23229	MAT 1:16	Jacob José ak'õre paji. José María ɨmɨk'ĩra paji. María Jesús nawe paji. Ma Jesús ichiaba t'ɨ̃jarapachida Cristo; jara k'inia bɨ Tachi Ak'õrepa pëida eperãarã rey pamerã.
23231	MAT 1:18	Jesucristo t'oda nãga paji. Iru nawe, María, pedeetee baji José ome miak'ãidait'ee. Mamĩda araa padai naaweda, Tachi Ak'õre Jaurepa biak'oopiji.
23232	MAT 1:19	Josepa biak'oo bɨ unuk'ãri, miak'ãi-e pait'ee paji iru ome. Mamĩda José t'ãri pia bada perã, María k'ĩra nejasiapiamaapa k'ĩup'ee amaat'aait'ee paji, awaraarãpa k'awaanaadamerã.
23233	MAT 1:20	Mãga k'ĩsia bɨde, k'ãimok'araaji ɨt'aripema ángel ome. Mãgɨpa mãgaji: —José, Rey Daviddeepa uchiada, waaweenáaji María ome miak'ãiit'ee, Ak'õre Jaurepata ma warra oopida perã.
23234	MAT 1:21	Mariapa ɨmɨk'ĩra warra t'oit'ee. T'ɨ̃ bɨit'eeda aji, Jesús, irua eperãarã k'aripait'ee perã atuanaadamerã ãchia p'ek'au k'achia oopata k'aurepa.
23236	MAT 1:23	‘Awẽra ɨmɨk'ĩra ome k'ãi-ee bɨta biak'ooit'ee mãik'aapa ɨmɨk'ĩra warra t'oit'ee. Iru t'ɨ̃jaradait'ee Emanuel.’ Mãgɨ́ t'ɨ̃ jara k'inia bɨ: “Tachi Ak'õre tachi ome bapari.”
23238	MAT 1:25	Mamĩda miak'ãida-e paji, chi warra t'oru misa. T'ok'ãri, Josepa t'ɨ̃ bɨji Jesús.
23239	MAT 2:1	Jesús t'oji Belén p'uurude Mãgɨ́ p'uuru Judea eujãde bɨ. T'ok'ãri, Herodes Judea eujãdepema rey paji. Maapai k'ĩsia k'awaa beerã ak'õrejĩru uchiapari eereepa Jerusalén p'uurudee chejida. Ãchia lucero ak'ɨpachida k'awaadait'ee ne-inaa p'asait'ee bɨ.
23240	MAT 2:2	Pachedak'ãri, eperãarã iidijida: —¿Sãma bɨma ajida, Judiorã Rey t'oda? Iru lucero uchiak'ãri ak'õrejĩru uchiapari eere, rey waibɨa t'oda k'awaajida. Mapa ma lucero t'ẽe chejida parã rey jɨrɨde. Irumaa ɨt'aa t'ɨ̃de chejidada ajida.
23245	MAT 2:7	Herodepa mãga ũrik'ãri, ma k'ĩsia k'awaa beerã mera t'ɨ̃ pëiji iidiit'ee sãaweda ma lucero unujida.
23246	MAT 2:8	Maap'eda ãchi Belendee pëiji. Mamĩda mãgaji: —Wã́tɨ ma warra jɨrɨde. Pia iididapáde aji, ma warra pari. Unu atadak'ãri, mɨmaa jara chedapáde aji, mɨ jida ichiaba irumaa ɨt'aa t'ɨ̃de wã k'inia bairã.
23247	MAT 2:9	Mãpai k'ĩsia k'awaa beerã wãjida. Ma lucero ãchi naa wãpachi. Mata ak'ɨnɨ̃ banaji ma warra badamãi.
23248	MAT 2:10	Mãga unudak'ãri, o-ĩadachida.
23249	MAT 2:11	Teeda t'ĩudak'ãri, unujida ma warra chi nawe María ome. Mãpai bedabaidap'eda, ɨt'aa t'ɨ̃jida ma warra k'ĩrapite mãik'aapa ãchi net'aa aneedap'edaa ewat'ɨdak'ãri, teejida nẽe, ne-inaa t'ũa bapari bajũbak'a mãik'aapa k'era pia t'ɨ̃jarapatap'edaa mirra.
