23214	MAT 1:1	Ñaã nixĩ ga yema nuxcümaxü̃güxü̃ ga duü̃xü̃gü ga Ngechuchu ya Cristu natanüwa ngóxü̃. Rü yematanüwa rü Dabí nixĩ ga wüxi, rü Abráü̃ nixĩ ga to.
23218	MAT 1:5	Rü Charmóü̃ rü Boónatü nixĩ, rü Raá iyixĩ ga naẽ. Rü nüma ga Boó rü Obénatü nixĩ, rü nae rü Rux iyixĩ. Rü nüma ga Obé rü Ichaxínatü nixĩ.
23225	MAT 1:12	Rü yexguma Babiróniãwa Yudíugüxü̃ nagagüguwena, rü Yeconía nane ga Charatíe nabu. Rü nüma ga Charatíe rü Chorobabénatü nixĩ
23233	MAT 1:20	Rü yexguma yemagu ínaxĩnüyane, rü wüxi ga daxũcü̱̃ã̱x ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃, rü nanegüwa naxcèx nango̱x rü namaã nidexa. Rü ñanagürü nüxü̃: —Pa Yúche Pa Dabítanüxü̃x, ¡tãxṹ i ngĩxü̃ cuxoxü̃ i María na ngĩmaã cuxãmaxü̃! Erü Tupanaãẽ i Üünexü̃ ngĩxna ĩnüxü̃gagu nixĩ i naxãxãcüxü̃.
23234	MAT 1:21	—Rü ngĩma tá ngĩxü̃́ nangẽxma ya wüxi ya ngine, rü cuma rü tá Ngechuchugu cunaxüéga. Rü ngẽma nae̱ga rü ‘maxẽẽruxü̃’ ñaxüchiga nixĩ, erü nüma tá norü pecadugüwa ínananguxü̃xẽẽ i norü duü̃xü̃gü —ñanagürü.
23236	MAT 1:23	“Rü tá tauemacü ngĩxü̃ inayarütaxu i ngẽma nge i taguma yatüxü̃ cuèxcü. Rü tá nayatü. Rü Emanue̱ tá nixĩ i nae̱ga. Rü ngẽma nae̱ga rü ‘Tupana tatanüwa nangu’, ñaxü̃chiga nixĩ”, ñanagürü.
23237	MAT 1:24	Rü yexguma pewa nabèi̱ãchigu ga Yúche, rü nanaxü ga yema Tupanaãrü orearü ngeruü̃ ga daxũcü̱̃ã̱x namaã nüxü̃ ixuxü̃. Rü Maríamaã naxãmèx.
23240	MAT 2:2	Rü duü̃xü̃güna nacagüe, rü ñanagürügü: —¿Ngextá nixĩ i nangẽxmaxü̃ ya yima Yudíugüarü ãẽ̱xgacü ya ngexwacèx bucü? Toma rü yéama tochiü̃ãnewa nüxü̃ tadau ya norü woramacuri rü ngẽmacèx núma taxĩ na nüxü̃ tayarücuèxüü̃güxü̃cèx —ñanagürügü.
23242	MAT 2:4	Rü yexguma ga ãẽ̱xgacü ga Erode rü naxcèx nangema ga guxü̃ma ga paigüarü ãẽ̱xgacügü rü ngúexẽẽruü̃gü ga ore ga mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃. Rü nüxna naca, rü ñanagürü: —¿Ngexta nixĩ i nabuégaxü̃ ya Cristu? —ñanagürü.
23243	MAT 2:5	Rü nümagü nanangãxü̃gü, rü ñanagürügü: —Nuã Yudéaanewa ngẽxmane ya ĩãne ya Beréü̃gu tá nixĩ i nabuxü̃. Yerü nuxcümaü̃cü ga Tupanaãrü orearü uruü̃ rü nachiga nanaxümatü, rü ñanagürü ga yema ore:
23244	MAT 2:6	“Rü Beréü̃ ya ĩãne ya Yudéaanewa ngẽxmane, rü yima rü tama wüxi ya ngexnerüǘnemare ya ĩãne nixĩ, erü nagu tá nabu i ngẽma ãẽ̱xgacü i taxü̃ i Cristu. Rü nüma tá nüxna nadau i guxü̃ma i Tupanaãrü duü̃xü̃gü i Yudíugü”, ñanagürü.
23246	MAT 2:8	Rü ñu̱xũchi ga Erode rü Beréü̃wa nanamugü ga yema yatügü. Rü ñanagürü nüxü̃: —¡Rü nge̱ma pexĩ rü meã naxcèx peyadèu̱x i ngẽma buxü̃. Rü ngẽxguma nüxü̃ ipeyangauxgu rü chomaã nüxü̃ pixu na choma rü ta nge̱ma chaxũxü̃cèx, na nüxü̃ chayarücuèxüü̃xü̃cèx i ngẽma buxü̃! —ñanagürü.
23247	MAT 2:9	Rü yexguma yema orexü̃ naxĩnüẽguwena, rü inaxĩãchi ga yema yatügü. Rü guma woramacuri ga noxri nüxü̃ nadaugücü rü napẽ́xegu nixũchigü rü ñu̱xmata guma bucü ga Ngechuchu íyexmaxü̃e̱tüwa nangu. Rü yéma nayachaxãchi.
