23233	MAT 1:20	Ja'nca ro'taguë ba'iguëna, Riusu anje hua'guëbi gaje meni, Josebi ëoruna canni ëñaguëna, baguëni quëani achobi: —José, David bainguë, Maríani huejaye huaji yëye beoye ba'ijë'ën. Riusu Espíritubi bagona ti'anni, zin të'yajeija'ye re'huaguëna, zinbë ba'igo.
23240	MAT 2:2	coca senni acha bi'rahuë: —Judío bain ta'yejeiyereba ëjaguë ba'ija'guë yuara të'ya raisi'quë, ¿jarore ba'iguë'ne baguë? Yëquënabi ënsëguë etajei yijare ba'ijën, ba ma'chocote ëñani, baguë të'ya raise'ere masihuë. Ja'nca ëñani, ma'chocobi saguëna, be'teni ti'anhuë. Ti'anni, baguëna gugurini rëañu cajën ba'iyë yëquëna, senni achajën baë'ë.
23242	MAT 2:4	Ja'nca quëquëjënna, Herodesbi pairi ëjacua, ira coca ye'yocua, si'acuani choini, ñë'coni, bacuani si'a jëja senni achabi: —Ba Cristo ba'ija'guë ¿jarona të'ya raisi'quë ba'ija'guë'ne? senni achabi.
23243	MAT 2:5	Senni achaguëna, bacua sehuohuë: —Belén huë'e jobo, Judea yija ba'i jobo, ja'anruna të'ya raisi'quë ba'ija'guë'bi. Riusu ira bainguë raosi'quëbi ñaca toyani maina jo'cabi:
23246	MAT 2:8	Senni achani, masini, ja'nrëbi, bacuare Belenna saoguë cabi: —Mësacua sani, ba zin hua'guë ba'iyete re'oye senni achani cu'ejë'ën. Cu'eni, tinjani, ja'nrëbi yë'ëna quëa raijë'ën. Yë'ë'ga baguëna sani gugurini rëanza, cabi.
23251	MAT 2:13	Ja'nca gotena, Josebi ëoruna canni ëñato, Riusu anjebi ëoruna cabi: —Yua huëijë'ën. Ba zin hua'guë, baguë pë'cago, bacuare sani, Egipto yijana gatijë'ën. Baruna ti'anni, yë'ë quëaye tëca bëani ba'ijë'ën. Herodes yua ba zin hua'guëte huaza caguë, baguëte cu'e ganoji, ëoruna cabi.
23253	MAT 2:15	Sani ti'anni, Herodes junni huesëye tëca bëani baë'ë. Riusu ira bainguë raosi'quë cani jo'case'e'ru: “Yë'ë Zinre Egipto yijabi etaye choë'ë” ja'an cani jo'case'e'ru güina'ru yo'o güesebi Riusu.
23258	MAT 2:20	—Yua huëijë'ën. Ba zin hua'guë, baguë pë'cago, bacuare sani, Israel yijana go'ijë'ën. Zin hua'guëni huani senjoñe yëcuabi yua junni huesëhuë, cabi.
23261	MAT 2:23	Ja'nca quëñëni sani, ti'anni, Nazaret huë'e jobona bëani baji'i. Riusu ira bain raosi'cua cani jo'case'e: “Nazareno bainguë casi'quë ba'ija'guë'bi” zoe cani jo'carena, güina'ru baji'i Jesusre.
23263	MAT 3:2	—Riusu ba'i jobo ëñoja'ñe yurera ti'anja'ñeta'an ba'iji. Ja'nca sëani, mësacua gu'a jucha yo'ojën ba'ise'ere gare jo'cani, mame recoyo re'huani ba'ijë'ën, quëani achoguë baji'i Juan.
23264	MAT 3:3	Juan ba'iyete cato, Riusu ira bainguë raosi'quë Isaías hue'eguëbi baguë ba'ija'yete zoe cocare toyani jo'cabi: Riusu bainguëbi beo re'otona ti'anni, ai jëja coca bainni quëani achoja'guë'bi: “Mai Ëjaguë rai ma'a re'huaye'ru re'huajë'ën. Te'e ruin ma'are baguëte yo'ocaijë'ën” quëani achoja'guë'bi, toyani jo'cabi Isaías.
23268	MAT 3:7	Ja'nca bautizaguëbi, fariseo bain, saduceo bain, ja'ancuabi bautiza güesejañu cajën raijënna, bacuani bëiñe ëñani cabi: —¡Mësacua yua ro aña jubë se'ga'ru ro coquejën raisi'cua'ë! Riusu bënni senjosi'cua ba'ija'cua sëani, ¿queaca jëaye ro'taye'ne?
23275	MAT 3:14	Ja'nca ro'taguë raiguëna, Juanbi baguëni ënse ëaye cabi: —Yë'ë yua ro yo'o conguëre'ru ba'iguëna, më'ë yua yë'ëni bautizare'ahuë. Ja'nca sëani, ¿më'ë guere ro'taguë yë'ëna raiguë'ne? cabi.
23276	MAT 3:15	Caguëna, Jesús sehuobi: —Re'oji. Yureca Riusu re'oye ro'taguë ba'iyete güina'ru yo'ojën ba'ina'a. Ja'nca sëani, yë'ëre yureca bautizajë'ën, caguë sehuobi. Ja'nca sehuoguëna, Juanbi baguëte bautizabi.
23278	MAT 3:17	Tuaguëna, ja'nrëbi guënamë re'otobi coca achoni raobi: —Ënquë yua yë'ë Zin ai yësi'quë'bi ba'iji. Baguëni ai bojoyë yë'ë, quëani achoni raobi.
23281	MAT 4:3	Aon gu'a ju'inguëna, ja'nrëbi, zupai huatibi baguëna ti'anni cabi: —Më'ë yua Riusu Zin bani'ga, ën gatabëanre inni, aonbëan'ru re'huani ainjë'ën, cabi.
23282	MAT 4:4	Caguëna, Jesusbi sehuobi: —Bañë. Riusu coca ñaca toyani jo'case'e ba'iji: “Aon aiñe se'gabi ba'ima'icua'ë bain. Riusu cocarebare cato, si'ayebi recoyo aon sëani, ja'anbi recoyo huajëreba huajëjën ba'iyë bain” caguë sehuobi.
23284	MAT 4:6	baguëni cabi: —Më'ëbi Riusu Zin bani'ga, yijana chajë'ën. Riusu coca yua ñaca caji: Riusu anje sanhuëni më'ëre cuiraye guanseji. Guanseguëna, gatana junjama'iñe cajën, më'ëre ëñajën cuirajën, më'ëre tëani bayë, toyani jo'case'e ba'iji, cabi zupai.
23285	MAT 4:7	Caguëna, Jesús sehuobi: —Bañë. Yequëru'ga toyani jo'case'e ba'iji ën coca: “Mai Ëjaguë Riusuni ro coquejën choima'ijë'ën.” Ja'nca toyani jo'case'e sëani, më'ë case'ere yo'oma'iñë yë'ë, caguë sehuobi.
23287	MAT 4:9	baguëni cabi: —Ai re'otoña si'ayere më'ëna insini, ba re'otoña ëjaguëre më'ëre re'huayë yë'ë. Yë'ëna gugurini rëantoca, ja'an beoru më'ëna insiyë yë'ë, cabi.
23288	MAT 4:10	Caguëna, Jesús sehuobi: —Bañë. Yë'ë ba'irubi quëñëni saijë'ën, zupai huati. Riusu coca yua ñaca caji: “Mai Ëjaguë Riusu se'gana gugurini rëanni, baguë se'gani conjën ba'ijë'ën” toyani jo'case'e sëani, më'ë case'e'ru yo'oma'iñë yë'ë, caguë sehuobi.
23295	MAT 4:17	Ti'anni, ja'nrëbi, si'a bainni quëani acho bi'rabi: —Riusu ba'i jobo ëñoja'ñe yurera ti'anja'ñeta'an ba'iji. Ja'nca sëani, mësacua gu'a juchare jo'cani, mësacua ro'tajën ba'ise'e beoru mame re'huani ba'ijë'ën, quëani achoguë cabi.
23297	MAT 4:19	Hua'ire yojënna, Jesusbi bacuani coca caguë choji'i: —Mësacua yua yë'ëni te'e conjën raijë'ën. Mësacua yua hua'i yoye ye'yesi'cua ba'ijënna, bainre yoye mësacuani ye'yoyë yë'ë, caguë choji'i.
23306	MAT 5:3	—Ro porema'i hua'nabi Riusu Espíritute cu'etoca, ai bojoreba bojojën ba'iyë. Riusu ba'i jobo ëjacua'ru ruinja'cua'ë.
