23233	MAT 1:20	Nöö hën wë a dë ta pakisei di soni te wan pisi, nöö hën a duumi. Hën a sunjan wan basia u Masa Gaangadu köndë ko nëën. Hën a kai ën: “Josëfu, di böngö fu Könu Dafiti aki.” Hën a piki. A taa: “Ja musu fëëë fii tei Malia fii mujëë buta a i wosu e. Biga di bëë i si a dë ku ën naandë, na libisëmbë dëën. Di Akaa u Masa Gadu, hën wooko sö.
23234	MAT 1:21	Nöö a o pai wan womi mii, nöö woon kai ën Jesosi. Hën kë taki ‘di Heepima’. Biga a o heepi dee sëmbë fëën puu de a dee hogilibi u de basu.”
23236	MAT 1:23	A taa: Un haika e, dee sëmbë. Di wëndjë mujëë mii di an duumi ku manu wan daka, hën o tei bëë, nöö a o pai wan womi mii. Nöö de o kai di mii Imanuwëli. Hën kë taki “Gadu dë ku u”. Sö di tjabukama bi taki kaa e.
23240	MAT 2:2	Nöö fa de ko dou a Jelusalen dë, nöö hën de ta hakisi taa: “Wë na unsë de pai di njunjun könu fuun dee Dju sëmbë aki? Biga di u bi dë a u köndë a di së u sonu kumutu hën u si wan teeja di lei u soni fëën, nöö hën u ko aki fuu ko wai ku ën.” Sö de ta hakisi.
23242	MAT 2:4	Nöö hën a kai dee Gaan Begima u Dju ku dee Sabima u Wëti u de ko nëën. Hën a hakisi de taa: “Unfa di Buku taki? Naasë de o pai di Keesitu, di o ko dë könu fuu dee Dju sëmbë?”
23243	MAT 2:5	Nöö hën de piki ën taa: “Wë leti a Judea aki a di köndë de kai Betelehem, ala de o pai di mii. Biga sö Gadu bi manda di tjabukama fëën faa musu sikifi. A taa:
23244	MAT 2:6	Di köndë de kai Betelehem, fa i si a dë a di pisiwata u Judea aki, nöö an dë lagi möön dee oto köndë u Judea, a dee hedima wojo e. Biga nëën wan gaan tiima o kumutu. Hën o tii dee Isaëli sëmbë u mi kuma wan sëmbë ta kiija sikapu ta tii de fu de an musu kaba a sösö. Sö a dë sikifisikifi a di Buku e.” Nöö sö dee leima piki Könu Helodi.
23246	MAT 2:8	Nöö hën a manda de taa: “Un musu go a Betelehem e, nöö un suku finifini tee un go si di mii ka a dë, nöö un toona ko piki mi baka wantewante. Biga miseei kë go wai ku ën mbei piizii dëën tu.” Sö a taki da de.
23251	MAT 2:13	Nöö hën a baka u di dë, hën wan basia u Masa Gaangadu köndë ko piki Josëfu a sunjan taa: “Womi, hopo e, nöö i tei di mii ku ën mama nöö un kule go a Egepiti köndë. Nöö un tan ala u tee un jei mi piki unu baka, biga di könu o ta suku di mii faa musu feni ën kii.”
23254	MAT 2:16	Ma nöö fa de bi dë a Egepiti köndë ala, hën di könu jei taa sö dee könima bi ganjëën, nöö hati fëën ko boonu seei tee an saanfa faa du. Nöö hën a kai dee sodati ko, hën a taki da de taa: “Un go a Betelehem e, nöö un go kii hii dee womi mii naandë tuu, kumutu a tide pai mii te kisi ku dee tu jaa mii.” Biga fu di soni naandë mbei a bi hakisi dee könima ee na un ten de bi si di teeja.
23258	MAT 2:20	“Womi, hopo, nöö i tei di mii ku ën mama nöö un toona go a Isaëli köndë baka e. Biga dee sëmbë dee bi ta suku di mii u kii nöö de an dë ku libi möön.”
23263	MAT 3:2	A ta bai taa: “Un disa dee hogilibi fuunu e, bia ko libi bunu. Biga di juu dou kaa fu Gadu musu tii unu a wan njunjun fasi.” Fa Johanisi ta bai di basia dë, nöö sö a ta taki.
23264	MAT 3:3	Nöö di Johanisi dë, nöö hën wë da di sëmbë di di tjabukama u Masa Gadu de kai Jesaaja bi taki a fesi di a taa: De ta jei wan töngö, wan sëmbë ta bai a di sabana taa: “Un mbei di pasi da Masa ooo, be a dë limbolimbo gbegedee dëën. Un seeka dee bendibendi pisi u di pasi, be de ko dë tololoo.” Sö Jesaaja bi taki taa wan sëmbë o ko ta bai, nöö di sëmbë a bi taki dë, nöö di Johanisi aki wë e.
23268	MAT 3:7	Nöö di juu dë, i abi tu paatëi a di dju keiki. Wan da Sadusei, wan da Falisei. ˻Nöö fa dee sëmbë u de tu paatëi sai dë, de ta mbei deseei gaan hebima u Dju, bumbuu sëmbë.˼ Nöö di de jei taa Johanisi ta dopu sëmbë, nöö hën sömëni u de ko nëën faa dopu de tu. Ma di a si de, nöö hën a gandji da de seei. A taa: “Un dee takuhatima dë, unfa un hai ko gidjii sö naandë kuma wanlö hia sindeki ta lusu kumutu a dokunu ta kule da faja? Ambë bai unu taa fuun kule da di hatiboonu u Gadu fu an kai a unu liba?
23269	MAT 3:8	“Wë nöö ee wan kë Gadu hati boonu ku unu, nöö un musu bia unu libi, be lanti si taa un disa dee hogilibi fuunu tuu e!
23270	MAT 3:9	Wan musu sai naandë ta mbei taa: ‘Fa u dë Abahamu böngö tjika aki, nöö andi seei sa toobi u möön? Gadu sëmbë u dë kaa.’ Wan mëni di soni dë e! Biga mi taki da unu taa ee Gadu kë nöö a sa mbei dee sitonu i si aki kisi libi bia ko Abahamu böngö a unu kamian. ˻Biga wan ta libi bunu möön de.˼
23271	MAT 3:10	“Nöö mi taki da unu e, taa fa u dë aki, nöö de seti koti dee pau lutu kaa. Nöö ee wan pau sai dë an ta pai bumbuu njanjan, nöö de o faa ën puu koti tuwë a faja tjuma kaba a sösö.” Sö Johanisi bai dee hedima u Dju keiki dee ko nëën dë.
23272	MAT 3:11	Nöö hën a toona fan möön taa: “Fa mi ta dopu sëmbë aki, nöö mi ta dopu de ku wata fu di de kë bia disa di hogilibi u de. “Ma nöö wan oto sëmbë dë ta ko a mi baka, nöö a hebi gaanfa möön mi e. Ma bumbuu tjika seei u mi dë futuboi fëën ta tja saapatu fëën dëën. Nöö fa a o ko dë, nöö a o tja wan oto dopu ko, biga hën o dopu unu ku di Akaa u Masa Gadu, ku faja. ˻Biga fa a o du ën dë, nöö di Akaa o dë a unu liba kuma faja ta tjuma hogilibi puu a unu hati.˼ “Sö wë di Sëmbë di o ko aki o abi kaakiti tjika e.
23273	MAT 3:12	“Nöö fa u dë aki, a dë kabakaba këëë faa ko seeka di njanjan fëën. A o tja dee bumbuu njanjan ko lai a suwa, ma dee poipoi wan a o tjuma a di faja di an sa tapa a mundu möönsö.” Sö Johanisi taki.
23275	MAT 3:14	Ma nöö fa a ko dë, hën Johanisi kë tapëën. A taa: “Fa i dë aki, nöö mi bi musu ko a i fii dopu mi, nöö hën i ko a mi nö?”
23276	MAT 3:15	Ma Masa Jesosi piki ën taa: “Nönö, na tapa mi e. Boo du ën nöö. Biga a fiti fuu du hii dee soni dee dë leti a Gadu wojo.” Nöö di a taki sö kaa, nöö hën Johanisi dopu ën awaa.
23278	MAT 3:17	Hën de jei wan töngö piki te a liba ala taa: “Ja si di sëmbë aki ö? Hën wë da di lobi womi mii u mi. Libi fëën ta kai ku mi.” Sö wan gaan soni wë pasa di Masa Jesosi dopu e, dee sëmbë.
23281	MAT 4:3	Nöö hën di poobasëmbëma de kai didibi go nëën ala. A taki dëën taa: “Wë di i dë di Mii u Gadu tuu, nöö be i fan ku dee sitonu i si aki be de bia sondi u njan da i.”
