23233	MAT 1:20	A'cxni' José ixlacapāstacmā'lh huā'mā' a'cxni' lakahuāna'lh ē tasu'yuni'lh chā'tin ángel tī macamilh Māpa'ksīni' Dios ē xla' huanilh: ―José, hui'x tī ī'xū'nātā'nat David, jā catilīmā'xa'na' natā'tamakaxtoka María. Ū'tza' līka'lhīni'lh Espíritu Santo.
23234	MAT 1:21	Naka'lhī ī'ska'ta' ka'hua'cha ē nahui'lī'ni'ya' ixtacuhuīni' Jesús. Xla' nacāmakapūtaxtū ixtachi'xcuhuī't ē ū'tza' nalīmāpācuhuīcan Jesús ―huanilh ángel.
23240	MAT 2:2	ē takelhasqui'nīlh: ―¿Jāchu huī'lh ixpuxcu'ca'n israelitas tī tahuī'lhtza'? Quina'n iclaktzī'nī'tauj a'ktin sta'cu na ixtankēn. Ū'tza' quincāmāsu'yuni'n palh tahuī'lhtza'. Ū'tza' iclīmiujtza' huā'tzā' na'iclaktaquilhpūtayāuj.
23243	MAT 2:5	ē takelhtīni'lh: ―Natahui'la nac Belén xala' nac estado Judea. Chuntza' tzo'kli a'kchihuīna':
23246	MAT 2:8	Cāmacā'lh nac Belén ē cāhuanilh: ―Capinchipitit ē naputzayā'tit palh ixlīcāna' lacatuncuhuī'lh ska'ta'. A'cxni' namacla'yā'tit, naquilāmāca'tzīnīyāuj. Nā quit tzē na'ica'n na'iclaktaquilhpūta ―chuntza' cāhuanilh.
23251	MAT 2:13	A'cxni' ixta'a'nī'ttza' magos, José lakahuāna'lh ē tasu'yuni'lh chā'tin ángel tī macamilh Māpa'ksīni' Dios. Ángel huanilh: ―Catāqui'. Cacālī'pi ska'ta' ē ixtzī' ē catzā'la'tit nac país jā huanican Egipto. A'ntza' natachokoyā'tit hasta a'cxni' na'icmāca'tzīnīyān. Herodes naputza ska'ta' ē namaknīcu'tun.
23253	MAT 2:15	A'ntza' tatachokolh hasta a'cxni' nīlh Herodes. Chuntza' a'kspulalh namākentaxtū tū Māpa'ksīni' Dios ixuanī't ixa'kchihuīna'. Chuntza' huanli: “Ixuī'lh nac Egipto quiSka'ta' ē a'ntza' icta'sani'lh.”
23258	MAT 2:20	―Catāqui' ē calī'pi ska'ta' ē ixtzī'. Cataspi'ttit nac ti'ya't jā huanican Israel. Tanīlhtza' xlaca'n tī ixtamaknīcu'tun ska'ta' ―huanli ángel.
23261	MAT 2:23	A'cxni' tachā'lh a'ntza' nac Galilea, ta'a'lh nac cā'lacchicni' jā huanican Nazaret ē a'ntza' tatahuī'lh. Chuntza' a'kspulalh namākentaxtū tū tahuanli a'kchihuīna'nī'n. Tahuanli: “Jesús namāpācuhuīcan nazareno.”
23263	MAT 3:2	ē ixcāhuani tachi'xcuhuī't: ―Calakpalī'tit mintalacapāstacni'ca'n ē camakxtektit tū jā tze ixpālacata talacatzuna'jīmā'lh a'cxni' Dios namāpa'ksīni'nkō'.
23264	MAT 3:3	A'kchihuīna' Isaías tzo'kli chī tachi'xcuhuī't natalakpalī ixtalacapāstacni'ca'n ē nata'a'ka'ī'. Tzo'kli ixpālacata huā'mā' Juan jā huan chuntza': A'ntza' jā cā'tzaya'nca ti'ya't, nakexmatcan catīhuālh tī palha' nachihuīna'n ē nahuan: “Cacāxtlahua'tit tej ixpālacata mimā'lh Māpa'ksīni'. Camālakstu'nctit tej.”
23268	MAT 3:7	Lhūhua' fariseos ē ixpālejni' israelitas tamilh ta'a'kpaxa. A'cxni' Juan cālaktzī'lh, cālacaquilhnīlh ē cāhuanilh: ―¡Hui'xina'n tlahua'pā'na'ntit a'ktu' milacanca'n! ¿Tīchu cāhuanin natzā'la'ni'yā'tit ixtasītzi' Dios tū mimā'lh?