23334	MAT 5:31	Ira coca guanseni jo'case'e yua ñaca'ga caji: “Më'ë rënjore jo'cani senjotoca, ru'ru senjo cocare utina toyani, bagona insijë'ën” caji.
23340	MAT 5:37	Ja'nca sëani, mësacuabi “Ja'nca ba'iji” caye yëtoca, ja'an se'gare cajë'ën. Mësacuabi “Bañë” caye yëtoca, ja'an se'gare cajë'ën. Quë'rë jëja catoca, gu'aye se'ga cayë, yihuoguë cayë yë'ë.
23374	MAT 6:23	Mësacua ñacobi gu'aye yo'oye yëtoca, si'a recoyo yua zijepë'ru ruinji. Ja'nca sëani, mësacua yua ëñare bajën, re'oye ro'tajën ba'ijë'ën. Yequërë mësacuabi mia recoyo baye ro'tacuata'an, ¡zijei recoyo se'ga bajën ba'ima'iñe!
23379	MAT 6:28	¿Mësacua queaca ro'tajën, caña ju'iyete coni baja'ma cajën oiye'ne? Jo'ya corore irayete ëñani ye'yejë'ën. Jo'ya coro se'gabi re'o canre tëonma'iji. Riusubi jo'ya coro re'oye ëñoñe jo'cabi.
23382	MAT 6:31	Riusubi mësacuani ai re'oye cuiraye masiguë sëani, mësacua bonse carayete oiye beoye ba'ijë'ën. “Aonre bani ainja'ma, gonore bani uncuja'ma, cañare bani ju'ija'ma” ja'anre caye beoye ba'ijën, bonsere oimajën ba'ijë'ën.
23388	MAT 7:3	Më'ë bainguë ñacogana ëñani, Hui'yara'carëte rutacaza caguë, yua jai hui'ya maca më'ë ñacogate ba'iguëna, ja'anre ro ro'taguë rutama'itoca, ¿queaca më'ë bainguë ñaco ba'i macare rutacaiguë'ne?
23394	MAT 7:9	Mësacua zin hua'nabi aonbëte mësacuani sentoca, ¿gatabëte insiye mësacua? Bañë.
23395	MAT 7:10	Ziaya hua'ire sentoca, ¿añare insiye mësacua? Bañë.
23407	MAT 7:22	Yë'ë ëñojai umugusebi ti'anguëna, ai jai jubë bainbi yë'ëni cajën ba'ija'cua'ë: “Ëjaguë, Ëjaguë, yëquëna ai re'oye yo'ojën ba'ise'ere masiyë më'ë. Më'ë ba'iyete ro'tajën, më'ë cocare quëani achojën baë'ë. Më'ë ba'iyete ro'tajën, huati hua'ire etoni saojën baë'ë. Më'ë ba'iyete ro'tajën, ai ta'yejeiye yo'o yo'ojën, bainni ëñojën baë'ë yëquëna. Ja'nca sëani, më'ëna ti'ansi'cua'ë yëquëna” cajën ba'ija'cua'ë.
23408	MAT 7:23	Ja'nca cajën ba'ijënna, yë'ëbi bacuani bëinguë sehuoja'guë'ë: “Mësacuare huesëguë'ë yë'ë. Yë'ë ba'iru quëñëni saijë'ën. Ro gu'aye yo'ojën ba'icua'ë mësacua” sehuoja'guë'ë yë'ë.
23412	MAT 7:27	Ja'nca yo'ojënna, ja'nrëbi ai tëñe ocoguëna, jai co'jeya raiguëna, ai jëja tutuguëna, ba huë'ebi ma'mani gurujaji'i. Ai jëja gurujani meani huesëbi” cabi Jesús.
23416	MAT 8:2	Saijënna, yureca yequëbi, gu'a ca'nmi rauna ju'inguëbi Jesusna ti'anni, baguëna gugurini rëanni, baguëni cabi: —Ëjaguë, më'ëbi yë'ëre onica, yë'ë gu'a raure tënoni huachojë'ën, huachoye poreguë sëani, cabi.
23417	MAT 8:3	Caguëna, Jesusbi baguë ëntë sarare mi'nani, baguëni pa'roni cabi: —Më'ëni oiguë huachoyë yë'ë. Huajë hua'guë ba'ijë'ën, cabi. Caguëna, ja'ansi'quë baguë gu'a ca'nmi rau yua gare tënosi'quë baji'i. Huajë raji'i baguë.
23418	MAT 8:4	Huajë raiguëna, Jesusbi baguëni yihuoguë cabi: —Achajë'ën. Më'ë huajë raise'ere yequëcuani gare quëaye beoye ba'ijë'ën. Ëñe se'gare yo'ojë'ën. Pairina sani, më'ë huajë raise'ere ëñojë'ën. Ëñoni, Moisés ira coca guanseguë ba'ise'e'ru, jo'ya hua'guë case'ere inni, pairini quëani achoni, misabëna tëoni ëocaija'guë caguë, pairina insijë'ën, më'ë yua huajë raisi'quë sëani. Ja'nca yo'otoca, bain hua'nabi më'ë huajë raise'ere ëñani masiyë, cabi Jesús.
23420	MAT 8:6	cocare senni achaguë cabi: —Ëjaguë, yë'ë yo'o conguëbi huë'ere ba'iguë, garasi'quë uinguë, ai yo'oji, cabi.
23421	MAT 8:7	Caguëna, Jesusbi: —Ja'nca ba'ito, baguëni huachoguë saiyë, cabi.
23422	MAT 8:8	Caguëna, soldado ëjaguëbi ënseguë cabi: —Yë'ë huë'ena raima'ijë'ën, Ëjaguë. Më'ë yua ai ta'yejeiye ëjaguëte sëani, yë'ë huë'ena caca güeseye porema'iñë yë'ë. Si'aye ëñaguë sëani, so'obi ëñani huachojë'ën. Ja'nca huachoye catoca, yë'ë yo'o conguëbi huajë raija'guëbi.
23424	MAT 8:10	Ja'nca caguëna, Jesús yua gue ro'taye beoye achaguë, yua bain jubë baguë naconi raisi'cuana bonëni, bacuani yihuoguë cabi: —Ënquë soldado ëjaguëbi yë'ëni ai ta'yejeiye recoyo ro'taji. Si'a Israel bain recoyote ëñato, baguë recoyo ro'taye'ru ai caraji bacuare.
23426	MAT 8:12	Ja'nca ba'ijënna, Israel bainreba Riusu cuencuesi'cuata'an, bacuabi ti'ani raisi'cuana bonëni, bacuani yihuoguë cabi: —Ënquë soldado ëjaguëbi yë'ëni ai ta'yejeiye recoyo ro'taji. Si'a Iñe porema'ija'cua'ë. Zijei re'otoreba ba'iruna bënni senjosi'cua ba'ija'cua'ë. Ja'nca ba'icuabi ai oijën, zemeñoana cuncujën, ai yo'ojën ba'ija'cua'ë, yihuoguë cabi Jesús.
23427	MAT 8:13	Ja'nca cani, ja'nrëbi soldado ëjaguëna bonëni, baguëni cabi: —Yua më'ë huë'ena go'ijë'ën. Më'ëbi si'a recoyo ro'taguëna, güina'ru yo'ose'e ba'iji, cabi. Caguëna, baguë yo'o conguëbi te'e jëana huajë raji'i.
23431	MAT 8:17	Ja'nca huachoguëbi Riusu ira bainguë raosi'quë Isaías cani jo'case'e'ru güina'ru yure yo'oguë baji'i. “Maire pa'npo ëaye ba'iguëna, maire conreba conji. Maibi rauna ju'injënna, maire huachoyereba huachoji” cani jo'case'e ba'iguëna, güina'ru yure yo'oguë baji'i Jesús.
23433	MAT 8:19	Caguëna, yequëbi ira coca ye'yoguëbi ti'anni, Jesusni cabi: —Ëjaguë, më'ëni conguë saza, si'a më'ë ganijeija'ruan, cabi.
23434	MAT 8:20	Caguëna, Jesús sehuobi: —Airu hua'i hua'nabi gojeñana caincua'ë. Ca hua'i hua'nabi ziaroan tuijën caincua'ë. Ja'nca ba'iyeta'an, yë'ë, Riusu Raosi'quëreba ba'iguëbi yua umeni cainru gare beoguë'ë yë'ë, sehuobi.
23435	MAT 8:21	Sehuoguëna, yequë, baguëte conguë ba'iguëbi cabi: —Ëjaguë, ru'ru yë'ë taita ju'insi'quëni tañe bayë. Tanni tëjini, më'ëre conguë te'e saiyë, cabi.