23282	MAT 4:4	Ma nöö hën Masa Jesosi piki ën taa: “Ja jei fa a sikifi a Gadu Buku ö? A taa na soni u njan wanwan nöö ta hoi sëmbë a libi e, ma a hiniwan wöutu fu Gadu di a ta taki, nöö a de libi ta kumutu. Sö di Buku taki e.”
23284	MAT 4:6	Hën a taki dëën taa: “Di i da Gadu Mii, nöö vinde i seei tuwë go a goon. Biga di Buku sikifi taa Gadu o manda dee basia fëën u de ko heepi i. De o tja i a maun fu ja musu naki futu a sitonu.”
23285	MAT 4:7	Nöö hën Masa Jesosi piki ën taa: “Ma di Buku taki tu taa ja musu pooba Masa Gadu e. Biga hën da i Gadu.”
23287	MAT 4:9	Hën a taki dëën taa: “Ja si ö? Hii dee soni aki tuu mi o da i fii seei, ee i tjökö kini a goon a mi fesi aki begi mi.”
23288	MAT 4:10	Nöö fa di didibi fan te tjika dë, nöö hën Masa Jesosi gandji dëën awaa. A taa: “Hetji pasa kumutu a mi fesi aki, ju didibi Saatan! Biga di Buku u Gadu taki taa ja musu begi na wan oto soni a mundu möön leki Gadu i Masa. Hën tö nöö i musu ta dini.”
23295	MAT 4:17	Wë nöö di juu dë, nöö hën Masa Jesosi seti ta konda di buka u Gadu taa: “Dee sëmbë o, un disa dee hogilibi fuunu e, bia libi bunu. Biga Masa Gaangadu dë kabakaba faa tii unu a wan hii njunjun fasi awaa.”
23297	MAT 4:19	Nöö fa Masa Jesosi ta pasa dë, hën a kai de: “Dee womi aki.” Hën de piki. A taa: “Un ko go ku mi e, be mi lei unu fa fuun kisi libisëmbë ˻tja ko da Gadu˼.”
23306	MAT 5:3	“Dee sëmbë o, wan fëëë e, ee un ta fii taa söndö Gadu wan dë wan wojo soni. Un dë bunu e, biga dee sëmbë ta fii sö, nöö de dë a dendu u di Tii u Gadu kaa.
23307	MAT 5:4	“Nöö un dë bunu e, dee sëmbë, ee un ta këë. ˻Biga ee un biibi a Gadu, nöö˼ Gadu o mbei hati fuunu ko kötö wan daka nöömö.
23308	MAT 5:5	“Nöö un dë bunu e, dee sëmbë, ee un abi saka fasi. Biga a bakaten di goonliba aki o ko fuunu nöömö fuun tii.
23309	MAT 5:6	“Nöö un dë bunu e, dee sëmbë, ee un ta kë fu hii soni musu ta waka tololoo a Gadu wojo. Biga wan daka woon si ën sö nöömö.
23310	MAT 5:7	“Nöö un dë bunu e, dee sëmbë, ee un abi tjalihati u sëmbë. Biga Gadu o abi tjalihati fuunu tu.
23311	MAT 5:8	“Nöö un dë bunu e, dee sëmbë, ee hati fuunu dë limbolimbo a Gadu wojo. Biga a a’ wan daka unu ku Gadu o miti nöömö fesi ku fesi.
23312	MAT 5:9	“Nöö un dë bunu e, dee sëmbë, ee un lo’ u mbei sëmbë ku sëmbë ko fii ku deseei. Biga sö wan sëmbë o tja di në taa a dë miii u Gadu gbelingbelin.
23313	MAT 5:10	“Nöö un dë bunu e, dee sëmbë, ee sëmbë ta suku unu a toobi fu di un ta libi bunu a Gadu wojo hedi. Biga sö wan sëmbë dë a di Tii u Masa Gadu dendu kaa.
23314	MAT 5:11	“Nöö un dë bunu e, dee sëmbë, ee sëmbë ta kosi unu ta toobi unu ta mindi hii sootu pei hogi ta buta a unu hedi fu di un ta waka a mi baka hedi.
23316	MAT 5:13	“Nöö un haika e, dee sëmbë. Fa un ko nama ku mi aki, nöö un dë kuma satu da dee sëmbë u di goonliba aki. Nöö i sabi fa satu ta heepi tjika. Ma nöö ee a bi sa lasi di tesi fëën, nöö an bi o abi heepi a mundu möönsö e. A sitaati nöö i bi o sa tuwëën go, ka sëmbë o makisëën ku futu. Nöö un musu luku bunu fu wan lasi di tesi fuunu, fuun ko kuma satu di lasi ën tesi.
23317	MAT 5:14	“Nöö söseei un dë kuma wan lampu faja tu e, da hii dee sëmbë u di goonliba aki. Nöö i sabi nö? Te wan köndë dë a wan hei kununu liba, nöö te dee faja fëën ta sëndë nëën nöö di köndë dë an sa dë tjubitjubi. Hii sëmbë ta si ën kaa. Nöö söseei un musu dë tu e. Hii sëmbë musu ta si di libi fuunu fa a limbo tjika.
23318	MAT 5:15	“Biga na wan sëmbë o sëndë faja nöö a butëën a wan tjubi kamian te ka sëmbë an sa si limbo ku ën. Nönö. Fa a o sëndëën dë, nöö a o hopo ën buta a liba be hii sëmbë a di wosu sa si soni ku di limbo fëën.
23319	MAT 5:16	“Nöö sö nöö di libi fuunu musu dë a di goonliba aki e, dee sëmbë. A musu dë gbegedee kuma wan faja limbo. Nöö sëmbë o ko si dee bunu soni un ta du, nöö de o ta gafa di Tata fuunu di dë a liba ala.
23320	MAT 5:17	“Dee sëmbë o, fa mi ko ta lei unu aki, ma ko u ko poi dee wëti Gadu da Mosesi fuu hoi e. Nönö. Nöö ma ko u ko poi dee soni dee fesiten tjabukama bi sikifi tu. Ma mi ko u ko mbei hii soni pasa kumafa dee soni dë sikifisikifi dë bi kë taki.
23321	MAT 5:18	“Nöö un si hii dee soni dee dë sikifisikifi a di Buku nö? Wë mi sa taki da unu gbelin taa solanga dee soni u goonliba aki ku dee soni u liba ala dë eti, nöö na wan u dee soni sikifi a di Buku o fika di an o pasa e, te dou ku dee piki pisi fëën tuu. Hii de tuu seei o pasa.
23322	MAT 5:19	“Nöö ee wan sëmbë i ta poi ee wan piki pisi seei u dee soni Gadu taki ta sösö de nöö i ta lei sëmbë u de du sö tu, nöö di sëmbë dë o dë di möön sösö wan a dee sëmbë dee Gadu ta tii dendu. “Ma ee wan sëmbë i ta hoi i seei a dee wëti dë liba nöö i ta lei otowan andi de kë taki, nöö hën o dë gaan heima a dee sëmbë Gadu ta tii dendu.
23323	MAT 5:20	“Nöö mi taki da unu e, taa ee wan ta libi möön bunu a Gadu wojo möön dee Faliseima ku dee Sabima u Wëti, nöö wan o sa dë a di Njunjun Tii u Gadu dendu möönsö e.
23324	MAT 5:21	“Wë nöö un bi jei fa de bi fan ku dee gaan sëmbë fuu a fesi taa ja musu kii sëmbë, ma ee i kii sëmbë nöö i musu kisi sitaafu fëën.
23325	MAT 5:22	“Ma nöö mii taki da unu taa di sëmbë di hati fëën boonu ku di otowan fëën kaa, nöö hënseei musu kisi sitaafu tu e, kuma di sëmbë di kii sëmbë. Söseei di sëmbë di kosi di otowan fëën taku kosi nöö hënseei musu kisi sitaafu tu. Nöö di sëmbë di o kosi di otowan fëën taa a lau, nöö a musu mëni ën seei bunu, ee nasö a o go tja sitaafu a didibi faja.
23326	MAT 5:23	“Nöö mi taki möön e, taa ee i go a di keikiwosu fii tja soni go da Gadu nöö hën i ko mëni taa wan sëmbë ta hoi i a bëë a wan sondi,
23328	MAT 5:25	“Nöö ee wan sëmbë ta tja i go a kuutu u wan soni hedi, nöö fa i si un dë a pasi nango naandë kaa, nöö i musu biinga seei be un koti di taki wante. Biga ee i sai dë ta buuja te di felantima fii tja i go a kuutu, nöö soni i miti e. Biga dee kuutuma o buta i a dee siköutu maun, nöö dee siköutu o tuwë i go a dunguwosu.
