24287	MRK 1:3	Ótꞌôeyanbe, naví tꞌôepa̖ˀa̖a̖ˀiˀ uví páaḏé wînsankhâymáa. Iˀḏân u̖gîˀ in pꞌôe wônkhâyˀa̖mí. Oe ahkon deeḏi iˀ tꞌôepa̖ˀa̖a̖ˀi ûntu̖hkwíntú̖u̖ní, “In pꞌôe binkhâyˀan iˀ shánkí natsonjiˀigîˀ. Hä̖ˀi pꞌôeˀây-á wáˀ igîˀ bintaˀgeˀan.”
24288	MRK 1:4	John iˀ pꞌóˀpꞌoekandi-ân iˀ tꞌôepa̖ˀa̖a̖ˀi namuu. Oe ahkon deeḏi Jôesiví tun in tꞌowa ovâytꞌôekanhondi ovâytu̖máa, “Unbí tꞌaywóˀdi binjoeˀan, heḏânho Jôesi Táḏáḏí wovâyˀowóejé-íḏí, ihayḏânho naaḏi wâypꞌóˀpꞌoeˀa̖mí.”
24291	MRK 1:7	Heḏi ginnân in tꞌowa ovâytu̖máa: “Wí toˀwí naví shánkí tsonan, heḏânho Jôesi Táḏáḏí wovâyˀowóejé-íḏí, ihayḏânho naaḏi wâypꞌóˀpꞌoeˀa̖míkhuu imáaˀi naví tíˀúugé napowagíˀo, heḏi naa ihay híwóˀdi wóˀmuupí dáytꞌä̖́ä̖-íḏí iví anto wänbo dônmaˀpꞌä̖̂ä̖ḏi-íḏí.
24292	MRK 1:8	Naaḏá pꞌoeḏiḏa̖ˀ wâypꞌóˀpꞌoeˀoˀ, hewänbo iˀḏá iˀ Yä̖ˀḏâaˀi Pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ wovâysankhâymáa wí pꞌóˀpꞌoekan waagibá.”
24295	MRK 1:11	Heḏi wí tun makówáḏí napeeḏi ginnân natú̖: “U̖-á naví ay wísígíˀi-ân unmuu. Hânho u̖ˀḏi ohíhchan.”
24298	MRK 1:14	John iˀ pꞌóˀpꞌoekandiˀ oe Judea óepansóge, heḏi tíˀúugéḏí Jesus oe Galilee-piye namää, Jôesi Táḏáví híwóˀdi tun in tꞌowa ovâytꞌôekanhondi. Ovâytu̖máa, “Nää-ânho híwóˀ diwe naná, Jôesi Táḏá nakhâymuu wovâysígíhóeníḏí. Unbí tꞌaywóˀdi binjoeˀan, heḏá nä́ˀi Jôesi Táḏáví híwóˀdi tun bíwä̖́yú̖.”
24301	MRK 1:17	Heḏi ovä̂ntu̖ˀan, “Naa-áḏí bákä̖ˀve. Nää dä̂npaahóndeˀ, hewänbo naagîˀ dîntꞌowahóeníˀin wä̂nhá̖ˀa̖mí.”
24308	MRK 1:24	“Ánpí díˀan, u̖ˀ Jesus Nazareth búˀwiˀ. Ti unˀä̖ä̖ dítꞌahá̖a̖nú-íḏí gáhân? Naa dînhanginná toˀwí unmuuˀin. U̖-á iˀ tꞌä̖hkí yä̖ˀḏâaˀiˀ unmuu, iˀ Jôesi Táḏáḏí wóesandiˀ.”
24309	MRK 1:25	Jesus-di iˀ yä̖ˀḏâapîˀ pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ óetꞌeˀyandi óetu̖ˀan, “Hânda̖ˀdiboˀ, nä́ˀi senbíˀweḏi ópeeve.”
24311	MRK 1:27	Tꞌä̖hkí in tꞌowa ovâyháaˀan, heḏi dívítu̖ˀan, “Hânnan namuu nä́ˀin? Wên tsꞌa̖a̖min há̖hkannân imáa, heḏá itsonkhuumáa waa iˀoˀ. In yä̖ˀḏâapíˀin pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ wänbo ovâytsonmáa, heḏi indi óeˀaˀgindoˀ.”
24321	MRK 1:37	Heḏi óeshaa ihayḏi óetu̖ˀan, “Tꞌowa tꞌä̖hkíḏí wóetu̖wä̖máa.”
24322	MRK 1:38	Iˀḏi ovâytu̖ˀan, “Jaho gimú-í oˀi wéˀgeˀi búˀ nä́we tsowa nanáˀ diwepiye, eeje wáˀ Jôesi Táḏáví tun dovâytꞌôeˀa̖míḏí. Hangîˀ-ânkun oˀä̖ä̖.”
24324	MRK 1:40	Wí sen naphéetaymuuˀi Jesus-víˀpiye naˀä̖ä̖, heḏi idégeˀdisógeḏi pín taˀgeḏi nakhä̖geˀdaˀpóe. Óetu̖ˀan Jesus, “Dînhanginná u̖-á úkoḏiˀin nä́ˀi phéetay dînjâaˀa̖míḏí, undaˀḏi.”
24325	MRK 1:41	Jesus ivíˀpiye hânho nasehkanäpóe, heḏi ikhóhtä̖ä̖ḏi iví mandi óetä̖ge, heḏi óetu̖ˀan, “Naa odaˀákun wînhehkháaˀa̖míˀin. Unhehkháapúuwí.”
24327	MRK 1:43	Heḏi Jesus-di óepunjôn, hewänbo páaḏé kaygindi óetu̖ˀan, “Óetꞌôeyan, toˀwí wänbo nä́ˀi úpóe i̖ˀgeḏi wínâatꞌôeˀa̖mípí. Moses itaˀnan Jôesi Táḏáví taˀnin diwe, únkhâyˀä̖ˀ wí hä̖ä̖wí iˀ owhaˀvíˀpiye bînhûuwíˀin Jôesi Táḏá óemä̂äníḏí, in tꞌowa ovâyhanginˀânnamíḏí íhehkháapóeˀin. Nää ópûn, haˀwâa óˀan.”
24334	MRK 2:5	Dâywä̖yu̖máaˀin Jesus-di ovâymûˀ ihayḏi iˀ nahayˀiˀ óetu̖ˀan, “Naví ay, uví tꞌaywóˀdi úˀowóˀjen.”
24336	MRK 2:7	“Háaḏan nä́ˀi sen gin ihíˀmáa? Jôesi Táḏáḏa̖ˀmân ûnkꞌóe tꞌaywóˀdi iˀowóejé-íḏí, heḏiho gin nä́ˀi sen ihíˀmáaḏí Jôesi Táḏá óeˀaˀginhá̖núndeˀ.”
24337	MRK 2:8	Wesebo Jesus wíˀbo ûnhanginpóe háa kaaḏibo dívíˀánshaamáaˀin, heḏi ovâytu̖ˀan, “Heḏi háaḏan haˀwâa úvíˀánshaamáa?
24338	MRK 2:9	Nä́ˀi sen ûnˀa̖ˀyä̖kankoḏipîˀ dótu̖ˀandá, ‘Uví tꞌaywóˀdi úˀowóˀjen,’ háa dótu̖ˀandá, ‘Uví whohpa̖ˀay mänkeˀḏi ójíyé,’ wéˀi-an shánkí wínabâapuˀwanpí heḏânho bînmúuníḏí háa taˀgendi dînkoḏiˀin háa joe?
24339	MRK 2:10	Nää hä̖ä̖wí dókhâymáa wâykeeya̖míḏí naa tꞌä̖hkí tꞌowagîˀ oˀaypu̖yä̖ˀi dînkꞌóeˀin nä́ä oepáa kꞌayḏi tꞌaywóˀdi dovâyˀowóejé-íḏí wáˀ.” Heḏáháˀ iˀ sen ûnˀa̖ˀyä̖kankoḏipîˀ óetu̖ˀan,
24340	MRK 2:11	“Wítu̖máa, ówí̖nú, uví whohpa̖ˀay mänkeˀḏi uvíˀpiye unmú-í.”
24341	MRK 2:12	Heḏi iˀ sen wesebo iwí̖nú, heḏi iví whohpa̖ˀ ikêˀḏi napee. Tꞌä̖hkíḏíbo óemûˀḏi ovâyháaˀandi ditú̖, “Wên hä̖ä̖wên giˀmin wáymûu wänbo wíˀâymûˀpí,” heḏi Jôesi Táḏá kwꞌáayébo óemáa.
24343	MRK 2:14	Heḏi Capernaum-piye nawáymän dihayḏi wí sen Levi gin nakhá̖wä̖́ˀiˀ óemûˀ iˀ phahsan chä̖ˀ dâywéˀgeˀoˀi tewháˀay ee naˀä́ndí, i-á Alpheus-ví ay ûnmuu, heḏá tax phahsandi-ân namuu. Jesus-di Levi óetu̖ˀan, “Naa-áḏí ókä̖ˀve,” heḏi iwí̖núḏí Jesus-áḏí namää.