23251	MAT 2:13	K'ĩsia k'awaa beerã wãdap'edaa t'ẽepai, k'ãimok'araade ɨt'aripema angelpa Josemaa mãgaji: —P'irabáiji mãik'aapa wã́ji Egipto eujãdee pɨchi wẽra iru warra ome. Mama p'ananadapáde aji, mɨa jararumaa, Herodepa na warra jɨrɨpiit'ee perã peepiit'ee.
23254	MAT 2:16	Herodepa k'awaak'ãri ma k'ĩsia k'awaa beerãpa ichi k'ũrat'aadap'edaa, k'ĩraudachi. Ãchia jaradade k'ĩsiap'eda, ichi soldaorã pëiji Belén p'uurudee mãik'aapa p'uuru k'ait'a p'anadap'edaamaa, warrarã año omeedeepa edaa peek'oodamerã.
23256	MAT 2:18	‘Rama p'uurude jẽepi ororoo ũrijida. Jẽepi chupɨria ũrijida. Raquel jẽe nɨ̃baji ichi warrarã-it'ee. Apidaapa ichi t'ãri o-ĩ-ĩapidak'aa paji, chi warrarã k'iniidaidap'edaa perã.’
23260	MAT 2:22	Mamĩda Josepa k'awaak'ãri Arquelao rey bɨ chi ak'õre Herodes pari Judea eujãde, waawee baji mama banait'ee. Mãga nɨde k'ãimok'araade Tachi Ak'õrepa jaraji Galilea eujãdee wãdamerã.
23268	MAT 3:7	Fariseorã saduceorã ome chok'ara ichiaba chejida Juanmaa poro choopide. Mamĩda Juanpa mãgaji: —¡Parã k'achia-idaa beerãdeepa uchiadap'edaarã! ¡Taamák'apɨ p'anɨ! ¿Poro choopi chejida-ek'ã Tachi Ak'õre juapa mia k'iniada-e p'anadairã?
23270	MAT 3:9	K'ĩsianáatɨ Tachi Ak'õrepa parãta miapi-e pait'ee Abrahamdeepa uchiadap'edaa perã. Mɨa jara bɨ: Na mãudeepa Tachi Ak'õrepa Abrahamdeepa uchiadap'edaarã oo atai.
23272	MAT 3:11	Mɨa parã poro choopari paniapa, ak'ɨpidamerã pãchia p'ek'au k'achia oopata oodaamaa p'anɨ mãik'aapa wãara Tachi Ak'õrede ijãa p'anɨ. Mamĩda eperã mɨ t'ẽe cheru mɨ k'ãyaara waibɨara bɨ. Mɨa iru chancla ateeik'araa bɨ, mɨ iru k'ãyaara ek'ariara bairã. Irua eperãarã nãgá poro chooit'ee. Tachi Ak'õre Jaure ba chepiit'ee parã k'ap'ɨade. Mamĩda ichide ijãadak'aa beerã t'ɨpɨtaude jõpiit'ee.
23273	MAT 3:12	Ooit'ee trigo ewaparipa ooparik'a. Mãgɨpa pala aneek'ãri, trigo ewada ɨt'aa jira bat'apari chi tau uchiamerã mãik'aapa nãupa chi e ãyaa ateemerã. Maap'eda ma trigo tau ɨa bɨpari chi ɨapatamãi. Mamĩda chi e beeda t'ɨpɨtaude bat'at'aapari. Mãgɨ́ t'ɨpɨtau k'ĩik'aada aji.
23276	MAT 3:15	Mamĩda Jesupa p'anauji: —Mɨ poro choopáde aji, Tachi Ak'õrepa jara bɨk'a uchiamerã. Mãpai Juanpa poro chooji.