23330	MAT 5:27	“Wë nöö un bi jei fa de bi fan ku dee gaan sëmbë fuu taa ja musu duumi ku wan mujëë na mujëë fii u wosu. Na sö de taki nö?
23332	MAT 5:29	“Dee sëmbë o, ˻fa mi ta fan aki, un musu biinga fuun du fa un sa du fii waka a Gadu pasi e. Boo taki ën sö, taa˼ ee di fa i ta luku soni ku di wojo fii hën ta manda i fii du hogi, nöö a möön bëtë i diki ën puu tuwë e. Nöö söseei tu ee i kë du hogi ku di leti së maun fii, nöö a bëtë i koti ën tuwë tu. Biga a sa möön bëtë da i taa wan kamian fii sinkii poi ma i feni di libi u teego möön leki de hiti i ku telu tuwë go a di didibi faja.
23334	MAT 5:31	“De bi taki taa ee wan sëmbë tuwë di mujëë fëën nöö a musu dëën wan biifi be lanti si taa a tuwëën.
23336	MAT 5:33	“Un bi jei fa de bi fan ku dee gaan sëmbë fuu möön taa te i tei Gadu në soi, nöö ja musu booko di soi dë möönsö. I musu du di soni nöömö. ˻Ma ee i tei wan oto soni soi, nöö di soi dë an hogi poi fu booko.˼
23337	MAT 5:34	“Ma nöö mii taki da unu taa wan musu soi möönsö e, kwetikweti. Wan musu tei liba ala soi ku ën biga ala di könubangi fu Gadu dë.
23339	MAT 5:36	Nöö ja musu tei i hedi soi ku ën tu, biga fa i sai naandë, ja a’ kaakiti a i seei tjika fii mbei na wan niën u di uwii fii bia ko weti ee nasö baaka. “Hën mbei wë mi taki e, taa an dë fii soi möönsö ufö di soni i taki dë tuu. Ma te joo taki wan soni nöö i fan gbelin, nöö a bunu kaa.
23341	MAT 5:38	“Nöö un bi jei tu fa de ta taki taa ˻du ku du na wisi˼. Ee wan sëmbë booko wan së wojo fii, nöö i musu toona booko wan së wojo fëën tu. Ee wan sëmbë naki i booko tanda nöö i musu toona naki di fëën tanda booko tu. Na sö de ta taki nö?
23342	MAT 5:39	“Ma nöö mii taki da unu taa wan musu puu hatiboonu a wan sëmbë liba taa te a du i hogi nöö joo du ën hogi baka e. Ee di sëmbë hogi seei, ma ja musu libi sö ku ën. Ma ee wan sëmbë naki i baai maun a i bandja jesi, nöö i bia di oto së dëën be a naki möön.
23346	MAT 5:43	“Nöö un bi jei de bi taki taa i musu lobi di sëmbë di ta libi bunu ku i, ma di felantima fii i sa buuse ën.
23347	MAT 5:44	“Ma nöö mii taki da unu taa un musu lobi dee felantima fuunu e. Un musu ta begi da dee sëmbë dee ta du hogi ku unu.
23349	MAT 5:46	“Nöö ee i ta lobi dee sëmbë dee ta lobi i nöö, ma ja ta lobi dee felantima fii, nöö un paima fëën seei joo feni? Biga sö nöö dee hogisonima u di goonliba aki ta libi u de kaa.
23351	MAT 5:48	“Wë nöö mi taki e, taa un musu biinga be un libi söndö föutu te dou, leti kumafa unu Tata di dë a liba ala ta libi söndö föutu te dou.” Nöö sö Masa Jesosi ta lei dee sëmbë.
23352	MAT 6:1	˻Nöö Masa Jesosi toona nango dou ku di lei fëën eti. A taa:˼ “Haika e, dee sëmbë, ee woon du wan soni fuun dini Gadu, nöö wan musu du ën fuun feni në a libisëmbë e. Biga ee i du ën fu sö hedi, nöö wan o kisi na wan paima a unu Tata a liba. Kaba u di taki di dë kaa.
23353	MAT 6:2	“Nöö söseei tu, ee joo da wan sëmbë wan soni fii puu ën a fuka, nöö ja musu tei ën ta bai basia a ganda mindi e, kumafa dee sëmbë ta pëë deseei u bumbuu sëmbë ta du. Biga de ta hopo a dee keiki ee nasö a sitaati ta bai ta konda soni u hii sëmbë musu si de taa sö de du wan gaan bumbuu soni. Nöö na sö un musu du, dee sëmbë. Biga mi taki da unu taa fa i si de du ën dë, nöö de an o kisi oto paima fëën a Gadu möönsö, biga de kisi di paima u de kaa.
23354	MAT 6:3	“Ma te joo puu wan sëmbë a fuka, nöö i musu du ën a wan tjubi fasi kuma leti maun fii an saandi töötömaun fii ta du, töötömaun an saandi leti maun ta du.
23356	MAT 6:5	“Nöö söseei tu, te joo begi nöö ja musu ta du ën kumafa dee sëmbë ta pëë deseei u bumbuu sëmbë ta du. Biga de lobi u hopo begi a keiki dendu ee nasö a ganda mindi, be hii sëmbë musu si taa sö de sabi u begi tjika. Mi taki da unu taa fa i si dee lö sëmbë sai dë, de an o kisi na wan wojo soni a Gadu e. Tuu fëën seei wë di dë kaa.
23357	MAT 6:6	“Ma te joo begi, nöö be i go fii a i dendu wosu nöö i tapa i döö, nöö i begi i Tata ka i dë tapatapa döö dë te i kaba. Nöö i Tata di ta si andi ta pasa a tjubii, hën o da i di paima fii.
23358	MAT 6:7	“Nöö te joo begi tu, nöö ja musu ta hai di fan nango langalanga nöömö e, kumafa dee sëmbë u di goonliba aki dee an sabi Gadu ta du. Fa de sai u de dë, de ta mëni taa te de ta begi longi sö nöö Gadu musu u jei de.
23360	MAT 6:9	“Ma te woon begi, nöö a di fasi aki un musu begi e, dee sëmbë: Ke, u Tata a liba o, hii sëmbë musu lesipeki i e, sabi taa i dë bumbuu limbolimbo.
23365	MAT 6:14	“Biga mi taki e, taa ee un ta hoi sëmbë a bëë u dee hogi de ta du unu, nöö unu Tata a liba ala o hoi unu a bëë tu e, u dee hogi dee un ta du. Ma ee un puu di otowan fuunu a bëë, nöö unu Tata a liba ala o puu unu a bëë tu.
23367	MAT 6:16	“Nöö mi taki da unu möön e, taa te woon hoi begi söndö njan, nöö wan musu dë gudjuu kuma dee sëmbë dee ta mbei deseei u bumbuu sëmbë. Fa de sai u de dë, de ta gudju fesi fu hii sëmbë musu si taa aai, de da bumbuu sëmbë, sö de ta hoi begi tjika söndö njan. Nöö mi taki da unu taa fa i si de ta du naandë, tuu u de seei di dë kaa e. De an o kisi na wan kodo soni a Gadu möönsö.
23368	MAT 6:17	“Ma te joo hoi begi söndö njan, nöö be i wasi te i kaba, lo’ fatu a sinkii, kan i uwii te i kaba, seeka,
23370	MAT 6:19	“Wë nöö mi taki möön e, dee sëmbë, taa wan musu biinga fuun abi hia gudu a goonliba aki. Biga aki kopikopi sa njan dee gudu fii, ee nasö sukufu sa poi de. Fufuuma sa ko fufuu hii dee soni i abi tja go, i fika ku maun tjololoo. Sö di libi a goonliba aki dë kaa.
23373	MAT 6:22	“Boo taki ën sö taa di wojo fii di dë a i sinkii dë, nöö a dë kuma wan lampu faja fii sa si soni limbolimbo. Nöö te i ta si soni sö kaa, nöö hii libi fii o dë gbegedee limbolimbo.
23375	MAT 6:24	“Haika e, dee sëmbë, na wan sëmbë sa dini tu masa makandi e. I musu fu lobi wan möön wan, ee nasö joo hëngi a wan möön wan. Nöö söseei tu, ja sa waka a Masa Gadu baka ku dee gudu u goonliba aki baka makandi e, kwetikweti.