24345	MRK 2:16	Heḏi wên Huḏíyoví khuu dâyhá̖ˀoˀin senäˀ, indá Pharisee tꞌowa iweḏiˀin dimuuˀindi Jesus óemûˀ nä́ˀin giˀmin tꞌowa-áḏí ihúujoḏi. Heḏi Jesus-ví khä̖geˀnin ovâytsikaˀyan, “Háaḏan nä́ˀin tax phahsannindáḏí heḏá nä́ˀin tꞌôeyanpíˀindáḏí ihúujoˀ?”
24346	MRK 2:17	Jesus natꞌoeḏi ovâytu̖ˀan, “In dihayˀinda̖ˀmân wí woekandi díntáy, in dihaypíˀindá joe. Naa oˀä̖ä̖ in toˀwên tꞌaywóhkannin dimuuˀin dínhanginnáˀnin dovâytu̖ˀâ̖a̖míḏí inbí tꞌaywóˀdi dâyjoeˀa̖míḏí, in toˀwên inbí wówátsi taˀge dâyhon gin diˀándeˀindá joe.”
24347	MRK 2:18	Ihayhä̖̂ä̖bá John iˀ pꞌóˀpꞌoekandiví khä̖geˀnindáḏí in Pharisee tꞌowaví khä̖geˀnindáḏí dívíha̖a̖ḏä́ˀoˀ, heḏi wên tꞌowa Jesus ûnpówáˀindi óetsikaˀyan, “Háaḏan John-bí khä̖geˀnindáḏí in Pharisees-víˀindáḏí dívíha̖a̖ḏä́ˀoˀ, uvîndá joe?”
24348	MRK 2:19	Jesus-di ovâytu̖ˀan, “Dínkhóhtsa̖a̖shánkíˀeeḏináˀ dihayḏi, ti iˀ soyingiví kꞌemaˀin dívíha̖a̖ḏä́ˀo waˀḏi indáḏí najiḏiboˀ? Joe, háˀto haˀwâa dívíˀa̖mí waˀḏi indáḏí dínˀä́ndí.
24349	MRK 2:20	Hewänbo owáy hä̖̂ä̖ḏi iˀ soyingi inbíˀweḏi óekhuwakhâymáa, ihayḏânho dívíha̖a̖ḏä́khâymáa.”
24350	MRK 2:21	“Toˀwí wänbo wên to khannin deeḏi wên aaˀay tsꞌa̖a̖min wíˀitꞌiˀkꞌúyaˀpí. Haˀwâagi iˀandá, dâyˀowíḏiḏi in aaˀay natꞌiˀkꞌóeˀin natsꞌú̖u̖ní, heḏá shánkí wänbo-á in to-á nasiveḏee-í.
24351	MRK 2:22	Heḏi toˀwí wänbo wí úuva pꞌoe tsꞌa̖a̖bi wíˀikuuḏepí wí kꞌúwá khowa pꞌoemúu khandi eeje. Haˀwâagi iˀandá, iˀ úuva pꞌoe nakaypóeḏí nasôeḏi iˀ pꞌoemúu napání, heḏá iˀ méena-á nachaˀḏee-í. Úuva pꞌoe tsꞌa̖a̖bi-á pꞌoemúu tsꞌa̖a̖bi eejân ûnkuukhâyˀä̖ˀ.”
24353	MRK 2:24	Heḏi in Pharisee tꞌowaḏi Jesus óetu̖ˀan, “Háaḏan uví khä̖geˀnin haˀwâa dívíˀoˀ? Háa dívíˀoˀin kaykhanwówá thaa nanáˀ diwe nakhâ̖a̖kꞌóe.”
24354	MRK 2:25	Jesus-di ovâytu̖ˀan, “Hewänbo bîntunnanpíˀan háa David hä́nˀoe iˀannin, Abiathar naˀowhaˀpꞌóˀḏéḏîˀä́n dihayḏi. David-dá heḏá in senäˀ i-áḏí dijiˀindáḏí diha̖hsêndi wí hä̖ä̖wí dâykꞌoˀíˀin wíḏâymáapí, heḏiho Jôesi Táḏáví tewhá ee ditsꞌú̖, heḏi iˀ pává ee nasaaˀi David ihógiḏi ikꞌoe, heḏá in senäˀ i-áḏí dijiˀindá wáˀ ovâymä́gi, tobá iˀ pává Jôesi Táḏágîˀ ûnwijesaa wänboˀ, heḏiho in owhaˀḏa̖ˀmân dínkꞌóe dâykꞌoˀíḏí.
24357	MRK 2:28	Heḏiho naa, tꞌä̖hkí tꞌowagîˀ oˀaypu̖yä̖ˀiˀ omuuˀi dînkꞌóe otú̖u̖níḏí háa tꞌowa kaykhanwówá thaa iwe wänbo dínkoḏiˀin dívíˀa̖míḏí.”
24360	MRK 3:3	Jesus-di iˀ sen namantꞌaamuuˀiˀ óetu̖ˀan, “Nä́ˀin tꞌowaví páaḏépiye ówí̖nú.”
24361	MRK 3:4	Heḏáháˀ Jesus-di ovâytsikaˀyan, “Kaykhanwówá thaa wéˀi-an gínkꞌóe ívíˀa̖míḏí: Ti wí toˀwí âykhä̖geˀnamí háa âywa̖ˀa̖mí? Ti gínkhâyˀä̖ˀ wí toˀwí iví wówátsi âyˀaywoeníˀin háa âyháyjíˀin?” Indá háabo wíḏitú̖hpí.
24362	MRK 3:5	Heḏi Jesus ibéeḏí tyîngiḏi óemúndeˀ, tigúba kꞌaygi ovâymúndeˀ, gá wíḏisígítaachanpoeˀopíḏân, heḏi wíḏisehkanäpóepíḏí óewa̖ˀan. Heḏáháˀ iˀ sen óetu̖ˀan, “Ókhóhtä̖ä̖.” Heḏi ikhóhtä̖ä̖ḏi iví man ûnwówaḏi páaḏéḏí ûnmuu waagibá ûnpóe.
24368	MRK 3:11	Heḏi in tꞌowa in yä̖ˀḏâapíˀin pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ḏi ovâymáaˀindi óemûˀḏi iví páaḏépiye dívídégeˀdikwꞌóḏi, heḏi dívítu̖wí̖nú, “U̖-á Jôesi Táḏáví ay-ân unmuu.”
24373	MRK 3:16	Ginnân in senäˀ dikhá̖wä̖́: Simon (i-á Jesus-di Peter gin wáˀ óekhá̖wä̖́mä́gi), James-á John-dá (nä́ˀindá Zebedee-ví ây ûnmuu, hewänbo Jesus-di ovä̂nkhá̖yä̖́ˀ Boanerges gin, heḏi nä́ˀin khá̖wä̖́ Boanerges-á Greek-ví tundi “Kwa̖hta̖a̖” gân namuu), Andrew-á, Philip-á, Bartholomew-á, Matthew-á, Thomas-á, James-á (i-á Alpheus-ví ay ûnmuu), Thaddeus-á, Simon-dá (i-á in Zealot tꞌowa iweḏiˀi namuuwän), heḏá Judas Iscariot-dá (i-á Jesus óeku̖hpekhâymáaˀi-á namuu).
24378	MRK 3:21	Heḏi iví maatuˀin háa ûnpoeˀoˀin dínhanginpóeḏí ûnkenmää. “Háḏée iví hangintan wíˀimáapí” gin ditû̖ˀ.
24379	MRK 3:22	Wên Huḏíyoví khuu dâyhá̖ˀoˀin oe Jerusalem búˀḏí diˀä̖ä̖ˀin wáˀ ditû̖ˀ, “Jesus-á Penísendiḏi óemáa. In yä̖ˀḏâapíˀin pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ví pꞌóˀḏéḏîˀ dínmuuˀiˀ, Beelzebul gin nakhá̖wä̖́ˀiˀḏân óekhä̖geˀmáa in yä̖ˀḏâapíˀin pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ tꞌowavíˀweḏi ovâykhehpeeyé-íḏí.”
24380	MRK 3:23	Heḏi Jesus-di in tꞌowa ivíˀwe ovâywéˀgeˀandi nä́ˀi híˀ wên óˀgéḏíˀay waagiˀbá namuuˀiˀ ovâytu̖ˀan ovâyhá̖ˀa̖míḏí: “Háḏíḏan Satan iˀ Penísendi namuuˀiˀ ûnkoḏi wíˀbo ipikhehpeeyé-íḏí?
24384	MRK 3:27	“Toˀwí wänbo wíˀûnkoḏipí wí sen nakayˀiví tewhá ee natsꞌú̖u̖níḏí iví hä̖ä̖wí ônsänhóeníḏí, páaḏé iˀ sen nakayˀiˀ óewhisógepíḏíboˀ. Óewhisógeḏiḏa̖ˀmânho ônsänhóení iví hä̖ä̖wí.
24385	MRK 3:28	“Taˀgendi wâytu̖máa, nakoḏi ovâyˀowóejé-íḏí tꞌowaví tꞌaywóˀdi tꞌä̖hkí heḏá tꞌä̖hká inbí híˀḏí Jôesi Táḏá óeˀaˀginhá̖núndeˀi-á.