23278	MAT 3:17	Mãpai ũriji ɨt'ariipa nãga pedeeru: —Nata mɨ Warra k'inia. Irua mɨ t'ãri o-ĩapipari.
23287	MAT 4:9	Mãpai mãgaji: —Pɨta mɨ k'ĩrapite bedabaip'eda, mɨmaa ɨt'aa t'ɨ̃rura, mãgara na jõmaweda përé payada aji.
23288	MAT 4:10	Jesupa p'anauji: —¡Oo-eda! aji. Ãyaa wãpáde aji, Satanás. Tachi Ak'õre Ũraa p'ãdade jara bɨ: ‘Tachi Ak'õre Waibɨamaa aupai ɨt'aa t'ɨ̃patáatɨ mãik'aapa jĩp'a oopatáatɨ irua jara bɨk'a.’
23291	MAT 4:13	Mamĩda Nazaret p'uurude bana-e paji. Ma k'ãyaara banaji Capernaum p'uurude, lago ik'aawa bɨ Zabulón, Neftalí ëreerã eujãde.
23293	MAT 4:15	‘Zabulón ëreerã eujãde mãik'aapa Neftalí ëreerã eujãde, Jordán to k'ĩraik'a eere p'usadee o wãparide, Galilea apata eujãde Israel pidaarã-eerã p'anapachida.
23302	MAT 4:24	Siria eujãdepemaarãpa mãga ũridak'ãri, irumaa aneejida k'ayaa beerã k'ĩra t'ãdoo: k'ap'ɨa p'ira-idaa beerã; netuara k'ap'ɨade merãtɨa beerã; wawa beerã; k'ap'ɨa chiwa beerã. Ma k'ayaa jõmaweda Jesupa jɨpapachi.
23303	MAT 4:25	Eperãarã chok'ara iru ome nipapachida: Galilea eujãdepemaarã; Decápolis eujãdepemaarã; Jerusalén p'uurudepemaarã, awaraa Judea eujãdepemaarã ome mãik'aapa Jordán to ak'õrejĩru uchiapari eerepemaarã.
23306	MAT 5:3	—T'ãri o-ĩa p'anɨ chi chupɨria chedeerã. Tachi Ak'õre k'awa k'inia p'anadairã, ichideerã p'aneedait'ee.
23307	MAT 5:4	T'ãri o-ĩa p'anɨ chi k'ĩsia p'ua p'anɨɨrã, Tachi Ak'õrepa chupɨria k'awaait'ee perã.
23308	MAT 5:5	T'ãri o-ĩa p'anɨ chi audua-ee p'anɨɨrã, atadait'ee perã jõmaweda Tachi Ak'õrepa jarada ichideerãmaa teeit'ee.
23309	MAT 5:6	T'ãri o-ĩa p'anɨ chi Tachi Ak'õrepa jara bɨk'a oo k'inia p'anɨɨrã, irua k'aripait'ee perã mãga oodamerã.
23310	MAT 5:7	T'ãri o-ĩa p'anɨ chi awaraarã chupɨria k'awaa p'anɨɨrã, Tachi Ak'õrepa ãchi jida chupɨria k'awaait'ee perã.
23311	MAT 5:8	T'ãri o-ĩa p'anɨ chi t'ãri jĩp'a oopataarã Tachi Ak'õrepa k'inia bɨk'a, iru unudait'ee perã.
23312	MAT 5:9	T'ãri o-ĩa p'anɨ chi t'ãri auk'a bɨpataarã awaraarã ome mãik'aapa Tachi Ak'õre ome, mãɨrã t'ɨ̃jaradait'ee perã Tachi Ak'õre warrarã.
23313	MAT 5:10	T'ãri o-ĩa p'anɨ eperãarã awaraarãpa ãchi jɨrɨdak'ãri miapidait'ee, Tachi Ak'õrepa k'inia bɨk'a oopata perã. Ichia ãchi bɨit'ee ichi jua ek'ari ichideerã p'aneedamerã.
23314	MAT 5:11	’T'ãri o-ĩa p'anɨ awaraarãpa parãmaa ik'achia jaradak'ãri, maa-e pɨrã ne-inaa k'achia oodak'ãri, maa-e pɨrã seewadak'ãri parã ɨmɨateedait'ee, mɨde ijãapata perã.
