23214	MAT 1:1	Yureca, Jesucristo ira bain ba'isi'cuare toyani jo'case'e ba'iji. Baguë ira bain ru'ruña ba'isi'cua yua David, Abraham, ja'ancua bateña.
23215	MAT 1:2	Abraham yua Isaac pë'caguë baquëña. Isaac yua Jacob pë'caguë baquëña. Jacob yua Judá, Judá yo'jecua, bacua pë'caguë baquëña.
23216	MAT 1:3	Judá yua Tamarni huejani, Fares, Zara, bacua pë'caguë baquëña. Fares yua Esrom pë'caguë baquëña. Esrom yua Aram pë'caguë baquëña.
23217	MAT 1:4	Aram yua Aminadab pë'caguë baquëña. Aminadab yua Naasón pë'caguë baquëña. Naasón yua Salmón pë'caguë baquëña.
23218	MAT 1:5	Salmón yua Rahabni huejani, Booz pë'caguë baquëña. Booz yua Rutni huejani, Obed pë'caguë baquëña. Obed yua Isaí pë'caguë baquëña.
23219	MAT 1:6	Isaí yua mai ira taita ba'isi'quë David pë'caguë baquëña. Mai ira taita ba'isi'quë David, yua Israel bain quë'rë ta'yejeiye ëjaguë ba'iguëbi yua Urías rënjo hua'jesi'coni huejani, Salomón pë'caguë baquëña.
23220	MAT 1:7	Salomón yua Roboam pë'caguë baquëña. Roboam yua Abías pë'caguë baquëña. Abías yua Asa pë'caguë baquëña.
23221	MAT 1:8	Asa yua Josafat pë'caguë baquëña. Josafat yua Joram pë'caguë baquëña. Joram yua Uzías pë'caguë baquëña.
23222	MAT 1:9	Uzías yua Jotam pë'caguë baquëña. Jotam yua Acaz pë'caguë baquëña. Acaz yua Ezequías pëcaguë baquëña.
23223	MAT 1:10	Ezequías yua Manasés pë'caguë baquëña. Manasés yua Amón pë'caguë baquëña. Amón yua Josías pë'caguë baquëña.
23224	MAT 1:11	Josías yua Jeconías, Jeconías yo'jecua, bacua pë'caguë baquëña. Ba'iguëna, ja'anrën yua Israel bain preso zeanni sasirën baquëña, Babiloniana sasirën.
23225	MAT 1:12	Ja'nca preso zeanni sasi'cua ba'ijënna, ja'nrëbi Jeconías yua Salatiel pë'caguë baquëña. Salatiel yua Zorobabel pë'caguë baquëña.
23226	MAT 1:13	Zorobabel yua Abiud pë'caguë baquëña. Abiud yua Eliaquim pë'caguë baquëña. Abiud yua Eliaquim pë'caguë baquëña. Eliaquim yua Azor pë'caguë baquëña.
23227	MAT 1:14	Azor yua Sadoc pë'caguë baquëña. Sadoc yua Aquim pë'caguë baquëña. Aquim yua Eliud pë'caguë baquëña.
23228	MAT 1:15	Eliud yua Eleazar pë'caguë baquëña. Eleazar yua Matán pë'caguë baquëña. Matán yua Jacob pë'caguë baquëña.
23229	MAT 1:16	Jacob yua José, María ënjë, baguë pë'caguë baquëña. María yua Jesusni të'ya raco'ë, Cristo hue'eguëni.
23230	MAT 1:17	Ja'nca ba'iguëna, Abraham ba'isirënbi David ba'isirën tëca, ja'anrënte cuencueto, catorce pë'caguë sanhuë zin jojosi'cua bateña. Ja'nrëbi, David ba'isirënbi Israel bain preso zeanni Babiloniana sasirën tëca, ja'anrënte cuencueto, catorce pë'caguë sanhuë zin jojosi'cua bateña. Ja'nrëbi, preso zeanni sasirënbi Cristo të'ya raisirën tëca, ja'anrënre cuencueto, catorce pë'caguë sanhuë zin jojosi'cua bateña.
