23214	MAT 1:1	Jena apélichi uchú suwábaga ralámuli rewalá, alué napu Esukristo rijimala nílige, alué napu 'ya mochígame nílige Esukristo ta'chó ochérachi. Alué Rabí 'lige Abraámi abiena rijimala nile alué Esukristo, alué ralámulika 'we 'ya ejperégame nílechigó ta'chó ochérichi Esukristo.
23216	MAT 1:3	'Lige Juraka Páresi o'nola nile, 'lige abiena Sárachigó. Alué Páresi 'lige Sara eyélaka Tamari anilime nile. 'Lige Páresika Esromi o'nola nile. 'Lige Esrómika Arami o'nola nile.
23224	MAT 1:11	'Lige Josíasika Jekoníasi o'nola nile 'lige alué chega rijimálachigó. A'lige bamí o'tole alué sontalo Babilonia mochígame alué ralámuli israelita, preso o'tole.
23225	MAT 1:12	A'kinana napu'lige ku sebasa alué ralámuli ku alé Israeli anilichi, Jekoníasika Salatieli o'nola nile. 'Lige Salatiélika Sorobabeli o'nola nile.
23229	MAT 1:16	Akóboka José o'nola nile alué napu María 'yula nílige. 'Lige alué Maríaka Esusi eyela nile, alué napu Kristo anilime ju. (Krístoka aniame ju Onorúgamete julárigame. Jípeko Esukristo anilime júkuru.)
23230	MAT 1:17	Makué naómana chojkégame nile alué Abraámi rijimala Rabí ta'chó ochérachi, 'lige Rabí ochérale. 'Lige alué Rabí rijimala abechigó makué naómana chojkégame nile. 'Liko alué ralámuli israelita 'ma o'tóleru alé Babilonia anilichi. 'Lige a'kinana alué simírasa uchéchigo makué naómana chojkégame o'chérale. 'Liko bijí ta'chó ochérale alué Kristo, alué napu Onorúgame júlale.
23231	MAT 1:18	Jipe 'la ruimé ne churigá ochériligo Esukristo: Maríaka tárigame nílekuru José 'yuga newímili nile, 'lige tabilé 'cho 'yuga gojchichi José alué María 'yuga, alué María 'ma wa'lú rojparale u'tátiri ajchágame nile rojpachí, Onorúgame Alawala 'sile napurigá rojparámala alué María.
23232	MAT 1:19	'Lige José tabilé che ikisá nílele chu'simia. Alué Joseka uché bilé rió 'yuga gojchíligo mayele alué María. Tabiléchigo che aníleko, 'we a'lá ralámuli nile alué José, alué Joseka tabilé chojkila neraga che'wánilile alué María. Alué Joseka tabilé najkile napurigá chijunámala alué María uché jaré ralámuli 'yuga. Alekeri tabilé che aninálile, 'lige tabilé newima olale alué mukí 'yuga.
23233	MAT 1:20	'Lige 'we 'nátale alarigá 'simia, 'lige bilé rukó remule bilé santo ánjeli. 'Lige alué santo ánjeli anele alué José: ―Mué José, mueka Rabí rijimala júkuru, alué 'we 'ya bejtégame. Tase majawa newía alué María 'yuga. Alué napu ranélimili ju María, alueka pecha bilé rió ranala nímalagó, pe Onorúgame Alawala 'sile napurigá ochéramala alué u'tátiri.
23234	MAT 1:21	Alué Maríaka bilé u'tátiri ranélimili júkuru, 'lige mueka Esusi anilime rewá ujchémili júkuru. Esusi aniáká alueka aniame júkuru «alué napu ralámuli buinámili ju alé resítirichi.» Asíriga 'la alarigá nímala.
23236	MAT 1:23	Bilé mukí tabilé 'wesi rió 'yuga asigá pe bi'neli asigá rojparámala u'tátiri ajchágame nímala. 'Lige ochéramala alué u'tátiri, 'lige Emanueli anilime nímala. Emanuélika pe aniame ju «Onorúgame 'la ramué 'yuga ajtí.»
23237	MAT 1:24	Napu'lige José bujsasa, alarigá 'sile napurigá nulélige alué santo ánjeli alué napu Onorúgame júlale. 'Liko alué José 'ma o'tole María bo'né bejtélachi napurigá bo'né 'yula neraga.
