23214	MAT 1:1	Jena apélichi uchú suwábaga ralámuli rewalá, alué napu Esukristo rijimala nílige, alué napu 'ya mochígame nílige Esukristo ta'chó ochérachi. Alué Rabí 'lige Abraámi abiena rijimala nile alué Esukristo, alué ralámulika 'we 'ya ejperégame nílechigó ta'chó ochérichi Esukristo.
23216	MAT 1:3	'Lige Juraka Páresi o'nola nile, 'lige abiena Sárachigó. Alué Páresi 'lige Sara eyélaka Tamari anilime nile. 'Lige Páresika Esromi o'nola nile. 'Lige Esrómika Arami o'nola nile.
23218	MAT 1:5	'Lige Salmónika Bosi o'nola nile. 'Lige Bosi eyélaka Rajabi anilime nile. 'Lige Bósika Oberi o'nola nile. 'Lige Oberi eyélaka Ruti anilime nile. 'Lige Obérika Isaí o'nola nile.
23219	MAT 1:6	'Lige Isaíka alué wa'lula Rabí o'nola nile. 'Lige Rabika Salomoni o'nola nile. 'Lige Salomoni eyélaka Uríasi anilime rió 'yula nile.
23229	MAT 1:16	Akóboka José o'nola nile alué napu María 'yula nílige. 'Lige alué Maríaka Esusi eyela nile, alué napu Kristo anilime ju. (Krístoka aniame ju Onorúgamete julárigame. Jípeko Esukristo anilime júkuru.)
23231	MAT 1:18	Jipe 'la ruimé ne churigá ochériligo Esukristo: Maríaka tárigame nílekuru José 'yuga newímili nile, 'lige tabilé 'cho 'yuga gojchichi José alué María 'yuga, alué María 'ma wa'lú rojparale u'tátiri ajchágame nile rojpachí, Onorúgame Alawala 'sile napurigá rojparámala alué María.
23232	MAT 1:19	'Lige José tabilé che ikisá nílele chu'simia. Alué Joseka uché bilé rió 'yuga gojchíligo mayele alué María. Tabiléchigo che aníleko, 'we a'lá ralámuli nile alué José, alué Joseka tabilé chojkila neraga che'wánilile alué María. Alué Joseka tabilé najkile napurigá chijunámala alué María uché jaré ralámuli 'yuga. Alekeri tabilé che aninálile, 'lige tabilé newima olale alué mukí 'yuga.
23233	MAT 1:20	'Lige 'we 'nátale alarigá 'simia, 'lige bilé rukó remule bilé santo ánjeli. 'Lige alué santo ánjeli anele alué José: ―Mué José, mueka Rabí rijimala júkuru, alué 'we 'ya bejtégame. Tase majawa newía alué María 'yuga. Alué napu ranélimili ju María, alueka pecha bilé rió ranala nímalagó, pe Onorúgame Alawala 'sile napurigá ochéramala alué u'tátiri.
23235	MAT 1:22	Suwábaga alarigá ikile napurigá anílige Onorúgame. Alué rió napu ruyame nile napu Onorúgame anele regá anile:
23236	MAT 1:23	Bilé mukí tabilé 'wesi rió 'yuga asigá pe bi'neli asigá rojparámala u'tátiri ajchágame nímala. 'Lige ochéramala alué u'tátiri, 'lige Emanueli anilime nímala. Emanuélika pe aniame ju «Onorúgame 'la ramué 'yuga ajtí.»
23237	MAT 1:24	Napu'lige José bujsasa, alarigá 'sile napurigá nulélige alué santo ánjeli alué napu Onorúgame júlale. 'Liko alué José 'ma o'tole María bo'né bejtélachi napurigá bo'né 'yula neraga.
23238	MAT 1:25	Tabiléchigo 'yuga gojchile ko ta'chó ochérachi alué u'tátiri, 'lige 'ma ochérasa alué u'tátiri, Joseka Esusi anilime rewá ajchele alué u'tátiri.
23239	MAT 2:1	Esúsika Beleni anilichi ochérale, alé ejiro Jurea anilichi. Esúsika ochérale napu'lige Erore wa'lula nulame kachi alé alué we'é bo'ígichi. 'Lige alé we'ká riógichi Rusaleni anilichi sébale jaré rió so'pilí 'we machime. «Mago» anilime nile alué rió yolí ra'íchaga. 'Lige 'nákatu napu rayénali ma'chíname ju alé Rusaleni asiruga, aleka neraga jsile alué rió.