23376	MAT 6:25	“Nöö mi taki da unu taa ja musu ta a’ bookohedi ta hakisi taa: ‘Maingë, andi seei mi o feni u njan?’ nasö ‘Unsë mi o feni wata u bebe baa?’ nasö i ta hakisi taa: ‘Naasë seei mi o feni koosu u mi tapa di sinkii u mi aki?’ Nönö, na sö i musu ta pakisei e. Biga fa i feni libi a Gadu dë kaa, nöö an bunu möön soni u njan ku soni u bebe nö? Nöö di sinkii fii wë? An bumbuu möön di koosu fii bisi nëën nö?
23377	MAT 6:26	Wë nöö di Gadu da i dee gaan soni naandë kaa, nöö an sa da i dee möön piki soni kuma njanjan ku koosu tu nö? “Un luku dee fou ta buwa ta lontu a liba ala. Fa de sai naandë, nöö de aan goon ta paandi fu de sa feni njanjan. De an abi na wan suwa möönsö ka de sa tjubi njanjan tu. Ma de ta njan këdë biga di Tata fii di dë a liba ala ta sölugu de. Wë nöö mi taki da unu taa un bumbuu gaanfa möön dee fou e!
23378	MAT 6:27	“Fa un dë aki sö, undi fuunu sa libi tjë sö seei pasa möön leki fa Gadu bi buta da i, fu di i ta booko hedi mbei? Na wan sëmbë e!
23379	MAT 6:28	Wë ee ja sa heepi i seei a dee pikipiki soni dë, nöö andi i ta booko hedi ku koosu soni u du? “Un luku dee folo naandë, fa de hanse. Ma na deseei ta mbei dee bisi u de, nöö de an ta wooko u de bai de tu.
23381	MAT 6:30	“Nöö fa Gadu ta bisi dee sösö uwii ku hanse folo dë, an dë taa de ta sai dë longi seei. Te mamate i si taa de dë sö hanse, te u sapate de puu kai dëë u de tja go tjuma. Wë nöö unu wë? Na möön hesi Gadu o sölugu unu ku soni u bisi tu nö? Ee, dee sëmbë aki, unfa seei a waka te nöö di biibi fuunu piki sö baa?
23382	MAT 6:31	“Fëën mbei mi taki da unu taa, wan musu ta booko hedi taa: ‘Maingë, unsë woo feni soni u njan? Unsë woo feni wata u bebe? Unfa woo feni koosu u bisi?’
23383	MAT 6:32	Mi taki da unu taa dee sëmbë an dë ku Masa Gaangadu a wan së, de ta a’ bookohedi a dee lö pei soni dë. Ma unu Tata a liba bi sabi gaanduwe kaa taa un abi dee lö soni naandë fanöudu.
23385	MAT 6:34	“Nöö sö mi ta taki da unu e, dee sëmbë, taa ja musu abi bookohedi fu dee soni fu amanjan, biga te amanjan dou, nöö a sa sölugu fëën seei. Nöö hiniwan daka ta abi hën soni fii booko hedi nëën te tjika kaa.”
23386	MAT 7:1	Nöö hën Masa Jesosi ta fan eti, a taa: “Wë nöö mi taki da unu taa na kuutu sëmbë e, nöö sëmbë an o kuutu i tu.
23388	MAT 7:3	“Boo taki ën sö taa i ta si wan sakisi a i baaa wojo, ma nöö wan gaan gindi baliki dë a i seei wojo, ja ta si ën.
23389	MAT 7:4	Nöö hën i sai dë ta taki da di otowan fii taa: ‘Tan e womi, be mi puu di sakisi a i wojo da i,’ ma nöö di gaan gindi baliki dë leti a i seei wojo goboo naandë.
23391	MAT 7:6	“Nöö mi taki möön e, taa ˻i musu ta mëni i seei ku di sëmbë di joo ta konda wan bumbuu soni da. Biga˼ te i tuwë wan bumbuu soni da dagu, nöö a o disëën dë bia ko kisi i njan tënë pisipisi. Nöö söseei tu, ee joo tuwë bumbuu soni da hagu, an o si ën u soni. Ma a o bia makisëën ku futu fiönfiön pasa go fëën.
23392	MAT 7:7	“Nöö un haika e, dee sëmbë. Un musu ta begi Masa Gaangadu soni, nöö woon kisi. Un musu ta suku soni nëën, nöö woon feni. Un musu ta naki ën döö nöömö, nöö a o jabi döö da unu.
23397	MAT 7:12	“Nöö mi taki e, i musu libi ku sëmbë leti kumafa i seei kë u de musu libi ku i tu. Biga te i libi sö kaa, nöö hën da i piki di mama u hii dee wëti dee Gadu bi buta Mosesi ku dee fesiten tjabukama u de sikifi buta a di Buku fëën.
23398	MAT 7:13	“Wë dee sëmbë, fa u dë a goonliba aki, nöö tu dööbuka dë di sëmbë ta denda e, wan gaan wan ku wan piki wan. Nöö un musu biinga fuun denda a di piki wan. Biga ee i denda a di gaan wan nöö joo go dou a di didibi faja. Nöö di pasi di ta tja i go a di döö dë baai e, nöö an taanga u waka. Hia sëmbë ta tei ën. Ma ee i denda a di piki döö nöö joo feni di libi u teego. Ma di pasi di ta tja i go dou a di piki döö dë piki tu, nöö a taanga u waka. Nöö biti sëmbë ta waka nëën.
23400	MAT 7:15	“Nöö mi taki e, dee sëmbë, taa un musu mëni unu seei bunu ku dee sëmbë dee ta waka ta ganjan sëmbë taa de ta tja Gadu buka, ma na Gadu hën manda de. Dee lö sëmbë naandë, de dë leti kuma wan takumbeti di bisi sikafu puuma te a kaba, nöö a go a dee sikafu dendu ta mbei kuma hënseei da sikafu tu. Ma hii fu di dë takumbeti hati a abi. Sö dee ganjansëmbëma ta libi.
23401	MAT 7:16	Ma fa de o ko dë seei, joo sabi de e, biga joo si a di libi u de taa ganjansëmbëma de dë. “Biga ja sa booko bumbuu fuuta a matunga e.
23406	MAT 7:21	“Biga na hii sëmbë di ta kai mi ‘Masa’ ta dë a di Tii u Gadu dendu fu de dou nëën köndë e. Ma dee sëmbë dee ta du dee soni dee mi Tata kë, nöö de nöö o dou nëën köndë.
23407	MAT 7:22	“Nöö hën mbei te di gaan kuutu daka dou, nöö mi o jaka sömëni sëmbë puu a mi fesi taa ma sabi de. Nöö de o fia taa: ‘Masa, unfa wë? Na u bi da sëmbë buka a i në nö? Na u bi jaka sömëni gadu puu a sëmbë hedi ku di në fii ö? Sömëni hia gaan foondo wooko u bi du a i në, nöö unfa a waka ja sabi u?’
23408	MAT 7:23	“Nöö mi o piki de taa: ‘Ambë? Mi? Na wan ten seei mi bi sabi unu möönsö e. Un waka pasa kumutu a mi fesi naandë, un takusëmbëma!’ ”
23409	MAT 7:24	Nöö hën Masa Jesosi da wan oto möön, a taa: “Ee wan sëmbë i ta jei dee soni mi ta fan ku unu aki nöö i tei de fu tii i libi, nöö sö wan sëmbë mi ta si ën kuma wan gaan fusutan sëmbë di go u go mbei wan wosu fëën. Nöö a seti ën ku wan goonsei taangataanga gingin kuma sitonu.
23411	MAT 7:26	“Ma nöö di sëmbë di ta jei di lei u mi aki, ma an tei ën faa libi kumafa mi taki, nöö hën mi ta si kuma wan gaan don sëmbë di mbei di wosu fëën a sandu liba.
23412	MAT 7:27	Nöö hën wë tjuba kai singi di kamian dë pii, di ventu ta böö ta naki di wosu te wan pisi hën a booko kai djolou kaba a sösö fijaa.” Nöö a sö wan fasi Masa Jesosi lei dee bakama fëën tefa a kaba.
23414	MAT 7:29	De taa: “Di sëmbë aki sö, an dë kuma dee Sabima u Wëti e. Biga hën, a ta konda soni da u gbelin seei kuma hënseei da basi fëën.”
23416	MAT 8:2	Te wan pisi hën wan sëmbë waka ko nëën, hën a tjökö kini a goon nëën fesi. Di sëmbë aki siki tjina siki hën a begi Masa Jesosi taa: “Masa o, gaantangi, ee i kë, nöö i kula mi be mi ko bunu baa.”
23417	MAT 8:3	Hën Masa Jesosi tuwë maun panjëën, hën a taki dëën taa: “Aai, mi kë. Ko bunu fii e.” Nöö hën wantewante dë hën a ko bunu. Sinkii fëën limbo gbegedee.