23436	MAT 8:22	Caguëna, Jesusbi sehuobi: —Yë'ëna te'e conguë raijë'ën yurera'rë. Yë'ëre recoyo bojoma'icua, junni huesësi'cua'ru ba'ijën, ja'ancua se'gabi bacua bain junni huesësi'cuare tanja'bë, cabi.
23439	MAT 8:25	Ja'nca uinguëna, bacuabi sëtoni cahuë: —¡Ëjaguë, huëni ëñajë'ën! ¡Maibi huesëni carajeiyë! huaji yëjën cahuë.
23440	MAT 8:26	Cajënna, baguë cabi: —¿Mësacua guere yo'ojën, yë'ëni si'a recoyo ro'tama'ijën, ro quëquëjën ba'iye'ne? cabi. Cani, ja'nrëbi huëni, Tutu saojë'ën, zitara të'a cuaujaijë'ën caguë guansebi. Guanseguëna, tutu'ga, zitara'ga ja'anse'ebi nëcajaji'i. Gare tutuye beoye baji'i.
23441	MAT 8:27	Ja'nca ba'iguëna, bacuabi ai ëñajën rëinjën, sa'ñeña senni achajën cahuë: —¿Yua gue bainguëguë'ne ba hua'guë? Baguëbi guanseguëna, tutu'ga, jai zitara'ga ja'anse'ebi achani, jaë'ë cani guajaji'i, cahuë.
23443	MAT 8:29	Yureca Jesusna tëhuo rani, ai güijën cahuë: —¿Më'ë guere ro'taguë raquë'ne ënjo'on? Më'ë yua Riusu Zin ba'iguë'ë. ¿Yëquënani ai yo'o güeseja'guëbi quë'rë ja'anrë raquë? güijën senni achahuë.
23445	MAT 8:31	Ba'ijënna, huati hua'i zemosi'cuabi Jesusni senreba sen'ë: —Yëquënani etoni saotoca, ba cuchi jubëna saojë'ën. Bacuana cacaye yëyë, senni achajën cahuë.
23446	MAT 8:32	Cajënna, —Saijë'ën, cabi. Caguëna, huati hua'ibi bainre jo'cani, etani sani, cuchi jubëna te'e cacahuë. Cacajënna, ja'ansirën si'a jubëbi hue'nhue raguëna, jaba të'ntëbana huë'huëni, rëi zitarana tonni runi huesëhuë.
23450	MAT 9:2	Goni ti'anguëna, ja'nrëbi, yequëcuabi garasi'quëte camare uinguëna, Jesusna sani ëñohuë. Ëñojënna, Jesusbi baguë ñacobi ëñani, bacua recoyo ro'tayete masini si'ani, garasi'quëni cabi: —Bojo recoyo bajë'ën, mami. Më'ë gu'a jucha yua gare tënose'e ba'iji, cabi.
23451	MAT 9:3	Caguëna, ja'nrëbi, ira coca ye'yocuabi sa'ñeña yahue ro'tajën ñuë'ë: “Baguë yua Riusuni gu'aye caji” ro'tajën bën'ë.
23452	MAT 9:4	Ro'tajën bëinjënna, Jesusbi baguë ñacobi ëñani, bacua yahue ro'tase'ere masini, bacuani cabi: —¿Mësacua guere gu'aye ro'tajën bëiñe'ne?
23453	MAT 9:5	Bainbi “Më'ë gu'a jucha yua tënose'e ba'iji” caye porecuata'an, “Huëni ganijë'ën” catoca, bacua huachoye porema'iñete masi güeseyë.
23454	MAT 9:6	Ja'nca ba'iyeta'an, yë'ë yua Riusu Raosi'quëreba ba'iguëbi bain gu'a juchare tënoñe poreguë'ë. Ja'anre mësacuani ëñoñë yë'ë, cabi. Cani, ja'nrëbi garasi'quëni cabi: —Yureca huëijë'ën. Më'ë camare inni, më'ë huë'ena saijë'ën, cabi.
23457	MAT 9:9	Ja'nrëbi, Jesusbi se'e sani ëñato, Mateo hue'eguëbi impuesto curi co huë'ere ñuji'i. Ja'nca ñu'iguëna, Jesusbi: —Yë'ëna te'e rani conjë'ën caguë choji'i. Choiguëna, baguë yua huëni, baguëna te'e conguë saji'i.
23459	MAT 9:11	Bëajënna, fariseo bainbi ti'anni ëñahuë. Ja'nca ëñacuabi Jesusre concuani bëinjën senni achahuë: —¿Mësacua ëjaguë guere yo'oguë, impuesto curi cocua, gu'a bain, bacua naconi aon ainguë te'e ñu'iguë'ne? senni achahuë.
23460	MAT 9:12	Senni achajënna, Jesusbi achani, bacuani sehuobi: —Huajëjën ba'icuabi ëco yo'oguëte senma'iñë. Rauna ju'incua se'gabi ëco yo'oguëte señë.
23461	MAT 9:13	Riusu coca toyani jo'case'e ëñere ye'yejë'ën: “Bain oijën concuare cu'eyë yë'ë. Hua'ire huani misabëna ëocuare cu'ema'iñë yë'ë.” Ja'an cocare ye'yejë'ën. Yë'ë re'o bainguë'ë cajën ba'itoca, bacuare choiguë raimaë'ë yë'ë. Yë'ë gu'a bainguë'ë cajën ba'itoca, ja'ancuare choiguë raisi'quë'ë yë'ë, cabi Jesús.
23462	MAT 9:14	Ja'nrëbi, Juan Bautizaguëre concuabi rani, Jesusni senni achahuë: —Yëquëna, fariseo bain, yua aon aiñe jo'cajënna, ¿më'ëre concua guere ro'tajën, aon aiñe jo'cama'iñe'ne? senni achajën cahuë.
23463	MAT 9:15	Cajënna, Jesús sehuobi: —Ro huacha ro'tajën ba'iyë mësacua. Huejaja'guëbi yuta ba'iguëna, baguë huejaye concuabi aon aiñe jo'caye gare porema'iñë. Ja'nca porema'ijënna, huejaja'guëre preso zeanni quëñoni gare sai umuguse ti'anguëna, ja'anrën bacuabi aon aiñe jo'caja'cua'ë cabi.
23464	MAT 9:16	Cani, ja'nrëbi bacuani yeque yihuo cocare quëabi: —Mame canbi ira canna ja'chemajën ba'iyë. Ja'nca ja'chetoca, mame canbi guë'nguëguëna, ira canbi quë'rë se'e ye'reni gu'ajeiji.
23466	MAT 9:18	Ja'an cocare caguë ba'iguëna, yequë bainguë, bain ëjaguë ba'iguëbi caca rani, Jesusna gugurini rëanni, baguëni coca senni achaguë cabi: —Yë'ë mamacobi yurera'rë junco'ë. Ja'nca ba'igoreta'an, raijë'ën. Më'ë ëntë sarare bagona pa'rotoca, go'ya raija'go'co, cabi.
23469	MAT 9:21	“Baguë can se'gare pa'roni huajëza” cago pa'rogo.
23470	MAT 9:22	Ja'nca pa'rogona, Jesusbi bonëni, bagoni ëñani cabi: —Bojo recoyo bajë'ën, mami. Më'ëbi yë'ëni si'a recoyo ro'tasi'co sëani, huajë raë'ë më'ë, cabi. Caguëna, bagobi ja'ansi'ru huajë raco'ë.
23472	MAT 9:24	Ja'nca yo'ojënna, Jesusbi bacuani cabi: —Mësacua etani saijë'ën. Mamacobi ju'inmaco'ë. Ro canni uingo bago, cabi. Ja'nca caguëna, baguëni bëinjën, ai jayajën chohuë.
23475	MAT 9:27	Ja'nrëbi, Jesusbi barubi sani ganiguëna, samucua ñaco ëñama'icuabi baguë yo'jeja'an be'tejën, ai jëja güihuë: —Taita David bainguë, yëquëna hua'nani oiguë conjë'ën, güijën cahuë.
23476	MAT 9:28	Cajënna, Jesús yua huë'ena cacani ba'iguëna, ñaco ëñama'icuabi baguëna caca raë'ë. Raijënna, Jesusbi bacuani senni achabi: —¿Mësacua yë'ë huachoye poreyete si'a recoñoa ro'taye? senni achabi. Senni achaguëna, —Ro'tayë, Ëjaguë, sehuohuë.
23477	MAT 9:29	Ja'nca sehuojënna, Jesusbi bacua ñacore pa'roni, bacuani cabi: —Mësacuabi yë'ëni recoyo ro'tajënna, yë'ë'ga güina'ru mësacuani huachoguë ba'iyë cabi.