23240	MAT 2:2	'Lige alué ralámuli «mago» alé we'ká riógichi Rusaleni sébaga rukele alué wa'lula Erore: ―¿Koche ajtí alué wa'lula ralámuli jurío nuleme alué napu kulí ochérale? Alé 'nákatu napu rayénali ma'chíname ju jena Rusaleni asiruga aleka enágame etératuru bilé so'pilí, 'lige alué so'pilika pe ruyame ju 'ma ochériligo alué napu Wa'lula nímili ju. Alekeri jsirúpá ramué 'we a'lá nirániliga.
23242	MAT 2:4	'Lige alué wa'lula Erore suwábaga balé e'wélala bayele, 'lige aminami alué e'wélala Moisesi nila nulalí benírame abiena bayéleru. 'Lige rukele koche ochérimili níliga alué Kristo, alué napu Onorúgame julámili nílige.
23243	MAT 2:5	'Lige anile alué ralámuli: ―Alé Beleni anilichi ochéramili ke, alé napu Jurea anilime ejiro ju. Alarigá osale alué napu ruyame nílige napu Onorúgame anélige, napu 'ya bejtégame nile. 'Lige regá anime osale:
23244	MAT 2:6	Alé we'ká riógichi Beleni anilichi napu ju Jurea anilichi ejiro, pe u'kabi riógame ju alé Beleni, 'wéchigo najtékame kéréko me'tagá suwábaga we'ká riógachi, aléchigo ochérimili kame Wa'lula, alué napu ne'chí oyérame ralámuli israelita anilime repúmili ju abé i'libeko.
23245	MAT 2:7	'Liko alué wa'lula Erore alué ralámuli «mago» bayele. Alué Eróreka tabilé najkile napurigá uché jaré ralámuli machimela alué rió 'yuga ra'ichálichi. 'Liko rukele chiéniko kachi ma'chíniliga alué so'pilí.
23246	MAT 2:8	'Liko alé we'ká riógichi Beleni júlale, 'lige anele: ―'Mi alé Belénichi simáwagó alué u'tátiri e'nemia pala ajtigá. 'Lige 'la rewisúká alué u'tátiri, 'liko yati juláwaká bilé rió ne'chí ruyéniliga, néchigó simémpá alemi e'nemia, 'lige 'we a'lá niramia aminami. (Eróreka pe me'lináliga anile alué u'tátiri.)
23247	MAT 2:9	'Lige gepusa alué ra'íchali napurigá anílige alué wa'lula Erore, 'liko yati simíbale alué «mago». 'Lige uchéchigo siné etele so'pilí. 'Lige alué so'pilí re'pami rewigáchimi neraga enale, bajchabemi enale napu e'yénale alué ralámuli «mago», 'mi alemi enale napu asale alué u'tátiri. 'Lige asíbale alué so'pilí alé amóbami neraga napu asale alué u'tátiri.
23249	MAT 2:11	'Lige galírale sébaga etele alué u'tátiri a'bé bo'igó eyela ajtígichi María anilime. 'Liko chojkóbisiga jábale 'we a'lá nirame kórigá alué u'tátiri. 'Lige gajoni i'pule, alué gajónika pe e'karúgame mochígame nile kónilime asíriga najteme. 'Oro kógile, 'lige aminami o'kuítiri, 'lige aminami bilé tábiri 'we a'lá suwé júkame «mira» anilime.
23251	MAT 2:13	A'kinana napu'lige alué ralámuli «mago» ku ejperélachi simasa, José bilé santo ánjeli etele remuka. 'Lige alué ánjeli anele alué José: ―'Ma asísawa, yati simigá 'ma mutuka alué u'tátiri 'lige 'ma 'yúriwa mué upila, wamí Ejipto anilime we'é bo'ígichi simawa. Alé mochiwa napu'lige ne aní a'lige si. Eróreka alué u'tátiri 'yaga einámala me'lináliga. Alekeri júmasawa jena mochiga.
23252	MAT 2:14	'Lige José 'ma asísale 'lige u'tátiri mutule 'lige simile eyélatiri 'yuga, 'lige rukó júmasale, Ejipto simiba.
