã chok'a pëiit'ee pɨ naa o pia oonamerã pɨ, eperãarã poro waibɨa, chei naaweda.’
23540	MAT 11:12	’Juan Bautista chedak'ãriipa, eperãarã chõo pɨk'a p'anɨ t'ĩudait'ee Tachi Ak'õre jua ek'ari, ichideerã p'aneedait'ee mãik'aapa k'achia beerã auk'a chõo pɨk'a p'anɨ apida mãga p'ananaadamerã.
23544	MAT 11:16	’Mɨa jarait'ee sãga p'anɨ parã, mɨde ijãadak'aa beerã. Warrarã su-ak'ɨ p'aneedap'eda, jemenemaa p'anɨ́k'ata p'anɨ p'uuru jãde. Ãchi k'õp'ãyoorãmaa biapata:
23545	MAT 11:17	“Taipa siru chaajida. Mamĩda parã pëirada-e paji. K'ari k'ĩsia paraa k'arijida. Mamĩda parã jẽeda-e paji.”
23546	MAT 11:18	Mãga pɨk'a baji Juan ome. Iru cheji mãik'aapa nek'ok'aa paji, ne-inaa tok'aa paji, eperã jĩp'aarãpa oopatak'a. Maperã eperãarãpa: “Netuara iru k'ap'ɨade merãtɨa bɨda” ajida.
23549	MAT 11:21	—¡Aai, Corazín p'uurudepemaarã! ¡Aai, Betsaida p'uurudepemaarã! ¡Tachi Ak'õrepa parã k'achiadee pëiit'eepɨ! Tiro p'uurude, Sidón p'uurude eperãpa ooda paara ne-inaa eperãarãpa p'oyaa oodak'aa ãchi juadoopa mɨa parã p'uurude oodak'a, taarã-e weda ijãak'ajida. Ãrapa p'ek'au k'achia oopata oo amaa k'inia jõnɨpa chupɨria iidik'ajida Tachi Ak'õremaa. Ma p'ek'au k'achia oopata k'aurepa t'ãri p'uapa p'aru p'ãimaa jɨ̃k'ajida mãik'aapa it'abarre p'ora ɨt'aa p'ok'ajida ãchi poro ɨ̃rɨ.
23551	MAT 11:23	Ichiaba parã Capernaum p'uurudepemaarã, ¿k'ĩsia p'anɨk'ã parã p'uuruta awaraa p'uuru k'ãyaara waibɨara pait'ee Ak'õre k'ĩrapite? ¡Mãga-e! ¡Ma k'ãyaara irua parã p'uuruta jõt'aait'ee! Sodoma p'uurude eperãpa ooda paara ne-inaa eperãarãpa p'oyaa oodak'aa ãchi juadoopa, mɨa parã t'ãide oodak'a, ma p'uuru at'ãri bak'aji.
23553	MAT 11:25	Maapai Jesupa mãgaji: —Ak'õre Waibɨa, pɨ jõmaarã k'ãyaara waibɨara bɨ. Ne-inaa jõmaweda ɨt'ari nɨ̃bɨ, na p'ek'au eujãde nɨ̃bɨ paara pɨ jua ek'ari bɨ. Mɨ t'ãri o-ĩa bɨ pɨa eperãarã jĩp'aarãmaa k'awapiru perã ne-inaa pɨa waide k'awapi-e pada k'ĩsia k'awaa beerãmaa mãik'aapa poro wẽsaa beerãmaa.
23555	MAT 11:27	’Mɨ Ak'õrepa ne-inaa jõma bɨji mɨ jua ek'ari mɨa ak'ɨpariimerã. Tachi Ak'õrepapai wãara mɨ, ichi Warra k'awa bɨ. Mãgá ichiaba mɨ, chi Warrapapai wãara iru k'awa bɨ. Mamĩda mɨa iru k'awapii mɨa k'awapi k'inia bɨ eperãarãmaa.
23560	MAT 12:2	Arii p'anadap'edaa fariseorãpa mãga unudak'ãri, Jesumaa mãgajida: —¡Pɨchá ak'ɨ́ji! Pɨchi k'õp'ãyoorãpa ne-inaa oomaa p'anɨda ajida, ɨ̃ipata ewate oodaik'araa bɨta.