23478	MAT 9:30	Caguëna, bacua ñaco yua ja'ansirën sëtani ëñani huajë raisi'cua baë'ë. Ba'ijënna, Jesusbi bacuani si'a jëja yihuoguë cabi: —Mësacuare huachose'ere yequëcuani gare quëani achoye beoye ba'ijë'ën, cabi.
23481	MAT 9:33	Ëñojënna, Jesusbi baguë gu'a huatire etoni saoguëna, ba bainguëbi coca ca bi'rabi. Ja'nca ca bi'raguëna, bain hua'nabi ai ëñajën rëinjën cahuë: —Yure yo'ose'e'ru Israel yija bainbi gare ëñama'isi'cua ba'iyë, cahuë.
23482	MAT 9:34	Cajënna, fariseo bainbi ti'an rani, bëinjën cahuë: —Gu'aye yo'oji baguë. Zupai huatibi conguëna, ja'nca huati hua'ire etoni saoye poreji, cajën bën'ë.
23485	MAT 9:37	Ja'nca ëñani, ja'nrëbi, baguëte concuani cabi: —Queruna ëñajë'ën. Aon tanse'ebi yuara ya'jise'e sëani, yuareba tëaye ba'iji. Riusu ba'i jobo cu'ecuare tëani baye cayë.
23491	MAT 10:5	Ja'ancua si'a sara samucuare cuencueni re'huani, bacuani coca guanseguë saobi: —Judío jubë ba'ima'icuana saima'ijë'ën. Samaria yija huë'e joboñana gare saimajën ba'ijë'ën.
23493	MAT 10:7	bacuani ñaca quëani achojë'ën: “Riusu ba'i jobo yuara ti'anja'ñeta'an ba'iji” quëani achojën ba'ijë'ën.
23531	MAT 11:3	Jesusni coca caguë saobi: —¿Më'ë yua ba Cristo raija'guë ba'iguë'guë? Ba'ima'itoca, ¿yequë raija'guëni ëjoye baye mai? Jesusni senni achaguë saobi.
23532	MAT 11:4	Saoguëna, Juanre concuabi Jesusna ti'anni, senni achahuë. Senni achajënna, Jesús sehuobi: —Mësacua yua Juanna go'ini, mësacua yure ëñase'e, mësacua yure achase'e, ja'anre baguëni quëajaijë'ën.
23535	MAT 11:7	Cani, bacuabi go'ijënna, Jesús yua bain jubëni Juan ba'iyete quëa bi'rabi: —Mësacua yua beo re'otona sani, Juanre ëñañu cajën, ¿neni ëñañe ro'tare'ne? “Ro jëja beo hua'guë, jë'je sahua tutu taonse'e'ru ba'iye ëñajaiñu” ja'anre ëñañe gare ro'tamaë'ë mësacua.
23536	MAT 11:8	¿Neni ëñañe ro'tare'ne mësacua? “Ëjaguë caña ju'iguëte ëñajaiñu” ja'anre ëñañe gare ro'tamaë'ë mësacua. Ëja bain caña ju'icua, yua me'najeiñe ba'icua, ja'ancua yua ta'yejeiye ëja bain huë'eñare ba'iyë.
23537	MAT 11:9	¿Neni ëñañe ro'tare'ne mësacua? “Riusu coca quëaguëte ëñajaiñu” catoca, mësacua yua te'e ruiñe ro'tahuë. Aito. Riusu coca quëacua si'acua'ru yua quë'rë ta'yejeiye ëjaguëte mësacua ëñahuë.
23544	MAT 11:16	Yureca, bain hua'na yureña ba'icua ¿queaca yo'ojën ba'iye'ne? Zin hua'na sa'ñeña huere yo'ocua'ru ba'iyë. Yequëcuabi yua yequëcuani coca cayë:
23545	MAT 11:17	“Yëquënabi jurihuëanbi juijën ba'iyeta'an, mësacua conjën pairamaë'ë. Sa'ntiye gantajën ba'iyeta'an, mësacua conjën ota oimaë'ë.” Ja'nca cajën ba'iyete yureña bain ba'iyë.
23549	MAT 11:21	—Mësacua Corazín huë'e jobo bain, ai bënni senjoñe ba'ija'guë'bi mësacuare, cayë. Betsaida bainre'ga, ai bënni senjoja'ñe cani jo'cayë mësacuare. Riusu ta'yejeiye yo'ose'e, mësacuana ëñose'e, ja'anre Tiro bain, Sidón bain, bacuani ëñose'e ba'itoca, ai ba'irën bacua gu'a juchare jo'cani senjore'ahuë. Costal cañare sayani, yë'tëbi bacua sinjobëanna yu'yujën ba'ire'ahuë, bacua jucha senjose'ere eñojën ba'icua.
23551	MAT 11:23	Mësacua Capernaum bainre'ga ai bënni senjoja'ñe cani jo'cayë yë'ë. ¿Mësacua yua Riusu ba'i jobona ti'añe ro'taye? Bañë. Ba toana senjoni saoye se'ga ba'ija'guë'bi mësacuare. Riusu ta'yejeiye yo'o yo'ose'e, mësacuana ëñose'e, ja'anre yua Sodoma bainni ëñose'e ba'itoca, ja'an huë'e jobobi yureña tëca ba'iguë ba'ire'abi.
23553	MAT 11:25	Cani, ja'nrëbi, Jesús yua Taita Riusuni ujaguë cabi: —Taita, më'ë yua guënamë re'oto, yija re'oto, si'a re'oto ta'yejeiye Ëjaguë'ë. Yë'ë coca yure quëani achoguëna, bain masi ëjacua si'aye ye'yesi'cua'ë cajën ba'icuata'an, ja'an cocare masiye porema'iñë bacua. Bacua masiyete ënsehuë më'ë. Yequëcua zin hua'na ba'iye'ru ba'icuabi “Ye'yeye caraji yë'ëre” cajënna, ja'ancuani yë'ë cocare masi güesehuë më'ë. Ja'nca sëani, më'ëni ai bojoguë, surupa cayë yë'ë.
23555	MAT 11:27	Ujani ja'nrëbi bainni yihuoguë cabi: —Yureca, yë'ë Taitabi yë'ëna si'ayete insini jo'cabi. Yë'ë Taita se'gabi yë'ëre masiji. Yequëcua bañë. Yë'ë se'gabi yë'ë Taitare masiyë. Yequëcua bañë. Yë'ëbi yë'ë Taita ba'iyete yë'ë bain cuencuesi'cuani ëñoguëna, ja'nrëbi yë'ë Taitani masiye poreyë bacua.
23560	MAT 12:2	Ja'nca yo'ojënna, fariseo bainbi ëñani, Jesusni bëinjën cahuë: —Ëñajë'ën. ¿Më'ëre concua queaca ro'tajën, aonre tëaye'ne? Yo'o yo'oma'i umuguse sëani, mai ira coca toyani jo'case'ere'ru tin yo'oye porema'iñë, bëinjën cahuë.
23561	MAT 12:3	Cajënna, Jesusbi sehuobi: —Mai ira coca toyani jo'case'ere ëñajën, David yo'ose'ere cato, ¿ja'an quë'rore mësacua ëñamate'ne? Baguëre concua naconi ganini, aon gu'aguëna,
23563	MAT 12:5	¿Yequë quë'rore'ga mësacua ëñamate'ne? Yo'o yo'oma'i umuguse ba'iguëna, pairi bainbi Riusu huë'e yo'o ma'carëanre yo'ocuata'an, jucha beoyë caji.
23565	MAT 12:7	Mësacua yua ën coca toyani jo'case'e: “Bainre oijën concuare cu'eyë yë'ë. Hua'ire huani misabëna ëocaicuare cu'ema'iñë yë'ë.” Ja'an cocare re'oye ye'yejën ba'itoca, mësacua yua jucha beo hua'nare ëñajën, Gu'a bain'ë ro'tajën bacuare cama'ire'ahuë.
23568	MAT 12:10	Cacani ëñato, guë'nguësi sara baguëbi baji'i. Ba'iguëna, baru bainbi Jesusni senni achahuë: —¿Yo'o yo'oma'i umuguse ba'iguëna, bainre huachoye poreye'ne? senni achahuë. Ro coquehuë. Baguë sehuoja'yete achañu. Re'oye sehuoma'itoca, Gu'aye cahuë më'ë cañu ro'tajën, baguëni ja'nca senni achahuë.
23569	MAT 12:11	Senni achajënna, Jesús sehuobi: —Mësacua jubë ba'iguëbi oveja jo'yare baguë, yo'o yo'oma'i umugusebi gojena to'intoca, baguë ovejare oire bani, baguëte zeanni, huëani etoma'iguë?