24386	MRK 3:29	Hewänbo toˀwí iˀ Yä̖ˀḏâaˀi Pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ví̖ˀgeḏi aˀginkha̖nuḏi ihíˀmáaḏá, Jôesi Táḏáḏí háˀto hä̂nhay wänbo ônˀowóejé-í. Wên tꞌaywóˀnin iˀo háˀto hä̂nhay wänbo naˀowójéḏee-íˀin.”
24387	MRK 3:30	Haˀwâagi Jesus ihéeˀan gá in Huḏíyoví khuu dâyhá̖ˀoˀin ditú̖ḏân, “I-á wí yä̖ˀḏâapîˀ pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ḏi óemáa.”
24389	MRK 3:32	Báyékí tꞌowa ee naˀä́n dee dikwꞌôn, heḏi óetu̖ˀan, “Uví jíyá-áḏí uví tíˀûuwindáḏí oe jáˀwé dijiˀ heḏi wóetu̖wä̖máa.”
24390	MRK 3:33	Jesus-di ovâytu̖ˀan, “Wây-á tꞌowa dijiˀ jíyá-á tíˀûuwindá waaginbá dimuuˀin naagîˀ.”
24391	MRK 3:34	Heḏi in tꞌowa dibûukwꞌóˀnin ovâybéepu̖wä̖máaḏí natú̖, “Nä́ˀin wáˀ naví jíyá-á naví tíˀûuwindá dînmuu.
24392	MRK 3:35	Toˀwên háa Jôesi Táḏá nadaˀ waa dívíˀoˀinnânho naví tíˀûuwindá naví jíyá-á dînmuu.”
24395	MRK 4:3	“Bítꞌôeyan. Wí koˀjikwoˀi namää iví koˀji wóegé, heḏi ee nava i̖ˀge ikoˀjiwáḏe.
24401	MRK 4:9	Toˀwên naví híˀ ditꞌoeˀindá híwó dívítꞌôeyaaníˀin dínkhâyˀä̖ˀ.”
24403	MRK 4:11	Ovâythayyandi natú̖, “Jôesi Táḏáḏí wovâymä́gi íkaˀpóewíḏí háḏíḏí iˀḏi nää tꞌowa ovâysígíhóndeˀ i̖ˀgeḏi, hewänbo in wéˀgen tꞌowa dikaˀpowadaˀpíˀindáho dovâyhá̖ˀoḏi óˀgéḏíḏa̖ˀ dovâytu̖máa heḏânho wíḏikaˀpóewípíḏí.
24404	MRK 4:12	Jôesi Táḏáví taˀnin diwe ginnân inbí̖ˀgeḏi nataˀmuu: Tobáháa hä̖̂ä̖ḏi wänbo tꞌä̖hkí dâymúnde wänbo wíḏínkeepoeˀopí, heḏá hä̖̂ä̖ḏi wänbo tꞌä̖hkí ditꞌoeˀo hewänbo wíḏikaˀpóyaˀpí. Dínkeepoeˀoḏá heḏá dikaˀpóyaˀdá Jôesi Táḏávíˀpiye dívíbée-í heḏi iˀḏi ovâyˀowóejé-í.”
24405	MRK 4:13	Heḏi Jesus-di ovâytsikaˀyan, “Ti nä́ˀin há̖hkangíˀin óˀgéḏí iˀ koˀji i̖ˀgeḏi wíˀíkaˀpóyaˀpíˀan? Háḏíḏan iˀ wéˀgeˀi há̖hkangîˀ óˀgéḏí wâytu̖máaˀiˀ íkaˀpóewí?
24412	MRK 4:20	Wíyá koˀji-á híwóˀdi nan deeḏá najemu, heḏi wây-á wên tꞌowa-á nä́ˀi híwóˀdi nan waaginbá-á dimuu. Jôesi Táḏáví tun ditꞌoeˀoḏi dâysígíˀoˀ, heḏi híwóˀdi hä̖ä̖wí dívíˀoˀ. Iˀ koˀji powintä̖ háa sígíntä̖ háa tä̖gintä̖ maˀkwꞌanukí shánkí napaa waagibá, nä́ˀin tꞌowa iweḏi wáy wên shánkí híwó dívíˀo wây-á wênbíˀweḏi.”
24413	MRK 4:21	Heḏi wáˀ ovâytu̖ˀan, “Ti wên phakó bîntsꞌúyaˀ wên tꞌún napekicháˀnin phoˀ háa whohte phoˀ bînkêeníḏí? Joe, wên phakóbay-á dâykéeˀí wáy nakohkeetꞌôení iwepíˀan.
24416	MRK 4:24	“Hewänbo á̖yîngiḏi bítꞌôeyanbe. Wí hí̖yä̖̂ä̖wän úvítꞌôeyandáhoˀ, wí hí̖yä̖̂ä̖wän íkaˀpóewí. Hewänbo híwó úvítꞌôeyandá híwó wáˀ íkaˀpóewí, heḏá shánká íhá̖hpúuwí.
24417	MRK 4:25	Toˀwí nakaˀpówáˀi-á shánkí óekaˀpowamä̂äní. Hewänbo toˀwí híwó nakaˀpówápîˀ-á, iˀ waagibá, nä́ˀin tꞌowa iweḏi whí̖yä̖̂ä̖ nakaˀpówáˀiˀ ônkaaya̖mí.”
24418	MRK 4:26	“Naaḏi wâythayya̖mí háa Jôesi Táḏáví há̖hkan ûnmuu waa. Ginnân waaginbá namuu: Wí sen nava iwe ikoˀjiwáḏe.
24421	MRK 4:29	Heḏi nakâypóe ihayḏá iˀ táhtsaa tsijóḏí itsꞌâˀ, táhtsaa ihayḏi nanândi.”
24422	MRK 4:30	Jesus-di wíyá ovâytu̖ˀan, “Naaḏi wâytu̖hkankhâymáa háawin Jôesi Táḏáví há̖hkan ûnmuuˀin. Nä́ˀi há̖hkangîˀ híˀ wâytu̖ˀa̖mí wâythayya̖míḏí háa ûnwaḏeḏee-íˀin:
24424	MRK 4:32	hewänbo óekoeḏi napee ihayḏi, shánkí nasôeˀo iˀ wéˀgeˀi nakoˀondivíˀweḏi. Heḏi nasôeḏi heˀendi nawaˀjáykhóepoeˀo, heḏá in tsíḏéˀây-á iˀ waˀjáykhóe eeḏá naˀóhkhunnáˀ deeḏi dâyyä̖́hpaˀ.”
24427	MRK 4:35	Iˀ thaabá nakin dihayḏi iví khä̖geˀnin itu̖ˀan, “Jaho gimú-í oe pꞌoekwí̖ˀ pꞌä̖́näpiye.”
24430	MRK 4:38	Iˀ kophé tíˀûupiye pꞌônwéḏé eeḏi Jesus najókha̖wä̖kꞌóe, heḏi iví khä̖geˀnindi óejóhsandi óetu̖ˀan, “Há̖hkandiˀ, ti á̖yîngi wíwóemähpíˀan naˀin dípꞌotꞌakha̖nukhâyˀoˀ?”
24431	MRK 4:39	Jesus ishaa, heḏi kaygindi óehéeˀan iˀ wa̖a̖, heḏá iˀ pꞌoekwîndá óetu̖ˀan, “Ánpí ókꞌuˀ.” Heḏi iˀ wa̖a̖ nahándí tꞌä̖hkí nahángípóe.
24432	MRK 4:40	Heḏi Jesus iví khä̖geˀnin itu̖ˀan, “Háaḏan íkhunwôedaˀ? Ti in wä̖yu̖ wívînmáapíˀan?”
24433	MRK 4:41	In khä̖geˀnin hânho dikhunwôedaˀ, heḏi dívítu̖máa, “Háawi sennan nä́ˀi namuu? Wa̖a̖ḏi wänbo pꞌoeḏi wänbo-á óeˀaˀgindoˀ.”
24440	MRK 5:7	Jesus-di iˀ yä̖ˀḏâapîˀ pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ óetu̖ˀan, “Nä́ˀi senbíˀweḏi ópeeve.” Heḏi kaygi itu̖wí̖núḏí iˀ pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ natú̖, “Háaḏan ánpí wíḏíˀohpí, Jesus, u̖ Jôesi Táḏá iˀ shánkí kwꞌáye naˀä́ndiví ay unmuuˀiˀ? Naaḏi Jôesi Táḏáví páaḏépiye wídaˀmáa, wíḏítꞌôephaḏekannamípí.”
24442	MRK 5:9	Jesus-di óetsikaˀyan, “Hânnan unkhá̖wä̖́?” “Gá Báyékí gân” gin natú̖ iˀ sen, “gá naˀindá báyékí gijiḏân.”
24445	MRK 5:12	heḏi in yä̖ˀḏâapíˀin pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ḏi Jesus kayˀindi óedaaˀan, “Naˀin oˀin pehtsuḏeví̖ˀge dísân inbí túˀ eeje ívítôeníḏí.”
24451	MRK 5:18	Jesus iˀ kophé iwe itohon dihayḏi, iˀ sen in yä̖ˀḏâapíˀin pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ ivíˀweḏi ônkhehpiyeˀiˀḏi pín taˀgeḏi óedaaˀan, “U̖-áḏí dípunmä́ä.”