23238	MAT 1:25	Tabiléchigo 'yuga gojchile ko ta'chó ochérachi alué u'tátiri, 'lige 'ma ochérasa alué u'tátiri, Joseka Esusi anilime rewá ajchele alué u'tátiri.
23239	MAT 2:1	Esúsika Beleni anilichi ochérale, alé ejiro Jurea anilichi. Esúsika ochérale napu'lige Erore wa'lula nulame kachi alé alué we'é bo'ígichi. 'Lige alé we'ká riógichi Rusaleni anilichi sébale jaré rió so'pilí 'we machime. «Mago» anilime nile alué rió yolí ra'íchaga. 'Lige 'nákatu napu rayénali ma'chíname ju alé Rusaleni asiruga, aleka neraga jsile alué rió.
23240	MAT 2:2	'Lige alué ralámuli «mago» alé we'ká riógichi Rusaleni sébaga rukele alué wa'lula Erore: ―¿Koche ajtí alué wa'lula ralámuli jurío nuleme alué napu kulí ochérale? Alé 'nákatu napu rayénali ma'chíname ju jena Rusaleni asiruga aleka enágame etératuru bilé so'pilí, 'lige alué so'pilika pe ruyame ju 'ma ochériligo alué napu Wa'lula nímili ju. Alekeri jsirúpá ramué 'we a'lá nirániliga.
23241	MAT 2:3	'Lige alué wa'lula Erore akisá alué ra'íchali, asíriga we'ká 'nátale. 'Lige aminá uché jaré ralámulitiri alé Rusaleni mochígame asíriga we'ká 'nátalechigó alué ra'íchali akisá.
23242	MAT 2:4	'Lige alué wa'lula Erore suwábaga balé e'wélala bayele, 'lige aminami alué e'wélala Moisesi nila nulalí benírame abiena bayéleru. 'Lige rukele koche ochérimili níliga alué Kristo, alué napu Onorúgame julámili nílige.
23243	MAT 2:5	'Lige anile alué ralámuli: ―Alé Beleni anilichi ochéramili ke, alé napu Jurea anilime ejiro ju. Alarigá osale alué napu ruyame nílige napu Onorúgame anélige, napu 'ya bejtégame nile. 'Lige regá anime osale:
23244	MAT 2:6	Alé we'ká riógichi Beleni anilichi napu ju Jurea anilichi ejiro, pe u'kabi riógame ju alé Beleni, 'wéchigo najtékame kéréko me'tagá suwábaga we'ká riógachi, aléchigo ochérimili kame Wa'lula, alué napu ne'chí oyérame ralámuli israelita anilime repúmili ju abé i'libeko.
23246	MAT 2:8	'Liko alé we'ká riógichi Beleni júlale, 'lige anele: ―'Mi alé Belénichi simáwagó alué u'tátiri e'nemia pala ajtigá. 'Lige 'la rewisúká alué u'tátiri, 'liko yati juláwaká bilé rió ne'chí ruyéniliga, néchigó simémpá alemi e'nemia, 'lige 'we a'lá niramia aminami. (Eróreka pe me'lináliga anile alué u'tátiri.)
23247	MAT 2:9	'Lige gepusa alué ra'íchali napurigá anílige alué wa'lula Erore, 'liko yati simíbale alué «mago». 'Lige uchéchigo siné etele so'pilí. 'Lige alué so'pilí re'pami rewigáchimi neraga enale, bajchabemi enale napu e'yénale alué ralámuli «mago», 'mi alemi enale napu asale alué u'tátiri. 'Lige asíbale alué so'pilí alé amóbami neraga napu asale alué u'tátiri.
23248	MAT 2:10	Alué bakiá rió etesa alué so'pilí, asíriga ra'sálále.
23249	MAT 2:11	'Lige galírale sébaga etele alué u'tátiri a'bé bo'igó eyela ajtígichi María anilime. 'Liko chojkóbisiga jábale 'we a'lá nirame kórigá alué u'tátiri. 'Lige gajoni i'pule, alué gajónika pe e'karúgame mochígame nile kónilime asíriga najteme. 'Oro kógile, 'lige aminami o'kuítiri, 'lige aminami bilé tábiri 'we a'lá suwé júkame «mira» anilime.
23250	MAT 2:12	'Lige okoka bi'tigá alué «mago», Onorúgame remule, 'lige remugichi anele tabilé simánilile ku napu asálige alué Erore. Alekeri ku ejperélachi simíbale, se'wí boichí simárale.