23571	MAT 12:13	Cani ja'nrëbi guë'nguësi sara baguëni: —Më'ë ëntë sarare mi'najë'ën, cabi. Caguëna, mi'nabi. Mi'nani, baguë yequë sara ba'iye'ru huajë sara re'huabi.
23572	MAT 12:14	Ja'nrëbi, fariseo bainbi sani, sa'ñeña coca senni achajën: “¿Queaca yo'oni Jesusre huani senjoñe'ne mai?” senni achajën bën'ë.
23581	MAT 12:23	Ja'nca huachoguëna, si'a bainbi ai ëñajën rëinjën, coca cahuë: —¿Yureca gue'ne? ¿David mamaquëma'iguë baguë? cahuë.
23582	MAT 12:24	Ja'nca cajënna, fariseo bainbi achani, bëinjën cahuë: —Gu'a huati ëjaguë Beelzebú hue'eguëbi conguëna, huati hua'ire ja'nca etoni saoye poreji baguë, cahuë.
23583	MAT 12:25	Cajënna, Jesusbi baguë ñacobi ëñani, bacua yahue ro'tase'ere masibi. Ja'nca masini, bacuani cabi: —Te'e jobo bainbi sa'ñeña huatoca, si'acuabi huesëni carajeiyë. Te'e jubë bain, te'e huë'e bain, ja'ancuabi sa'ñeña huatoca, si'acuabi huesëni carajeiyë.
23585	MAT 12:27	Mësacuabi cajën, Beelzebú conse'ebi huati hua'ire etoni saoyë yë'ë cajën, ro huacha cayë mësacua. Ja'nca catoca, mësacua bainbi huati hua'ire etoni saojënna, ¿nebi bacuare conguë'ne? ¿Zupai huatibi conma'iguë? Ja'nca etoni saocuabi mësacua gu'aye yo'ose'ere ëñojën ba'ija'cua'ë.
23596	MAT 12:38	Caguëna, ja'nrëbi, ira coca ye'yocua, fariseo bain naconi, bacuabi Jesusna sani, coca senni achahuë: —Ëjaguë, më'ë ta'yejeiye ba'iyete ëñojë'ën. Ëñañu, cahuë.
23597	MAT 12:39	Cajënna, Jesús sehuobi: —Yureña bainbi Riusure ro jo'cani senjojën, yë'ëni ta'yejeiye yo'o yo'oni ëñoñete señë. Ja'nca sencuareta'an, Riusu ira bainguë raosi'quë Jonás hue'eguë ba'isi'quë, baguë ba'ise'e se'gare quëani masi güeseyë yë'ë.
23605	MAT 12:47	Raojënna, bacua raosi'quëbi Jesusni quëabi: —Më'ë pë'cago, më'ë yo'jecua, bacuabi hue'se ca'ncore ëjojën, më'ëni choiyë, quëabi.
23606	MAT 12:48	Quëaguëna, Jesús sehuobi: —¿Yë'ë pë'cago, yë'ë yo'jecua, jarocua'ne? senni achaguë sehuobi.
23607	MAT 12:49	Ja'nca senni, ja'nrëbi baguë concuare ba bainni ëñoni cabi: —Yë'ë pë'cago, yë'ë yo'jecua yua ënjo'on ba'icua'ë.
23611	MAT 13:3	Achajën nëcajënna, ja'nrëbi ye'yo cocabi bacuani ai ba'iye ai yihuoguë quëani achobi: —Bainguëbi zio yo'oguë saji'i.
23618	MAT 13:10	Ja'nca caguëna, ja'nrëbi baguëre conjën ba'icuabi rani, baguëni coca senni achahuë: —¿Më'ë guere ja'ancuani ye'yo cocabi yihuoguë caguë'ne? senni achahuë.
23619	MAT 13:11	Senni achajënna, sehuobi: —Riusubi baguë ba'i jobo ba'iyete mësacuani te'e ruiñe quëani, baru ba'i yahuese'ere mësacuani te'e ruiñe masi güeseji. Ja'ancuareta'an, banji.
23632	MAT 13:24	Quëani ja'nrëbi, se'e yeque ye'yo cocare bacuani yihuobi: —Riusu ba'i jobo ba'iyete ye'yeye yëtoca, ën cocare achani ye'yejë'ën. Yequë bainguëbi baguë ziore tanguë, aonra'carëan re'ora'carëanre tanbi.
23635	MAT 13:27	Ba'iguëna, ba zio cuiracuabi yua bacua ëjaguëna sani quëani achohuë: “Ëjaguë, më'ë aonra'carëan tanse'e yua re'ora'carëan ba'itoca, ¿hui'yabi queaca huiguë'ne?” senni achajën cahuë.
23636	MAT 13:28	Cajënna, baguë sehuobi: “Je'oguëbi tanguëna, hui'yabi huiji” sehuobi. Sehuoguëna, bacuabi cahuë: “Ja'nca ba'itoca, hui'ya tayare rutani senjoñu” cahuë.
23637	MAT 13:29	Cajënna, baguëbi cabi: “Bañë. Ja'nca yo'oma'ijë'ën. Hui'ya tayare rutatoca, aon sahuañare'ga yequërë hui'ya naconi huacha rutama'iñe.
23638	MAT 13:30	Si'aye te'e irani, aon tëarën tëca te'e iraja'guë. Ja'nrëbi aon tëarën ti'anguëna, aon tëacuani quëaja'guë'ë yë'ë: Ru'ru mësacua yua hui'ya tayare rutani, jurëanre gueonni ëojaiñu cajën bëyojë'ën. Ja'nca bëyoni ja'nrëbi, aonre tëani, yë'ë aon ayaruna ayajë'ën” caja'guë'ë yë'ë, cabi ba ëjaguë. Ja'an cocare achani, Riusu ba'i jobo ba'iyete ye'yejë'ën, yihuoguë quëabi Jesús.
23639	MAT 13:31	Quëani ja'nrëbi yeque coca, ye'yo cocare bacuani yihuoguë quëabi: —Riusu ba'i jobo ba'iyete ye'yeye yëtoca, ën cocare achani ye'yejë'ën: Yequë bainguëbi mostazara'carë te'era'carëte sani, baguë ziona tanbi.
23641	MAT 13:33	Quëani ja'nrëbi yeque coca, ye'yo cocare bacuani yihuoguë quëabi: —Riusu ba'i jobo ba'iyete ye'yeye yëtoca, ën cocare achani ye'yejë'ën: Romi hua'gobi aonre boza cago, harina samute ro'rohuëanre cuencueni, ja'nrëbi aon huo'co macare inni harinana ayani ja'mego. Ja'nca ja'megona, harinabë si'abëbi huo'cojaji'i, yihuoguë quëabi Jesús.
23644	MAT 13:36	Ja'nrëbi, bain jubëanre yihuoni tëjini, bacuare jo'cani, huë'ena goji'i. Go'iguëna, baguëre concuabi baguëna ti'an rani, coca senni achahuë: —Më'ë coca quëase'e, gu'a hui'ya taya ziona tanse'e, ja'anre yëquënani te'e ruiñe quëajë'ën, baguëni senni achahuë.
23645	MAT 13:37	Senni achajënna, baguëbi sehuobi: —Ba aonra'carëan re'ora'carëanre tansi'quë yua yë'ë'ë. Bainguë'ru Raosi'quëreba'ë.
23652	MAT 13:44	Cani, ja'nrëbi se'e ye'yo cocare yihuoguë quëabi: —Riusu ba'i jobo ba'iyete ye'yeye yëtoca, ën cocare achani ye'yejë'ën: Bainguëbi yequëcua ba yijana no'ani, a'ta bonse yahue tanni ta'pise'e ba'iguëna, tinjabi. Ja'nca tinjaguëbi ai bojoguë, ba bonsere se'e ta'pini, ja'nrëbi baguë baye si'aye bendieni, ba yija ëjaguëna sani, baguë yijare coni babi.
23659	MAT 13:51	Ja'nca yihuoguë quëani, baguëre concuani senni achabi: ¿Mësacua yua yë'ë coca yihuose'e si'aye achare? senni achabi. Senni achaguëna, —Jaë'ë. Achahuë, Ëjaguë, cajën sehuohuë.
23660	MAT 13:52	Sehuojënna, bacuani se'e yihuoguë quëabi Jesús: —Ja'nca achatoca, mësacua yua Riusu ba'i jobo ba'iyete re'oye ye'yesi'cua ba'ijën, Riusu ira coca ye'yocua'ru si'a bainni ye'yoye porecua'ë. Mësacua ja'anrë masise'e, mësacua yurera mame ye'yese'e, mësacua si'aye masiyete ro'tani, yequëcuani te'e ruiñe ye'yojën ba'ijë'ën. Jai huë'e ëjaguë baye, ira ma'carëan, mame ma'carëan, ja'anre bani, baguë yo'o yo'oye yëtoca, si'a ma'carëanre ëñani, baguë yësi ma'carëte cuencueni, baguë yo'o yo'oye masiji. Ja'anguë ba'iye'ru ba'iyë mësacua'ga, yihuoguë quëabi Jesús.