23315	MAT 5:12	Mãga oodak'ãri, t'ãri o-ĩa, k'ãiwee p'anéetɨ, Tachi Ak'õre truade panadak'ãri, irua parãmaa ne-inaa pi-ia teeit'ee perã. Mãgá chonaarãweda Tachi Ak'õre pedee jarapataarãmaa ne-inaa k'achia ichiaba oopachida.
23316	MAT 5:13	—Na p'ek'au eujãdepema ijãadak'aa beerã-it'ee parã t'ã́k'apɨ p'anɨ. K'awa p'anɨ chik'o warraa bɨ t'ã ome. Mamĩda t'ã k'ɨyaa-edaik'ãri, warraa-ee bɨ. ¿Sãga k'ɨyaapii waya? T'ã k'ɨyaa-ee bak'ãri, bat'at'aapata o jãde eperãarã aɨ ɨ̃rɨ t'ɨadamerã.
23320	MAT 5:17	—K'ĩsianáatɨ mɨ cheji Moisepa p'ãda maa-e pɨrã Tachi Ak'õre pedee jarapataarãpa p'ãdap'edaa jõpide. Ma k'ãyaara mɨ cheji k'awaapiit'ee mãgɨ́ pedee p'ãda k'ãata jara k'inia bɨ.
23322	MAT 5:19	Mapa eperãpa Moisepa p'ãdade jara bɨk'a oo-e bɨ pɨrã, ũraa abapai oo-e pɨjida, maa-e pɨrã awaraarãmaa jarateeru pɨrã ma ũraade jara bɨk'a oonaadamerã, mãgɨ́ apemaarã k'ãyaara ek'ariara bait'ee Tachi Ak'õre k'ĩrapite. Jõdee eperãpa ook'ãri ma ũraade jara bɨk'a mãik'aapa awaraarãmaa jarateek'ãri mãga oodamerã, ichi apemaarã k'ãyaara waibɨara bait'ee Tachi Ak'õre k'ĩrapite.
23325	MAT 5:22	Mamĩda mɨata jara bɨ: Apida ichi auk'aa ome k'ĩraudaru pɨrã, ma k'ĩrau bɨ charraarãmaa ateedait'ee. Ichiaba apidaapa ichi auk'aamaa ik'achia jararu pɨrã, ma pedee jarada k'aurepa Junta Supremadee ateedait'ee. Ma awara apidaapa ichi auk'aamaa jararu pɨrã: “¡Netuara!” ma pedee k'achia jaradapa atuait'ee tok'arradee.
23327	MAT 5:24	ma primisia altar k'ĩrapite atabëipia bɨ. Mãpai wãipia bɨ t'ãri auk'a bɨde pɨchi auk'aa ome. Maap'eda waya chei altarmaa ma primisia teede Tachi Ak'õremaa.
23328	MAT 5:25	’Eperã nepɨra iru bɨ pɨrã pɨ ome mãik'aapa pɨ charramaa atee k'inia bɨ pɨrã, wãi naaweda t'ãri pia pedeeipia bɨ iru ome t'ãri auk'a bɨdait'ee. Maa-e pɨrã charra k'ĩrapite panadak'ãri, mãgɨpa pɨ ata bɨi jɨ̃apataarã juade carcelde t'ɨ nɨ̃bɨnadamerã.
23331	MAT 5:28	Mamĩda mɨata jara bɨ: Eperãpa wẽra unuk'ãri, k'ĩsiaru pɨrã aɨ ome k'ãiit'ee, mãgɨ́ p'ek'au ooji ma wẽra ome, ichi t'ãridepai ooji mĩda.
23335	MAT 5:32	Mamĩda mɨata jara bɨ: Eperãpa ichi wẽra amaat'aaru pɨrã, chi wẽra awaraa ome k'ãi-ee badata, ma wẽramaa p'ek'au oopii, k'ãidarii perã awaraa ɨmɨk'ĩra ome. Ma awara eperãpa wẽra amaat'aada ataru pɨrã ichi wẽra pamerã, ma eperãpa p'ek'au oomaa bɨ awaraa wẽra ome Tachi Ak'õre k'ĩrapite.