23253	MAT 2:15	Wamí 'mi alé Ejipto mochile napusí Erore mukusá. Onorúgame 'ya anile alarigá ikimeo. Alekeri lakile napurigá osale bilé rió napu ruyame nile napu anélige Onorúgame. Regá anile: «Neka bayékuru ne inolá alé Ejipto ajtígachi.»
23254	MAT 2:16	Napu'lige alué Erore machisá alué ralámuli «mago» ku simíbaligo tabilé ruigá, asíriga ayoga rejpile. 'Liko nulale me'líniliga suwábaga u'kuchítiri oká bamígame go'nágana, alé we'ká riógichi Beleni o'chérigame, 'lige aminami alé a'bemi we'ká riógichi o'chérigimetiri. Alué ralámuli «mago» bajchá etéligame so'pilí anilía 'ma oká bamí nílekuru, alekeri me'linálile u'kuchítiri alué Erore oká bamígame 'lige ta'chó oká bamime.
23255	MAT 2:17	'Lige alarigá sébali ikile napurigá osale alué rió napu ruyame nile napu Onorúgame anélige napu Jeremíasi anilime nile, regá anime osilí:
23258	MAT 2:20	―'Ma asísawa, 'ma ku 'yúriwa ye u'tátiri 'lige eyélatiri, 'ma ku 'mi simawa Israeli anilichi. 'Máchigo suwíligame alué napu ye u'tátiri me'linálime nílige. Alekeri jípeko 'la júkuru ku 'mi alé simalia.
23259	MAT 2:21	'Lige asísale alué José 'lige u'tátiri o'tole 'lige eyélatiri ku 'mi alé Israeli anilichi.
23261	MAT 2:23	'Lige alé sebasa Nasareta anilichi we'ká riógichi simíbale ejperélimia. Alué 'ya mochígame ralámuli napu ruyame nílige, napu anele Onorúgame anile alé Nasarétachi bejtélimio alué Esusi. Anile «nasareno» anélime nímará Esusi.
23264	MAT 3:3	Alué rió napu ruyame nílige napu anélige Onorúgame, 'we 'ya bejtégame nílige, alué napu Isaíasi anilime nile, alué 'sile osá alarigá nochamio alué Juani. Regá anime osale: Bilé ne'ome akerúguru alé napu pee u'kume nile. Regá e'wele ra'icháchane: «Newiwa bilé bowé Wa'lula Onorúgame. Newiwa bilé bowé 'la wajchígame.»
23265	MAT 3:4	'Lige alué Juani o'páchalaka kameyo anilime ajágame gupala newárigime nile. 'Lige wi'chí wasíbaligame nile. 'Lige ojchí go'yame nile alué Juani, 'lige aminami ijampre ba'wila melalo go'yame nile, alué napu jami nerúgame 'ínili.
23268	MAT 3:7	'Lige jaré rió jurío sébale okaná chojkégame. Ye okaná chojkégame bariseo nile jaré, 'lige saruseo nile jaré. 'We benírame nile napurigá 'we a'lá gatewa bilé nóchali, a'boi 'lina tabiléchigo sébali olame nílekó. Alueka pe jsile najkigá napurigá rewarawa ba'wichí bokobuga Juánite. 'Lige Juani anele e'wele ra'íchaga: ―¡'Émika pe napurigá sinowí 'kúchila alarigá júkuru, asíriga 'yégame júkuru 'emi! ¿Chieri aníbeché júmasiwa napurigá tabilé gastigáriwa?
23270	MAT 3:9	'Émika Abraámi rijimala korime júkuru, alué 'we 'ya ajtígame, alekeri mayé 'emi Onorúgame 'la e'kamio. Tase alarigá na'tawa, tabilé chéré rekó rijimala nírige Abraámi. Onorúgameka pe napuyépiri ralámuli e'kame ju, pe 'la Onorúgame 'yuga 'nátame nísaká alué ralámuli. Onorúgame alarigá na'tásaká rejtétiri 'ma Abraámi rijimala gainámaleké.
23272	MAT 3:11	Neka pe iligá ba'wite rewaráguru, napurigá ralámuli etémala 'emi 'ma a'réligo alué chátiri 'nátili. Abé i'libeko uché bilé sebámala abéchigo najtékame me'tigá ne'chí. Alueka Onorúgame Alawala 'yámala ralámuli. Neka tabilé ikiáré napurigá ne alué rió akalá o'toa napurigá pioni neraga.