23662	MAT 13:54	Sani ti'anni, bain ñë'ca huë'eña, baru ba'i huë'eñana cacani, bainre ye'yobi. Ye'yoguëna, bain hua'nabi ai achajën rëinjën cahuë: —¿Baguë coca ye'yose'e queaca ja'anre masiguë'ne baguë? ¿Baguë ta'yejeiye yo'o yo'oni ëñose'e, queaca yo'oye poreguë'ne baguë?
23664	MAT 13:56	Baguë romi yo'jecua si'acua yua mai naconi ba'iyë. Ja'nca sëani, ro mai hua'na ba'iye'ru ba'iguëbi ¿queaca ja'an yo'oye poreguë'ne? cajën,
23665	MAT 13:57	baguë cocare achaye güejën, baguëte te'e ruiñe ëñamajën baë'ë. Baguëni ëñañe gu'a güejën baë'ë. Ja'nca ba'ijënna, Jesusbi bacuani cabi: —Riusu bain raosi'cua banica, si'acuabi bacuani te'e ruiñe ëñajën bojoyë. Bacua te'e jobo bain, bacua te'e huë'e bain, bacua se'gabi bacuani gu'aye ro'tajën, bacuani ëñañe gu'a güejën ba'iyë, cabi Jesús.
23668	MAT 14:2	baguë bain concuani cabi: —Juan Bautizaguë'bi ba'iji baguë. Junni huesësi'quëbi yua go'ya raji'i. Ja'nca go'ya raiguëbi ta'yejeiye masiguë ëñoñe poreji, cabi.
23670	MAT 14:4	Ja'nca tëani baguëna, Juanbi Herodesni bëinguë caguë baji'i. —Bagote ja'nca tëani baguëbi ai gu'aye yo'ohuë më'ë, caguë baji'i. Ja'nca sëani, Baguëre preso zeanjë'ën, caguë guansebi.
23673	MAT 14:7	Ja'nca bojoguëbi bagoni cani jo'cabi: —Më'ëni te'e ruiñe cayë yë'ë. Më'ë gue gu'a ma'carëanre sentoca, më'ëna roreba insiyë yë'ë, cabi.
23674	MAT 14:8	Caguëna, ja'nrëbi pë'cagobi yihuogona, ba romi zingobi Herodesni senni achago cago: —Juan Bautizaguë sinjobëte tëyoni, guëna re'ahuana tëoni, ënjo'ona rani, yë'ëni ëñojë'ën, cago senco'ë bago.
23681	MAT 14:15	Ja'nrëbi na'iguëna, baguëre concuabi ti'anni, baguëni cahuë: —Yua na'iji. Bain beo re'oto'ë ënjo'on. Ja'nca sëani, bacuare saojë'ën. Huë'e jo'borëanna sani bacua aon aiñe coja'bë, cahuë.
23682	MAT 14:16	Cajënna, Jesús sehuobi: —Bañë. Ja'nca saoma'ina'a. Mësacua se'gabi bacuani aon cuiraje'en, cabi.
23683	MAT 14:17	Caguëna, bacua cahuë: —Yëquëna hua'na yua cinco jo'jo aonbëan, samu ziaya hua'i hua'na, ja'an se'ga bayë ënjo'on, cahuë.
23684	MAT 14:18	Cajënna: —Ja'an aonre yë'ëna rani insijë'ën, cabi.
23692	MAT 14:26	Ti'an raiguëna, baguëre concuabi ëñani, ai quëquëreba quëquëjën güihuë: —¡Huatibi raiji! quëquëjën güihuë.
23693	MAT 14:27	Güijënna, Jesusbi ja'ansi'quë bacuani cabi: —¡Mësacua jëja recoyo bajë'ën! Yë'ë'ë. Quëquëye beoye ba'ijë'ën, cabi.
23694	MAT 14:28	Caguëna, Pedrobi baguëni cabi: —Ëjaguë, më'ë ba'iye te'e ruiñe ba'itoca, yë'ëre'ga zitara canja'an ganiñe guansejë'ën. Më'ë ba'iruna ti'anza, cabi.
23695	MAT 14:29	Caguëna, Jesusbi: —Raijë'ën, sehuobi. Sehuoguëna, Pedro yua yogubi etani, zitara canja'an ganini, Jesús ba'iru tëca saji'i.
23696	MAT 14:30	Sani, ja'nrëbi ba jëja tuture ro'tani, ja'nrëbi huaji yë bi'rani, baguë yua ruca bi'rabi. Ruca bi'rani, ai jëja güibi: —¡Ëjaguë, yë'ëre zeanni huëajë'ën! cabi.
23697	MAT 14:31	Caguëna, Jesús yua ja'ansi'quë baguë ëntë sarare mi'nani, Pedrote zeanni, baguëni cabi: —¿Më'ë guere yo'oguë huaji yëguë'ne? ¡Yë'ë ta'yejeiye yo'oye poreyete recoyo ro'taye caraji më'ëre! cabi.
23699	MAT 14:33	Carajeiguëna, yogu ba'icuabi Jesusna gugurini rëanni bojohuë. —Riusu Zinreba'ë më'ë, cajën yo'ohuë.
23704	MAT 15:2	—¿Më'ëre concuabi guere yo'ojën, mai ira bain ba'isi'cua yo'ojën ba'ise'e'ru tin yo'oye'ne? Bacua ëntë abumajën, aonre aincua sëani, ai gu'aye yo'ohuë bacua, bëinjën senni achahuë.
23705	MAT 15:3	Senni achajënna, Jesús sehuoguë cabi: —¿Mësacua'ga guere yo'ojën, ro mësacua ira bain ba'isi'cua yo'ojën ba'ise'e'ru yo'oñu cajën, Riusu guanseni jo'case'e'ru tin yo'oye'ne?
23706	MAT 15:4	Riusu coca guanseni jo'case'ere ro'tajë'ën: “Më'ë pë'caguëni, më'ë pë'cagoni te'e ruiñe ëñajën ba'ijë'ën” cani jo'cabi. “Bainguëbi baguë pë'caguë sanhuëni gu'aye catoca, baguëni huani senjojë'ën” cani jo'case'e'ga ba'iji.
23707	MAT 15:5	Ja'nca cani jo'case'e ba'iguëta'an, mësacuabi ro tin guansejën ba'iyë: “Mësacuabi mësacua pë'caguë, pë'cago, bacuani: Yë'ë baye si'aye Corbán ba'iji. Riusuna cuencueni jo'case'e'ë cayë. Ja'nca sëani, mësacuana insiye porema'iñë, ja'anre catoca, mësacua pë'caguë sanhuëni conni cuiraye yo'oma'ijë'ën.” Ja'an cocare ro huacha ye'yojën ba'iyë mësacua.
23712	MAT 15:10	Ja'nca cani, ja'nrëbi, bain hua'nare choini, bacuani yihuoguë cabi: —Mësacua te'e ruiñe achani ye'yejë'ën.
23714	MAT 15:12	Caguëna, ja'nrëbi, baguëre concuabi baguëna sani quëahuë: —Më'ëbi yure coca caguëna, fariseo hua'na chao hua'nabi ai oijën, ai yo'ojën achahuë, quëahuë.
23715	MAT 15:13	Quëajënna, Jesús sehuobi: —Bacua oijën ba'iyete ro'tama'ijë'ën. Yë'ë Taita Riusu guënamë re'oto ba'iguëbi si'a sunquire, si'a sahuare ëñani, baguë tanma'ise'e banica, gare rutani senjoja'guë'bi. Ja'nca case'e sëani, bacua coca ye'yoyete achama'ijë'ën. Bainni te'e ruin ma'are ëñoñu cajën ba'icuata'an, ro coqueyë. Ñaco ëñama'icua'ru ba'iyë. Ñaco ëñama'iguëbi yua yequë ñaco ëñama'iguëni ma'are ëñoza caguë, baguëte satoca, ba samucuabi ro yorobëna tonni huesëyë, caguë sehuobi.
23717	MAT 15:15	Caguëna, ja'nrëbi, Pedrobi baguëni coca senni achabi: —Më'ë ye'yo coca yure case'e yëquënani te'e ruiñe quëajë'ën, senni achabi.