23251	MAT 2:13	A'kinana napu'lige alué ralámuli «mago» ku ejperélachi simasa, José bilé santo ánjeli etele remuka. 'Lige alué ánjeli anele alué José: ―'Ma asísawa, yati simigá 'ma mutuka alué u'tátiri 'lige 'ma 'yúriwa mué upila, wamí Ejipto anilime we'é bo'ígichi simawa. Alé mochiwa napu'lige ne aní a'lige si. Eróreka alué u'tátiri 'yaga einámala me'lináliga. Alekeri júmasawa jena mochiga.
23252	MAT 2:14	'Lige José 'ma asísale 'lige u'tátiri mutule 'lige simile eyélatiri 'yuga, 'lige rukó júmasale, Ejipto simiba.
23254	MAT 2:16	Napu'lige alué Erore machisá alué ralámuli «mago» ku simíbaligo tabilé ruigá, asíriga ayoga rejpile. 'Liko nulale me'líniliga suwábaga u'kuchítiri oká bamígame go'nágana, alé we'ká riógichi Beleni o'chérigame, 'lige aminami alé a'bemi we'ká riógichi o'chérigimetiri. Alué ralámuli «mago» bajchá etéligame so'pilí anilía 'ma oká bamí nílekuru, alekeri me'linálile u'kuchítiri alué Erore oká bamígame 'lige ta'chó oká bamime.
23255	MAT 2:17	'Lige alarigá sébali ikile napurigá osale alué rió napu ruyame nile napu Onorúgame anélige napu Jeremíasi anilime nile, regá anime osilí:
23256	MAT 2:18	Suwábaga alué ralámuli alé we'ká riógichi Ramá mochígame asíriga akéturu 'we sewékame nalachi bilé mukí alué mukí Rakeli anilime asíriga nalá ajtigéturu 'kúchila na'temaka. 'Lige alué Rakeli tabilé najkíturu napurigá gu'íriwa, alué u'kuchítiri 'máchigo suwíligime.
23257	MAT 2:19	Napu'lige Erore mukusá a'kinana, José etele remuka bilé santo ánjeli. Onorúgame nuleme nile alué santo ánjeli. 'Lige alué José Ejipto asale. 'Lige anele alué santo ánjeli alué José:
23258	MAT 2:20	―'Ma asísawa, 'ma ku 'yúriwa ye u'tátiri 'lige eyélatiri, 'ma ku 'mi simawa Israeli anilichi. 'Máchigo suwíligame alué napu ye u'tátiri me'linálime nílige. Alekeri jípeko 'la júkuru ku 'mi alé simalia.
23260	MAT 2:22	'Lige napu'lige José machisá alué Erore inolá Arkelao anilime wa'lula karao alé Jurea anilichi ejiro, asíriga majale alué José, tabilé siminálile 'mi alé. 'Lige José remule Onorúgame. 'Lige Onorúgame 'we a'lá anele alué José napurigá Galilea anilichi ejiro 'lina simela, alekeri simile alué José alé Galilea anilichi ejiro.
23261	MAT 2:23	'Lige alé sebasa Nasareta anilichi we'ká riógichi simíbale ejperélimia. Alué 'ya mochígame ralámuli napu ruyame nílige, napu anele Onorúgame anile alé Nasarétachi bejtélimio alué Esusi. Anile «nasareno» anélime nímará Esusi.
23262	MAT 3:1	A'kinana we'ká bamí alué Juani napu ralámuli rewarame nílige, nawale alé Jurea anilime ejírochi napu ta'wesi galí jágichi nílige. 'Lige alé pee u'kume nile, 'lige ba'wí ename nile alé. 'Lige rejcholi ruwile alé sebasa.
23263	MAT 3:2	Anile: ―'Ma a'rewa alué chátiri 'nátili. 'Ma ku 'la na'tawa, 'máchigo pe 'we nawámili kame Onorúgame suwábaga ralámuli nulemia.
23264	MAT 3:3	Alué rió napu ruyame nílige napu anélige Onorúgame, 'we 'ya bejtégame nílige, alué napu Isaíasi anilime nile, alué 'sile osá alarigá nochamio alué Juani. Regá anime osale: Bilé ne'ome akerúguru alé napu pee u'kume nile. Regá e'wele ra'icháchane: «Newiwa bilé bowé Wa'lula Onorúgame. Newiwa bilé bowé 'la wajchígame.»