24452	MRK 5:19	Hewänbo Jesus-di wíˀóepunmä́gipí. Óetu̖ˀan, “Uvíˀpiye ópûndi uví tꞌowa ovâytꞌôeˀa̖mí tꞌä̖hkí háa iˀ shánkí natsonjiˀiˀḏi u̖gîˀ wônˀannin, heḏá háa uvíˀpiye nasehkanäpóeˀindá.”
24456	MRK 5:23	heḏi pín taˀgeḏi óetu̖ˀan, “Naví ayú̖káy dînchuwamääˀä̖. Naví kꞌaygipiye unmú-í heḏi uví mandi nâatä̖ä̖gé-í, heḏânho nawôewa-í heḏá nawówáyê̖e̖ní.”
24461	MRK 5:28	Ginnân iˀánshaamáa: “Jesus-ví kꞌéwéˀin to kꞌáygéḏí wän dôntä̖geḏibo owôewa-í.”
24463	MRK 5:30	Wesebo Jesus ûnhanginpóe iví pínnándí toˀwí nahehkháapóeˀin, heḏi in tꞌowa jâaḏi ibéeḏí natú̖, “Toˀḏan naví aa dîntä̖ge?”
24464	MRK 5:31	Iví khä̖geˀnindi óetu̖ˀan, “Nä́ˀin báyékí tꞌowaḏi u̖ˀ wóetꞌä̖́ˀtꞌä̖́ˀchä̖numáaḏí ovâymúndepíˀan, heḏiho háaḏan untû̖ˀ, ‘Toˀḏan naa dítä̖ge?’ gin”
24467	MRK 5:34	Jesus-di óetu̖ˀan, “Naví ay, uví wä̖yu̖ úmuuḏi unhewówa. Ánshaaginpíḏíbo ópûn. Unhehkháamúuní-áhay.”
24468	MRK 5:35	Waˀḏi ihíˀmáa ihayḏibo wên senäˀ iˀ méesatewi pꞌóˀḏéḏîˀvíˀweḏi dipówá, heḏi óetu̖ˀan, “Janbo Jesus-á ibéemáa, toˀḏan irus, iˀ há̖hkandi ánpí óˀan, uví ayú̖káy-á ho úchuu.”
24469	MRK 5:36	Hewänbo Jesus-di háa ditû̖ˀ wänbo wíˀovâyˀá̖yîngiˀanpí, heḏi nä́ˀi tsondi óetu̖ˀan, “Wíˀunkhunwôedaˀípí, ówänpiwä̖́yú̖.”
24472	MRK 5:39	Heḏi natsꞌú̖ˀ dihayḏi ovâytu̖ˀan, “Háaḏan hânho úntû̖ˀ, háaḏan íséejiˀ? Iˀ ayú̖káy-á wínachuupí, nawänpijókha̖wä̖kꞌóe-á.”
24474	MRK 5:41	Iˀ ayú̖káyví man ônyâ̖ˀḏi Huḏíyoví tundi óetu̖ˀan, “Talitha kum.” (Nä́ˀi híˀ ginnân natundaˀ: “Óshaa ayú̖káy gân wítu̖máa.”)
24478	MRK 6:2	Iˀ kaykhanwówá thaa napówá ihayḏi Huḏíyoví méesateˀay ee ovâyhá̖ˀoˀ, heḏi in báyékí tꞌowa iwe dikwꞌóˀnin dívítꞌôeyannin ovâyháaˀan, heḏi ditú̖, “Wä̖́hä̖̂ä̖-an nä́ˀi natû̖ˀdi tꞌä̖hkí ûnhanginpóe, heḏi toˀḏan óehangintanmä́gi? Háḏíḏan nä́ˀi pínnán tꞌôe iˀoˀ?
24479	MRK 6:3	Ti i-á iˀ phéˀtꞌôeˀiˀḏa̖ˀ wínamuupíˀan, Mary-ví ay-á? Ti nä́ˀin senäˀ James-á Joses-á Judas-á Simon-dá iví tíˀûuwin wíˀûnmuupíˀan? Heḏá in kwiyä̖ˀ iví tíˀûuwin ûnmuuˀin wáˀ, ti naˀindáḏí wíḏijihpíˀan?” Gin in tꞌowa ditû̖ˀ gá i-áḏí híhchan wíḏínpóepíḏân.
24480	MRK 6:4	Heḏi Jesus-di ovâytu̖ˀan, “Wí Jôesi Táaví tukheˀbi-á wä̖́hä̖̂ä̖ wänbo tꞌä̖hkí óeˀaˀgin, hewänbo iví nange iwá joe, iví tꞌowa-áḏá joe, heḏá iví kꞌaygi wänbo-á joe.”
24484	MRK 6:8	Ginnân ovâyjôn: “Ímän dihayḏi uḏuphéḏa̖ˀmân bînhûuwí, wíyá hä̖́ä̖bo-á joe — wí koegîˀ wänbo joe, heḏiháa wí múu bînhä̖ä̖wíkuu-ígîˀ wänbo joe, heḏiháa wí chä̖ˀ únmúhtoˀondi wänbo joe.
24485	MRK 6:9	Unbí anto úntoˀonda̖ˀ bînhûuwí, heḏá wíje to-á wívînhûuwípí.”
24486	MRK 6:10	Ovâytu̖ˀan wáˀ, “Wä̖́hä̖̂ä̖ ímää wänboˀ, wí tewhá ee wovâysígíˀandi eebo úvíwóyí̖ˀní, iˀ búˀḏí ímää píhay.
24487	MRK 6:11	Hewänbo wä̖́hä̖̂ä̖ wovâysígíˀanpíḏá, heḏiháa wovâytꞌôeyanpíḏá, iweḏi ípeemän dihayḏi unbí anto iweḏi bînnaˀjeepêeḏi-í in tꞌowa dínhanginnáaníḏí híwó wíḏívíˀanpíˀin.”
24490	MRK 6:14	Heḏi Herod iˀ nangewi tsondi namuuˀiˀ ûnhanginpóe háa napuwamännin, in tꞌowa tꞌä̖hkí Jesus-ví̖ˀgeḏi dívíhíˀmáaḏí. Wên ditû̖ˀ, “I-á John iˀ pꞌóˀpꞌoekandi namuu nawáywówápóeˀiˀ, heḏân kavêe nä́ˀi pínnán tꞌôe iˀoˀ.”
24491	MRK 6:15	Wây-á ditû̖ˀ, “Elijah-ân namuu.” Heḏá wây-á wêndá ditû̖ˀ, “In wéˀgen Jôesi Táḏáví tukheˀmin diweḏiˀi-ân namuu, in hä́nˀoeˀin tukheˀmin waagiˀbá namuu.”
24492	MRK 6:16	Hewänbo Herod natꞌoe ihayḏi, i-á natú̖, “John iˀ pꞌóˀpꞌoekandi-ân namuu, iˀ to otsonpóe óekꞌéˀtsꞌâa-íˀi-ân nawáywówápóe.”
24494	MRK 6:18	Heḏi John-di Herod óetu̖máa, “Híwó wínamuupí uví tíˀûuví kwee mânkáyjíḏí.”
24498	MRK 6:22	Heḏi Herodias-ví aˀyú̖ ûntsꞌûndi ovâyjáḏe, heḏi Herod-á in ovâyhúutu̖ˀannindá ovâyhí̖ˀan iví shaḏe. Heḏiho Herod-di iˀ aˀyú̖ óetu̖ˀan, “Dídaaˀan naa hä̖ä̖wí undaˀiˀ, heḏi naaḏi iˀ wímä̂äní.”
24499	MRK 6:23	Iví tun imä́gi Jôesi Táḏáví páaḏépiye ginnân: “Hä̖ä̖wí undaˀpóeˀiˀ, naaḏáho wímä̂äní, naví nan wänbo píngé hayḏi wímä̂äní.”
24500	MRK 6:24	Heḏi iˀ aˀyú̖ napeeḏi iví jíyá óetsikaˀyan, “Hä̖ä̖-an odaˀpúuwí?” Iví jíyáḏí óetu̖ˀan, “Gá John iˀ pꞌóˀpꞌoekandiví pꞌônnân undaˀpúuwí.”
24501	MRK 6:25	Iˀ aˀyú̖ iwä̖́nähoˀḏi wesebo ee Herod naˀä́n dee natsꞌú̖, heḏi óetu̖ˀan: “Naa odaˀ wesebo dímä̂äníˀin wên sä̖ˀwé pháagîn diweḏi John iˀ pꞌóˀpꞌoekandiví pꞌôn.”
24502	MRK 6:26	Herod natꞌoeḏi báyékí nachanpóe, hewänbo in senäˀ dikwꞌóˀninbí páaḏépiye iví tun imä́giˀin namuuḏibo wínadaˀpí “joe” gin óetu̖ˀa̖míˀin.
24507	MRK 6:31	Báyékí tꞌowa diˀä̖ä̖ˀä̖ḏá dimääˀä̖ḏá Jesus-á iví khä̖geˀnindá húu wänbo wíˀovâymähpí. Heḏiho Jesus iví khä̖geˀnin itu̖ˀan, “Jaho gimú-í oe hânda̖ˀ nanáˀ diwepiye wíˀbo giyê̖e̖níḏí, heḏi owe ívíkaykhanwówáˀa̖mí.”