23231	MAT 1:18	Yureca Jesucristo të'ya raise'ere quëato, ñaca baji'i. Baguë pë'cago María yua Joseni huejaja'go baco'ë. Yuta huejama'icua ba'ijënna, Riusu Espíritubi bagona ti'anni, Ta'yejeiguë sëani, Riusu zin të'yajeija'ye re'huabi. Re'huaguëna, bago bainbi masihuë.
23232	MAT 1:19	Ja'nca masijënna, bago huejaja'guë José hue'eguë, re'o bainguë ba'iguëbi bainni gu'aye caye güeguë, Bagote ro yahue jo'cani senjoza ro'taguë baji'i.
23233	MAT 1:20	Ja'nca ro'taguë ba'iguëna, Riusu anje hua'guëbi gaje meni, Josebi ëoruna canni ëñaguëna, baguëni quëani achobi: —José, David bainguë, Maríani huejaye huaji yëye beoye ba'ijë'ën. Riusu Espíritubi bagona ti'anni, zin të'yajeija'ye re'huaguëna, zinbë ba'igo.
23234	MAT 1:21	Ja'nca zinbë ba'igobi zinre të'ya raigona, baguë mamire JESUS hue'yojë'ën. Baguë bain gu'a juchana zemosi'cuare tëani, bacua juchare senjoni, bacuani baja'guë sëani, ja'nca baguëte hue'yojë'ën, anjebi guanseguë cabi.
23235	MAT 1:22	Yua Riusu ira coca cani jo'case'e, baguë ira bainguë raosi'quë toyani jo'case'e, ja'anre ro'tani, güina'ru ba'ija'guë caguë, yure ba'iyete cuencueni si'aye re'huabi. Ba coca toyani jo'case'e yua ñaca baji'i:
23236	MAT 1:23	Romi zingobi zin nëcani, zinre të'ya raija'go'co. Të'ya raigona, baguë mami yua Emanuel hue'yosi'quë ba'ija'guë'bi, toyani jo'case'e baji'i. Ja'an mami yua bain cocabi cato, Riusu yua mai naconi te'e ba'iji, caji.
23237	MAT 1:24	Ja'nrëbi, Josebi sëta rani, Riusu anje guanseni jo'case'e'ru güina'ru yo'obi. Maríani huejani babi.
23238	MAT 1:25	Ja'nca huejani baguëta'an, bago zin ru'rureba të'ya raisi'quëni të'ya raiye tëca, Josebi María naconi zin cu'emaji'i. Cu'ema'iguëbi, bago zin të'ya raigona, baguëte JESUS hue'yobi.
23239	MAT 2:1	Jesús të'ya raisi jobo yua Belén hue'ebi, Judea yija ba'i jobo. Bain ta'yejeiye ëjaguë Herodes hue'ebi ja'anrën. Ja'nca ba'iguëna, ma'choco ëñajën ye'yesi'cuabi ënsëguë eta rai ca'ncobi rani, Jerusalenna ti'anni,
23240	MAT 2:2	coca senni acha bi'rahuë: —Judío bain ta'yejeiyereba ëjaguë ba'ija'guë yuara të'ya raisi'quë, ¿jarore ba'iguë'ne baguë? Yëquënabi ënsëguë etajei yijare ba'ijën, ba ma'chocote ëñani, baguë të'ya raise'ere masihuë. Ja'nca ëñani, ma'chocobi saguëna, be'teni ti'anhuë. Ti'anni, baguëna gugurini rëañu cajën ba'iyë yëquëna, senni achajën baë'ë.
23241	MAT 2:3	Senni achajën ba'ijënna, bain ta'yejeiye ëjaguë Herodesbi achani, gue ro'taye beoye ba'iguë, ai quëquëbi. Si'a Jerusalén bain'ga baguë naconi te'e quëquëjën baë'ë.