23418	MAT 8:4	Nöö hën Masa Jesosi bai ën taa: “Womi, fa joo go aki, nöö na konda di soni aki da na wan kodo sëmbë e. Ma be i waka tololoo go a di begima u keiki be de si taa i ko bunu. Nöö i tja di paima go paka Masa Gadu kumafa di wëti dë taa te wan sëmbë i ko bunu u sö wan siki nöö sö i musu du.”
23420	MAT 8:6	Hën a taki dëën taa: “Masa o, mi ko a i aki. Wan u dee futuboi u mi suwaki teee piki sö fika a dëdë. A dë a wosu kandikandi, nöö a dë a gaan fuka seei te an sa buli. Nöö hën mi ko a i ko begi i gaantangi be i kulëën da mi.”
23421	MAT 8:7	Hën a piki ën taa: “Söö, mati mi jei. Mi o go nëën.”
23422	MAT 8:8	Ma nöö hën di sodati hedima toona taki dëën taa: “Wë Masa o.” A piki. A taa: “Ma bumbuu tjika sö e, fii ko a mi wosu. Ma nöö i sabi nö? Be i fan leti ka i si i sai aki nöö, nöö di futuboi u mi o ko bunu kaa. Biga sö mi sabi taa i abi taki tjika.
23423	MAT 8:9	“Biga miseei, fa mi dë aki, mi sabi andi da taki. Biga mi dë a sëmbë basu kaa, nöö miseei abi sömëni sodati a mi basu tu. Nöö ee mi taki da wan u de taa be a go ala, nöö a o go. Ee mi taki dëën taa be a ko aki, nöö a o ko. Ee mi manda wan u dee futuboi u mi faa du wan soni, nöö a o du ën. “Nöö söseei mi sabi taa i abi taki tu, te a siki liba seei. Nöö hën mbei mi taa fii fan leti ka i dë aki nöö, nöö di futuboi u mi o ko bunu kaa.”
23424	MAT 8:10	Nöö di Masa Jesosi jei fa di sodati hedima fan dë, nöö a bigi dëën tee na soni. Hën a fan ku dee Dju sëmbë dee ta waka ku ën dë taa: “Dee sëmbë, i si fa di sëmbë aki fan ö? Wë mi taki da unu seei gbelin taa, fa mi ta waka ta lontu a u Isaëli köndë aki, nöö ma si di biibi u di sëmbë aki wan daka e. Ma nöö hën an dë Isaëli sëmbë seei faa musu biibi sö.
23425	MAT 8:11	“Nöö un mëni unu seei e. Biga mi taki da unu taa sömëni sëmbë na u Dju ˻kuma di sodati hedima i si aki˼ o kumutu a dee peipei köndë u goonliba ko biibi a mi disa unu. Nöö de o go sindo makandi ku dee gaan sëmbë fuunu, dee Abahamu, Isaki, Jakopu sö, ka Masa Gaangadu dë könu, ta njan di gaan piizii.
23426	MAT 8:12	Ma nöö un dee sëmbë bi musu feni di piizii dë, nöö woon fika söndö ën e. Dee basia u Gadu Köndë o tuwë unu go a döö a dungudungu ala, nöö na ala woon dë ta bai ta kai olo ta njan tanda, ma an o heepi möönsö.”
23427	MAT 8:13	Nöö di a bai de sö kaa, nöö hën a bia fan ku di sodati hedima awaa, a taa: “Mati o.” Hën a piki. Hën a taa: “Toona go fii a wosu e. Di soni di i kë, nöö a pasa leti kumafa i biibi naandë.” Nöö fa a fan dë, nöö hën di juu dë seei hën di futuboi u di sodati ko bunu kaa.
23432	MAT 8:18	Nöö hën de dë te wan pisi, hën Masa Jesosi si fa dee hia sëmbë ko ta lontu ën, nöö hën a fan ku dee bakama fëën taa: “Un boo koti wata go a di oto së banda ala ufö e.”
23433	MAT 8:19	Ma nöö di juu dë, hën wan u dee Sabima u Wëti ko a Masa Jesosi. A kai ën taa: “Mësitë.” A piki. A taa: “Mi kë ko ta waka ku i o, hii kamian ka i nango.”
23434	MAT 8:20	Nöö hën Masa Jesosi piki ën taa: “˻I fan bunu e, mati. Ma fii waka a mi baka na sösö soni e.˼ Biga fa dee mbeti ta dë a sabana dë, nöö de abi baaku ta libi. Söseei dee fou dee ta buwa ta lontu i si dë, nöö de abi wosu a dee pau hedi. Ma nöö Mi di ko dë Libisëmbë Mii aki, ma abi kamian ka mi ta duumi e.”
23435	MAT 8:21	Nöö hën wan oto sëmbë bi dë ku ën dë tu, hën a taki dëën taa: “Wë miseei kë waka ku i tu, ma te mi tata dëdë mi bei te mi kaba bifö.”
23436	MAT 8:22	Nöö hën Masa Jesosi piki ën taa: “Mati o, be dee sëmbë dee dë paatipaati ku Gadu bei de na de e. Ma be i ko go ku mi nöö.”
23439	MAT 8:25	Nöö hën dee bakama fëën kule go nëën go kai ën taa: “Masa o! Masa!” Hën a piki. De taa: “Heepi u o! Woo kaba a wata!”
23440	MAT 8:26	Hën a taki da de taa: “Womi, andi un ta fëëë sö u du? Piki nöö di biibi fuunu piki sö nö?” Nöö fa a fan dë, hën a hopo gandji da di ventu ku di wata taa: “Un tan pii!” Nöö wantewante dë hën di wata kötö piii. Di ventu kaba.
23441	MAT 8:27	Nöö di dee bakama fëën si sö kaa, nöö a foondo de te na soni. De luku de na de taa: “Womi, ambë seei da di sëmbë aki, womi? Te a fan ku ventu ku wata nöö de ta piki. A bigi da u o. Poosian nöö a abi sö.”
23443	MAT 8:29	Nöö di de si Masa Jesosi kaa, hën de bai kai logologo wolo taa: “Ambë ta ko dë, ju di Mii u Gaangadu dë! I ta ko fii da u sitaafu bifö di daka dou nö?” Sö de bai.
23445	MAT 8:31	Hën dee taku soni dee dë a dee sëmbë liba naandë begi Masa Jesosi taa: “Wë ee joo jaka u puu aki, nöö gaantangi da u pasi fuu go a dee hagu ala.”
23446	MAT 8:32	Hën Masa Jesosi piki de taa: “Un go!” Nöö fa a fan dë, wantewante hën de kumutu a dee sëmbë liba go a dee hagu. Nöö hën dee hagu kule ku baai gbulululu bazia wan kununu dë teee go kai a wata djolou dëdë tuu fijaa.
23450	MAT 9:2	Nöö fa de ko dou, hën de tja wan lan sëmbë ko nëën faa kulëën. A dë kandikandi a wan kama liba. Nöö di Masa Jesosi si fa dee sëmbë dee tja di womi ko nëën dë ta biibi ën tjika, hën a taki da di womi taa: “Womi, na fëëë e. Masa Gaangadu da i paadon u dee hogi dee i bi du. An o hoi i a bëë möön.”
23451	MAT 9:3	Ma nöö so u dee Sabima u Wëti sai naandë, hën de kuutu ku de na de taki taa: “Womi, un luku fa a ta mbei kuma hën da Gadu.”
23452	MAT 9:4	Ma nöö Masa Jesosi saandi de ta pakisei kaa, hën a piki de taa: “Dee sëmbë o, unfa un ta mëni hogi u mi a unu hati sö?
23453	MAT 9:5	“Be mi hakisi unu wan soni. Fii taki da sö wan sëmbë taa Gadu puu ën a bëë, naa fii taki dëën taa be a hopo waka go, undi u dee tu soni sa möön fukë u taki ku buka? ˻Na di fosuwan nö? Biga sëmbë an sa go a Gadu faa go hakisi ee di soni i taki dë ee tuu, ee ganjan.˼
23454	MAT 9:6	“Ma nöö un luku, mi o toona fan ku di womi aki möön. Nöö joo si fa Mi di ko dë Libisëmbë Mii aki abi makiti tjika tuu u puu di sëmbë aki a Gadu bëë.” Hën a bia fan ku ën taa: “Womi.” A piki. A taa: “Mi taki e, hopo taanpu, nöö i tei di kama fii, nöö i go a wosu.”
23457	MAT 9:9	Nöö hën Masa Jesosi kumutu dë, hën a ta waka nango. Te wan pisi, hën a si mi, Mateosi, dë sindosindo a mi kantoo naandë ta pii lanti möni. Hën a kai mi taa: “Mati.” Hën mi piki. Hën a taa: “Ko go ku mi e. Ko ta waka a mi baka.” Hën di a kai mi sö, hën mi hopo wante ko ta waka nëën baka.