24511	MRK 6:35	Nakinmän dihayḏi iví khä̖geˀnin ivíˀpiye diˀä̖ä̖ḏi óetu̖ˀan, “Nä́we naˀahkonná, heḏá nää-á nakinmän.
24512	MRK 6:36	Nä́ˀin tꞌowa ovâypunjônbe iˀ nava hä̖ä̖ tsowa nanân deejepiye heḏá iˀ búˀây eejepiyá, dâyhä̖ä̖wíkuumä́-íḏí dívíhú̖u̖ya̖míḏí.”
24513	MRK 6:37	Hewänbo Jesus-di ovâytu̖ˀan, “Undiḏânho bînhúujôení.” Indi óetu̖ˀan, “Háḏíḏan âyˀa̖mí? Ti undaˀ gimú-íˀin wáygín tä̖gintä̖ (200) thaa tꞌôe dívíˀandi wáˀâa âyhá̖a̖nú-íḏí koegîˀ âykuumä́-íḏí, heḏá âymä̂äní dâykꞌoˀíḏí?”
24514	MRK 6:38	Jesus-di ovâytsikaˀyan, “Hä̖́yú̖-an koegîˀ bînmáa? Ja binmúˀḏí.” Hä̖́yú̖ dâymáaˀin dínhanginpóe ihayḏi ditú̖, “Pꞌánú páváˀây heḏá wíje paˀây-á.”
24516	MRK 6:40	Heḏi dívíwhaaḏikwꞌóḏi tä̖gin tä̖gindá (100’s) heḏá pꞌánä́n tä̖gindá (50’s).
24526	MRK 6:50	gá tꞌä̖hkíḏí óemûˀḏi dívípíhä̖ä̖ḏân. Hewänbo wesebo ovâytu̖ˀan, “Unbí píˀnä́ khóˀjé íkaymúuní. Naa Jesus-ân omuu. Wíˀíkhunwôedaˀípí.”
24537	MRK 7:5	Heḏi nä́ˀin Pharisees-á nä́ˀin Huḏíyoví khuu dâyhá̖ˀoˀindá indi Jesus óetsikaˀyan, “Háaḏan uví khä̖geˀnin in hä́nˀoeˀin seˀdaaví khuu dâyˀaˀginnamívíˀweḏi, inbí húugîˀ dâykꞌoˀ waˀ dívímanˀowíḏipíḏíbo háa nakhâyˀä̖ˀ waagi?”
24538	MRK 7:6	Iˀḏi ovâytu̖ˀan, “Un paa waaginbá úvíjánúmáaˀin ímuuˀin, hä́nˀoe híwó Isaiah-ḏi unbí̖ˀgeḏi itaˀnan háawin tꞌowa ímúuníˀin. Ginnân háa Jôesi Táḏá natú̖ˀin itaˀnan: Nä́ˀin tꞌowa híwó naví̖ˀgeḏi dívíhéeˀo sóphogeḏi, hewänbo inbí píˀnä́ḏá han wíḏícha̖a̖pí. Ditû̖ˀ naa díˀaˀgin, hewänbo wíḏínchä̖ˀmuupí, gá tꞌowaví híˀḏa̖ˀ dâyhá̖ˀoḏân, heḏá ditû̖ˀ inbí híˀ-á naví há̖hkan dînmuu.
24541	MRK 7:9	“Íchanpóe hânho únhanginnân waa, háa Jôesi Táḏá natsonpóeˀin bînhângeˀoḏi unbí khuu bînˀaˀginnamíḏí.
24543	MRK 7:11	Hewänbo undá ginnân ítû̖ˀ: Wí toˀwí ûnˀä̖ˀ iví táḏá háa iví jíyá itu̖ˀâ̖a̖míˀin, ‘Naví hä̖ä̖wí i̖ˀgeḏi otû̖ˀ Korban gin.’ (Huḏíyoví tundá Korban natundaˀ, ‘Nä́ˀi hä̖ä̖wí-áho Jôesi Táḏá dómä́gi’ gin.) Heḏi tobá iˀ hä̖ä̖wíḏí iˀ táḏá háa iˀ jíyá óekhä̖geˀnamí wänboˀ, nä́ˀi toˀwí gin natú̖ˀi hä̖ä̖wí wänbo ingîˀ wívînkanmä̂änípí.
24545	MRK 7:13	Báyékí hä̖ä̖wí haˀwâagi bînˀoˀ, heḏiho unbí khuu bînhá̖ˀoḏi Jôesi Táḏáví híˀ wíˀûnchä̖ˀmuupí waa bînkanmáa.”
24546	MRK 7:14	In tꞌowa wíyá ovâywéˀgeˀan dihayḏi, Jesus-di ovâytu̖ˀan, “Tꞌä̖hkíḏíbo bítꞌôeyan, heḏânho íkaˀpóewí.
24548	MRK 7:16	Toˀwí nakaˀpowadaˀi-á ûnkhâyˀä̖ˀ itꞌôeyaaníˀin.”
24550	MRK 7:18	Heḏi ovâytu̖ˀan, “Ti un wáˀ kaˀpowapíˀin ímuu? Ti wíˀúnhanginnáhpíˀan wí toˀwí yä̖ˀḏâapîˀ wínapoeˀopí wí hä̖ä̖wí iví jáˀwéḏí ûntsˀûndiḏi,
24551	MRK 7:19	gá nä́ˀi hä̖ä̖wí wíˀûntsꞌúyaˀpíḏân iví píˀnä́ khóˀjé, hewänbo iví see iwáhoˀ, heḏi iví túˀ iweḏi ûnwänpiphaḏeˀ.” (Nä́ˀi ovâytu̖ˀandi Jesus-di ovâyhá̖ˀan tꞌä̖hkí koegîˀ-á híwóˀdi namuu óekꞌoˀígîˀ).
24552	MRK 7:20	Heḏáháˀ ovâytu̖ˀan, “Hä̖ä̖wí wí toˀwíví píˀnä́ḏí ûnpeeˀiˀḏibâa yä̖ˀḏâapîˀ napoeˀo.
24555	MRK 7:23	Nä́ˀi yä̖ˀḏâapîˀ hä̖ä̖wí wí toˀwíví píˀnä́ khóˀjé iweḏi ûnpeeḏi, iˀḏibâa yä̖ˀḏâapîˀ óepaˀ.”
24559	MRK 7:27	Jesus-di iˀ kwee óetu̖ˀan, “Naa wíḏînkhâyˀä̖hpí in wéˀgen tꞌowa dovâykhä̖geˀnamíˀin, in Huḏíyo tꞌowa dovâykhä̖geˀnanpíḏíboˀ. U̖ˀ páaḏé wíkhä̖geˀnandá, in áyyä̖̂ä̖ví húugîˀ in tséˀây dovâymäˀ waagibá namúuní.”
24560	MRK 7:28	Iˀ kweeḏi óetu̖ˀan, “Nanbí Sedó, háa untú̖ waa taˀgen namuu. Hewänbo iˀ pávátä̖́ mä́äsa phoˀ in áyyä̖̂ä̖ dínjemuˀiˀ in tséˀây wänbo dâykꞌoˀ.”
24561	MRK 7:29	Jesus-di óetu̖ˀan iˀ kwee, “Híwó untú̖ḏího naaḏi iˀ yä̖ˀḏâapîˀ pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ uví ayú̖káyvíˀweḏi dônkhehpiye. Jaho uvíˀpiye ópûn.”
24566	MRK 7:34	Heḏi makówápiye ibéeḏí kaygi ihâ̖a̖ˀan, heḏi iˀ sen óetu̖ˀan, “Ephatha” gin. (Nä́ˀi tun Ephatha-á “nakhuuḏee-í” gân natundaˀ Huḏíyoví tundi.)
24569	MRK 7:37	In tꞌowa ditꞌoeḏi hânho ovâyháaˀan, heḏi ditú̖, “Hä̖ä̖wí tꞌä̖hkí híwó iˀoˀ. In ojetꞌaaˀin wänbo ditꞌoeˀo, in tunpíˀindá dívíhéeˀoˀ.”
24571	MRK 8:2	“Naa nä́ˀin tꞌowavíˀpiye osehkanäpóe. Poje thaa naa-áḏí dijiˀ, heḏi nää-á hä̖ä̖wí koegîˀ wänbo wíḏínphaḏepí.
24572	MRK 8:3	Heḏi diha̖hsêndibo inbíˀpiye dovâypunjôndá, wáy pꞌóegébo ha̖a̖ḏi dikaanú-í, wáy wên kayi̖ˀdi diˀä̖ä̖ḏi.”
24573	MRK 8:4	Iví khä̖geˀnindi óetsikaˀyan, “Wä̖́hä̖̂ä̖-an nä́ä ahkon deeḏi wí koegîˀ âyhóení, nä́ˀin tꞌowa âyhúujôeníḏí?”