23336	MAT 5:33	—Ichiaba ũridooda parã chonaarãpa ũraapatap'edaa: ‘Ichita oodapáde apachida, parãpa juraadap'edaak'a Tachi Ak'õre k'ĩrapite.’
23337	MAT 5:34	Mamĩda mɨata jara bɨ: juraanáatɨ ne-inaa apida k'ĩrapite awaraarãpa parã pedee ijãadamerã. Juraanáatɨ Tachi Ak'õre trua k'ĩrapite, iru mama su-ak'ɨ bapari perã.
23338	MAT 5:35	Ichiaba juraanáatɨ na p'ek'au eujã k'ĩrapite, Tachi Ak'õrepa na p'ek'au eujã ooda perã. Ichiaba juraanáatɨ Jerusalén k'ĩrapite, Jerusalén Tachi Ak'õre, Tachi Rey Waibɨa p'uuru perã.
23339	MAT 5:36	Ma awara juraanáatɨ pãchi poro k'ĩrapite, parãpa puda k'ãu apida p'ãimaapida-e pai perã maa-e pɨrã t'orroopida-e pai perã.
23340	MAT 5:37	Mãgá ne-inaa k'ĩrapite juraadak'ãri awaraarãpa ma pedee ijãadamerã, ne-inaa k'achia oomaa p'anɨ. Parãpa ne-inaa oodait'ee pak'ãri, jaradaipia bɨ: “Ooit'eeda” adaipia bɨ. Jõdee ne-inaa ooda-e pait'ee pak'ãri, jaradaipia bɨ: “Oo-eda” adaipia bɨ.
23341	MAT 5:38	—Parãpa ũridooda naawedapemaarãpa ũraapatap'edaa: ‘Sĩdapa eperã tau ãriru pɨrã, chi sĩda tau auk'a jĩat'aadapáde apachida; ichiaba sĩdapa k'ida k'õradaru pɨrã, chi sĩda k'ida auk'a k'õrat'aadapáde ajida.’
23342	MAT 5:39	Mamĩda mɨata jara bɨ: Awaraapa pɨmaa ne-inaa k'achia ooru pɨrã, k'ĩra jõ-ee banáaji mãgɨ́ ome. Ma k'ãyaara pɨchi k'ĩra tarramaa sĩru pɨrã, t'ãri pia chi apema k'ĩra tarra ak'ɨpíji, auk'a sĩmerã.
23346	MAT 5:43	—Ichiaba ũridooda naawedapemaarãpa ũraapatap'edaa: ‘Awaraarã k'inia iru baparíiji mãik'aapa pɨ k'ĩra unuamaa iru p'anapataarã k'ĩra unuamaa iru baparíiji.’
23347	MAT 5:44	Mamĩda mɨata jara bɨ: Parã k'ĩra unuamaa iru p'anapataarã k'inia iru p'anapatáatɨ mãik'aapa eperãarãpa parã jɨrɨdak'ãri ne-inaa k'achia oodait'ee, ɨt'aa t'ɨ̃patáatɨ ãra pari.
23348	MAT 5:45	Mãga ooruta pɨrã, pãchi ɨt'aripema Ak'õre Waibɨa warrarã p'anadait'ee. Irua ak'õrejĩru jẽrapipari jõmaarã ɨ̃rɨ; pia beerã ɨ̃rɨ, k'achia beerã ɨ̃rɨ paara. Ma awara irua k'oi chepipari ichi ũraade jara bɨk'a oopataarãmaa, ichi ũraade jara bɨk'a ooamaa p'anapataarãmaa paara.
23351	MAT 5:48	Mãgá eperãarã jĩp'aarãk'a p'anadai k'ãyaara, t'ãri pia p'anapatáatɨ ne-inaa k'achia ooda-ee, pãchi ɨt'aripema Ak'õre Waibɨa baparik'a.
23352	MAT 6:1	—K'ĩrak'aupai awaraarã taide ne-inaa pia oodai Tachi Ak'õre-it'ee, ãchia t'o p'anadamerã. Mãga ooruta pɨrã, parã ɨt'aripema Ak'õre Waibɨapa parãmaa tee-e pait'ee ne-inaa pia ichia k'ĩsia iru bɨ teeit'ee ichideerãmaa.