23277	MAT 3:16	Napu'lige Esusi rewarásiga ba'ichí bokobuga 'lige ku ma'chínasa aminá suwemi, 'pa rewagachi 'ma i'púriga ilíbale 'lige Esusi etele Onorúgame Alawala 'pákana enágichi napuyeri bilé baloma neraga.
23278	MAT 3:17	'Lige bilé ra'íchame anile 'pa rewigáchika. Regá anile: ―Ye júkuru ne Inolá napu 'we galé ne. Asíriga 'la ganíliga ajtí ne alué 'yuga.
23279	MAT 4:1	'Liko Onorúgame Alawálate o'tóleru Esusi 'mi bilena tabilé riógachi. Remónisika 'we 'yégali olánilile Esusi napurigá Esusi tabilé 'la nochámala.
23281	MAT 4:3	'Lige Remónisika a'bé nawile 'yéginiliga Esusi, 'lige anele Remónisi alué Esusi: ―'La bijchiá Onorúgame Inolá níriká, baní gaináriwagó alué we'ká rejté.
23287	MAT 4:9	'lige anele alé o'tosá: ―'Nee, aka e'nébá bochígimi gawichí napu ma'chí 'lige suwábaga ralámuli etéru'é napu ekí mochí jena wijchimoba, aka e'nébá asíriga 'la suwétiri kámpá. 'Lige suwábaga ye 'yámala ne mué 'la chojkóbisiga iligá nirásaká mué ne'chí.
23288	MAT 4:10	'Lige Esúsika anele: ―'Mi simigá mué Satanasi, cha 'yégame ke. Regá aní Onorúgame ra'ichálila: «Pe alué Wa'lula Onorúgamecho 'la niraga etewa, pe alekecho 'la e'wiwa.»
23289	MAT 4:11	'Liko alué Remónisi 'ma waná simile alé Esusi ajtígichi. 'Liko yati neraga jsile santo ánjeli go'ame 'yamia Esusi, 'lige aminami gu'írimia.
23292	MAT 4:14	Alueka alé simílekuru, alarigáchigo osáligime 'ya bejtégame rió Isaíasi anilime, napu ruyame nílige napu Onorúgame anélige alarigá ikimeo. Regá anime osale:
23293	MAT 4:15	Alué we'é Sabuloni anilime 'lige Neptalí anilime, napu wa'lú ba'wí ilí, alé simírame bowé bo'í, alé ju, alé napu Jorani anilime bakó bo'í, alemi napu bokuíme ju rayénali Jorani anilichi asiruga, napu jipe ju ejiro Galilea anilime, napu ejperégame nile ralámuli tabilé jurío.
23297	MAT 4:19	'Lige anele Esusi alué oká rió: ―Jeka simasi ne'chí 'yuga. Jípeko 'emi nokimela ralámuli gu'iria buyana chátiri bowechi e'yéname.
23298	MAT 4:20	'Lige alué oká rió a'rele alué morali 'lige simíbale alué Esusi 'yuga.
23299	MAT 4:21	'Lige abé a'mibemi e'yéniga Esusi uchéchigo jaré rió etele. Santiago anilime nile bilé, 'lige uché bilé Juani anilime nile. Sebereo 'kúchila nile alué oká rió. Bilé bárkochi mochile alué oká rió o'nola 'yuga morali napisua. 'Lige Esúsika bayele alué rió.
23300	MAT 4:22	'Lige 'ma a'rele alué barko o'nola 'yúriga, 'lige simíbale Esusi 'yuga.
23301	MAT 4:23	Esusi bochígimi eyénale alé Galilea anilichi ejiro. Napu ekiná we'ká riógichi Esusi ruwile Onorúgame ra'ichálila ra'íchali 'lige napu ekiná u'kuchí jurío re'obálachi alé «sinagoga» anilichi. 'We a'lá semáriga ruwile alué ra'íchali churigá nulamio Onorúgame. 'Lige suwábaga ralámuli sa'wale napu ekí nayúkame nile.
23302	MAT 4:24	'Liko suwábaga ralámuli napu ichúrimi ejperégame nílige Siria anilichi 'ma akele alarigá nocha ajtigó Esusi. 'Lige a'pale suwábaga ralámuli napu ekí nayúkame nílige, jaré asíriga a'wágame o'kome, 'lige jaré u'kuchípala remónisi mochígame, 'lige jaré rekúpame, 'lige jaré sujírigame. 'Lige Esúsika 'ma suwábaga sa'wale.