24574	MRK 8:5	Jesus-di ovâytsikaˀyan, “Hä̖́yú̖ pává-an bînmáa?” Ditú̖, “Tsé ihay.”
24581	MRK 8:12	Jesus kaygi ihâ̖a̖ˀandi ovâytu̖ˀan, “Háaḏan un nääwin tꞌowa wên taa bînmúuníˀin ídaˀ? Taˀgendi wâytu̖máa, un tꞌowa wí hä̖ä̖wí haˀwâagiˀi-á wíwâykeekankhâymáapí.”
24583	MRK 8:14	Jesus-ví khä̖geˀnin dínˀóḏe dâypáváhûuwíḏí — wí wêe páváḏa̖ˀ iˀ kophé iwe indáḏí dâymaa.
24584	MRK 8:15	Iˀḏi ovâytu̖ˀan, “Bíˀá̖yîngiˀan hä̖ˀin Pharisee-ví oewáaseeḏi, heḏá Herod-vîˀḏá.”
24585	MRK 8:16	Heḏi in khä̖geˀnin wíˀnä́ táye dívítu̖ˀan, “Háaḏan gin natú̖? Gá maḏi wíˀâypávámaapíḏân.”
24586	MRK 8:17	Háa ditû̖ˀnin Jesus ûnhanginpóe, heḏi ovâytsikaˀyan, “Háaḏan ítû̖ˀ wívînpávámaapíˀin? Ti háa otundaˀin waˀḏi wíˀúnhanginpoeˀopíˀan, heḏiháa waˀ wíˀíkaˀpóyaˀpíˀan? Ti íkaˀpowakâymuu?
24588	MRK 8:19	Ti wíˀúnˀánshaapíˀan háa dáyˀannin? Nä́ˀi pꞌánú pává in pꞌánú maapaasôn (5,000) tꞌowagîˀ dovâyháve ihayḏi, hä̖́yú̖ tꞌúnnan iˀ dínphaḏeˀi koegîˀ bînwéˀgeˀan?” Óetu̖ˀan, “Tä̖ˀḏi wíje (12) ihay.”
24589	MRK 8:20	“Heḏá tsé ihay pává in jónu maapaasôngîˀ-á (4,000) dovâyháve ihayḏi, hä̖́yú̖ tꞌúnnan iˀ dínphaḏeˀi koegîˀ bînwêˀgeˀan?” Ditú̖, “Tsé ihay.”
24590	MRK 8:21	Heḏi ovâytu̖ˀan, “Heḏi háaḏan waˀḏi wíˀíkaˀpóyaˀpí iˀ oewáasee i̖ˀgeḏi wâytu̖ˀandi?”
24592	MRK 8:23	Jesus-di iˀ tsíˀtꞌaaˀiˀ óepahkêˀ, heḏi oe búˀḏí jáˀwépiye óepahoˀḏi tsée eeḏi wí sóˀpꞌoeḏi óeˀä̖yu̖, heḏá iví mandá óetä̖geḏi óetsikaˀyan, “Ti hä̖ä̖wí úkeepoeˀo?”
24593	MRK 8:24	Iˀ tsíˀtꞌaaˀiˀ ipu̖wä̖béeḏí natú̖, “Tꞌowa dijiḏi dovâymúndeˀ, hewänbo hä̖ä̖wí wí tay waagibá díncha̖a̖.”
24595	MRK 8:26	Heḏi Jesus-di iˀ sen ivíˀpiye óepunjôndi óetu̖ˀan, “Hä̖ä̖ búˀ wíˀunwáytsꞌú̖u̖nípí.”
24596	MRK 8:27	Jesus iví khä̖geˀnindáḏí iˀ búˀây eeje Caesarea Philippi búˀ tsowa eejepiye namää. Dimän dihayḏi iví khä̖geˀnin itsikaˀyan, “To-an naa omuu gân nä́ˀin tꞌowa ditû̖ˀ?”
24597	MRK 8:28	Óetu̖ˀan, “Wên ditû̖ˀ John iˀ pꞌóˀpꞌoekandi-ân unmuu. Wây-a wêndá ditû̖ˀ Elijah-ân unmuu, heḏá waˀḏi wáyjé wêndá ditû̖ˀ wí Jôesi Táḏáví tukheˀmin diweḏiˀi-ân unmuu.”
24598	MRK 8:29	Heḏi ovâytsikaˀyan, “Heḏi undá, to-á naa-á omuu gân íˀándeˀ?” Peter-di óetu̖ˀan, “Gá iˀ toˀwí Jôesi Táḏáḏí óesógeˀiˀ tꞌowa ovâyˀaywoeníḏí, i-ân unmuu.”
24600	MRK 8:31	Heḏi ihayḏi háa ûnpuwagíˀo i̖ˀgeḏi ovâyhéeˀandi ovâytu̖ˀan, “Nä́ˀin nakhâyˀä̖ˀ napúuwíˀin: Naa, tꞌä̖hkí tꞌowagîˀ oˀaypu̖yä̖ˀiˀ omuuˀi báyékí dontꞌôephaḏekhâymáa, heḏi in Huḏíyo tsonninḏáḏí in owhaˀ pꞌóˀḏéḏíˀindáḏí heḏá in Huḏíyoví khuu dâyhá̖ˀoˀindáḏí wéˀge naa díjoegikhâymáaḏá wíḏísígíkaykhâymáapí. Díkheˀkhâymáa, hewänbo poje thaa iwe owáywówápuwagíˀo.”
24601	MRK 8:32	Nä́ˀi hä̖ä̖wí thayˀeeḏi ovâytu̖ˀan, heḏi Peter-di óehângeˀandi óetu̖ˀan, “Haˀwâa wíˀuntú̖u̖nípí.”
24602	MRK 8:33	Jesus ibéeḏí in wéˀgen khä̖geˀnin ovâymúndeˀ, heḏi Peter óetꞌeˀyandi óetu̖ˀan, “Satan, Penísendiˀ, navíˀweḏi óha̖ḏi. U̖-á tꞌowa waabá biˀánshaamáa, Jôesi Táḏá iˀánshaaˀo waagá joe.”
24603	MRK 8:34	Heḏáháˀ iví khä̖geˀnindá in wéˀgen tꞌowa tꞌä̖hká ovâywéˀgeˀandi ovâytu̖ˀan, “Toˀwên naa-áḏí dikä̖ˀä̖ä̖daˀindá wíḏínkhâyˀä̖hpí háa diwänpidaˀ waa dívíˀa̖míˀin, hewänbo inbí phéˀwin dâyhûuwí, heḏá naa-á díyu̖u̖hûuwí.
24608	MRK 9:1	“Taˀgendi wâytu̖máa, Jôesi Táḏáḏí iví kay ûnmuuˀin wovâykeeya̖mí heḏi bînpu̖wä̖khâymáa naa tsondi omuuˀin. Nä́ˀin napúuwí waˀḏi wáy wên nä́we íjiˀin íhánpíḏíboˀ.
24612	MRK 9:5	Peter-di Jesus óetu̖ˀan, “Há̖hkandiˀ, híwó namuu nä́we gikwꞌôndi. Jaho poje óhkhun tewháˀây âykꞌwôení, wêe u̖ˀgîˀ, wíyá Moses-gîˀ-á, heḏá wíyá Elijah-gîˀ-á.”
24614	MRK 9:7	Heḏi wí okhúwá napówáḏí ovâyˀóhkhunnan, heḏi nä́ˀin tun okhúwá jâaḏiḏi napee: “Nä́ˀi-ân naví ay dînmuu donsígíˀiˀ. Iˀ bîntꞌôeyaaní.”
24616	MRK 9:9	Oe pꞌin kwꞌáyeḏi diwha̖veˀä̖ˀ ihayḏi Jesus-di ovâytu̖ˀan, “Toˀwí wänbo hä̖ä̖wí bînmûˀin wívîntꞌôeˀa̖mípí, owáy naa tꞌä̖hkí tꞌowagîˀ oˀaypu̖yä̖ˀiˀ ochuuḏi wíyá owáywówápóe píhay.”
24617	MRK 9:10	Iví tun ônˀaˀgin, hewänbo wíˀnä́ táye dívítsikaˀyan, “Hânnan namuu nä́ˀin tun, wíyá nawáywówápúuwí i̖ˀgeḏi?”
24618	MRK 9:11	Heḏi Jesus óetu̖ˀan, “In Huḏíyoví khuu dâyhá̖ˀoˀin ditû̖ˀ, iˀ toˀwí Jôesi Táaḏí óesogekhâymáaˀiˀ tꞌowa ovâyˀaywoeníḏí naˀä̖ä̖píḏíboˀ Elijah-á napowagíˀo. Háaḏan haˀwâa ditû̖ˀ?”
24619	MRK 9:12	Jesus-di ovâytu̖ˀan, “Taˀgendi Elijah páaḏébo naˀä̖ä̖-íˀin nakhâyˀä̖ˀ-ákun, hä̖ä̖wí tꞌä̖hkí ikhâyˀa̖míḏí. Heḏi hânnan nataˀmuu naa tꞌä̖hkí tꞌowagîˀ oˀaypu̖yä̖ˀiví̖ˀgeḏi? Gá ginnân: Báyékí dontꞌôephaḏekhâymáa, heḏá tꞌowaḏá díjoegikhâymáa.