23561	MAT 12:3	Jesupa p'anauji: —¿Parãpa Ak'õre Ũraa p'ãdade leeda-e p'anɨk'ã aji, Rey Davidpa ooda chonaarãweda jarrapisiadaidak'ãri chi k'õp'ãyoorã ome?
23565	MAT 12:7	Wãara parãpa k'awada-e na p'ãdade jara k'inia bɨ: ‘Mɨa k'inia bɨ awaraarã chupɨria k'awaadamerã, mɨ-it'ee ne-animalaarã peedap'eda, paadai k'ãyaara.’ Parãpa k'awadap'edaa paara ma pedee jara k'inia bɨ, ne-inaa k'achia ooda-e p'anɨɨrã peepida-e pak'aji.
23568	MAT 12:10	Mama baji eperã jua chiwa bɨ. Jesús ɨmɨatee k'inia p'anadap'edaarãpa iidijida irumaa: —¿Eperã k'ayaa bɨ pɨrã, ɨ̃ipata ewate jɨpaipia bɨk'ã? ajida.
23569	MAT 12:11	Jesupa p'anauji: —Ɨ̃ipata ewate pɨchi oveja toidú padarida paara, ¿taawaa uchia ata-e pak'ajik'ã?
23570	MAT 12:12	¿Eperã pipɨara bɨ-ek'ã oveja k'ãyaara? Mapa ɨ̃ipata ewate ne-inaa pia ooipia bɨda aji.
23571	MAT 12:13	Mãpai Jesupa ma jua chiwa bɨmaa mãgaji: —Pɨchi jua jĩrupáde aji. Mãpai jua jĩruji. Aramata jɨpa beeji chi apema juak'a.
23576	MAT 12:18	‘Nama bɨ mɨ mimiapari, mɨa jɨrɨt'erada. Mɨa iru k'inia iru bɨ; mɨ t'ãri o-ĩapipari. Mɨ Jaure iru ome bapariit'ee. Mɨ k'ap'ɨa pari irua eperãarã jõmaarãpa oopata ak'ɨit'ee mãik'aapa jarait'ee pia wa k'achia.
23579	MAT 12:21	Mãga pak'ãri, jõmaarãpa irude ijãadait'ee.’
23581	MAT 12:23	Mãga unudak'ãri, arii p'anadap'edaarãpa ak'ɨtrua para beeji mãik'aapa ãchi pitapai iidi para beeji: —¿Nãgɨ́ chonaarãwedapema Rey David Warra-ek'ã? ajida.
23582	MAT 12:24	Mamĩda mãga ũridak'ãri, fariseorãpa mãgajida: —Beelzebú, Netuara Poro Waibɨa juapata jãgá netuaraarã uchiapiparida ajida.
23583	MAT 12:25	Jesupa k'awaji ãchia k'ĩsia p'anɨ. Mapa mãgaji: —P'uuru pidaarãpa maa-e pɨrã ëreerãpa maa-e pɨrã te pidaarãpa ãchi auk'aarã jëreruta pɨrã, waa araa p'anapataada-e pai mãik'aapa ãchi p'uuru jõdaridai.
23585	MAT 12:27	Parãpa jara p'anɨ mɨa netuaraarã uchiapipari Beelzebú juapa. Mãgara, ¿k'ai juapa uchiapipatama parã eere p'anɨɨrãpa? Ãchia ak'ɨpipata parã pia k'ĩsiada-e p'anɨ.
23587	MAT 12:29	’¿K'aita t'ĩuyama aji, eperã juataura bɨ tede iru net'aa chɨade? Naapɨara jɨ̃ nɨ̃bɨ-e pɨrã, iru net'aa jãri p'e ata-e pai.
23588	MAT 12:30	’Eperã mɨ eere bɨ-e pɨrã, mɨ k'ĩra unuamaa iru bɨ. Ichiaba mɨ k'aripa-e bɨ pɨrã awaraarã Tachi Ak'õre jua ek'ari p'anapataadamerã, eperãarã ãyaa pëipari mɨ ik'aawaapa.