23459	MAT 9:11	Nöö hën dee Faliseima ko si u dë, hën de bigi ta buja ku dee oto bakama u Masa Jesosi taa: “Unfa a waka di mësitë fuunu ta sindo ku dee pii-lanti-mönima ku dee oto poipoi sëmbë u di köndë ta njan a wan tafa?”
23460	MAT 9:12	Nöö fa de fan dë, hën Masa Jesosi jei gbolo. Hën a taki da de taa: “Dee sëmbë un haika, mi o hakisi unu wan soni.” Hën de taki aai. Hën a taa: “Ambë un sabi abi data fanöudu, dee sëmbë dee dë bumbuu naa dee sikima?”
23461	MAT 9:13	Hën a taa: “Mi o tei wan soni fu Gadu Buku konda da unu e, nöö un musu pakisei bunu ee andi a kë taki. Gadu taki e, taa: Fa un ta tja dee mbeti ta ko ta kii da mi aki, nöö na dee lö soni dë mi kë e. Ma mi kë fuun abi tjalihati u sëmbë. Hën nöö wë mi ta suku a unu. Sö di Buku taki. “Wë nöö fa mi ko a goonliba aki, nöö ma ko u kai un dee gaan bumbuu sëmbë e. Nönö. ˻Biga mi si taa un dë fa un kë kaa.˼ Ma mi ko u ko kai dee sëmbë dee sabi taa de an ta libi bunu kuma dee aki, be de bia libi fu mi sa heepi de puu de a dee hogilibi u de.” Sö Masa Jesosi fan ku dee Faliseima.
23462	MAT 9:14	Nöö baka u di dë, hën dee bakama u Johanisi di Dopuma ko a Masa Jesosi. Hën de taa: “Wë u ko a i aki ko hakisi i wan soni. So juu u ku dee Faliseima ta begi söndö njan kumafa di wëti taki, wë ma wa ta si i ku dee bakama fii ta du sö. Un ta njan ta bebe kodo. Nöö u kë sabi faandi mbei.”
23463	MAT 9:15	Nöö hën Masa Jesosi piki de taa: “Haika e. Te wan womi ta tööu, nöö te de dë a di piizii dendu nöö dee sëmbë di tööuma bi tei u ta seeka soni dëën, nöö de ta wai biga a dë leti a de dendu naandë. Ma nöö te di juu dou de ko puu ën a de dendu bifö de o dë söndö njan ta kusumi awaa. “˻Ma nöö fa mi ta fan ku unu aki, ma a sa toobi unu fuun tei.˼
23465	MAT 9:17	“Söseei de an ta tei njunjun diingi lai a wan awoo mbeti kakisa saku e. Biga di njunjun diingi o soopu, ma nöö di saku an o sa soopu möön biga a gaandi kaa. Te wan pisi a o basiti gboo latja, tuwë di diingi tuu fiaa. Nöö a ko dë taa di saku ku di diingi tuu kaba a sösö. “Ma njunjun mbeti kakisa saku fii tei, nöö i lai di njunjun diingi nëën te i kaba e. Nöö te di diingi ta soopu nöö di saku seei o ta soopu tu. Nöö di diingi o dë bumbuu nöö di saku seei o dë bumbuu tu.”
23466	MAT 9:18	Nöö Masa Jesosi an kaba u fan seei, nöö hën wan fesima u Dju keiki ko suti kini a goon nëën fesi. Hën a taki dëën taa: “Mësitë o, mi ko a i aki ko begi i taa wan mujëë mii u mi suwaki teee fa u dë aki a dë seei a dëdë ku libi maun. Nöö hën mi ko hakisi i ee i sa ko buta maun nëën da mi be a toona ko libi.”
23467	MAT 9:19	Nöö hën Masa Jesosi piki ën taa: “Antoobi, mati. Un boo go.” Nöö hën a hopo, hën ku u dee bakama fëën, hën u nango.
23469	MAT 9:21	Biga a ta pakisei nëën hati taa: “Ee mi sa nama tjë seei a di koosu fëën, nöö mi libi kaa.”
23470	MAT 9:22	Nöö fa u taki dë, hën Masa Jesosi bia luku, hën a si di mujëë. Hën a taa: “Mujëë o, na fëëë e. Di biibi di i abi a mi liba dë heepi i kaa.” Nöö wantewante seei di mujëë ko bëtë gbegedee u di siki fëën.
23472	MAT 9:24	Hën Masa Jesosi taki da de taa: “Dee sëmbë, un hai kumutu aki da mi pasi. Biga na dëdë di mii dëdë e. Duumi nöö a ta duumi.” Ma nöö di de jei a taki sö, nöö hën dee hia sëmbë dë lafu ën mbei ën fa te a bigi.
23475	MAT 9:27	Nöö hën Masa Jesosi kumutu naandë. Hën a ta waka nango te wan pisi, nöö hën tu bookowojoma ta ko nëën baka ta bai seei ta kai ën taa: “Na i da di bakamii u Könu Dafiti ö, ˻di Gadu bi paamusi taa a o manda ko faa heepi u˼? U begi i gaantangi, be i a’ tjalihati fuu nöö i heepi u o!” Sö de ta bai ta ko nëën baka nöömö. Ma Masa Jesosi an piki de möönsö, a pasa go fëën a wosu.
23476	MAT 9:28	Te wan pisi, hën de go dou nëën ka a dë a wosu dendu naandë. Nöö hën a hakisi de taa: “Wë dee sëmbë, fa un ko a mi aki, nöö un ta biibi tuutuu taa mi sa kula unu nö?” Hën de taa: “Aai, Masa, u ta biibi e.”
23477	MAT 9:29	Hën a taki aai. Nöö hën a nama maun a de wojo hën a taki da de taa: “Söö. Wë be a pasa ku unu leti kumafa i si un ta biibi dë e.”
23478	MAT 9:30	Nöö fa u mbei dë, hën wojo u de tu sëmbë dë ko limbo seei gbegedee. Ma nöö hën Masa Jesosi bai de taanga taa: “Wan musu kondëën da na wan sëmbë e!”
23481	MAT 9:33	Nöö hën Masa Jesosi bai ën puu nëën liba tefa a kaba, nöö wantewante dë hën di womi toona ko ta fan baka. Nöö fa dee gaan hia sëmbë bi sai naandë si di soni pasa dë, hën de taa: “Hëën, aai maingë, u si foondo soni tide di wa bi si a u köndë aki wan daka.”
23482	MAT 9:34	Ma nöö dee Faliseima bi sai dë tu, hën de bai taa: “Höön, andi wë! Wan si taa di hedima u didibi hën ta dëën kaakiti faa jaka dee soni nö?”
23485	MAT 9:37	Nöö hën a bia fan ku u dee bakama fëën, a taa: “Dee sëmbë o, a tjali da mi e. Wan si fa dee sëmbë ta ko gidjii nöömö a mi nö? De dë kuma wan gaan goon njanjan lepilepi fii koti buta a suwa, ma wookoma biti poi o.
23486	MAT 9:38	Nöö un musu begi di goon Masa, be a manda möön hia wookoma fu de koti di njanjan buta a suwa.”
23487	MAT 10:1	Söö. Wë a di pisi aki woo kai dee në fuu dee bakama u Masa Jesosi dee a bi tei a dee otowan mindi, fuu dë dee apaiti tjabukama fëën de ta kai “apösutu”. Di fosu wan hën de kai Simon, di oto në fëën da Petuisi, ku di baaa fëën de kai Andiasi. Nöö i abi Jakobosi ku ën baaa Johanisi, dee mii u Zebedeosi. Nöö a baka u di dë i abi Filipi ku Batolomisi, ku Tomasi, ku mi Mateosi di bi ta pii lanti möni dë. Ufö joo kisi Jakobosi di womi mii u Alufasi, ku Tadeosi, ku Simon di bi dë a dendu u dee sëmbë bi kë puu u dee Dju sëmbë a Loomë köndë basu, ku Judasi Isikaliotu, di o sei Masa Jesosi da dee felantima fëën fu de kii. Nöö u dee tuwalufu sëmbë u kai aki, Masa Jesosi kai u ko nëën, nöö hën a da u makiti fuu ta jaka dee gadu ta kisi sëmbë a hedi ta puu. Nöö söseei a da u makiti tu, fuu kula hii pei sikima ko bunu.