23353	MAT 6:2	’Maperã parãdepemapa ne-inaa chupɨria beerãmaa teek'ãri, jõmaarãmaa pɨa ooda jaranáaji. Seewata Tachi Ak'õrede ijãapatada apataarãpa mãga oopata Tachi Ak'õre Ũraa jarateepata tede mãik'aapa calle jãde, eperãarãpa ãchi t'o p'anadamerã. Mɨa wãarata jararu. Ma t'o p'anɨɨrã pedee pia aupai iru p'anadait'ee, Tachi Ak'õrepa ãchimaa tee-e pait'ee perã ne-inaa pia irua k'ĩsia iru bɨdepema.
23355	MAT 6:4	K'ĩup'ee óoji pɨ ɨt'aripema Ak'õre Waibɨapa unu bairã. Ichiata ne-inaa pia teeit'ee pɨmaa ichia k'ĩsia iru bɨdepema.
23357	MAT 6:6	Maperã pɨ ɨt'aa t'ɨ̃k'ãri, pɨchi cuartode t'ĩ́uji mãik'aapa chi puerta pia jɨ̃́aji. Mãpai ɨt'aa t'ɨ̃́ji pɨchi Ak'õre Waibɨamaa, iru mama bairã pɨ ome. Irua pɨa oomaa bɨ unuk'ãri, ne-inaa pia teeit'ee pɨmaa, ichia k'ĩsia iru bɨdepema ma ne-inaa ichideerãmaa teeit'ee.
23358	MAT 6:7	’Ɨt'aa t'ɨ̃k'ãri, pia-e bɨ ip'ii ichi aɨ pedeeta jara nɨ̃bait'ee. Ijãadak'aa beerãpa mãga oopata, k'ĩsiapata perã audú pedee jõnɨpa Tachi Ak'õrepa audupɨara ũriit'ee.
23366	MAT 6:15	Mamĩda parãpa perdonaada-e p'anɨ pɨrã awaraarãpa ne-inaa k'achia oopata parãmaa, mãgara Tachi Ak'õrepa ichiaba perdonaa-e parãpa ne-inaa k'achia oopata.
23367	MAT 6:16	—Parã nek'oda-ee p'anadak'ãri jĩp'a k'ĩsiait'ee Ak'õre net'aade, k'ĩra pia-ee p'ananáatɨ Ak'õrede ijãapatada apataarãpa oopatak'a. Mãga nipapata awaraarãpa k'awaadamerã nek'oda-ee p'anɨ, mãik'aapa ãchi t'o p'anadamerã. Mɨa wãarata jararu. Mãgapai iru p'anadait'ee.
23368	MAT 6:17	Pɨ ɨt'aa t'ɨ̃ bak'ãri nek'o-ee, k'ĩra sɨ́ɨji mãik'aapa t'ɨ̃-irúji
23369	MAT 6:18	apidaapa k'awanaadamerã pɨ nek'o-ee bɨ. Eperãarãpa pɨ ɨt'aripema Ak'õre Waibɨa p'oyaa unuda-e p'anɨ mĩda, irua k'awa bɨ pɨa ne-inaa mera oo bɨ, pɨ ome bairã. Ma pari iruata ne-inaa pia teeit'ee pɨmaa ichia k'ĩsia iru bɨdepema.
23371	MAT 6:20	Ma k'ãyaara jɨrɨ́tɨ ɨt'aripema ne-inaa iru p'anadait'ee, mãpema ne-inaa polillapa ãrik'aa perã, mogosiak'aa perã mãik'aapa nechɨapataarã mama t'ĩudak'aa perã.
23374	MAT 6:23	Mamĩda pɨchi tau k'achia bɨ pɨrã, k'ap'ɨa jõmaweda p'ãriu pɨk'a bɨde bait'ee. Mãgá pɨ k'ap'ɨade ɨ̃daa pɨk'a bɨ wãara p'ãriu pɨk'a bɨ pɨrã, audupɨara p'ãriu pɨk'a bɨde bait'ee.