23242	MAT 2:4	Ja'nca quëquëjënna, Herodesbi pairi ëjacua, ira coca ye'yocua, si'acuani choini, ñë'coni, bacuani si'a jëja senni achabi: —Ba Cristo ba'ija'guë ¿jarona të'ya raisi'quë ba'ija'guë'ne? senni achabi.
23243	MAT 2:5	Senni achaguëna, bacua sehuohuë: —Belén huë'e jobo, Judea yija ba'i jobo, ja'anruna të'ya raisi'quë ba'ija'guë'bi. Riusu ira bainguë raosi'quëbi ñaca toyani maina jo'cabi:
23244	MAT 2:6	Belén huë'e jobo bain, Judea yijare ba'icua, mësacuabi yua ai ta'yejeiyereba ba'icua ba'ija'cua'ë. Judea yija ëja bain ba'ija'cuare ro'tato, te'eguëbi mësacua huë'e jobobi rani, yë'ë bain Israel bain cacuare guanseguë ba'ija'guë'bi, maina toyani jo'cabi, quëani achohuë bacua.
23245	MAT 2:7	Quëani achojënna, ja'nrëbi Herodes yua ba ma'choco ëñajën ye'yesi'cuare yahue choini, bacua ma'choco ëñasirënrebare senni achabi.
23246	MAT 2:8	Senni achani, masini, ja'nrëbi, bacuare Belenna saoguë cabi: —Mësacua sani, ba zin hua'guë ba'iyete re'oye senni achani cu'ejë'ën. Cu'eni, tinjani, ja'nrëbi yë'ëna quëa raijë'ën. Yë'ë'ga baguëna sani gugurini rëanza, cabi.
23247	MAT 2:9	Ja'nca caguëna, bacua saë'ë. Sani ëñato, bacua ma'choco ënsëguë etajei yija ëñase'e yua ja'ansirure sëji'i. Ja'nca së'iguë, bacuare sabi. Sani, ba zin hua'guë ba'i huë'ena ti'anni, ja'anruna nëcajaji'i.
23248	MAT 2:10	Nëcajaiguëna, ma'choco ëñajën ye'yesi'cuabi ba ma'chocore ëñajën, ai bojoreba bojojën baë'ë.
23249	MAT 2:11	Ja'nca bojojën, ba huë'ena cacani ëñato, ba zin hua'guë yua baguë pë'cago María naconi baji'i. Ba'iguëna, bacua yua baguëna gugurini rëanjën, baguë ta'yejeiye ba'iyete ro'tajën, ai bojohuë baguëre. Ja'nca bojojën, bacua gajonguanre a'nqueni, ai ro'i bonsere inni, baguëna ro insihuë. Zoa curi, incienso, mirra, ja'an ma'ña sëñete baguëna ro insihuë.
23250	MAT 2:12	Insini, ja'nrëbi ëoruna canni ëñato, Riusu quëabi: Herodes ba'iruna se'e go'ima'ijë'ën, cani ëñobi. Ëñoguëna, bacua yua tin ma'abi sani, bacua yijana go'imate.
23251	MAT 2:13	Ja'nca gotena, Josebi ëoruna canni ëñato, Riusu anjebi ëoruna cabi: —Yua huëijë'ën. Ba zin hua'guë, baguë pë'cago, bacuare sani, Egipto yijana gatijë'ën. Baruna ti'anni, yë'ë quëaye tëca bëani ba'ijë'ën. Herodes yua ba zin hua'guëte huaza caguë, baguëte cu'e ganoji, ëoruna cabi.
23252	MAT 2:14	Caguëna, José yua ja'ansirën huëni, ba zin hua'guë, baguë pë'cago, bacuare ñamibi sani, Egipto yijana gatini saë'ë.
23253	MAT 2:15	Sani ti'anni, Herodes junni huesëye tëca bëani baë'ë. Riusu ira bainguë raosi'quë cani jo'case'e'ru: “Yë'ë Zinre Egipto yijabi etaye choë'ë” ja'an cani jo'case'e'ru güina'ru yo'o güesebi Riusu.