24620	MRK 9:13	Hewänbo naaḏi wâytu̖máa, Elijah ho naˀä̖ä̖-ákun, heḏi híwóhpí óeˀan in tꞌowaḏi háa didaˀ waagi. Jôesi Táḏáví taˀnin diwe iví̖ˀgeḏi ûntaˀmuu háa óekhâymáaˀin.”
24623	MRK 9:16	Jesus-di ovâytsikaˀyan, “Háaḏan úvítu̖hä́nmáa?”
24624	MRK 9:17	Nä́ˀin tꞌowa jâageḏi wí sendi óetu̖ˀan, “Há̖hkandiˀ, naví eˀnú wînmaa, i-á wí yä̖ˀḏâapîˀ pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ḏi óemáaḏí wíˀûnhíˀkoḏipí.
24625	MRK 9:18	Heḏi hä̖̂ä̖ḏi wänbo nä́ˀi pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ itꞌôeˀandi iˀ eˀnú oe nangepiye óekanundeˀ, heḏi iˀ eˀnú-á nasóˀokhópeeˀiḏá iwä̖pútsꞌîndoˀ, heḏá ta̖a̖suugiˀbo-á napoeˀo. Uví khä̖geˀnin dovâydaaˀan nä́ˀi pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ ônkhehpeeyé-íḏí, hewänbo wíḏínkoḏipí.”
24626	MRK 9:19	Jesus-di ovâytu̖ˀan, “Un tꞌowa-á wä̖yu̖píˀin ímuu. Hä̖̂ä̖ḏi puwahay-an undáḏí oyê̖e̖ní úvíwä̖ä̖yú̖-íḏí, hä̖̂ä̖ḏi puwahay-an undáḏí dáyyä̖́ä̖ˀa̖mí? Jaˀ iˀ enúkáy navíˀpiye binmáˀ.”
24628	MRK 9:21	Jesus-di iˀ enúkáyví táḏá óetsikaˀyan, “Hä̖̂ä̖ḏi waabo-an gin ûnpoeˀo?” Iˀ táḏáḏí óetu̖ˀan, “Gá hí̖yä̖̂ä̖ˀi namuuḏibo-ân.
24629	MRK 9:22	Heḏá hä̖́yä́n wänbo iˀ pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ḏi phaa iwe heḏá pꞌoe eewá óechä̖nundeˀ óeháyjíḏí. Úkoḏiḏáho nanbíˀpiye dísehkanäˀan, háawin wên wänbo wên khä̖geˀ díˀan.”
24630	MRK 9:23	Jesus-di óetu̖ˀan, “Háaḏan dítu̖máa, ‘Úkoḏiḏáhoˀ?’ Toˀwí iwä̖yundeˀi-á ûnkoḏi hä̖ä̖wí namûuge iˀa̖míḏí.”
24631	MRK 9:24	Wesebo nä́ˀi enúkáyví táḏá kaygindi natú̖, “Naa dáywä̖yundeˀ, díkhä̖geˀnan wíyá shánkí dáywä̖ä̖yú̖-íḏí.”
24632	MRK 9:25	Jesus-di wây-á báyékí tꞌowa a̖ˀyu̖u̖gi dívíkha̖ḏimáˀḏí ovâymûˀ, heḏi wesebo nä́ˀi yä̖ˀḏâapîˀ pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ óetꞌeˀyandi óetu̖ˀan, “U̖ yä̖ˀḏâapîˀ pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖, u̖ˀḏi tꞌowa ovâyˀojetꞌaaˀoˀiˀ, tunpíˀindá ovâypaˀiˀ, naaḏi wítu̖máa, nä́ˀi enúkáyvíˀweḏi ópeeve, heḏi wíyá wíˀuntsꞌú̖u̖nípí.”
24633	MRK 9:26	Iˀ pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ itu̖wí̖núḏí nä́ˀi enúkáy óekanuḏi hânho óetha̖tha̖kannan, heḏáháˀ ivíˀweḏi ûnpee. Iˀ enúkáy wí pení waabá ûncha̖a̖, heḏiho in tꞌowaḏi óemûˀḏi ditú̖, “I-áho nachuu.”
24635	MRK 9:28	Heḏi Jesus wí tewhá ee natsꞌú̖, heḏi iví khä̖geˀnindi wíˀbo óetsikaˀyan, “Háaḏan naˀin wígínkoḏipí iˀ yä̖ˀḏâapîˀ pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ âykhehpeeyé-íḏí?”
24636	MRK 9:29	Jesus-di ovâytu̖ˀan, “Úvíjûusuˀoḏiḏa̖ˀmân únkoeḏí-í wí yä̖ˀḏâapîˀ pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ giˀbibá bînkhehpeeyé-íḏí.”
24638	MRK 9:31	Ovâytu̖máa, “Naa tꞌä̖hkí tꞌowagîˀ oˀaypu̖yä̖ˀiˀ omuuˀi wây-á tꞌowaví mangepiye díkáaní. Indáho díkheˀkhâymáa, hewänbo poje thaa iwá wíyá owáywówápuwagíˀo.”
24640	MRK 9:33	Capernaum búˀay dipówá, heḏi wí tewhá ee ditsꞌú̖. Jesus-di in khä̖geˀnin ovâytsikaˀyan, “Oe pꞌóegé giˀä̖ḏi hä̖ä̖ i̖ˀgeḏan úvítu̖hä́nmáa?”
24642	MRK 9:35	Jesus isóge, heḏi nä́ˀin tä̖ˀḏi wíje (12) khä̖geˀnin ovâywéˀgeˀandi ovâytu̖ˀan, “Toˀwí iˀ pꞌóˀḏéḏîˀ namúuníˀin nadaˀḏá, i-á ûnkhâyˀä̖ˀ tíˀúugéˀi namúuníˀin, heḏá tꞌä̖hkíví khä̖geˀdi-á.”
24644	MRK 9:37	“Toˀwíḏí naa dídaˀḏi wí ay nä́ˀi ay waabá óesígíkéndeḏi, naa wáˀ dísígíkénde waabá iˀoˀ. Heḏi toˀwí naa dísígíkéndeˀiˀḏá naaḏa̖ˀbá wíḏísígíkéndepí, hewänbo iˀ toˀwí naa dísandiˀ wáˀ óesígíkéndeˀ.”
24645	MRK 9:38	John-di óetu̖ˀan, “Há̖hkandiˀ, tóewí sen âymûˀ yä̖ˀḏâapíˀin pꞌoewa̖a̖hâ̖a̖ tꞌowavíˀweḏi ovâykhehpiyendeḏi uví khá̖wä̖́ natû̖ˀdi, heḏi âytu̖ˀan han wíˀiˀa̖mípíˀin, naˀin diweḏiˀi wínamuupíḏí.”
24646	MRK 9:39	Hewänbo Jesus natú̖, “Toˀwí giˀbi wívînkhâ̖a̖ˀa̖mípí. Toˀwí namuuˀi naví khá̖wä̖́ natû̖ˀdi ipínnántꞌôeˀandi-á wesebo híwóhpí naví̖ˀgeḏi wíˀihéeˀa̖mípí.
24648	MRK 9:41	Taˀgendi wâytu̖máa, toˀwí wí pꞌoe wänbo wovâysu̖wä̖jôndi, navíˀin ímuuˀin ûnhanginnândi, i-á Jôesi Táḏáḏí óewáˀâakhâymáa.”
24649	MRK 9:42	“Heḏi toˀwíḏí wêe wänbo nä́ˀin hí̖ˀínnin navíˀpiye dívíwä̖yundeˀin diweḏi óetꞌaywóhá̖ˀandá, shánkí híwó iˀ toˀwí ûnpúuwíwän waˀḏi han óehá̖ˀanpíḏíbo wí kꞌuu kháaˀi iví kꞌáy eeḏi ônwhisôege-íˀin heḏi mâapꞌoe iwe óechä̖ä̖nú-íˀin.
24656	MRK 9:49	“Toˀwên tꞌä̖hkí phaaḏi ovâyˀa̖a̖yä̖ä̖khâymáa.
24657	MRK 9:50	A̖a̖yä̖ä̖ híwóˀdi namuu, hewänbo iˀ a̖a̖yä̖ä̖ naˀá̖hhándáhoˀ, háˀto wíyá á̖hsä̖ä̖ˀi napúuwí. Undá únkhâyˀä̖ˀ a̖a̖yä̖ä̖ naˀá̖hhándepîˀ waaginbá ímúuníˀin, heḏi tsa̖a̖ginpíḏíbo wéˀge ítháaní.”
24659	MRK 10:2	Heḏi wên Pharisee tꞌowa ûnpówáḏí óetsikaˀyan, “Ti híwó namuu wí sen nakhóhtsa̖a̖ˀä́ndiˀ iví kweevíˀweḏi ithaaweejé-íḏí? Hân iˀ tsontun natû̖ˀ?” Gin ditú̖ Jesus óetayi̖ˀníḏí, tigúba híwóhpí natu̖hpee-í.
24660	MRK 10:3	Jesus-di ovâytsikaˀyan, “Hân Moses-di wovâyjôn?”
24661	MRK 10:4	Indi óetu̖ˀan, “Moses-di nä́ˀin tun dînjoeˀan: Wí sen wên khóhtsa̖a̖wije taˀnin itaˀnamí heḏi handiḏi iví kwee ijoeˀa̖mí.”