23265	MAT 3:4	'Lige alué Juani o'páchalaka kameyo anilime ajágame gupala newárigime nile. 'Lige wi'chí wasíbaligame nile. 'Lige ojchí go'yame nile alué Juani, 'lige aminami ijampre ba'wila melalo go'yame nile, alué napu jami nerúgame 'ínili.
23266	MAT 3:5	'Lige wamí 'naka we'ká riógachika Rusaleni anilíchika jsile ralámuli alué rejcholi akimea, 'lige we'kaná riógichika jsile alé Jurea anilichi ejiro mochígame. 'Lige abiena jsile uché bilena we'kaná riógame na'lebo 'nálige wa'lú bakó bo'ígichi ejperégame, Jorani anilime bakó.
23267	MAT 3:6	Napu'lige ralámuli ruisá 'we resí nokigá járome koriá, najkigá nokale napurigá Onorúgame 'la e'kámala, 'liko Juani rewarale alué ralámuli alé Jorani anilichi bakochi.
23268	MAT 3:7	'Lige jaré rió jurío sébale okaná chojkégame. Ye okaná chojkégame bariseo nile jaré, 'lige saruseo nile jaré. 'We benírame nile napurigá 'we a'lá gatewa bilé nóchali, a'boi 'lina tabiléchigo sébali olame nílekó. Alueka pe jsile najkigá napurigá rewarawa ba'wichí bokobuga Juánite. 'Lige Juani anele e'wele ra'íchaga: ―¡'Émika pe napurigá sinowí 'kúchila alarigá júkuru, asíriga 'yégame júkuru 'emi! ¿Chieri aníbeché júmasiwa napurigá tabilé gastigáriwa?
23270	MAT 3:9	'Émika Abraámi rijimala korime júkuru, alué 'we 'ya ajtígame, alekeri mayé 'emi Onorúgame 'la e'kamio. Tase alarigá na'tawa, tabilé chéré rekó rijimala nírige Abraámi. Onorúgameka pe napuyépiri ralámuli e'kame ju, pe 'la Onorúgame 'yuga 'nátame nísaká alué ralámuli. Onorúgame alarigá na'tásaká rejtétiri 'ma Abraámi rijimala gainámaleké.
23272	MAT 3:11	Neka pe iligá ba'wite rewaráguru, napurigá ralámuli etémala 'emi 'ma a'réligo alué chátiri 'nátili. Abé i'libeko uché bilé sebámala abéchigo najtékame me'tigá ne'chí. Alueka Onorúgame Alawala 'yámala ralámuli. Neka tabilé ikiáré napurigá ne alué rió akalá o'toa napurigá pioni neraga.
23273	MAT 3:12	Alueka 'ma wejpamoa chujkúkuru ri'ligó sonolá e'kósimia. 'Lige rakálaka 'ma gatémala bilena rekóachi, 'lige sonolaka 'ma e'kósamala na'ite. 'Lige tajsiné cho'mela alué na'í. Yeka pe tétali ju.
23274	MAT 3:13	'Lige sébale Esusi alé bakochi Jorani anilichi, alé Galilea anilíchika simile alué Esusi. 'Lige alé ilile Juani, 'lige Esusi najkile napurigá rewarawa alué Juánite.
23275	MAT 3:14	Napu'lige sebasa alué Esusi, 'lige Juánika tabilé rewaránilile alué Esusi, 'lige anele Juani alué Esusi: ―Ne 'nalina rewarárigame nímili júkuru muete. ¿Chonigá najkí mué napurigá ne mué rewarámala?
23276	MAT 3:15	'Lige Esusi anile: ―Abiena 'la julke mué ne'chí rewará. Onorúgameka larigá najkiame, 'la 'we a'lá sébali oliame júkuru napurigá najkí Onorúgame. 'Liko Juani rewarale alué Esusi.
23277	MAT 3:16	Napu'lige Esusi rewarásiga ba'ichí bokobuga 'lige ku ma'chínasa aminá suwemi, 'pa rewagachi 'ma i'púriga ilíbale 'lige Esusi etele Onorúgame Alawala 'pákana enágichi napuyeri bilé baloma neraga.
23281	MAT 4:3	'Lige Remónisika a'bé nawile 'yéginiliga Esusi, 'lige anele Remónisi alué Esusi: ―'La bijchiá Onorúgame Inolá níriká, baní gaináriwagó alué we'ká rejté.