23491	MAT 10:5	Nöö hën a o manda u go a köndëköndë fuu ta konda di buka u Gadu. Nöö hën a fan ku u te a kaba fa u musu waka. A taki da u taa: “Fa woon go aki, nöö wan musu go a dee oto sëmbë na Isaëli e. Nönö. Na a dee Samalia sëmbë seei un musu go.
23493	MAT 10:7	“Nöö fa i si woon go dë, nöö un musu ta konda soni da de gbelingbelin, be de fusutan taa abiti möön nöö Gadu o seti di tii fëën a wan hii njunjun fasi.
23494	MAT 10:8	“Nöö fa mi ta manda unu go aki, nöö te un dou a wan köndë nöö un musu kula dee sikima e. Ee wan sëmbë dëdë, nöö un weki ën. Nöö un kula dee sëmbë dee siki tjina nöö un jaka dee gadu puu a sëmbë hedi. Nöö fa un kisi di kaakiti aki, na bai un bai ën e, nöö wan musu mbei sëmbë paka unu fëën tu.
23495	MAT 10:9	“Nöö fa un nango aki, na köpö sensi seei fuun musu tja go ku unu e.
23497	MAT 10:11	“Söö. Nöö te un go a wan köndë, ee gaan wan ee piki wan, nöö un musu suku wan sëmbë di de abi lesipeki da a di köndë, nöö unu tuwë lai nëën wosu. Nöö a di wosu naandë, nëën i musu ta libi fu tee i kumutu dë e.
23498	MAT 10:12	“Nöö te woon denda a di wosu, nöö un da dee sëmbë odi taa ‘Masa Gadu musu da unu kötöhati e, dee sëmbë.’
23500	MAT 10:14	“Nöö ee un go a wan köndë ee nasö a wan wosu, nöö dee sëmbë an kë tei unu, de an kë jei di buka un ta tja go dë seei, nöö un kumutu dë go fuunu e. Nöö te woon go, nöö un musu puu di susu fuunu a unu futu, nöö un naki ën puu di doti di bi peka nëën tuwë disa da de, nöö un kumutu dë e.
23502	MAT 10:16	“Nöö un haika e, dee sëmbë. Fa i si mi ta manda unu go aki, nöö a dë leti kuma mi ta manda sikafu go a takumbeti dendu. Nöö un musu dë wekiweki ta wooko ku fusutan e, ma nöö un musu dë ku saapi fasi seei tu kuma pomba.
23505	MAT 10:19	“Nöö te de kisi unu tja go a dee kuutu u de, nöö wan musu dë pantapanta ta booko hedi ta pakisei taa: ‘Unfa woo piki de?’ Nönö. Biga a di juu dë Gadu o da unu di fa fuun piki de.
23507	MAT 10:21	“Nöö mi taki e, taa wan baaa o tjëën baaa go könku u de kii puu fu di a nama ku mi hedi. Söseei tu wan tata o tjëën mii go könku u de kii puu, fu di di mii ta nama ku mi hedi. Dee mii o ta hopo ta puu de mama ku de tata a de liba manda go kii fu di de ta nama ku mi hedi.
23509	MAT 10:23	“Nöö te un go a wan köndë nöö te de ta toobi unu tumisi, nöö un kule kumutu dë go a oto köndë e. Biga mi taki da unu taa wan o sa kaba di wooko a hii dee köndë u dee Isaëli sëmbë fuu tuu bifö a dë taa mi di ko dë Libisëmbë Mii aki o toona ko a goonliba.
23510	MAT 10:24	“Ma nöö fa i si de o du ku unu dë, nöö söseei de ta du ku mi aki kaa e. Hën mbei an musu dë gaan soni da unu. Biga di sëmbë di ta tei lei an sa hei möön di sëmbë di ta lei ën. Söseei tu, wan futuboi an sa hei möön hën masa, ma a sa dë kuma hën masa nöö. Hën mbei fa de ta kosi mi aki taa di didibi hën ta wooko a mi liba, wë nöö na möönmöön de o kosi un dee sëmbë ta nama ku mi nö?
23512	MAT 10:26	“Nöö mi taki e, taa fa mi ta manda unu go aki, nöö wan musu fëëë fuun konda dee soni mi ta manda unu fuun konda. Biga na wan soni sa dë a tjubi te nöö an o ko a döö. Nöö na wan soni sa pasa te nöö sëmbë an o ko sabi ën.
23514	MAT 10:28	“Nöö wan musu fëëë tu te sëmbë o ta suku unu fu de kii. Biga de sa kii unu sinkii, ma de an sa kii unu akaa. Ma di Sëmbë fii fëëë, hën da Masa Gaangadu e. Biga ˻ee ja a’ bisi ku ën, nöö˼ a sa disa i te i kaba a sösö, nöö di sinkii fii ku di akaa fii tuu o go a didibi faja.
23515	MAT 10:29	“Dee sëmbë o, un luku dee sösö piki fou ta buwa ta lontu aki. Sëmbë an ta si de u gaan soni, hën mbei de ta sei tu u de u wan tiisënsi nöö. Ma nöö fa i si de ta buwa dë, na wan kodo u de sa puu kai a goon ee na u Tata a liba da pasi.
23518	MAT 10:32	“Nöö mi taki e, taa ee ja fëëë fii piki a lanti fesi taa mi ku i nama, nöö miseei tu ma o fëëë u piki mi Tata a liba ala taa mi ku i nama.
23520	MAT 10:34	“Dee sëmbë o, fa i si mi ko a di goonliba aki, na wata mi tja ko e, ma faja mi tja.
23524	MAT 10:38	“Un haika e, dee sëmbë. Ja si fa de ta buta wan sëmbë faa tja hën lakpa pau te de o tjëën go kii ö? Wë sö nöö hiniwan sëmbë o abi fëën sitaafu di a musu tjai ee a o ko waka a mi baka. Nöö ee ja kë tja di sitaafu dë, nöö ja fiti fii dë wan bakama u mi e.
23525	MAT 10:39	“Söseei tu, ee wan sëmbë i kë dë fii seei, nöö ja o feni wan suti libi kumafa i kë möönsö. Poi nöö libi fii o ta poi. Ma nöö di sëmbë di ta sakëën libi da mi, hën o feni wan suti libi nöömö kumafa a kë.
23526	MAT 10:40	“Nöö mi taki e, taa fa mi ta manda unu fuun ta tja di buka u Masa Gaangadu aki, ee wan sëmbë tei unu buta a wosu nöö miseei wë a tei dë kaa e. Nöö ee wan sëmbë tei mi, nöö di Sëmbë di manda mi ko a goonliba aki, nöö hënseei wë a tei dë tu.
23528	MAT 10:42	“Un luku dee sëmbë ta waka a mi baka aki o, dee sëmbë. Sömëni u de dë lagilagi sëmbë seei a libisëmbë wojo. Ma mi taki e, taa ee dëëwata kisi wan u de nöö i dëën wan kan kötö wata faa bebe fu di a ta waka a mi baka hedi, nöö joo feni paima fëën a Gadu nöömö.” Nöö sö Masa Jesosi leti u dee bakama fëën te a kaba ufö a manda u go.
23530	MAT 11:2	Wë nöö di juu dë, de bi kisi Johanisi di dopuma buta a dunguwosu kaa. Nöö ala a dë ta jei u hii dee soni dee Masa Jesosi, di Keesitu, ta du. Nöö hën a kai dee bakama fëën ko nëën, hën a manda de taa: “Un go a Jesosi e,
23531	MAT 11:3	nöö un hakisi ën ee hën da di sëmbë tuu, di Gadu bi paamusi u taa a o manda ko, naa u musu luku wan oto sëmbë möön? Sö fuun hakisi ën e.”
23532	MAT 11:4	˻Nöö hën dee bakama u Johanisi nango te de go dou a Masa Jesosi. Hën de dëën di buka te de kaba.˼ Nöö hën Masa Jesosi piki de, a taa: “Un toona go a Johanisi e, nöö un konda hii dee soni dee un si ku dee un jei a mi aki tuu dëën.
23534	MAT 11:6	Nöö un taki dëën tu, taa di sëmbë di an ta mati fu di ma ta du kumafa a bi mëni, nöö sö wan sëmbë dë bunu e.” Sö Masa Jesosi piki de te a kaba. Nöö hën de toona go a Johanisi baka.
23535	MAT 11:7	Nöö fa dee bakama u Johanisi nango dë, hën Masa Jesosi bia fan ku dee hia sëmbë dee ku ën sai dë. A taa: “Fa un bi kule go a Johanisi a di sabana dë, un sooti sëmbë un go si ala? Un si wan sëmbë di aan pakisei, kuma wan kambaluwa di ventu ta böö nango ta ko nö?