23589	MAT 12:31	’Maperã mɨa jara bɨ: Tachi Ak'õrepa wẽpapii eperãarãpa p'ek'au k'achia oopata jõmaata mãik'aapa iru ãpɨte ik'achia jarapata paara. Mamĩda iru Jaure ãpɨte ik'achia jarapata wẽpapi-e pait'ee.
23591	MAT 12:33	—Nejõ bɨɨrɨ pia iru bɨ pɨrã, chauk'ãri, nejõ pia iru bait'ee. Jõdee nejõ bɨɨrɨ k'achia iru bɨ pɨrã, chauk'ãri, nejõ k'achia iru p'anadait'ee. Nejõ bɨɨrɨ k'awapata chi nejõdeepa.
23592	MAT 12:34	¡Parã k'achia-idaa beerãdeepa uchiadap'edaarã! ¡Taamák'apɨ p'anɨ! ¿Sãga pedee pia jaradai, parã t'ãri k'achia p'anɨta? Pãchi t'ãride k'ĩsia p'anɨta jarapata pãchi it'aideepa.
23596	MAT 12:38	Mãpai ũk'uru fariseorãpa mãik'aapa Moisepa p'ãda jarateepataarãpa Jesumaa mãgajida: —Tachi Jarateepari, taipa unu k'inia p'anɨda ajida, pɨa oo bɨ ne-inaa Tachi Ak'õrepapai oopari.
23597	MAT 12:39	Jesupa p'anauji: —Ɨ̃rapemaarã t'ãri k'achia-idaa p'anɨ, Tachi Ak'õrede ijãadak'aa perã. Unu k'inia p'anɨda a p'anɨ ne-inaa eperãarãpa p'oyaa oodak'aa ãchi juadoopa. Mamĩda mɨa mãga oo-e pait'ee. Jĩp'a Tachi Ak'õrepa ooit'ee ichi pedee jarapari Jonás ome oodak'a.
23601	MAT 12:43	—Eperã k'ap'ɨadeepa netuara uchiapidak'ãri, mãgɨpa jɨrɨ nipapari eujã p'ũasaa sãma ɨ̃iit'ee. Mamĩda unu-e pak'ãri, k'ĩsiapari:
23602	MAT 12:44	“Waya merãtɨanait'ee ma eperã k'ap'ɨade; mɨ naaweda badamãi.” Chek'ãri, unu chepari ma eperã k'ap'ɨa pi-ia bɨ; te barrep'eda, sɨɨp'eda, pi-ia bɨk'a.
23605	MAT 12:47	eperãpa Jesumaa jaranaji: —Pɨ nawe, pɨ ɨ̃pemaarã ome taawa nɨmaa p'anɨ. Pedee k'inia p'anɨda aji, pɨ ome.
23606	MAT 12:48	Mãpai Jesupa p'anauji: —¿K'aima mɨ nawe? ¿K'áirãma, mɨ ɨ̃pemaarã?
23607	MAT 12:49	Mãpai juapa ɨaji chi k'õp'ãyoorãmaa mãik'aapa mãgaji: —Nãgɨɨrãta mɨ nawek'a mãik'aapa mɨ ɨ̃pemaarãk'a.
23611	MAT 13:3	Mãpai Jesupa eperãarãmaa nepɨrɨmaa beeji Ak'õre Ũraa jarateeit'ee: —Eperã wãji net'atau p'ode.
23618	MAT 13:10	Maap'eda chi k'õp'ãyoorã k'ait'aara chejida mãik'aapa iidijida: —¿K'ãare-it'ee nepɨrɨparima ajida, jarateeit'ee?
23619	MAT 13:11	Jesupa p'anauji: —Tachi Ak'õrepa parãmaa k'awapimaa bɨda aji, ne-inaa naaweda k'awapik'aa pada awaraarãmaa; sãga ichideerã p'aneedai.
23622	MAT 13:14	Ãrapa oomaa p'anɨ Tachi Ak'õre pedee jarapari Isaíapa jaradak'a: ‘Ũri p'anɨ mĩda, k'awada-e. Ak'ɨ p'anɨ mĩda, unuda-e.