23248	MAT 2:10	Rü yexguma guma woramacurixü̃ nadaugügu ga yema yatügü, rü poraãcü nataãẽgü.
23249	MAT 2:11	Rü nagu nichocu ga guma ĩ ga nawa nayexmane, rü yexma nüxü̃ nayangau ga guma bucü ngĩmaã ga naẽ ga María. Rü guma bucüpegu nacaxã́pü̱xügü, rü nüxü̃ nicuèxüü̃gü. Rü ñu̱xũchi nayawãxna ga norü baúxacügü, rü õxchanana nanaxãmaregü ga uiru rü pumaragü ga yixichixü̃.
23250	MAT 2:12	Rü yemawena, ga yexguma napeeyane ga yema yatügü, rü nanegüwa Tupana nayaxucu̱xẽgü na tama Erodecèx nawoeguxü̃cèx. Rü yemacèx to ga namagu nachiü̃ãnecèx nawoegu.
23251	MAT 2:13	Rü yexguma marü íyaxĩxguwena ga yema yatügü rü wüxi ga daxũcü̱̃ã̱x ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃, rü nanegüwa Yúchecèx nango̱x, rü ñanagürü nüxü̃: —¡Nabèi̱xãchi rü írüda! ¡Rü ínaxũxũ namaã ya yima bucü rü naẽ rü Equituanewa naxũ! ¡Rü nge̱ma pengẽxmagü ñu̱xmatáta choma cumaã nüxü̃ chixu na ñuxgu tá cutaeguxü̃! Erü ãẽ̱xgacü i Erode rü yima bucücèx tá nadau na yamáãxü̃cèx —ñanagürü nüxü̃.
23253	MAT 2:15	Rü Equituanewa nayexmagü ñu̱xmata nayu̱x ga ãẽ̱xgacü ga Erode. Rü yemaãcü nangupetü na yanguxü̃cèx ga Tupanaãrü ore ga nuxcümaü̃cü ga norü orearü uruü̃ nüxü̃ ixuxü̃ ga ñaxü̃: “Naxcèx changema ya Chaune rü Equituanena chanataeguxẽẽ”, ñaxü̃ ga yema ore.
23254	MAT 2:16	Rü yexguma ãẽ̱xgacü ga Erode nüxü̃ cuèxgu ga to ga namagu na nawoeguxü̃ ga yema yatügü ga nüxü̃ cuèxüchigüxü̃ ga yaxü̃wa ne ĩxü̃, rü poraãcü nanu. Rü Beréü̃wa nanamugü ga norü churaragü na guxü̃ ga yema naãnewa tüxü̃ nadèi̱xü̃cèx ga guxãma ga guxema buxegü ga iyatüxe ga yexwacèx buexe rü ñu̱xmata taxre ga taunecü tüxü̃́ yexmagüxewa nangu. Yerü yema yatügü ga yaxü̃wa ne ĩxü̃ rü marü nüxü̃ nixugügü rü taxre ga taunecü nixĩ ga noxri na nangóxü̃ ga guma woramacuri.
23256	MAT 2:18	“Rü Ramáwa nüxü̃ taxĩnüẽ i wüxi i naga i poraãcü ngechaü̃gaãcüma auxexü̃. Rü Raquera iyixĩ i ngĩxãcügücèx poraãcü auxcü. Rü taxuacüma ngĩxü̃ tataãẽxẽẽe̱ga, erü nayue i ngĩxãcügü”, ñanagürü ga yema ore.
23257	MAT 2:19	Natürü yexguma marü nayu̱xguwena ga ãẽ̱xgacü ga Erode, rü Equituanewa rü wüxi ga daxũcü̱̃ã̱x ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ rü nanegüwa Yúchecèx nango̱x. Rü ñanagürü nüxü̃:
23258	MAT 2:20	—Pa Yúchex, ¡írüda, rü pechiü̃ãnecèx namaã pewoegu ya yima bucü ya Ngechuchu! Erü marü nayue i ngema duü̃xü̃gü ya yima bucüxü̃ imèxgüchaxü̃xü̃ —ñanagürü.
23260	MAT 2:22	Natürü yexguma Yúche nüxü̃ cuáchigagu na Aqueránu ãẽ̱xgacüxü̃ ingucuchixü̃ nanatü ga Erodechicüü ga Yudéaanewa, rü namuü̃ ga Yúche ga yéma na naxũxü̃. Yerü wüxi ga daxũcü̱̃ã̱x ga Tupanaãrü orearü ngeruü̃ nanegüwa nanaxucu̱xẽ na tama yéma Yudéaanewa na naxũxü̃cèx. Rü yemacèx Gariréaanewa naxũ.
23261	MAT 2:23	Rü yexguma Gariréaanewa nangugügu, rü ĩãne ga Nacharétuwa naxĩ, rü yexma naxãchiü̃gü. Rü yemaãcü nangupetü na yanguxü̃cèx ga yema ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü nüxü̃ ixugüxü̃ ga ñaxü̃: “Ngechuchu ya Cristu rü Nacharétucü̱̃ã̱xmaã tá nanaxugü”, ñaxü̃.
23262	MAT 3:1	Rü yexguma Nacharétuwa nayexmagu ga Ngechuchu, rü Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃ inanaxügü ga Tupanaãrü orexü̃ na yaxuxü̃ ga Yudéaanewa ga dauxchitawa ngextá taxúema íxãpataxü̃wa. Rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixu rü ñanagürü: —¡Nüxü̃ perüxoe i pecüma i chixexü̃! Erü marü ningaica na perü ãẽ̱xgacü na yiĩxü̃ ya Tupana —ñanagürü.
23265	MAT 3:4	Rü naxchiru ga Cuáü̃ rü cameyutèxanaxcèx nixĩ, rü norü goyexü̃ rü naxchèxmünaxcèx nixĩ. Rü beruremaã rü munümaã naxãwemü.