23254	MAT 2:16	Yureca Herodes yua ma'choco ëñajën ye'yesi'cuare ëjoni jëhuabi. Bacua yijana go'ise'ere achani, Yë'ëre ro coquehuë caguë, ai bëinreba bënji'i. Ja'nca bëinguëbi si'a zin hua'na samu tëcahuëan bacua go'ye ba'icuare, ëmëcua, Belén huë'e jobo ca'nco ba'icua, ja'ancuare huani senjojë'ën guanseguë cabi. Ma'choco ëñajën ye'yesi'cua case'ere ro'tani, zin hua'na ba'i tëcahuëanre cuencueni, ja'nca guanseguë cabi.
23255	MAT 2:17	Ja'nca ba'iguëna, Riusu ira bainguë raosi'quë Jeremías hue'eguë, baguë coca cani jo'case'e'ru güina'ru baji'i:
23256	MAT 2:18	Ramá yijana achato, ai ba'iye ai jëja ota oiye baji'i. Ira pë'cago ba'isi'co Raquel baco'ë. Bago mamacua junni huesësi'cua ba'ijënna, ai ota oco'ë bago. Zin hua'na beogo sëani, yequëcuabi bagoni bojo güeseye poremaë'ë, cani jo'cabi Jeremías.
23258	MAT 2:20	—Yua huëijë'ën. Ba zin hua'guë, baguë pë'cago, bacuare sani, Israel yijana go'ijë'ën. Zin hua'guëni huani senjoñe yëcuabi yua junni huesëhuë, cabi.
23260	MAT 2:22	Goni, ti'an bi'rani achato, Arequelao hue'eguëbi yua Judea bainni guanseguë baji'i. Baguë pë'caguë Herodesbi junni huesëguëna, baguëbi bëani, bainni guanseguë baji'i. Ja'nca ba'iguëna, Josebi achani, Judeana saiye ai huaji yëguë baji'i. Ja'nca ba'iguëbi ëoruna canni ëñato, Riusu anjebi baguëni coca yihuoguë cabi. Ja'nca caguëna, Josebi huëni, ba zin hua'guë, baguë pë'cago, bacuare sani, Galilea yijana quëñëni saji'i.
23261	MAT 2:23	Ja'nca quëñëni sani, ti'anni, Nazaret huë'e jobona bëani baji'i. Riusu ira bain raosi'cua cani jo'case'e: “Nazareno bainguë casi'quë ba'ija'guë'bi” zoe cani jo'carena, güina'ru baji'i Jesusre.
23262	MAT 3:1	Ja'nrëbi jë'te, Juan Bautizaguëbi Judea yija beo re'otona ti'anni, bainni coca quëani acho bi'rabi:
23263	MAT 3:2	—Riusu ba'i jobo ëñoja'ñe yurera ti'anja'ñeta'an ba'iji. Ja'nca sëani, mësacua gu'a jucha yo'ojën ba'ise'ere gare jo'cani, mame recoyo re'huani ba'ijë'ën, quëani achoguë baji'i Juan.
23264	MAT 3:3	Juan ba'iyete cato, Riusu ira bainguë raosi'quë Isaías hue'eguëbi baguë ba'ija'yete zoe cocare toyani jo'cabi: Riusu bainguëbi beo re'otona ti'anni, ai jëja coca bainni quëani achoja'guë'bi: “Mai Ëjaguë rai ma'a re'huaye'ru re'huajë'ën. Te'e ruin ma'are baguëte yo'ocaijë'ën” quëani achoja'guë'bi, toyani jo'cabi Isaías.
23265	MAT 3:4	Ja'nca toyani jo'caguëna, Juanbi ti'anni güina'ru yo'obi. Baguë cañare ëñato, camello rañabi tëonse'e baji'i. Ga'ni tëinme baguë sëri seihuëte tënji'i. Baguë aonre ëñato, ba yija bu'nsu, o'a baya, ja'an baji'i.