23623	MAT 13:15	Na eperãarã k'ɨɨrɨ k'isua p'anadairã, mɨa jara bɨ ũridaamaa p'anɨ; mɨa oo bɨ unudaamaa p'anɨ mãik'aapa k'awadaamaa p'anɨ. Mãga p'anada-e pada paara, mɨde ijãak'ajida mãik'aapa mɨa ãchia p'ek'au k'achia oopata wẽpapik'aji.’
23624	MAT 13:16	’Parã t'ãri o-ĩa p'anɨ mɨa oo bɨ unu p'anadairã mãik'aapa mɨa jara bɨ ũri p'anadairã.
23626	MAT 13:18	—Ũrítɨ k'awaadamerã mɨa nepɨrɨda net'atau p'oparide k'ãata jara k'inia bɨ.
23632	MAT 13:24	Mãpai Jesupa awaraa nepɨrɨji jarateeit'ee: —Nãga pɨk'a pait'ee Tachi Ak'õrepa eperãarã ichi jua ek'ari bɨk'ãri, ichideerã p'aneedamerã. Eperãpa trigo tau pia p'oji ichi eujãde.
23635	MAT 13:27	Mãga unudak'ãri, ma eujã chipari mimiapataarãpa irumaa jaranajida: “Señor, pɨa trigo tau p'oda pia badata, ¿sãmãik'aapa uchiajima ajida, jãgee p'ũajara?”
23636	MAT 13:28	Chiparipa p'anauji: “¿Tachi k'ĩra unuamaa iru bɨ́pata jãga ooji-ek'ã?” aji. Mãpai chi mimiapataarãpa iidijida: “¿Pɨa k'inia bɨk'ã ajida, taipa jã p'ũajara ẽt'anadamerã?”
23637	MAT 13:29	Mamĩda chiparipa mãgaji: “Nãgaweda ichiak'au bɨdapáde aji. Ɨ̃raweda parãpa jã p'ũajara ẽt'at'aarutara, auk'a ẽt'adariit'ee chi trigo k'arra, aɨ ik'aawa nɨ̃bɨ.
23638	MAT 13:30	Piara bɨ ichiak'au bɨdamerã trigo ewarutamaa. Mamãik'aapata mɨa ewapataarã naapɨara pëiit'ee jã p'ũajara ẽt'ak'oodamerã mãik'aapa p'edamerã k'õrajɨ̃made paat'aadait'ee. T'ẽepai trigo ewadak'ãri, ɨadait'ee mɨ ne-inaa ɨaparide.”
23639	MAT 13:31	Jesupa ichiaba awaraa nepɨrɨji jarateeit'ee: —Nãga pɨk'a pait'ee Tachi Ak'õrepa eperãarã ichi jua ek'ari bɨk'ãri, ichideerã p'aneedamerã. Eperãpa mostaza tau uuji ichi eujãde.
23641	MAT 13:33	Ichiaba Jesupa nãga nepɨrɨji jarateeit'ee: —Nãga pɨk'a pait'ee Tachi Ak'õrepa eperãarã ichi jua ek'ari bɨk'ãri, ichideerã p'aneedamerã. Wẽrapa levadura p'oiraparik'a bɨ harina waibɨa ome, pan masa pia warimerã.
23643	MAT 13:35	Mãga ooji uchiamerã Tachi Ak'õre chonaarãwedapema pedee jaraparipa irude jaradak'a: ‘Jarateek'ãri, mɨa nepɨrɨit'ee mãik'aapa jarait'ee ne-inaa Tachi Ak'õrepa waide k'awapi-e pada na p'ek'au eujã ooru wedapema.’
23645	MAT 13:37	Jesupa p'anauji: —Chi eperã net'atau pia p'oda jara k'inia bɨ Eperã Ak'õre Truadepema.
23652	MAT 13:44	—Nãga pɨk'a pait'ee Tachi Ak'õrepa eperãarã ichi jua ek'ari bɨk'ãri, ichideerã p'aneedamerã. Chok'o unuji jau bɨ nẽe ome. Eperãpa mãgɨ́ unu atak'ãri, waya mera nɨ̃bɨp'eda chi badamãi, t'ãri o-ĩa wãji jõmaweda ichi net'aa iru bada netok'oode. Mãpai ãpɨtee cheji ma nẽe mera bada eujã neto atade.