23718	MAT 15:16	Senni achaguëna, Jesús sehuobi: —¿Mësacua yua ro huesë ëaye achare?
23724	MAT 15:22	Sani, ti'anguëna, yureca baru ba'i romigo, cananea baingobi Jesusna rani, ai güigo quëago: —Ëjaguë, mai ira taita David bainguë, yë'ëre oire bani conjë'ën. Yë'ë zin hua'gobi huati zemosi'co ai yo'ogo, güigo quëago.
23725	MAT 15:23	Güigo quëagona, gare sehuoye beoye baji'i baguë. Ba'iguëna, baguëre concuabi baguëni senreba sen'ë: —Bagote saojë'ën. Yëquënani ai hui'ya güigo bago, senni achajën cahuë.
23726	MAT 15:24	Cajënna, Jesús sehuobi: —Israel bain yua Riusu bain quëñëni saisi'cua, oveja hua'na ro quëñëni huesësi'cua'ru ba'ijënna, ja'ancua se'gana raosi'quë'ë yë'ë, sehuobi.
23727	MAT 15:25	Sehuoguëna, ba hua'go yua Jesusna gugurini rëanni cago: —¡Ëjaguë, yë'ë hua'goni conjë'ën! cago.
23728	MAT 15:26	Cagona, baguë sehuobi: —Tin bainre ru'ru contoca, gu'aji. Bain zin hua'na aonre tëani, jo'ya yai hua'nana aoñe, ja'ncara'ru yo'otoca, gu'aji sehuobi.
23729	MAT 15:27	Sehuoguëna, bagobi cago: —Te'e ruiñe cahuë më'ë, Ëjaguë. Ja'nca caguëta'an, jo'ya yai hua'nabi bacua ëjaguë aon zi'nga mesabi to'inse'ere aiñë, cago bago.
23730	MAT 15:28	Ja'nca cagona, Jesusbi sehuobi: —Mami, yë'ëni ai ta'yejeiye recoyo ro'tago, re'oye sehuohuë më'ë. Ja'nca sëani, më'ë yëye'ru ba'iye, güina'ru yo'ose'e'ë, sehuoguë quëabi. Ja'nca quëaguëna, bago mamacobi ja'ansi'co huajë raco'ë.
23734	MAT 15:32	Ja'nrëbi, Jesús yua baguëte concuare choini, bacuani cabi: —Ën bainbi samute umuguseña yë'ë naconi ba'ijën, aon aiñe beojënna, bacuani ai oire bayë yë'ë. Bacua yua ro aon gu'ana ju'incuabi ma'ana ro pa'npani gurujeima'iñe caguë bacuare saoye yëma'iñë, cabi.
23735	MAT 15:33	Caguëna, baguëre concuabi sehuojën senni achahuë: —Yua ën re'oto beo re'oto ba'iguëna, ¿bacua aon aiñe jarona cu'eye'ne mai? Ai jai jubë bain sëani, porema'iñë, sehuohuë.
23736	MAT 15:34	Sehuojënna, Jesusbi senni achabi: —¿Mësacua jo'jo aonbëan quejeibëan baye'ne? senji'i. Senni achaguëna: —Te'e ëntë sara samubëanre bayë. Ziaya hua'ire'ga rëño hua'na, samu hua'nare bayë, sehuohuë.
23743	MAT 16:2	Senjënna, baguëbi yua sehuobi: —Mësacua yua na'ito ba'iguëna, guënamë re'otona ëñani, “Majei pico sëani, re'o ñami ba'ija'guë'bi” cayë.
23744	MAT 16:3	Ja'nrëbi ñataguëna, mësacuabi ëñani, “Majei picobi ëñoguëna, oco ca'niji” mesacua cayë. Mësacuabi: Ai masiye ro'tani quëayë mai, cajën, ro coquejën ba'iyë. Guënamë re'oto ba'iyete masini cacuata'an, yureña ba'ija'yete masini caye mësacua gare huesëcua'ë.
23747	MAT 16:6	Ja'nca cajën ba'ijënna, Jesusbi bacuani yihuoguë cabi. —Mësacua ëñare bajë'ën. Fariseo bain, saduceo bain, bacua aon huo'coye ro'tamajën ba'ijë'ën, yihuoguë cabi.
23748	MAT 16:7	Caguëna, bacuabi sa'ñeña coca ca bi'rahuë: —Aonre saye huanë yesi'cuare sëani, ja'nca maini yihuoji baguë, cahuë.
23749	MAT 16:8	Cajënna, Jesusbi bacua case'ere masini, bacuani bëinguë cabi: —Yë'ëni recoyo ro'taye mësacuare ai caraji. ¿Mësacua queaca ro'tajën, aon saye huanë yese'e sa'ñeña caye'ne?
23750	MAT 16:9	Mësacuabi ñaco bajën, ¿guere ëñama'iñe'ne? Mësacua yua ro huesë ëaye ba'ijën, yuta ye'yemajën ba'iyë. Yë'ëbi te'e ëntë sara jo'jo aonbëan naconi cinco mil bainni aonguëna, ¿mësacua ja'anre huanë yete? ¿Mësacua chiase'e, quejei jë'eña chiase'ere ro'tamajën huanë yete?
23751	MAT 16:10	Ja'nrëbi, yë'ëbi te'e ëntë sara samu jo'jo aonbëan naconi cuatro mil bainni aonguëna, ¿mësacua ja'anre huanë yete? ¿Mësacua chiase'e, quejei jë'eña chiase'ere ro'tamajën huanë yete?
23754	MAT 16:13	Ja'nrëbi, Jesús yua Cesarea Filipo casi re'otona ti'anni, baguëre concuani coca senni achabi: —Bainbi yë'ëre, Bainguë'ru Raosi'quëreba ba'iguëte cajën, ¿gueguëguë'ne yë'ëre caye'ne? senni achabi.
23755	MAT 16:14	Senni achaguëna, bacua sehuohuë: —Yequëcuabi më'ëre cajën, Juan Bautizaguë'bi më'ëre cayë. Yequëcuabi, Elías'bi më'ëre cayë. Yequëcuabi, Jeremías'bi, o yequë Riusu ira bainguë raosi'quë'bi më'ëre cayë, sehuohuë.
23756	MAT 16:15	Sehuojënna, baguëbi senni achabi: —Mësacua'ga cajën, ¿gueguëguë'ne yë'ëre caye'ne? senni achabi.
23757	MAT 16:16	Senni achaguëna, Simón Pedrobi sehuobi: —Më'ë yua Riusu Raosi'quëreba'ë. Ba Cristo ba'iguë'ë më'ë. Mai Taita Riusu huajëreba huajëguë ba'iguë, baguë Zinreba ba'iguë'ë më'ë, sehuoguë quëabi.
23758	MAT 16:17	Ja'nca quëaguëna, Jesusbi sehuoguë cabi: —Simón, Jonás mamaquë, ai ta'yejeiye ai re'oye ba'ija'guë'bi më'ëre. Ro ën yija bain hua'nabi ja'an cocare më'ëni quëamaë'ë. Yë'ë Taita Riusu guënamë re'otore ba'iguëbi ja'anre quëaguëna, më'ëbi achani masihuë.
23762	MAT 16:21	Ja'nrëbi, Jesús yua baguëre concuani ñaca yihuoguë quëa bi'rabi: —Yë'ë yua Jerusalén huë'e jobona sani, ai ta'yejeiye ai ja'siye ai yo'oye bayë. Ira ëja bain, pairi ëjacua, ira coca ye'yocua, ja'ancuabi yë'ëni ai je'o bajën, ai gu'aye yo'ojën, yë'ëni huani senjoja'cua'ë. Huani senjocuareta'an, samute umuguseña bani, go'ya raija'guë'ë yë'ë, caguë, bacuani yihuoguë quëabi.
23763	MAT 16:22	Quëaguëna, Pedro yua baguëte ca'ncona sani, baguëni bëinguë ca bi'rabi: —¡Ëjaguë, më'ë case'e'ru gare beoja'guë'bi! ¡Më'ëni gare ja'nca yo'oma'ija'cua'ë! cabi.
23764	MAT 16:23	Caguëna, Jesusbi Pedrona bonëni cabi: —¡Quëñëni saijë'ën! Më'ëbi zupai huati caye'ru caguë, yë'ë yo'oja'yete ro gu'aye ënse ëaye yo'oyë më'ë. Ja'nca sëani, Riusu ro'taye'ru tin ro'tayë më'ë. Ro ën yija bain ro'taye'ru te'e ro'tayë më'ë, cabi.
23765	MAT 16:24	Cani, ja'nrëbi baguëre concuani yihuoguë cabi: —Bainbi yë'ëni te'e coñe yëtoca, bacua ba'iyete ro'tamajën ba'ija'bë. Yë'ë ai yo'oja'ye'ru ai yo'oye ro'tajën ba'icuabi yë'ë naconi te'e yo'o conjën raija'bë.