23266	MAT 3:5	Rü yéma Cuáü̃xü̃tawa inayarüxĩnüẽgüxü̃ ga duü̃xü̃gü ga Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x, rü duü̃xü̃gü ga guxü̃ ga Yudéaanewa ne ĩxü̃, rü duü̃xü̃gü ga natü ga Yudáü̃ãrü ngaicamagu ãchiü̃güxü̃.
23267	MAT 3:6	Rü guxema duü̃xẽgü ga nüxü̃ ixugüexe ga tümaãrü pecadugü, rü Cuáü̃ rü tüxü̃ ínabaiü̃xẽẽ ga natü ga Yudáü̃wa.
23268	MAT 3:7	Natürü yexguma Cuáü̃ nüxü̃ dèu̱xgu ga naxü̃tawa na nangugüxü̃ ga muxü̃ma ga ãẽ̱xgacügü ga Parichéugü rü Chaduchéugü na ínabaiü̃xẽẽãxü̃cèx, rü Cuáü̃ ñanagürü nüxü̃: —Pa Ãxtapearü Duü̃xü̃güx, ¿rü texé pemaã nüxü̃ tixu na naxchaxwa pibuxmüxü̃cèx i ngẽma Tupanaãrü poxcu i ãũcümaxü̃ i marü ingaicaxü̃?
23270	MAT 3:9	—Erü Tupanapẽ́xewa rü taxuwama name na pegü pixuxü̃ na Abráü̃tanüxü̃ i Yudíugü pixĩgüxü̃ erü tama ngẽmacèx nixĩ ya Tupana i duü̃xü̃güxü̃ nayaxuxü̃. Rü pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽxguma Tupana naxwèxegu, rü tama nüxü̃́ naguxcha na daa nutawa Abráü̃tanüxü̃ nanguxü̃xẽẽxü̃.
23271	MAT 3:10	—Rü Tupanaãrü yuema rü marü íimemare na nadaxü̃xü̃cèx i ngẽma nanetügü i tama mexü̃. Rü guxü̃ma i nanetügü i chixearü õṍxü̃ rü tá nadaxü̃, rü ñu̱xũchi tá ínagu —ñanagürü.
23272	MAT 3:11	Rü ñanagürü ta ga Cuáü̃: —Choma rü aixcüma dexáwamare pexü̃ íchabaiü̃xẽẽ na togü i duü̃xü̃gü nüxü̃ cuáxü̃cèx na aixcüma marü nüxü̃ perüxoexü̃ i pecüma i chixexü̃. Natürü choweama tá ínangu i to i Tupanaãrü orearü uruü̃. Rü nüma tá pexü̃tawa nanamu i Tupanaãẽ i üünexü̃ na naporaexẽẽãxü̃ i ngẽma Tupanawe rüxĩxü̃, rü nüma tá nanapoxcue i ngẽma Tupanaxü̃ oexü̃. Erü nüma rü poraãcü choxü̃ narüyexera na ãẽ̱xgacü yiĩxü̃. Rü choma rü napẽ́xewa rü taxuwama chame rü bai i norü chapatuarü ngewaxüra chame.
23273	MAT 3:12	—Rü nüma rü marü ínamemare na ñoma i naãnewa yadexechiãxü̃cèx i norü duü̃xü̃gü ñoma wüxi i yatü trigu naã́tüna idexechixü̃rüü̃. Rü ngẽmaãcü tá nayadexechi i ngẽma noxrü ixĩgüxü̃ na naxü̃tawa nangẽxmagüxü̃cèx, natürü ngẽma tama noxrü ixĩgüxü̃ rü tá ínanagu nawa ya yima üxü ya taguma ixoxü̃ne —ñanagürü ga Cuáü̃.
23274	MAT 3:13	Rü yexguma nixĩ ga Gariréaanewa ne naxũxü̃ ga Ngechuchu. Rü Cuáü̃xü̃tawa nanguxü̃ ga Yudáü̃ ga natüwa, na Cuáü̃ ínabaiexẽẽxü̃cèx.
23277	MAT 3:16	Rü yexguma marü Cuáü̃ Ngechuchuxü̃ íbaiexẽẽguwena, rü dexáwa ínaxü̃ãchigu ga Ngechuchu. Rü yexgumatama niwãxna ga daxũguxü̃ ga naãne, rü Ngechuchu nüxü̃ nadau ga Tupanaãẽ i Üünexü̃ ga wüxi ga muxtucurüü̃ na inagoxü̃ rü nüxna na nanguxü̃.
23278	MAT 3:17	Rü dauxü̃wa inanaxũ ga wüxi ga naga ga ñaxü̃: —Daa nixĩ ya Chaune ya nüxü̃ changechaü̃xü̃chicü, rü poraãcü namaã chataãẽxü̃chicü —ñaxü̃.
23281	MAT 4:3	Rü yexguma ga ngoxo ga Chataná rü Ngechuchuxü̃tawa nangu, na nüxü̃ naxüxü̃cèx. Rü ñanagürü nüxü̃: —Ega aixcüma Tupana Nane quixĩgu, ¡rü daa nutagüxü̃ namu na pãũxü̃ nanguxü̃xü̃cèx! —ñanagürü ga Chataná.