23282	MAT 4:4	'Lige Esusi nejele: ―Onorúgame nila ra'íchali aní: «Tase pe go'ámecho go'gá ejperélamala ralámuli, abiena semátiri ra'íchali Onorúgame nila rejcholi 'nátaga ejperélamala ralámuli.»
23283	MAT 4:5	'Liko alué Remónisi Rusaleni o'tole Esusi 'lige asíriga re'pá ilígame wa'lú re'obachi amoba 'mórale,
23285	MAT 4:7	'Lige Esusi anile: ―Abiena regá aní Onorúgame nila ra'íchali: «Tabilé o'pochípua napurigá Onorúgame mué gu'írimala, mueka pe tonto neraga re'eme kame.»Onorúgameka tabilé najkí napurigá bilé tonto neraga o'pachípua.
23286	MAT 4:8	'Lige alué Remónisi uchéchigo siné o'tole Esusi bilena rabó re'pá ilígame,
23287	MAT 4:9	'lige anele alé o'tosá: ―'Nee, aka e'nébá bochígimi gawichí napu ma'chí 'lige suwábaga ralámuli etéru'é napu ekí mochí jena wijchimoba, aka e'nébá asíriga 'la suwétiri kámpá. 'Lige suwábaga ye 'yámala ne mué 'la chojkóbisiga iligá nirásaká mué ne'chí.
23288	MAT 4:10	'Lige Esúsika anele: ―'Mi simigá mué Satanasi, cha 'yégame ke. Regá aní Onorúgame ra'ichálila: «Pe alué Wa'lula Onorúgamecho 'la niraga etewa, pe alekecho 'la e'wiwa.»
23289	MAT 4:11	'Liko alué Remónisi 'ma waná simile alé Esusi ajtígichi. 'Liko yati neraga jsile santo ánjeli go'ame 'yamia Esusi, 'lige aminami gu'írimia.
23291	MAT 4:13	Tabiléchigo bejterálekó alé Nasareta anilichi, pe chebilena we'ká riógichi simile bejteramia Kapernaumi anilichi. Alé a'bé nile wa'lú ba'wí ilígichi. 'Yako alé sébale alué ralámuli israelita napu Sabuloni chojkégame nile, 'lige napu Neptalí chojkégame nile napu'lige bajchá sébalige alué ralámuli israelita alé Kanani. Makué oká chojkégame nile alué ralámuli israelita.
23292	MAT 4:14	Alueka alé simílekuru, alarigáchigo osáligime 'ya bejtégame rió Isaíasi anilime, napu ruyame nílige napu Onorúgame anélige alarigá ikimeo. Regá anime osale:
23293	MAT 4:15	Alué we'é Sabuloni anilime 'lige Neptalí anilime, napu wa'lú ba'wí ilí, alé simírame bowé bo'í, alé ju, alé napu Jorani anilime bakó bo'í, alemi napu bokuíme ju rayénali Jorani anilichi asiruga, napu jipe ju ejiro Galilea anilime, napu ejperégame nile ralámuli tabilé jurío.
23295	MAT 4:17	'Lige alé sebasa Esusi, a'lige kulí o'wínale rejcholi beniria. Regá anile: ―'Ma a'rewa alué resítiri nóchali. 'Ma amulí seba raweli napurigá Onorúgame suwábaga ralámuli nulémala. Alekeri 'ma ku 'la 'nátame gainawa.
23296	MAT 4:18	Esusi enale suweke wa'lú ba'wí ilígichi Galilea anilichi. 'Lige alué Esusi oká rió etele bi'lepi o'nógame. Bilé Simoni anilime nile. Oká rewégame nile alué Simoni, Pegro anilime nílechigó. 'Lige uché bileka Antresi anilime nile. 'Lige alué rió ba'ichíkana pa uchule alué morali ro'chí cha'pináliga alué morálite.
23299	MAT 4:21	'Lige abé a'mibemi e'yéniga Esusi uchéchigo jaré rió etele. Santiago anilime nile bilé, 'lige uché bilé Juani anilime nile. Sebereo 'kúchila nile alué oká rió. Bilé bárkochi mochile alué oká rió o'nola 'yuga morali napisua. 'Lige Esúsika bayele alué rió.