23303	MAT 4:25	'Lige asíriga we'ká ralámuli najátale alué Esusi. Alé Galilea anilime ejiro mochígame, 'lige ejiro Rekápolisi mochígame ralámuli abiena najátale Esusi, 'lige Rusaleni mochígame ralámuli abiena najátale Esusi. 'Lige Jurea ejiro mochígame ralámuli abiena najátele Esusi. 'Lige alé bakochi Jorani na'lebo 'nálige 'omi niraga napu ma'chínami ju rayénali we'ká riógachi mochígame ralámuli abiena najátale Esusi.
23304	MAT 5:1	Napu'lige Esusi suwábaga ralámuli etesa, bilena rabomi simile 'lige asíbale alé rabomi. 'Lige alué oyérame ralámulika a'bé mochíbale.
23306	MAT 5:3	Regá anile Esusi: ―Onorúgameka 'we ganíliga eteme ju (yolí ra'íchagaká ‹‹dichoso›› anime chujkú) alué ralámuli 'la machime rokárikó Onorúgame a'walila. Onorúgame 'we a'lá nulémala alué ralámuli.
23307	MAT 5:4	› Onorúgame 'we ganíliga eteme ju alué ralámuli napu jipe 'we seweka mochí, alué ralámuli 'we a'lá semati raweli 'yawa Onorúgamete.
23309	MAT 5:6	› Onorúgame 'we ganíliga eteme ju alué ralámuli napu 'we a'lá bijchiá e'wánilime ju napu Onorúgame nulame ju. Onorúgameka 'we a'lá nabí gu'írimala alué ralámuli napurigá 'la bi'lepi na'támala senibí Onorúgame 'yuga.
23311	MAT 5:8	› Onorúgame 'we ganíliga eteme ju alué ralámuli napu Onorúgame 'yuga 'nátame ju. Bilé rawé etémala Onorúgame alué ralámuli.
23314	MAT 5:11	› Onorúgame 'we ganíliga eteme ju 'emi napu'lige resí anilíe ralámulite ne'chí oyérame kóriká, 'lige aminami 'we 'yégiga ra'ichasa alué ralámuli 'emi 'yuga napurigá sairúgame neraga.
23315	MAT 5:12	'We ra'sáligá mochíwaká napu'lige alarigá nokachi ralámuli, 'émika 'wéchigo 'la semátiri raweli narémili kame 'pa rewagachi. Alué chátiri ralámuli abiena cha olale alué 'ya ejperégame ralámuli napu ruyame nílige napu anele Onorúgame.
23316	MAT 5:13	› Jénaka bilé tétali ruyame ju. 'Émika pe napurigá oná ju. Napurigá 'we a'lá ajkágame newame ju go'ame, 'lige aminami napurigá tabilé bikamela sa'pá oná ajchésiga, 'émika gu'írame ju ralámuli napurigá tabilé aminabi resí nokísimala. Oná 'ma najsawísaká tabilé ra'ígame gainasa pecha sirbe nímalawé. Pecha uchéchigo ku 'la gainámalagó. 'Liko pe pálime nímala alué oná, 'lige ralámulika amoba e'yénamala re'keka. 'We a'lá na'tawa choniame ka ye tétali.
23320	MAT 5:17	› 'Émika bijchigi ne alué Moisesi nulalila suwábimia nawigó, 'lige abiena bijchigi 'emi ne nawigó suwábimia alué 'ya nerúgame rejcholi, napu ruyame nile alué ralámuli napu Onorúgame anélige. Neka pecha se'wí pamia nawako alué nulalí nibilé alué ra'íchali rejcholi. Neka nawákuru ralámuli gu'írimia napurigá 'la námamala ralámuli alué nulalí.
23321	MAT 5:18	Neka 'la bijchiá aníguru, bijí 'la bo'ígichi ye gawí 'lige rewagátiri, tabilé 'wesi osilí bujéwili ju alué ra'íchali Onorúgame nila, napusí 'ma sébili ikí napu sébili ikimeli ju jena wijchimoba.
23324	MAT 5:21	› 'Emi 'we a'lá machí regá anélirigo alué 'ya mochígame: «Tase me'ligá ilírowa ralámuli. Apiépiri rió uché bilé rió me'lisá, alueka wa'lú gastigo rewimeli ju.»