23282	MAT 4:4	Natürü Ngechuchu nanangãxü̃, rü ñanagürü: —Tupanaãrü ore i ümatüxü̃ rü ñanagürü: “Tãũtáma pãũxĩca nanamaxẽxẽẽ i duü̃xü̃gü, natürü guxü̃ma i ore i Tupana nüxü̃ ixuxü̃ nixĩ i duü̃xü̃güxü̃ maxẽxẽẽxü̃”, ñanagürü.
23284	MAT 4:6	Rü ñanagürü nüxü̃: —Ega aixcüma Tupana Nane quixĩgu, ¡rü nuã cugü rütáe! Erü Tupanaãrü ore i ümatüxü̃wa rü ñanagürü: “Tupana tá nanamu i norü orearü ngeruü̃gü i daxũcü̱̃ã̱x na cuxna nadaugüxü̃cèx. Rü naxmẽ́xmaã tá cuxü̃ niyauxgü na tama ṯacü rü nutagu cunguxü̃cèx”, ñanagürü.
23288	MAT 4:10	Rü yexguma ga Ngechuchu rü ñanagürü nüxü̃: —¡Choxna ixũgachi, Pa Chatanáx! Erü Tupanaãrü ore i ümatüxü̃ rü ñanagürü: “¡Nüxü̃ icuèxüü̃ ya Cori ya curü Tupana, rü yimaãxü̃́xĩcatama napuracü!” ñanagürü.
23290	MAT 4:12	Rü yexguma Ngechuchu nüxü̃ ĩnügu ga na napoxcuxü̃ ga Cuáü̃ ga baiü̃xẽẽruü̃, rü Gariréaanewa naxũ.
23291	MAT 4:13	Natürü tama ĩãne ga Nacharétugu narüxã̱ũ̱x, rü ĩãne ga Capernáũwa naxũ na yexma yaxãchiü̃xü̃cèx. Rü guma ĩãne rü naxtaxa ga Gariréacutüwa nayexma ga Chaburã́ũtanüxü̃ rü Netarítanüxü̃ ga duü̃xü̃gü ixãchiü̃güxü̃wa.
23293	MAT 4:15	“Rü duü̃xü̃gücèx tá nango̱x i wüxi i ngóonexẽẽruü̃ i Chaburã́ũãrü naãnewa, rü Netaríarü naãnewa, rü Yudáü̃ãrü tocutüwa rü ngẽma nama i taxtücutüwa nadaxü̃wa, rü Gariréaanewa i ngextá duü̃xü̃gü i tama Yudíugü ixĩgüxü̃ ixãchiü̃güxü̃wa. Rü ngẽmaãcü i ngẽma duü̃xü̃gü ga noxri ẽãnexü̃wa yexmagüxü̃, rü tá nüxü̃ nadaugü i wüxi i taxü̃ i ngóonexẽẽruü̃. Rü ngẽma duü̃xü̃gü ga noxri yutüü̃wa yexmagüxü̃ rü tá nüxü̃ nabaxi i ngẽma ngóonexẽẽruü̃”, ñanagürü ga yema Ichaxíaarü ore.
23296	MAT 4:18	Rü yexguma naxtaxa ga Gariréaanacügu yaxũxgu ga Ngechuchu, rü yéma nüxü̃ nadau ga taxre ga yatü ga nügüeneẽgü ixĩgüxü̃. Rü wüxi rü Chimáũ ga Pedrugu ãe̱gaxü̃ nixĩ. Rü to rü Aü̃drégu ãe̱gaxü̃ nixĩ. Rü nümagü rü ínapüchaegü, yerü woetama püchaetanüxü̃ nixĩgü.
23298	MAT 4:20	Rü yexgumatama ga yema taxre, rü yéma nanatèxgü ga norü püchagü. Rü Ngechuchuwe narüxĩ.
23299	MAT 4:21	Rü yéamaxü̃ra naxũ ga Ngechuchu, rü yéma nüxü̃ nadau ga to ga taxre ga nügüeneẽgü. Rü Acobu nixĩ ga wüxi, rü Cuáü̃ nixĩ ga to. Rü Zebedéu nanegü nixĩ ga nümagü. Rü nanatümaã wüxi ga nguewa nayexmagü. Rü yéma ínanangáitagü ga norü püchagü. Rü Ngechuchu naxcèx naca.
23301	MAT 4:23	Rü guxü̃ ga Gariréaanegu nixũgüchigü ga Ngechuchu. Rü wüxichigü ga ĩãnewa, rü duü̃xü̃güarü ngutaquẽ́xepataü̃wa ningu̱xẽẽtaechigü. Rü duü̃xü̃gümaã nüxü̃ nixuchiga ga ore ga mexü̃ na ñuxãcü ãẽ̱xgacü yiĩxü̃ ya Tupana. Rü guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga yema iḏaaweexü̃ rü nanameẽxẽẽ ga woo nañuxraü̃xü̃ ga norü ḏaawe nüxü̃́ yexmaxü̃, rü naxcèx nitaanegü.
23302	MAT 4:24	Rü Ngechuchuxü̃ nacuáchigagü ga guxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga Chíriaanecü̱̃ã̱x. Rü naxü̃tawa nanagagü ga nagúxü̃raü̃xü̃ ga ḏaxweanemaã iḏaaweexü̃. Rü yematanüwa nayexma ga duü̃xü̃gü ga ngúanemaã iḏaaweexü̃, rü duü̃xü̃gü ga poraãcü naxü̃newa nangúxü̃, rü duü̃xü̃gü ga ngoxo nawa yexmaxü̃, rü duü̃xü̃gü ga óxwaã̱xgüxü̃, rü duü̃xü̃gü ga naw̱ãĩxãchigüxü̃. Rü Ngechuchu nanameẽxẽẽ ga guxü̃ma ga yema.