23266	MAT 3:5	Ja'nca ba'iguëna, ai jai jubë bainbi, Jerusalén huë'e jobo, Judea yija, Jordán ziaya ca'nco, ja'anruanbi rani, Juanni achañu cajën raë'ë.
23267	MAT 3:6	Ja'nca raicuabi bacua gu'a jucha beoru quëareba quëatoca, Juanbi bacuare Jordán ziayana bautizabi.
23268	MAT 3:7	Ja'nca bautizaguëbi, fariseo bain, saduceo bain, ja'ancuabi bautiza güesejañu cajën raijënna, bacuani bëiñe ëñani cabi: —¡Mësacua yua ro aña jubë se'ga'ru ro coquejën raisi'cua'ë! Riusu bënni senjosi'cua ba'ija'cua sëani, ¿queaca jëaye ro'taye'ne?
23269	MAT 3:8	Mësacua yua gu'a juchare senjoni, mësacua recoyo mame re'huani ba'ijë'ën. Ja'nca yo'ojën ba'itoca, te'e ruiñe ro'tajën ba'ijë'ën.
23270	MAT 3:9	Ro mësacua coca, Yëquëna yua taita Abraham mamacua sëani, Riusubi yëquënani bëinma'iji catoca, ro huacha ro'tayë mësacua. Riusubi ënjo'on ba'i gatabëanbi inni, Abraham mamacuare re'huaye yënica, ja'nca re'huaye poreji.
23271	MAT 3:10	Gu'a sunqui cueye'ru yo'oji Riusu. Zu'ubobi inni, re'oye guë'tosibo ba'iguëna, si'a sunquire ëñani, gu'a sunqui ba'itoca, aon quëinma'itoca, yua ba sunqui sita ru'rubi cueni, sunquire taonni, toana ëoji. Ja'nca yo'oye'ru gu'a bainni yo'oye ro'taji Riusu, caguë quëabi Juan.
23272	MAT 3:11	Mësacua gu'a jucha ro'tajën ba'ise'ere beoru jo'cani senjotoca, mësacuare ocona bautizayë yë'ë. Ja'nca bautizaguëta'an, yequë, yë'ë'ru quë'rë ta'yejeiye ëjaguëbi yuara raiye ba'iji. Baguëca yua Riusu Espíritu naconi, toa naconi, mësacuare bautizaja'guë'bi. Quë'rë ta'yejeiye ëjaguëre sëani, yë'ë'ga ro yo'o conguë yo'oye'ru, baguë guëon ju'iyete sacaiye porema'iñë yë'ë.
23273	MAT 3:12	Trigo aonra'carëan tutuna huëaye'ru yo'oguë raiji. Baguë huëa macabi inni, aonra'carëanre tutuna huëani, hui'ya sëohuëan senjoguëna, trigo aon se'ga baguë aon re'huaruna ayani baji. Ja'nrëbi, hui'ya sëohuëanre chiani, toana senjoni ëoji. Ba toare cato, gare yayaye beoye ba'iji. Baguë bain conjën ba'icuani ja'ncara'ru re'huani baji. Yequëcua conma'icuani toana senjoni ëoji, quëabi Juan.
23274	MAT 3:13	Ja'nca bautizaguë ba'iguëna, Jesusbi Galilea yijabi rani, Jordañana ti'anni, Juanni bautiza güeseye ro'taguë raji'i.
23275	MAT 3:14	Ja'nca ro'taguë raiguëna, Juanbi baguëni ënse ëaye cabi: —Yë'ë yua ro yo'o conguëre'ru ba'iguëna, më'ë yua yë'ëni bautizare'ahuë. Ja'nca sëani, ¿më'ë guere ro'taguë yë'ëna raiguë'ne? cabi.
23276	MAT 3:15	Caguëna, Jesús sehuobi: —Re'oji. Yureca Riusu re'oye ro'taguë ba'iyete güina'ru yo'ojën ba'ina'a. Ja'nca sëani, yë'ëre yureca bautizajë'ën, caguë sehuobi. Ja'nca sehuoguëna, Juanbi baguëte bautizabi.