23300	MAT 4:22	'Lige 'ma a'rele alué barko o'nola 'yúriga, 'lige simíbale Esusi 'yuga.
23302	MAT 4:24	'Liko suwábaga ralámuli napu ichúrimi ejperégame nílige Siria anilichi 'ma akele alarigá nocha ajtigó Esusi. 'Lige a'pale suwábaga ralámuli napu ekí nayúkame nílige, jaré asíriga a'wágame o'kome, 'lige jaré u'kuchípala remónisi mochígame, 'lige jaré rekúpame, 'lige jaré sujírigame. 'Lige Esúsika 'ma suwábaga sa'wale.
23303	MAT 4:25	'Lige asíriga we'ká ralámuli najátale alué Esusi. Alé Galilea anilime ejiro mochígame, 'lige ejiro Rekápolisi mochígame ralámuli abiena najátale Esusi, 'lige Rusaleni mochígame ralámuli abiena najátale Esusi. 'Lige Jurea ejiro mochígame ralámuli abiena najátele Esusi. 'Lige alé bakochi Jorani na'lebo 'nálige 'omi niraga napu ma'chínami ju rayénali we'ká riógachi mochígame ralámuli abiena najátale Esusi.
23304	MAT 5:1	Napu'lige Esusi suwábaga ralámuli etesa, bilena rabomi simile 'lige asíbale alé rabomi. 'Lige alué oyérame ralámulika a'bé mochíbale.
23307	MAT 5:4	› Onorúgame 'we ganíliga eteme ju alué ralámuli napu jipe 'we seweka mochí, alué ralámuli 'we a'lá semati raweli 'yawa Onorúgamete.
23312	MAT 5:9	› Onorúgame 'we ganíliga eteme ju alué ralámuli napu gu'írime ju uché jaré ralámuli, napurigá alué uché jaré ralámuli 'la bi'lepi 'nátame nímala. Alué ralámulika regá anéwali Onorúgamete: «'Émika ne 'kúchila ju.»
23314	MAT 5:11	› Onorúgame 'we ganíliga eteme ju 'emi napu'lige resí anilíe ralámulite ne'chí oyérame kóriká, 'lige aminami 'we 'yégiga ra'ichasa alué ralámuli 'emi 'yuga napurigá sairúgame neraga.
23315	MAT 5:12	'We ra'sáligá mochíwaká napu'lige alarigá nokachi ralámuli, 'émika 'wéchigo 'la semátiri raweli narémili kame 'pa rewagachi. Alué chátiri ralámuli abiena cha olale alué 'ya ejperégame ralámuli napu ruyame nílige napu anele Onorúgame.
23316	MAT 5:13	› Jénaka bilé tétali ruyame ju. 'Émika pe napurigá oná ju. Napurigá 'we a'lá ajkágame newame ju go'ame, 'lige aminami napurigá tabilé bikamela sa'pá oná ajchésiga, 'émika gu'írame ju ralámuli napurigá tabilé aminabi resí nokísimala. Oná 'ma najsawísaká tabilé ra'ígame gainasa pecha sirbe nímalawé. Pecha uchéchigo ku 'la gainámalagó. 'Liko pe pálime nímala alué oná, 'lige ralámulika amoba e'yénamala re'keka. 'We a'lá na'tawa choniame ka ye tétali.
23317	MAT 5:14	› Jena uchéchigo bilé tétali ruwime ju. 'Émika napurigá ra'ósali ju jena wijchimoba. Bilena we'ká riógachi wa'lú gawichí amoba, pecha gainámili júkó napurigá chíbamala, abirigá ma'chí iliméleke senibí.
23318	MAT 5:15	Abiena tabilé rajeme ju ralámuli lámpara, 'lige pachárale elamia napu bo'í bilé gajoni, iligá uché bilena elame ju napu abé 'la ma'chígime rajisáré, napurigá suwábaga ralámuli galírale mochígame 'la ma'chígichi mochímala.
23319	MAT 5:16	Ye tétalika aniame ju 'we a'lá sébali olawa napu nulá Onorúgame, 'lige napu'lige etea ralámuli, 'we a'lá niraga etémala O'nó Onorúgame 'pa rewagachi ajtígame.
23320	MAT 5:17	› 'Émika bijchigi ne alué Moisesi nulalila suwábimia nawigó, 'lige abiena bijchigi 'emi ne nawigó suwábimia alué 'ya nerúgame rejcholi, napu ruyame nile alué ralámuli napu Onorúgame anélige. Neka pecha se'wí pamia nawako alué nulalí nibilé alué ra'íchali rejcholi. Neka nawákuru ralámuli gu'írimia napurigá 'la námamala ralámuli alué nulalí.