23303	MAT 4:25	Rü Ngechuchuwe narüxĩ ga muxü̃ma ga duü̃xü̃gü ga Gariréaanecü̱̃ã̱x, rü Decaporíchiuanecü̱̃ã̱x rü Yerucharéü̃cü̱̃ã̱x, rü Yudéaanecü̱̃ã̱x, rü natü ga Yudáü̃ãrü tocutücü̱̃ã̱x.
23304	MAT 5:1	Rü yexguma Ngechuchu nüxü̃ dèu̱xgu ga yema muxü̃ma ga duü̃xü̃gü, rü wüxi ga mèxpǘnewa ínaxü̃ãchi namaã ga norü ngúexü̃gü. Rü yéma narüto, rü norü ngúexü̃gü nüxü̃ ínachomaẽguãchi.
23305	MAT 5:2	Rü inanaxügü ga Ngechuchu ga na nangúexẽẽãxü̃, rü ñanagürü:
23307	MAT 5:4	—Tataãẽgü ya yíxema ngechaü̃güxe, erü Tupana tá tüxü̃ nataãẽxẽẽ.
23308	MAT 5:5	—Tataãẽgü ya yíxema tama tügü icuèxüxü̃güxe, erü tá tanayauxgü i ñoma i naãne i Tupana tümamaã ixunetaxü̃.
23309	MAT 5:6	—Tataãẽgü ya yíxema poraãcü tüxü̃́ nangúchaü̃xẽ na Tupanapẽ́xewa meã tamaxẽxü̃, erü Tupana tá tüxna nanaxã i ngẽma maxü̃ i mexü̃ i naxcèx tadaugüxü̃.
23310	MAT 5:7	—Tataãẽgü ya yíxema togü i duü̃xü̃gü tüxü̃́ ngechaü̃tümüü̃güxe, erü tümagü rü tá ta Tupanaãxü̃́ tangechaü̃tümüü̃gü.
23311	MAT 5:8	—Tataãẽgü ya yíxema tama chixexü̃gu rüxĩnüẽxẽ i tümaãẽwa, erü yíxemagü tá tixĩgü ya Tupanaxü̃ daugüxe.
23312	MAT 5:9	—Tataãẽgü ya yíxema togüarü chogüruü̃ ixĩgüxe, erü Tupana rü nanegümaã tá tüxü̃ naxu.
23314	MAT 5:11	—Petaãẽgü i pema ega duü̃xü̃gü ṯacü pemaã ixugüegu, rü chixri pemaã namaxẽgu, rü chaugagu doramaã poraãcü chixri pechiga yad exagügu.
23315	MAT 5:12	—¡Rü petaãẽgüama rü tama pexoegaãẽgü! Erü daxũguxü̃ i naãnewa tá penayauxgü i wüxi i perü ãmare i mexẽchixü̃. Rü ngẽma ñu̱xma pexü̃ ngupetüxü̃rüü̃ nixĩ ga nüxü̃ nangupetüxü̃ ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü, yerü ga duü̃xü̃gü rü naxchi rü ta naxaie.
23316	MAT 5:13	—Pema rü ñoma yucürarüü̃ pixĩgü i ñoma i naãnewa. Erü yima yucüra rü õna na namexẽẽxü̃rüü̃, rü ngẽxgumarüü̃ ta i pema rü ñoma i naãnecü̱̃ã̱x i duü̃xü̃güarü mexẽẽruü̃ pixĩgü. Natürü ngẽxguma chi nangeacagu ya yucüra, ¿rü ṯacüwa chi i namexü̃ i ngẽxgumax? Rü dücax, rü taxuwama name, rü ítanatèxmare, rü nge̱ma duü̃xü̃gü nawa nangagü.
23317	MAT 5:14	—Pema rü ñoma i naãnecü̱̃ã̱xãrü ngóonexẽẽruü̃ pixĩgü. Rü wüxi ya ĩãne ya wüxi ya mèxpǘnewa ngẽxmane, rü taxuacüma inicu̱x.
23318	MAT 5:15	—Rü taxúema wüxi i omüwa tanangixichi na wüxi i caichã́ũtüü̃gu na tayaxücuchixü̃cèx. Natürü wüxi i omüwa tanangixichi na norü üchicaü̃gu tanaxünagüxü̃cèx, na nge̱ma tüxü̃ nabaxixü̃cèx ya guxãma ya yíxema yima ĩwa ngẽxmagüxe.
23319	MAT 5:16	—Rü name nixĩ i duü̃xü̃güpẽ́xewa na meã pemaxẽxü̃. Erü ngẽmaãcü i pema rü omügürüü̃ tá pinaĩgü. Rü ngẽmaãcü duü̃xü̃gü tá nüxü̃ nadaugü i ngẽma mexü̃ i pexüxü̃, rü tá nüxü̃ nicuèxüü̃gü ya Penatü ya daxũwa ngẽxmacü.
23320	MAT 5:17	—Tama name i nagu perüxĩnüẽ na núma chaxũxü̃ na ichayanaxoxẽẽxü̃cèx i Tupanaãrü mugü ga Moĩché ümatüxü̃, rü yema ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga Tupanaãrü orearü uruü̃gü namaã ngu̱xẽẽtaegüxü̃. Natürü núma chaxũ na meã chayanguxẽẽxü̃cèx i ngẽma mugü, rü tama na ichayanaxoxẽẽxü̃cèx.