23277	MAT 3:16	Bautizaguëna, ja'nrëbi Jesús yua ziayabi etabi. Etani, ja'ansirën guënamë re'otore ëñato, pico re'otobi joni a'nqueguëna, Riusu Espíritubi eta rani, ju'ncubo ba'iye'ru ëñoni, Jesusna gaje meni tuabi.
23278	MAT 3:17	Tuaguëna, ja'nrëbi guënamë re'otobi coca achoni raobi: —Ënquë yua yë'ë Zin ai yësi'quë'bi ba'iji. Baguëni ai bojoyë yë'ë, quëani achoni raobi.
23279	MAT 4:1	Ja'nrëbi, Jesús yua Riusu Espíritute baguëna, Espíritubi baguëte beo re'otona sabi. Saguëna, zupai huatibi Jesusni coqueza caguë, baguëte choji'i.
23280	MAT 4:2	Jesús yua cuarenta umuguseñare ja'anrute ba'iguë, gare aon aiñe beoye ba'iguëna, ai aon gu'abi baguëre.
23281	MAT 4:3	Aon gu'a ju'inguëna, ja'nrëbi, zupai huatibi baguëna ti'anni cabi: —Më'ë yua Riusu Zin bani'ga, ën gatabëanre inni, aonbëan'ru re'huani ainjë'ën, cabi.
23282	MAT 4:4	Caguëna, Jesusbi sehuobi: —Bañë. Riusu coca ñaca toyani jo'case'e ba'iji: “Aon aiñe se'gabi ba'ima'icua'ë bain. Riusu cocarebare cato, si'ayebi recoyo aon sëani, ja'anbi recoyo huajëreba huajëjën ba'iyë bain” caguë sehuobi.
23283	MAT 4:5	Sehuoguëna, ja'nrëbi, zupaibi baguëte sani, Riusu huë'e jobo Jerusalén casi jobona ti'anni, Riusu uja huë'e mi'chiyona mëani, nëconi,
23284	MAT 4:6	baguëni cabi: —Më'ëbi Riusu Zin bani'ga, yijana chajë'ën. Riusu coca yua ñaca caji: Riusu anje sanhuëni më'ëre cuiraye guanseji. Guanseguëna, gatana junjama'iñe cajën, më'ëre ëñajën cuirajën, më'ëre tëani bayë, toyani jo'case'e ba'iji, cabi zupai.
23285	MAT 4:7	Caguëna, Jesús sehuobi: —Bañë. Yequëru'ga toyani jo'case'e ba'iji ën coca: “Mai Ëjaguë Riusuni ro coquejën choima'ijë'ën.” Ja'nca toyani jo'case'e sëani, më'ë case'ere yo'oma'iñë yë'ë, caguë sehuobi.
23286	MAT 4:8	Sehuoguëna, ja'nrëbi zupaibi yua baguëte ëmë cubë na'miñona mëani, si'a ën yija re'otoña, ta'yejeiye ba'i joboan ba'iguëna, te'e jëana baguëni ëñoni,
23287	MAT 4:9	baguëni cabi: —Ai re'otoña si'ayere më'ëna insini, ba re'otoña ëjaguëre më'ëre re'huayë yë'ë. Yë'ëna gugurini rëantoca, ja'an beoru më'ëna insiyë yë'ë, cabi.
23288	MAT 4:10	Caguëna, Jesús sehuobi: —Bañë. Yë'ë ba'irubi quëñëni saijë'ën, zupai huati. Riusu coca yua ñaca caji: “Mai Ëjaguë Riusu se'gana gugurini rëanni, baguë se'gani conjën ba'ijë'ën” toyani jo'case'e sëani, më'ë case'e'ru yo'oma'iñë yë'ë, caguë sehuobi.