23537	MAT 11:9	“A kandë un bi mëni tu taa fa woon go dë, nöö woon si wan gaan tjabukama u Gadu ta du gaan foondofoondo soni. Wë mi taki da unu taa un si wan tjabukama u Gadu tuu, ma a möön hei möön wan tjabukama seei.
23539	MAT 11:11	“Nöö mi taki da unu seei gbelin taa fu hii dee libisëmbë mujëë pai, nöö na wan u de hei kuma di Dopuma de kai Johanisi e. Ma fa mi fan dë seei, ma hiniwan sëmbë di dë a di Njunjun Tii u Gadu dendu te dou ku dee möön lagi wan seei, nöö de tuu a’ kölöku möön Johanisi.
23540	MAT 11:12	“Nöö fa mi ta fan soni u di Njunjun Tii u Gadu aki, nöö a ta ko taanga seei kaa e, dee sëmbë, fu kumutu a di ten Johanisi hopo seti konda soni fëën fu te kisi fa u dë aki. Nöö di sëmbë di ta biinga taanga nëën baka nöö hën o dë nëën dendu.
23542	MAT 11:14	“Nöö ee un kë piki, nöö woon ko sabi taa Johanisi wë da di sëmbë di bi musu ko a di ten di di tii aki o seti. Hën wë da di Elia di dee oto fesiten tjabukama bi ta taki taa a o toona ko. ˻Biga di wan seei fasi Johanisi ku Elia abi.˼
23543	MAT 11:15	Nöö fa i si mi ta fan ku unu aki nöö un pakisei ën bunu e, be un fusutëën.”
23544	MAT 11:16	Nöö hën a bai taa: “Ee, dee sëmbë aki, andi seei mi sa tei maaka ku unu kumafa un dë aki baa? Un dë kuma dee mii ta pëë a sitaati, soni an ta kai ku de möönsö. Fa de sai dë, de ta buja ku de seei taa:
23545	MAT 11:17	‘U böö tutu da unu te u wei fuun baja, ma wan kë baja. Nöö hën u bia kanda tjali kanda da unu fuun këë, ma wan kë këë.’ “Nöö sö wë nöö un dë tu e, dee sëmbë.
23547	MAT 11:19	“Nöö hën Mi di ko Libisëmbë Mii aki ko, nöö hën mi ta njan ta bebe ku unu, nöö hën un ta kosi mi tu taa mi a’ langabëë tumisi, mi dë bebesonima, mi ta hulu takulibisëmbëma u di köndë. Ma mi sabi taa a o ko a döö nöömö u sëmbë musu ko fusutan taa Gadu hën manda mi ku Johanisi tuu ko, biga u tu tuu bi libi leti kumafa Gadu kë.”
23549	MAT 11:21	A taa: “Mi bai helu da unu e, un dee sëmbë u Kolazin, ku un dee sëmbë u Betisaida. Biga fa dee köndë de kai Tilusi ku Sidon sai naandë, dee sëmbë u de hogi tee de hogi. Ma ee de bi si dee gaan foondo wooko dee un bi si aki, nöö de bi o bia de libi gaanduwe. Mi taki da unu taa, de bi o buta maun a mindihedi ta bai ta këë ta tuwë deseei a goon ta logoda ta bisi djodjo. Sö di hogilibi de bi ta libi dë bi o hati de tjika. Ma un wan du sö.
23550	MAT 11:22	“Hën mbei mi taki da unu taa a di gaan kuutudaka u Gadu, nöö di sitaafu di dee sëmbë u Tilusi ku Sidon o kisi an o bigi kuma di woon kisi e.
23551	MAT 11:23	“Nöö söseei un dee sëmbë u Kapenaumi fa un hei di gaan hei aki, nöö un ninga taa hën o tja unu go a Gadu Köndë ö? Na seei. Mi taki da unu taa a di didibi faja a o tja unu go kaba a sösö. Biga fa dee sëmbë u Sodom bi hogi tjika dë seei, ma ee de bi si dee gaan foondo wooko dee un si aki, nöö de bi o bia libi gaanduwe. Nöö Gadu an bi o booko di köndë u de kaba a sösö te kisi fa u dë aki.
23552	MAT 11:24	“Nöö mi taki da unu taa di sitaafu di Sodom o kisi a di gaan kuutudaka an o bigi kuma di un dee sëmbë u Kapenaumi aki o kisi e. Biga wan kë bia unu libi möönsö.”
23553	MAT 11:25	Nöö hën Masa Jesosi bia fan ku ën Tata awaa. A taa: “Taata o, i wë da Masa u liba ala ku goon aki tuu. Nöö mi gafa i o, fu di fa i ta wooko. Biga i ta hoi dee soni fii tjubitjubi da dee könima u di goonliba aki ku dee sëmbë dee ta mbei taa de sabi soni poi, nöö hën i ta mbei dee lagilagi sëmbë ko sabi de.
23554	MAT 11:26	Aai Taata, a bigi o, biga wë sö i feni ën bunu fii du. Gaantangi fii e.”
23555	MAT 11:27	Nöö hën a bia fan ku dee sëmbë hën ku de sai dë möön. A taa: “Dee sëmbë o, fa mi dë aki, mi Tata buta hii soni a mi maun e. Nöö na wan sëmbë sabi mi fa mi dë boiti mi Tata nöö, nöö söseei na wan sëmbë sabi mi Tata tu fa a dë boiti mi di Mii fëën aki nöö, ku di sëmbë di mi kë mbei a ko sabi ën.”
23556	MAT 11:28	Nöö hën a taa: “Haika e, dee sëmbë, ee wan sëmbë i dë fukafuka, i ko wei u dee lai dee i ta tja, nöö be i ko a mi e. Nöö mi o mbei i ko dë bööböö.
23558	MAT 11:30	Biga di tii u mi an taanga e, nöö dee lai dee mi o da unu fuun tjai, de dë fukëfukë.” Sö Masa Jesosi fan ku dee sëmbë ta haikëën dë tefa a kaba.
23560	MAT 12:2	Te wan pisi hën dee Faliseima si taa sö u ta du, hën de taki da Masa Jesosi taa: “Ja si fa dee bakama fii ta wooko a di saba daka ta poi di tjina nö?”
23561	MAT 12:3	Hën a piki de taa: “Dee sëmbë o, wan bi lesi a di Buku di soni bi pasa ku Dafiti ku dee mati fëën ö? Hangi bi ta kii de,
23562	MAT 12:4	nöö hën de go a di wosu u Masa Gaangadu hën dee begima da de di bëëë di de ta buta da Masa Gadu. Wë nöö di bëëë naandë, dee begima wanwan nöö ta a’ pasi u njan mën, na sö nö? ˻Ma tökuseei Gadu an tei Dafiti ku dee sëmbë fëën fu hogi di de njan mën.˼
23563	MAT 12:5	“Nöö wan ta lesi a di Buku tu nö, taa a a’ juu dee begima musu ta wooko a di saba daka nö? Wë ma tökuseei de an ta du hogi. ˻Biga a di Wosu u Gadu de ta wooko, nöö di Wosu hei möön dee wëti u saba daka.˼
23565	MAT 12:7	“Wan jei fa Gadu taki a di Buku fëën ö? A taa: Fa un ta tja dee mbeti ta ko ta kii da mi dë, na dee lö soni dë mi kë a unu e. Ma mi kë fuun abi tjalihati u sëmbë. Hën nöö mi ta suku a unu. Sö Gadu taki e. Wë nöö misikuma ee un bi sabi andi di Buku kë taki dë, nöö wan bi o kuutu dee sëmbë aki sö, ˻ma un bi o abi tjalihati u de fa di hangi ta kii de dë.˼
23566	MAT 12:8	“Nöö mi toona taki da unu möön taa Mi di ko dë Libisëmbë Mii aki, nöö mi abi taki a saba daka liba e.” Sö Masa Jesosi taki da dee Faliseima di juu dë.
23568	MAT 12:10	Nöö hën u ko si wan sëmbë dë, wan së maun fëën dë dëëdëë tjakaa sö. Wë nöö dee felantima u Masa Jesosi bi sai leti dë kaa, nöö hën de o poobëën luku ee de sa feni föutu nëën. Hën de hakisi ën taa: “Unfa i mëni? A fiti fu kula wan sëmbë a saba daka nö?”
23569	MAT 12:11	Hën Masa Jesosi piki de taa: “Haika e. Ee i abi wan sikafu fii ta kiija nöö hën a kai go a baaku dendu a saba daka, nöö ja o go puu ën fu an musu dëdë ö?
23570	MAT 12:12	Wë nöö wan libisëmbë wë? An bumbuu möön wan mbeti nö? Nöö ee i kë du wan sëmbë bunu a saba daka nöö aan tjina e.”