23321	MAT 5:18	—Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu, rü ñu̱xma na tama nangupetüxü̃ i daxũguxü i naane rü ñoma i naãne rü taxucürüwa naxüchicüxü i ngẽma mugü, rü bai i írarüwa ñu̱xmatáta yangu i guxü̃ma i ngema mugü nüxü̃ nixuxü̃.
23322	MAT 5:19	—Rü ngẽmacèx ya yíxema tama naga ĩnüxẽ i ngẽma mugü, rü woo i ṯacü i íraxü̃ i ngéma nüxü̃ yaxuxü̃ rü duü̃xü̃güxü̃ tangúexẽẽ̱xgu na nümagü rü ta tama naga naxĩnüẽxü̃cèx, rü yíxema rü tá guxü̃ãrü yexera wixweama tatèx i Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa. Natürü yíxema naga ĩnüxẽ i Tupanaãrü mugü rü duü̃xü̃güxü̃ ngúexẽe̱xẽ na tümagü rü ta naga taxĩnüẽxü̃cèx, rü guxü̃pẽ́xewa tá taxü i Tupana ãẽ̱xgacü íixĩxü̃wa.
23323	MAT 5:20	—Rü pemaã nüxü̃ chixu, rü ngẽxguma tama Parichéugü rü ngúexẽẽruü̃gü i ore i mugüwa ngu̱xẽẽtaegüxü̃ãrü yexera meã pemaxẽgu, rü tagutáma Tupana íngexmaxü̃wa pichocu.
23324	MAT 5:21	—Pema rü marü nüxü̃ pexĩnüẽ ga Moĩchéarü ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga duü̃xü̃gümaã nüxü̃ yaxuxü̃ ga ñaxü̃: “¡Tãxṹ i pemáẽtagüxü̃! Erü texé yamáẽtaxe rü tá tapoxcu”, ñaxü̃.
23325	MAT 5:22	—Natürü choma rü pemaã nüxü̃ chixu rü texé ya tümaẽneẽmaã nuxẽ, rü tá tapoxcu. Rü texé ya ṯacü tümaẽneẽmaã ixugüxe, rü ãẽ̱xgacügüpẽ́xewa tá tüxü̃ nagagü na tüxü̃ napoxcuxü̃cèx. Rü texé ya tümaẽneẽxü̃ ngoxo wogüxe, rü ãũcümaxü̃wa tangẽxma, erü ngürüãchi tá tapoxcu nagu ya yima üxü ya ngoxo nagu poxcuene.
23326	MAT 5:23	—Rü ngẽxguma tupaucawa Tupanana cunaxãxgu i curü dĩẽru, rü nge̱ma nüxna cucuèxãchigu na ṯacücèx cumaã nanuxü̃ i cueneẽ, ¡rü ngẽxma tupaucagutama naxü i ngẽma curü ãmare i Tupanana cuxãxchaü̃xü̃! ¡Rü cueneẽxü̃tawa naxũ, rü namaã yamexẽẽxĩra i ngẽma cuxchi na naxaixü̃! Rü ngẽmawena rü marü name i tupaucacèx cutaegu na Tupanana cuyaxãmarexü̃cèx i curü dĩẽru.
23328	MAT 5:25	—Rü ngẽxguma chi wüxie wüxi i ngetanücèx cuxü̃ íxuaxü̃gu, rü ãẽ̱xgacüxü̃tawa cuxü̃ tagaxgu, rü name nixĩ i namawatama tüxü̃ curüngüxmüxẽẽ na tama ãẽ̱xgacüpẽ́xewa cuxü̃ tagaxü̃cèx. Erü wüxicana na ãẽ̱xgacüxü̃tawa cunguxü̃, rü ãẽ̱xgacü tá purichíagüna cuxü̃ namu na cuxü̃ napoxcuxü̃cèx.
23331	MAT 5:28	—Natürü choma rü pemaã nüxü̃ chixu, rü yíxema texé ya wüxi i ngexü̃ dawenüxẽ rü tüxü̃́ nangúchaü̃xẽ na ngĩmaã itapexü̃, rü Tupanapẽ́xewa rü marü chixexü̃ ngĩmaã taxü i tümaãẽwa.
23333	MAT 5:30	—Rü ngẽxguma chi yima curü tügünemẽ́xẽ pecadu cuxü̃ üxẽẽgu, rü name nixĩ i noxtacüma ícunadae rü yaxü̃gu cuyaña. Erü narümemaẽ nixĩ na yima cuxmẽ́xĩcatama iyarütaxuxü̃ na tama guxü̃ i cuxune iyarütaxuxü̃cèx nagu ya yima üxü ya ngoxogü nagu poxcuene. Rü ngẽmaãcü ega woo pexü̃́ naguxchagu rü name nixĩ i nüxna pixĩgachi i guxü̃ma i chixexü̃ i nagu piyixchaü̃xü̃ —ñanagürü.
23334	MAT 5:31	Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Moĩché rü ü̃pa nüxü̃ nixu rü yíxema tümamèxü̃ ítáxe, rü tanaxwèxe i ngĩxna tanaxã i wüxi i popera i nawa nüxü̃ tixuxü̃ na marü ngĩxü̃ ítatáxü̃.
23335	MAT 5:32	—Natürü choma rü pemaã nüxü̃ chixu, rü ngẽxguma wüxi ya yatü naxmèxü̃ ítèxgu, rü chi tama naĩ ya yatümaã nangẽãẽxü̃gagu yixĩgu, rü ãũcümaxü̃wa ngĩxü̃ tangẽxmaxẽẽ erü ngẽmaãcü ngürüãchi pecadu ixü. Rü yíxema ngĩmaã ãmaxẽ i wüxi i nge i marü ngĩte ngĩxü̃ ítèxcü, rü tüma rü ta pecadu taxü.