23289	MAT 4:11	Ja'nca caguë sehuoguëna, zupai huatibi baguëte jo'cani saji'i. Saiguëna, Riusu anje sanhuëbi rani, Jesusre conjën cuirahuë.
23290	MAT 4:12	Ja'nrëbi, Jesús yua Juan ba'iyete achato, preso zeansi'quë baji'i. Ja'nca ba'iguëna, ja'nrëbi Jesús yua Galilea yijana saji'i.
23291	MAT 4:13	Sani, Nazaret huë'e jobore jo'cani, Capernaum huë'e jobona ti'anni, baruna bëani baji'i. Capernaum yua jai zitara yëruhua baji'i. Zabulón, Neftalí, ja'an yija re'oto huë'e jobo baji'i.
23292	MAT 4:14	Riusu ira bainguë raosi'quë Isaías hue'eguë ba'isi'quëbi coca toyani jo'caguëna, yure güina'ru yo'obi Jesús. Isaías coca toyani jo'case'e yua ñaca baji'i:
23293	MAT 4:15	Zabulón yija, Neftalí yija, ja'an yijaña yua jai zitara yëruhua ba'i ma'a ca'ncorëte ba'iji. Jordaña que ca'ncona ti'anji. Ja'an yija si'aye yua Galilea casi yija ba'iguëna, judío bain jubë ba'ima'icuabi ja'anruna ti'anjën ba'iyë.
23294	MAT 4:16	Ja'an yija bain yua Riusu ba'iyete ro huesë hua'na ba'ijën, zijei re'oto ba'iye'ru baë'ë. Ja'nca ba'icuabi, ai mia re'oto ëñoguëna, ai bojojën ëñahuë. Junni huesëse'e'ru ba'icuabi, zijeibëte ba'ijën, ai sa'nti hua'na ba'ijënna, mame umuguse ñatani saoye'ru bacuani ëñose'e ba'iji. Ja'nca ëñose'e ba'iguëna, ai bojoye huanoji bacuare, toyani jo'cabi Isaías. Toyani jo'caguëna, Jesús yua baruna yure ti'anbi.
23295	MAT 4:17	Ti'anni, ja'nrëbi, si'a bainni quëani acho bi'rabi: —Riusu ba'i jobo ëñoja'ñe yurera ti'anja'ñeta'an ba'iji. Ja'nca sëani, mësacua gu'a juchare jo'cani, mësacua ro'tajën ba'ise'e beoru mame re'huani ba'ijë'ën, quëani achoguë cabi.
23296	MAT 4:18	Ja'nrëbi, Jesús yua Galilea zitara yëruhuana sani, mejabëbi ganiguë, ëñato, Simón caguëbi, baguë yo'jeguë Andrés hue'eguë naconi ba'ijën, hua'ire yojën baë'ë, hua'i yoye ye'yesi'cua sëani.
23297	MAT 4:19	Hua'ire yojënna, Jesusbi bacuani coca caguë choji'i: —Mësacua yua yë'ëni te'e conjën raijë'ën. Mësacua yua hua'i yoye ye'yesi'cua ba'ijënna, bainre yoye mësacuani ye'yoyë yë'ë, caguë choji'i.
23298	MAT 4:20	Caguë choiguëna, bacua hua'i yorëanre ja'ansiruna gare jo'cani, baguëni te'e conjën saë'ë.
23299	MAT 4:21	Saijënna, baguëbi se'erë sani ëñato, Zebedeo mamacua samucua, Santiago hue'eguë, baguë yo'jeguë Juan naconi baë'ë. Bacua pë'caguë Zebedeo naconi yogute ba'ijën, bacua hua'i yorëanre ta'nëjën ñuë'ë. Ja'nca ñu'ijënna, Jesusbi bacuani choji'i.
23300	MAT 4:22	Choiguëna, bacuabi ja'ansirën bacua pë'caguëte jo'cani saë'ë. Ba yogute gare jo'cani, Jesusni te'e conjën saë'ë.