23773	MAT 17:4	Ja'nca nëcajënna, Pedrobi Jesusni cabi: —Ëjaguë, ¡maibi ënjo'onre ba'ijënna, ai re'oye ba'iji! Ja'nca sëani, më'ëbi yëtoca, samute huë'erëanre yo'ozaniñë. Te'e huë'erë më'ëre yo'ocaiyë. Te'e huë'erë Moisesre yo'ocaiyë. Te'e huë'erë Elíasre yo'ocaiyë yë'ë, cabi.
23774	MAT 17:5	Yureca, Pedrobi yuta coca cani tëjima'iguëna, picobë ai miañe ba'ibëbi nëca meni, bacuare na'oguëna, picobë sa'nahuëbi bain cocare achoni raobi: —Ënquë yua yë'ë Zin ai yësi'quë'bi ba'iji. Baguëni ai ba'iye ai bojoyë yë'ë. Baguëbi coca caguëna, mësacua achajën ba'ijë'ën, achoni raobi.
23776	MAT 17:7	Tanni umejënna, ja'nrëbi Jesús yua bacuana pa'roni cabi: —Mësacua huëijë'ën. Huaji yëye beoye gare ba'ijë'ën, cabi.
23778	MAT 17:9	Ja'nrëbi, cubëbi gajejën, Jesusbi bacuani coca guansebi: —Mësacua guënamë toya yure ëñase'e yua yequëcuani gare quëaye beoye ba'ijë'ën. Yë'ë, Bainguë'ru Raosi'quëreba ba'iguëbi junni tonni go'ya raiye tëca ja'nca quëaye beoye ba'ijë'ën, guanseguë cabi.
23779	MAT 17:10	Caguëna, baguëre concuabi baguëni senni achahuë: —Ira coca ye'yocuabi, Elíasbi ru'ru ti'an raiye ba'iji cajën, ¿guere ro'tajën caye'ne? senni achahuë.
23780	MAT 17:11	Senni achajënna, sehuoguë quëabi: —Te'e ruiñe cayë bacua. Elíasbi ru'ru ti'an raiye ba'iji. Si'aye mame re'huaguë raiji.
23784	MAT 17:15	—Ëjaguë, yë'ë zinni ai oire bani conjë'ën. Hue'nhue neni, toana tainguë yua ziayana tonni ruiguë yo'oji.
23786	MAT 17:17	Caguëna, Jesusbi bacuani cabi: —¡Yë'ëni si'a recoyo ro'taye ai caraji mësacuare! ¡Ro ën yija bain gu'aye ro'taye'ru ro ro'tajën ba'iyë mësacua! ¿Mësacuani yuta quejei zoe ye'yoye baye'ne? ¿Mësacua ye'yeye quejei zoe yuta ëjoye baye'ne yë'ë? Ba hua'guëre yua yë'ëna rajë'ën, cabi.
23788	MAT 17:19	Ja'nrëbi jë'te, ba concua se'gabi Jesusna rani senni achahuë: —¿Yëquëna hua'na guere ba huatire etoni saoye poremate'ne? senni achahuë.
23789	MAT 17:20	Senni achajënna, sehuobi: —Mësacuare yë'ëni recoyo ro'taye caraguëna, huatire etoni saoye poremaë'ë. Mësacuani ganreba yihuoguë cayë. Mostazara'carë ai zinra'carë ba'iguëna, mësacuabi ja'an se'gare'ru yë'ëni recoyo ro'tatoca, que cubëna, Ja'anse'e quëñëni yequëruna saijë'ën guansejënna, ja'anse'ebi quëñëni saiji. Mësacuabi yë'ë poreyete te'e ruiñe recoyo ro'tajën ba'itoca, si'aye yo'oye poreyë mësacua.
23791	MAT 17:22	Ja'nrëbi, bacuabi se'e Galilea yijare te'e ba'ijën ganijënna, Jesusbi bacuani yihuoguë quëabi: —Yë'ë, Bainguë'ru Raosi'quëreba ba'iguëna, yequëcuabi yë'ëre preso zeanni, gu'a bainna insija'cua'ë.
23793	MAT 17:24	Ja'nrëbi, Capernaum huë'e jobona ti'anjënna, Riusu huë'e impuesto curi cocuabi Pedrona sani, baguëni senni achahuë: —¿Më'ë ëjaguë yua ba impuesto curire ro'iguë? senni achahuë.
23794	MAT 17:25	Senni achajënna: —Jaë'ë. Ro'iji, sehuobi. Ja'nca sehuoni, ja'nrëbi huë'ena ti'anni, ro'i cocare Jesusni senni achaza caguëna, Jesusbi ru'ru baguëni senni achabi: —¿Guere ro'taguë'ne, Simón? Ën yija bain ta'yejeiye ëjacuabi impuesto curire senni achajën, ¿jarocuani señe'ne? ¿Bacua te'e bainni, o tincuani ro'iye señe? senni achabi.
23795	MAT 17:26	Senni achaguëna, Pedrobi: —Tincuani ro'iye señë, sehuobi. Sehuoguëna, Jesusbi cabi: —Te'e ruiñe cahuë më'ë. Ja'nca ba'iguëna, ta'yejeiye ëjacua te'e bain yua gare ro'iye beoye ba'icua'ë.
23797	MAT 18:1	Caguëna, ja'nrëbi, Jesusre concuabi baguëna rani, baguëni senni achahuë: —Riusu ba'i jobona ti'anjën, yëquëna jubë ba'icuare ba'iguë, ¿jaroguëbi quë'rë ta'yejeiye ëjaguë ba'ija'guëguë'ne? senni achahuë.
23799	MAT 18:3	bacuani yihuoguë cabi: —Mësacuani ganreba yihuoguë cayë yë'ë. Mësacua ro'tajën ba'iyete jo'cani, zin hua'na ro'tajën ba'iye'ru ro'tajën ba'ijë'ën. Ja'nca ba'ima'itoca, Riusu ba'i jobona ti'añe gare porema'iñë.
23808	MAT 18:12	Mësacua yua ën cocare ro'tani ye'yejë'ën. Jo'ya baguëbi yua cien oveja hua'na baguëbi, te'eguëbi quëñëni huesëguëna, ¿queaca yo'oguë'ne? Baguë oveja jubë, noventa y nueve ba'icuare cu jabana jo'cani, ba quëñëni huesësi'quëni cu'eguë saiji.
23817	MAT 18:21	Caguëna, ja'nrëbi, Pedrobi rani, Jesusni coca senni achabi: —Ëjaguë, yë'ë bainguëbi yë'ëni gu'aye yo'oni, ja'nrëbi yë'ëni huanë yeye sentoca, yë'ëbi huanë yeye cayë. Ja'nrëbi, se'e gu'aye yo'oni se'e huanë yeye sentoca, ¿quejei viaje baguëni huanë yeye caye baye'ne yë'ë? ¿Siete tëca caye baye yë'ë? senni achabi.
23818	MAT 18:22	Senni achaguëna, Jesús sehuobi: —Ja'an se'ga catoca, ai caraji më'ëre. Më'ë huanë yeyete senni achaguëna, gare jo'caye beoye baguëni setenta y siete tëca huanë yeye caguë ba'ijë'ën, cayë yë'ë, caguë sehuobi.
23819	MAT 18:23	Sehuoni ja'nrëbi, bacuani se'e coca yihuoguë quëabi Jesús: —Riusu ba'i jobo ba'iyete ye'yeye yëtoca, bain ta'yejeiye ëjaguë yo'ose'ere ro'tani ye'yejë'ën. Baguëre yo'o concua curi debese'ere senni achaza caguë, bacuani te'ena, te'ena, choji'i.
23822	MAT 18:26	Guanseguëna, ba yo'o conguëbi ëjaguëna gugurini rëanni, baguëni senreba senni achabi: “Ëjaguë, yuta bëiñe beoye ëjojë'ën. Si'aye bojora'rë ro'iyë yë'ë” senreba senji'i.
23825	MAT 18:29	Caguëna, baguë gajeguëbi gugurini rëanni baguëni senreba senni achabi: “Yuta bëiñe beoye ëjojë'ën. Si'aye bojora'rë ro'iyë” senreba senji'i.
23828	MAT 18:32	Quëani achojënna, ëjaguëbi baguëte choini, baguëni bëinguë cabi: “¡Ai gu'aye yo'ohuë më'ë! Më'ëbi senreba senni achaguëna, më'ë debese'e si'aye tënoni, huanë yeye cahuë yë'ë.
23829	MAT 18:33	Ja'nca më'ëni oire bani conguëna, më'ë gajeguëni güina'ru oire bani conre'ahuë më'ë” caguë bënji'i.