23321	MAT 5:18	Neka 'la bijchiá aníguru, bijí 'la bo'ígichi ye gawí 'lige rewagátiri, tabilé 'wesi osilí bujéwili ju alué ra'íchali Onorúgame nila, napusí 'ma sébili ikí napu sébili ikimeli ju jena wijchimoba.
23322	MAT 5:19	Alekeri napu'lige bilé rió tabilé e'wasa napurigá aní alué nulalí, 'lige uché jaré ralámuli sulisa napurigá alué ralámuli tabilé e'wámala alué nulalí, 'liko alué rió ta'mé najtékame nímala napu'lige Onorúgame nulechi alué ralámuli. Bilé rió 'we a'lá e'wame nísaká napurigá aní alué nulalí, 'lige benírame nisa uché jaré ralámuli napurigá a'chigóriga nochámala, 'liko alué rió asíriga najtékame nímala napu'lige Onorúgame nulechi alué ralámuli.
23323	MAT 5:20	Neka anéguru 'emi: Alué bariseo 'lige alué Moisesi nila nulalila benírame, 'we ra'íchame ju Onorúgame nulalila tabiléchigo sébali olame júkó rekó lanime ke. 'Emi tabilé e'wásaká napu nulá Onorúgame me'tagá alué bariseo 'lige alué Moisesi nila nulalí benírame, Onorúgame tabilé nulémala 'emi.
23324	MAT 5:21	› 'Emi 'we a'lá machí regá anélirigo alué 'ya mochígame: «Tase me'ligá ilírowa ralámuli. Apiépiri rió uché bilé rió me'lisá, alueka wa'lú gastigo rewimeli ju.»
23325	MAT 5:22	Neka regáchigo anígó: Apiépiri rió napu ayóniga eté uché jaré ralámuli, abiena wa'lú gastigo 'yáwili ju Onorúgamete rekó ta me'ae. 'Lige bilé ralámuli tabilé 'la ra'ichasa uché jaré ralámuli olagá, alueka gastigáriwili ju alué e'wélalate napu nuleme ju ralámuli jurío. 'Lige bilé rió anesa chebilé rió: «Mueka pecha najtékame júkó, mueka pe tonto ju», alué alanímeká gastigáriwili ju Onorúgamete na'ichí e'kósiga 'légana injiérnochi.
23326	MAT 5:23	› Alekeri, go'ame o'ká simisá mué alé mésachi napu Onorúgame go'ame i'lime ju, 'lige alé sebasa nelasa mué, mué bo'né se'winá oláligo uché bilé rió,
23327	MAT 5:24	'liko abalé a'rélime júkuru alué go'ame 'na o'weka neraga napu ilí alué mesa. 'Lige alé a'resa, ku 'mi simibóká gatewa alué rió 'yuga. Napu'lige 'ma 'la sébali gatesa, a'lige kuka simibóká, a'lige kulí jawáwaká alué go'ame alé mésachi.
23328	MAT 5:25	› Mué se'winá 'sisa bilé rió 'yuga, 'lige alué rió wa'lúlachi nejímala mué, 'liko ta'chó seba 'we a'lá gatélime júkuru. Alué riote nejísiga mué alé wa'lúlachi, 'liko galírale bajcháwili ju mué.
23329	MAT 5:26	Ne 'la aní mué tabilé ma'chínimio. Napu'lige 'ma suwábaga najtétasa mué napu ekí goblala alué wa'lula, a'lige kulí ma'chínamala mué.
23331	MAT 5:28	Neka regáchigo anígó: Bilé rió rekó tabilé gochié uché bilé mukí 'yuga, 'lige pe 'we 'yuga gochináliga etesa 'liko alué rioka 'ma resítiri alawégame nímili júkuru rekó ta 'yuga gochié.
23332	MAT 5:29	› Chátiri na'tasa mué alieti etega, 'liko ma'chí pápua alué busí 'lige pápuaká. Abé 'la nímala pe busílacho we'kawa mué, tabilé 'la ju suwábaga mué sa'pala 'légana injiérnochi pasía.
23333	MAT 5:30	'Lige alué mué sekala wajtoná ilígame 'sísaká napurigá nochawa alué resítiri nóchali, 'ma rejpúniga pápua. Abé 'la kéréko seká we'kawa mué, tabilé 'la ju suwábaga mué sa'pala 'légana injiérnochi pasía.