24662	MRK 10:5	Jesus-di ovâytu̖ˀan, “Hewänbo Moses-di haˀwâagi wovâytaˀkꞌûˀ gá tꞌôeyanpíˀin ímuuḏân, unbí kwiyä̖ˀ bînwänpijoekanmáaḏíboˀ.
24666	MRK 10:9	Heḏânho in toˀwên Jôesi Táḏáḏí ovä̂nwónnindá toˀwí wänbo wíˀûnkhâyˀä̖hpí ovä̂nweejé-íˀin.”
24668	MRK 10:11	Heḏi ovâytu̖ˀan, “Wí sen iví kwee ijoeˀandi wíyá kwee-áḏí ikhóˀyâ̖ˀḏá, iví kweevíˀpiye tꞌaywó iˀoˀ.
24669	MRK 10:12	Iˀ kwee wáˀ, iví sen ijoeˀandi wíyá sendáḏí ikhóˀyâ̖ˀḏá, iví senbíˀpiye tꞌaywó iˀoˀ.”
24671	MRK 10:14	Heḏi Jesus-di in khä̖geˀnin háa dívíˀoˀin ovâymûˀḏi inbíˀpiye híhchan wínacha̖a̖pí, heḏi ovâytu̖ˀan, “In hí̖ˀínnin áyyä̖̂ä̖ navíˀpiye binkä̖ˀä̖ä̖mä́ä, wívînkhâ̖a̖ˀa̖mípí, gá toˀwên nä́ˀin áyyä̖̂ä̖ waaginbá dimuuˀindá Jôesi Táḏávíˀin ûmuuḏân.
24672	MRK 10:15	Taˀgendi wâytu̖máa, toˀwí wänbo Jôesi Táḏávîˀ wínapúuwípí wí hínchä̖̂ä̖ˀiˀ ay waagibá iwä̖yu̖píḏí.”
24674	MRK 10:17	Pꞌóegé wíyá Jesus natsꞌanmän dihayḏi wí sen ivíˀweä̖ä̖ navíˀpiye binkä̖ˀä̖ä̖piye iˀä̖ä̖kán, heḏi idégeˀdisógeḏi óetu̖ˀan, “Híwóˀdi há̖hkandiˀ, hân dáyˀa̖mí heḏânho in wówátsi nahándepíˀin donkáyjíḏí?”
24675	MRK 10:18	Jesus-di óetsikaˀyan, “Háaḏan naa híwóˀdi gin dítu̖ˀoˀ? Jôesi Táḏáḏa̖ˀmân híwóˀdi namuu, wíyá toˀwí-á joe.
24676	MRK 10:19	Jôesi Táḏáví tsontun ho mântaa. I-á natú̖ wívîntꞌowatꞌahá̖a̖nú-ípí, wíyá toˀwíví kwee-áḏí háa sendáḏí wíˀúvíwhohkwomáˀve-ípí, wíˀúvísä̖ˀmamípí, tꞌowaví̖ˀgeḏi wíˀúvíhójoˀa̖mípí, hójo waagiḏibo tꞌowaví hä̖ä̖wí wívînhóenípí, unbí táḏá-á jíyá-á bînˀaˀginmáˀve-í.”
24677	MRK 10:20	Óetu̖ˀan iˀ sendi, “Há̖hkandiˀ, naa enúkáy omuuḏiboˀ tꞌä̖hkí nä́ˀi tsontun dóˀaˀgin.”
24678	MRK 10:21	Jesus-di sígíḏí taˀgebo óemúndeḏi óetu̖ˀan, “Waˀḏi wây-á háawên útáy biˀa̖míˀin. Jaho ópûn, hä̖ä̖wí úkwꞌóˀdi tꞌä̖hkí mänku̖ˀchꞌâaní, heḏi iˀ chä̖ˀ mänhógiˀiˀ in tꞌowa sehkanäwó diwówájiˀin ovâymä̂äní, heḏânho oe makówá koḏitꞌowa unmúuníḏí. Heḏi nâaku̖ˀchꞌáaḏá ovâymä́giḏá naa-áḏí ókä̖ˀve.”
24680	MRK 10:23	Jesus ipu̖wä̖béemáa, heḏi iví khä̖geˀnin itu̖ˀan, “Báyékí kâyˀin namuu wí toˀwí nakoḏitꞌowamuuˀi háa Jôesi Táḏá natú̖ waa dívíˀa̖míḏí heḏânho ovâyˀaywoeníḏí.”
24681	MRK 10:24	Nä́ˀi híˀḏí in khä̖geˀnin ovâyháaˀan, hewänbo Jesus-di wíyá ovâytu̖ˀan, “Naví ây, ívíwo nabâapuˀwan wí toˀwí háa Jôesi Táḏá natú̖ waa iˀa̖míḏí heḏânho ônˀaywoeníḏí.
24682	MRK 10:25	Nabâapuˀwan wí kamä́yo wên agúusa tsípho i̖ˀge natsꞌú̖u̖níḏí, hewänbo shánkí nabâapuˀwan wí toˀwí koḏitꞌowa namuuˀi háa Jôesi Táḏá natú̖ waa iˀa̖míḏí heḏânho ônˀaywoeníḏí.”
24683	MRK 10:26	Näbâa shánkí ovâyháaˀan in khä̖geˀnin, heḏi wíˀnä́ táye dívítsikaˀyan, “Gin namuuḏá to-an ûnkoḏi ûnˀaywondee-íḏí?”
24684	MRK 10:27	Jesus-di taˀgebo ovâymúndeḏi ovâytu̖ˀan, “Toˀwí wänbo wíˀbo wíˀûnkoḏipí. Jôesi Táḏáḏa̖ˀmân ûnkoḏi tꞌowa ovâyˀaywoeníḏí. Jôesi Táḏá-á hä̖ä̖wí tꞌä̖hkí ûnkoḏi iˀa̖míḏí.”
24685	MRK 10:28	Peter-di óetu̖ˀan, “Úhanginná hä̖ä̖wí tꞌä̖hkí âyjoeˀannin u̖-áḏí gimú-íḏí.”
24686	MRK 10:29	Jesus-di ovâytu̖ˀan, “Taˀgendi wâytu̖máa, naa omuuḏibo heḏá Jôesi Táḏáví híwóˀdi tun ûnmuuḏibo-á, toˀwí ijoeˀandi iví tewhá, háa iví tíˀûuwindá páˀḏâyindá, háa iví táḏá-á jíyá-á, háa iví ây-á, háa iví nava-á,
24687	MRK 10:30	i-á taˀgendi tä̖gintä̖ (100) maˀkwꞌanukí shánkí ihóení, tewhá-á, tíˀûuwindá páˀḏâyˀindá, jíyáˀindá, ây-á, nava-á — heḏá itꞌôephaḏekhâymáa iví wä̖yu̖ ûnmuuḏi. Tꞌä̖hkí nä́ˀi ihóení waˀ nä́ä oepáa kꞌayḏi nawówájiˀ ihayḏi, heḏá iví wówátsi nä́ä oepáa kꞌayḏi ûnboˀwan dihayḏá wówátsi nahándepíˀindá ikáyjí.
24688	MRK 10:31	Hewänbo báyékí tꞌowa nää pꞌóˀḏéḏíˀin dimuu waa díncha̖a̖ˀindá tíˀúugéˀin dipúuwí; heḏi báyékí tꞌowa-á nää tíˀúugéˀin dimuu waa díncha̖a̖ˀindá pꞌóˀḏéḏíˀindá dipúuwí.”
24690	MRK 10:33	Natú̖, “Bítꞌôeyan, nää-á Jerusalem-piye gimän, heḏi naa, tꞌä̖hkí tꞌowagîˀ oˀaypu̖yä̖ˀiˀ omuuˀiˀ tꞌowaḏi díkáaní in owhaˀ pꞌóˀḏéḏíˀindá heḏá in Huḏíyoví khuu dâyhá̖ˀoˀindá inbí mange. Indáho ditú̖u̖ní naa dînkhâyˀä̖ˀ ochuu-íˀin, heḏá in Huḏíyo dimuupíˀin tꞌowaví mangá díkáaní.
24691	MRK 10:34	Nä́ˀindi dînpꞌáhkaakhâymáa, heḏá díˀohphaykhâymáa. Púwhí̖ˀdí díwhä̖ḏikhâymáa, heḏá díkheˀkhâymáa. Hewänbo poje thaa iwe owáywówápúuwí.”
24692	MRK 10:35	Ihayḏibá James-áḏí John-dáḏí Zebedee-ví ây damuuˀin Jesus-víˀpiye damää, heḏi óetu̖ˀan, “Há̖hkandiˀ, naˀin hä̖ä̖wí gadapúuwí heḏi u̖ˀḏi dînˀa̖míˀin gadaˀ.”
24693	MRK 10:36	Ovä̂ntsikaˀyan, “Hä̖ä̖-an dadaˀ wä̂nˀa̖míˀin?”
24694	MRK 10:37	Óetu̖ˀan, “Owáy untsondisogeḏee ihayḏi, naˀin uví khóe gamúuníˀin gadaˀ, wêe koˀḏíngéḏí, wêe-á yä̖́ˀmä́ngéḏá.”