23336	MAT 5:33	Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Pema rü marü nüxü̃ pexĩnüẽ ga Moĩchéarü ore ga nuxcümaü̃güxü̃ ga duü̃xü̃gümaã nüxü̃ yaxuxü̃ ga ñaxü̃: “Ngẽxguma Tupanae̱gagu texémaã ṯacücèx icuxunetagu, rü name nixĩ i cuyanguxẽẽ i ngẽma curü uneta”, ñaxü̃.
23337	MAT 5:34	—Natürü choma rü pemaã nüxü̃ chixu rü tama name i texéégagu rü ẽ́xna ṯacüégagu wüxi i duü̃xü̃maã ipexuneta. Rü tama name i daxũguxü̃ i naãnee̱gagu ipexuneta, erü nge̱ma narüto ya Tupana.
23338	MAT 5:35	—Rü tama name i ñoma i naãnee̱gagu ipexuneta, erü Tupanaãrü cuaixcutüchica nixĩ. Rü tama name i Yerucharéü̃e̱gagu ipexuneta, erü Tupana ya guxü̃ãrü ãẽ̱xgacüarü ĩãne nixĩ.
23339	MAT 5:36	—Rü tama name i cugüégagu icuxuneta, erü woo wüxitama i cuyae rü taxucürüwa cunaxüchicüü na nachóxü̃cèx rü ẽ́xna nawaxüxü̃cèx.
23340	MAT 5:37	—Rü ngẽmacèx rü ngẽxguma icuxunetagu rü narümemaẽ nixĩ i: —Ngü̃, tá chanaxü —ñaperügü, rü ẽ́xna: —Tãũtáma chanaxü —ñaperügü. Erü guxü̃ma i to i ore i namaã icuxunetaxü̃, rü ngoxo i Chatanáwa ne ũxü̃ nixĩ.
23341	MAT 5:38	Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Pema rü marü nüxü̃ pexĩnüẽ ga Tupanaãrü mu ga Moĩché nuxcüma nüxü̃ ixuxü̃ ga ñaxü̃: “Ngẽxguma texé wüxi i duü̃xü̃xü̃ icháixetüxẽẽgu, rü tümaxẽtümaãtama tayangutanüxẽẽ. Rü texé wüxi i duü̃xü̃xü̃ ibüepütagu, rü tümapütamaãtama tayangutanüxẽẽ”, ñaxü̃.
23342	MAT 5:39	—Natürü choma rü pemaã nüxü̃ chixu rü tama name i pegütama ípepoxü̃ nüxna i duü̃xü̃ i chixecümaxü̃. Rü ngẽxguma texé cuxü̃ pechiwegu, rü marü name i curü tochiwe rü ta icunaxã na nge̱ma rü ta cuxü̃ tapechiwexü̃cèx rü tama name na cuxütanüxü̃.
23343	MAT 5:40	—Rü ngẽxguma texé cuxü̃ íyaxuaxü̃gu rü cuxna tayapuchaxü̃gu i curü daxũ, rü name nixĩ i curü gáuxü̃chiru rü ta noxtacüma tüxna cunaxã.
23344	MAT 5:41	—Rü ngẽxguma texé cuxü̃ mu̱xgu na wüxi i kilómetrugu ṯacü tüxü̃́ quingexü̃cèx, rü name nixĩ i taxre i kilómetrugu tüxü̃́ cuyange.
23345	MAT 5:42	—Rü ngẽxguma texé curü ngẽmaxü̃cèx cuxna caxgu, rü name nixĩ i tüxna cunaxã. Rü tama name na namaã cuxaüxü̃ i curü ngẽmaxü̃gü ega texé paxaãchi cuxna naxcèx caxgu.
23346	MAT 5:43	Rü ñanagürü ta ga Ngechuchu: —Pema rü marü nüxü̃ pexĩnüẽ ga Tupanaãrü mu ga Moĩché nuxcüma nüxü̃ ixuxü̃ ga ñaxü̃: “¡Nüxü̃ nangechaü̃ i cumücü, rü naxchi naxai i curü uwanü!” ñaxü̃.
23349	MAT 5:46	—Rü ngẽxguma chi ngẽma duü̃xü̃gü i pexü̃ ngechaü̃güxü̃xü̃xĩcatama pengechaü̃gügu, ¿rü ṯacü rü ãmare tá Tupanaxü̃tawa peyauxgü naxcèx i ngẽma? Erü ngẽma yatügü i Dumaãrü ãẽ̱xgacücèx dĩẽru ngĩxü̃ ideetanüxü̃wa puracüexü̃ rü ngẽxgumarüü̃ nanaxügü.
23350	MAT 5:47	—Rü ngẽxguma chi peeneẽgüxü̃xicatama perümoxẽgu, rü guxü̃ i duü̃xü̃gürüü̃tama pixĩgü. Erü woo ngẽma duü̃xü̃gü i tama Tupanaxü̃ cuèxgüxü̃, rü ngẽxgumarüü̃tama nanaxügü.