23301	MAT 4:23	Ja'nrëbi, Jesús yua si'a Galilea yijana saiguë, bain ñë'ca huë'eñana cacani ye'yoguë, Riusu ba'i jobore bojo cocare quëani achoguë, si'a rau bacuare huachoguë ganiguë baji'i.
23302	MAT 4:24	Ja'nca yo'oguë ba'iguëna, si'a bain Siria yijare ba'icuabi achani, bacua bain rauna ju'incua, ja'si yo'ocua, huati bacua, hue'nhue rau bacua, gara rau bacua, ja'ancuare Jesusna sani ëñohuë. Sani ëñojënna, bacuare huachobi.
23303	MAT 4:25	Huachoguëna, ja'nrëbi, yequëcua ai jai jubë bain, Galilea yija, Decápolis yija, Jerusalén huë'e jobo, Judea yija, Jordaña que ca'nco, si'aruan ba'icuabi Jesús naconi te'e conjën saë'ë.
23304	MAT 5:1	Bain jubëbi raijënna, Jesusbi bacuare ëñani, cubë na'miña quëñëni mëji'i. Mëni ti'anni bëaguëna, baguë bain concuabi baguëna ti'an raë'ë.
23305	MAT 5:2	Raijënna, Jesusbi yihuo cocare bacuani ye'yoguë cabi:
23306	MAT 5:3	—Ro porema'i hua'nabi Riusu Espíritute cu'etoca, ai bojoreba bojojën ba'iyë. Riusu ba'i jobo ëjacua'ru ruinja'cua'ë.
23307	MAT 5:4	Bain gu'a juchare ro'tajën ota oitoca, ai bojoreba bojojën ba'iyë. Riusubi bacua oiyete senjoni jo'caja'guë'bi.
23308	MAT 5:5	Riusu yëye se'gare yo'oye cu'ejën ba'itoca, ai bojoreba bojojën ba'iyë. Bacua yua ëja bain ba'iye cu'ema'iñe cayë. Riusubi si'a yija ëjacuare bacuare re'huaguë ba'ija'guë'bi.
23309	MAT 5:6	Aon gu'ana ju'incua aon cu'eye'ru re'oye yo'oye ai cu'ejën ba'itoca, ai bojoreba bojojën ba'iyë. Riusubi yajisi'cuare bacuare re'huaguë ba'ija'guë'bi. Riusubi re'oye yo'oye bacuare conja'guë'bi.
23310	MAT 5:7	Bainni ai oijën conjën ba'itoca, ai bojoreba bojojën ba'iyë. Riusubi bacuare'ga ai oiguë conguë ba'ija'guë'bi.
23311	MAT 5:8	Gu'a jucha gare yo'oye beoye ba'itoca, ai bojoreba bojojën ba'iyë. Ja'an ba'icuabi Riusuni ëñajën ba'ija'cua'ë.
23312	MAT 5:9	Bainni sa'ñeña bojo güesejën ba'itoca, ai bojoreba bojojën ba'iyë. Bacua yua Riusu mamacua casi'cua ba'ija'cua'ë.
23313	MAT 5:10	Yequëcuabi yë'ë bain re'oye yo'oyete ëñani, bacuani je'o batoca, yë'ë bainbi ai bojoreba bojojën ba'iyë. Riusu ba'i jobo ëjacua ruinja'cua'ë.
23314	MAT 5:11	Mësacuare'ga je'o bani, mësacuani hui'ya cani, yë'ëre concua ba'iyete ai bëinjën, ro coquejën, gu'aye cajën ba'itoca, mësacua'ga bojoreba bojojën ba'ijë'ën.
23315	MAT 5:12	Riusu ira bain raosi'cuare'ga ai gu'aye yo'ojën baë'ë, ja'anrë. Yureca, mësacuare'ga ai je'o bajën ba'ija'cua'ë. Ja'nca ba'ijënna, mësacua yua Riusu ba'i jobona ti'anni, baguë bayete ro coreba coja'cua sëani, mësacua ai bojoreba bojojën ba'ijë'ën.