23334	MAT 5:31	› Abiena anime nile 'ya mochígame: «Bilé rió mukí a'resa bo'né 'yula, 'liko bilé apeli i'lime júkuru anigá 'ma a'réguru mué mukí.»
23335	MAT 5:32	Neka uché bilé rejcholi ruwimela. Bilé rió bo'né upila a'resa, 'lige alué mukí uché bilé rió rewisá, 'liko alué mukí wa'lú resítiri alawégame nímala. Alué bajchá ajtígame rió chojkila nímala chonigá a'reme ju mukí. Alué nujubá ajtígame rioka abiena tabilé 'la nóchame kárélamala. Alué mukí tabilé alué rió nila ju. 'Lige alué mukí se'nú rió 'yuga gochime nisa ta'chó a'relía alué bajchabé riote, 'liko alué rioka tabilé resítiri alawégame gainámala rekó alué mukí a'rigé.
23336	MAT 5:33	› Abiena 'we a'lá machí 'emi regá anélirigo alué 'ya mochígame: «Onorúgame e'negá ajtí 'la sébali olamio ne, alekeri 'la sébali olámala ne.»
23337	MAT 5:34	Tase aniboa: «Onorúgame 'la e'negá ajtí alekeri 'la sébali olámala ne.» Pe 'la sébali olawa. 'Lige tase aniboa: «'La sébali olámala ne, 'la e'negá ajtigame rewagá.» Tase regá aniboa: «Alé rewagachi nulá ajtigame Onorúgame.»
23338	MAT 5:35	Tase aniboa: «Gawí 'la machí 'la sébali olamio ne.» Tase aniboa alieti, gawika kame napu teka ajtí Onorúgame. 'Lige tase alarigá aniboa: «Rusalénika 'we a'lá machí 'la sébali olámala ne.» Tase alarigá aniboa alué Rusalénika Onorúgame nila kame.
23339	MAT 5:36	Tase aniboa: «Ne bo'né mo'ola 'la machiame 'we a'lá sébali olamio ne.» Tase alarigá aniboa mueka pecha gainámalagó newá rosákame o chókame mué bo'né gupala, nibilé bi'lepi gupá.
23340	MAT 5:37	Napu'lige 'la sébali olámorisá mué, 'la sébali olawa. Tabilé gainásaká sébali olá, pe aniboa: «Tabilé ikíromala ne.» Tabilé siné 'yégili rupoa. 'Yégiliká pe Remónisi ra'ichálila ju.
23341	MAT 5:38	› Abiena 'we a'lá machí 'emi regá aníligo alué 'ya mochígame: «Bilé ralámuli busila ma'chí pasa uché bilé rió, 'liko a'chigóriga oliame júkuru alué ralámuli. Bilé ralámuli ramé o'linasa uché bilé rió, 'liko a'chigóriga o'linálime júkuru alué rió ramalá.»
23342	MAT 5:39	Neka regá aní: «Tase ayóniwa bilé rió 'we nejkome. Bilé rió nejchósaká bilena banichí, uchéchigo bilena gu'líwaká napurigá uché bilena banachí o'chómala.
23343	MAT 5:40	Bilé rió bujénasaká mué o'páchala, yati 'yáwaká, 'lige abiena 'yáwachigó alué we'lí o'pacha o'páchiga inálime.
23344	MAT 5:41	Sontalo rejósaká napurigá o'toboa bilé tábiri bilé mili metro mejká, mueka abéchigo noli oká mili metro o'tobóká.
23345	MAT 5:42	Apiépiri ralámuli táachi tábiri, yati 'yáwaká. Bilé ralámuli tanega tásaká bilé tábiri, yati tanéwaká.»
23346	MAT 5:43	› Abiena 'we a'lá machí 'emi regá anélirigo alué 'ya mochígame: «'La galewa mué amígola, 'lige tase galewa mué saíla.»
23347	MAT 5:44	Neka regá aní: 'La 'we a'lá galewa mué saíla. 'La 'we a'lá gu'íriwa alué ralámuli, alué napu tabilé ganílime ju 'emi 'yuga. 'La tániwa Onorúgame napurigá Onorúgame 'la gu'írimala alué chátiri ra'íchame ralámuli, abiena alué napu cha nokame ralámuli ju 'emi 'yuga.