23352	MAT 6:1	Rü ngẽxguma ṯacü rü mexü̃ pexüxchaü̃gu, rü name nixĩ i pexuãẽ na tama duü̃xü̃güpẽ́xewa penaxüxü̃ i ngẽma na duü̃xü̃gü pexü̃ dauxü̃cèx rü pexü̃ yacuèxüü̃güxü̃cèx. Erü ngẽxguma duü̃xü̃gü pexü̃ icuèxüü̃güxü̃cèx mexü̃ pexü̱xgu, rü Penatü ya daxũgucü rü tãũtáma ãmare pexna naxã.
23353	MAT 6:2	—Rü ngẽmacèx ngẽxguma texéxü̃ curüngü̃xẽẽchaü̃gu, rü name nixĩ i tama poraãcü nüxü̃ quixuchiga i ngẽma. Rü tama name i ngẽma duü̃xü̃gü i togüpẽ́xewa meã maxẽnetaxü̃rüü̃ na quiĩxü̃. Erü nümagü rü norü me nixĩ i ngutaquẽ́xepataü̃güwa rü ítamü̃güwa nüxü̃ nixuchiga ega ṯacü rü mexü̃ naxügügu. Rü ngẽmaãcü nanaxügü na togü meã nachiga idexagüxü̃cèx. Natürü choma rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma na duü̃xü̃gü nüxü̃ icuèxüü̃güxü̃ nixĩ i norü ãmare, rü tãũtáma nanayauxgü i to i ãmare i Tupanaxü̃tawa.
23354	MAT 6:3	—Natürü i cuma rü ngẽxguma ṯacü tüxna cuxãxgu ya yíxema ngearü ngẽmaxü̃ã̱xgüxe, rü name nixĩ i taxúema cuxü̃ dauãcüma na cunaxüxü̃ i ngẽma. Rü woo cumücüxüchi rü tama name i nüxü̃ na nacuáxü̃ i ngẽma. Rü Cunatü ya daxũgucü ya nüxü̃ daucü i ngẽma cuxicatama cuxüxü̃, rü tá cuxna nanaxã i curü ãmare.
23356	MAT 6:5	—Rü ngẽxguma peyumüxẽgügu, rü tama name i ngẽma duü̃xü̃gü i togüpẽ́xewa meã maxẽnetaxü̃rüü̃ pixĩgü. Erü nümagü rü ngẽxguma nayumüxẽgügu, rü norü me nixĩ na chiãcü nayumüxẽgüxü̃ i ngutaquẽ́xepataü̃güwa rü ítamü̃güwa na duü̃xü̃gü nüxü̃ na daugüxü̃cèx. Rü aixcüma pemaã nüxü̃ chixu rü ngẽma na duü̃xü̃gü nüxü̃ daugüxü̃xĩcatama nixĩ i norü ãmare.
23357	MAT 6:6	—Natürü ngẽxguma cuyumüxẽgu, rü name nixĩ i curü ucapugu cuxücu, rü cunawãxta i curü ĩã̱x, rü nge̱ma cuyumüxẽ namaã ya Cunatü ya bexma cumaãxĩcatama nge̱ma ngẽxmacü. Rü ngẽxguma ya yima Cunatü ya Tupana ya nüxü̃ daucü i ngẽma cúãcü cuxüxü̃, rü nüma tá cuxna nanaxã i curü ãmare.
23359	MAT 6:8	—Rü tama name i ngẽma duü̃xü̃gürüü̃ pixĩgü, erü woo tauta naxcèx ípecaxgu rü Penatü ya Tupana rü marü nüxü̃ nacuèx na ṯacü pexü̃́ taxuxü̃.
23360	MAT 6:9	—Rü ngẽmacèx rü ñaãcü tá peyumüxẽgü i pemax: “Pa Tonatü ya Daxũgucüx, rü aixcüma üünecü quixĩ i cumax.
23365	MAT 6:14	—Rü ngẽxguma pema nüxü̃́ nüxü̃ pengechaü̃gu i ngẽma duü̃xü̃gü i chixexü̃ pemaã ügüxü̃, rü Penatü ya daxũgucü rü tá ta pexü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i perü pecadugü.
23366	MAT 6:15	—Natürü ngẽxguma tama nüxü̃́ nüxü̃ pengechaü̃gu i ngẽma duü̃xü̃gü i chixexü̃ pemaã ügüxü̃, rü Penatü ya daxũgucü rü tá ta tãũtáma pexü̃́ nüxü̃ nangechaü̃ i perü pecadugü.
23369	MAT 6:18	—Rü ngẽmaãcü i togü i duü̃xü̃gü rü tãxũtáma nüxü̃ nacuèxgü na tama cuchibüãcüma cuyumü̃xẽxü̃. Rü Cunatü ya bexma cumaã nge̱ma ngẽxmacüxicatátama cuxü̃ nadau, rü tá cuxna nanaxã i curü ãmare naxcèx i ngẽma cuxüxü̃.
23370	MAT 6:19	—Rü tama name i pegücèx penanutaquẽ́xe i muxü̃ma i perü meruü̃gü i ñoma i naãnewa. Erü ñoma i naãnewa rü paxama nagu̱x i perü ngẽmaxü̃gü, rü naweane rü paxama nanachixexẽẽ, rü ngĩ́tèèxgüxü̃ rü naxcèx nangĩ̱xgü.
23371	MAT 6:20	—Rü narümemaẽ nixĩ i penamuxẽẽ i perü meruü̃ i daxũguxü̃ i naãnewa. Erü nge̱ma rü tãxũtáma nagu̱x, rü naweane rü tãxũtáma nanachixexẽẽ, rü ngĩ́tèèxgüxü̃ rü tãxũtáma ngexma nachocu na naxcèx nangĩ̱xgüxü̃cèx.