23653	MAT 13:45	—Ichiaba nãga pɨk'a pait'ee Tachi Ak'õrepa eperãarã ichi jua ek'ari bɨk'ãri, ichideerã p'aneedamerã. Net'aa netoparipa perla jɨrɨ nipaji.
23655	MAT 13:47	—Ichiaba nãga pɨk'a pait'ee Tachi Ak'õrepa eperãarã ichi jua ek'ari bɨk'ãri, ichideerã p'aneedamerã. To-ɨapataarãpa t'ɨrɨ t'aadak'ãri, chik'o k'ĩra t'ãdoo peejida.
23659	MAT 13:51	Mãpai Jesupa chi k'õp'ãyoorãmaa iidiji: —¿Parãpa ma nepɨrɨda jõmaweda k'awajidak'ã? aji. Mãpai p'anaujida: —K'awajidapɨ.
23660	MAT 13:52	Mãpai Jesupa mãgaji: —Moisepa p'ãda jarateeparipa k'awaa wãk'ãri Tachi Ak'õrepa eperãarã bɨit'ee ichi jua ek'ari, ichideerã p'aneedamerã, nãga pɨk'a bɨ. Eperã te chiparipa ichi net'aa ɨa p'e iru bɨdepema net'aa atak'ãri, k'awa bɨ chisãgɨ́ net'aa chiwidi, chisãgɨ́ net'aa sore.
23662	MAT 13:54	ichi warida p'uurudee. Mama jarateemaa beeji mãpema Ak'õre Ũraa jarateepata tede. Irua jaratee bɨ ũridak'ãri, eperãarã ak'ɨtrua para beeji mãik'aapa mãgapachida: —¿Sãma k'awaajima ajida, na jõma irua jarateemaa bɨ? ¿Sãga ooparima ne-inaa eperãarãpa p'oyaa oodak'aa ãchi juadoopa?
23663	MAT 13:55	¿Jãgɨ́ eperã ne-inaa pak'urudee oopari warra-ek'ã? ¿Chi nawe Maria-ek'ã? ¿Santiago, José, Simón, Judas chi ɨ̃pemaarã-ek'ã?
23664	MAT 13:56	¿Chi ɨ̃pewẽraarã nama p'anapata-ek'ã? ¿Sãga k'awaajima ajida, na jõma ichia oo bɨ?
23665	MAT 13:57	Ma eperãarãpa Jesús ichi te pidaarã ome mãgá k'awadap'edaa perã, iru pedee ũri k'iniada-e paji. Mapa Jesupa mãgaji: —Jõmaarã t'ãide ũri k'inia p'anapata Tachi Ak'õre pedee jaraparipa jara bɨ. Mamĩda ichi p'uurudepemaarã ichi tedepemaarã ome iru pedee ũridaamaa p'anapata.
23668	MAT 14:2	ichi ek'ariirãmaa mãgaji: —¿Mãgɨ́ Juan Bautista-epaa, piup'eda p'irabaida? Maperãpɨ oopari ne-inaa eperãarãpa p'oyaa oodak'aa ãchi juadoopa.
23670	MAT 14:4	Aɨ naaweda Juanpa Herodemaa mãgaji: “Pɨa p'ek'au k'achia oomaa bɨda aji, pɨ ɨ̃pema wẽra iru bairã pɨchi wẽrak'a.”
23673	MAT 14:7	Maperã jaraji ma awẽramaa: —Tachi Ak'õre k'ĩrapite mɨa juraa bɨ teeit'ee pɨchia iidiruta.
23674	MAT 14:8	Mãpai chi nawepa jaradak'a jaraji: —Ɨ̃raweda Juan Bautista poro mɨ-it'ee p'arat'ude teepáde aji.
23681	MAT 14:15	K'eu wãda perã chi k'õp'ãyoorã ichi k'ait'a chedap'eda, mãgajida: —K'eu wãpɨ; nama te wẽ-epɨ. Mapa eperãarã pëipáde ajida, p'uuru beemaa chik'o netonadamerã.