23270	MAT 3:9	Jā catihuantit mē'cstuca'n: “Quina'n ī'xū'nātā'natna' Abraham. Ū'tza' iclīpāhuanāuj ē jā icjicua'ni'yāuj ixtasītzi' Dios.” Jā chuntza' ixua'ntit. Quit iccāhuaniyān Dios tzē nacālakpalī huā'mā' chihuixni' ē natala ī'xū'nātā'natna' Abraham.
23273	MAT 3:12	Xla' hua'chi chā'tin chi'xcu' tī chi'panī'ttza' ixlīmālakosūn ē nalacsu'nu trigo tū tlahuacan harina. Xalīcha'nat trigo namānū jā māquī'can ē xapa'lhma' nalhcuyu nac macscut tū jāla catimāmixīlh ―cāhuanilh.
23275	MAT 3:14	Ē Juan jā ixmā'kpaxīcu'tun Jesús ē huanilh: ―Hui'x minī'ni' naquimā'kpaxī'ya' ē jā ixlacasqui'nca quit na'icmā'kpaxīyān.
23276	MAT 3:15	Jesús kelhtīlh: ―Chuhua'j calalh chuntza' chī icsqui'ni'yān. Chuntza' quincāminī'ni'yān ē ū'tza' nalītlahuakō'yāuj tū Dios māpa'ksīlh. Juan kexmatni'lh ē tlahualh tū huanilh.
23278	MAT 3:17	Kexmatca a'ktin tachihuīn nac a'kapūn ē huanli: ―Ū'tza' huā'mā' quiSka'ta' tī laktza' icpāxquī' ē xla' quimakapāxuī.
23281	MAT 4:3	Skāhuī'ni' laktalacatzuna'jīlh Jesús ē huanilh: ―Palh hui'x ī'Ska'ta' Dios, cacāmāpa'ksi' tzamā' chihuixni' pāntzīn catahuanli.
23282	MAT 4:4	Jesús kelhtīlh: ―Tatzo'kni' na ixtachihuīn Dios: “Jā xmān pāntzīn catilīlatamā'lh chā'tin chi'xcu' nac cā'quilhtamacuj. Nā ixlacasqui'nca cuenta natlahuacan ixtachihuīn Dios.”
23284	MAT 4:6	ē huanica: ―Palh hui'x ī'Ska'ta' Dios, cayujti nac ti'ya't. Tatzo'kni' na ixtachihuīn Dios: Dios nacāmāpa'ksī ixángeles natamaktaka'lhān. Natamā'kaquī'yān ē chuntza' nūn kentin mintujan catitakāhui' nac chihuix.
23285	MAT 4:7	Jesús kelhtīlh: ―Nā chuntza' tatzo'kni' na ixtachihuīn Dios: “Jā tilīlaktzī'na' miMāpa'ksīni' Dios.”
23287	MAT 4:9	Skāhuī'ni' huanilh: ―Pō'ktu huā'mā' na'icmaxquī'yān xmān naquintatzokostani'ya' ē naquilaktaquilhpūtaya' ―huanica Jesús.
23288	MAT 4:10	Jesús kelhtīni'lh: ―¡Caquintapānu'ni', Skāhuī'ni'! Tatzo'kni' na ixtachihuīn Dios: “Natatzokostani'ya' ē nalaktaquilhpūtaya' miMāpa'ksīni' Dios ē natlahua'ya' xmān tū xla' lacasqui'n.”
23295	MAT 4:17	Palaj tunca Jesús tzuculh a'kchihuīna'ntā'kchoko ē huanli: ―Calīlīpuhuantit tū jā tze tlahuanī'ta'ntit ē calakpalī'tit mintalacapāstacni'ca'n. Talacatzuna'jīmā'lhtza' a'cxni' Dios namāpa'ksīni'nkō'.
23297	MAT 4:19	Palaj tunca Jesús cāhuanilh: ―Caquilātā'a'uj ē na'iccāmāsu'yuni'yān chī nacālīmā'a'ka'ī'nī'yā'tit tachi'xcuhuī't ixtachihuīn Dios.
23306	MAT 5:3	―Masqui pūhua'nā'tit xmān tzē nalīmakapāxuī'yā'tit Dios palh xla' nacāmaktāyayān, ka'lhī'yā'tit tū nalīpāxuhua'yā'tit. Dios cālakalhu'manān masqui jā tze hui'xina'n. Nalīpāxuhua'yā'tit ixpālacata Dios cāmāpa'ksīmā'n.
23307	MAT 5:4	’Masqui līlīpuhuanā'tit mincuentaca'n ē tū jā tze nac cā'quilhtamacuj, ka'lhī'yā'tit tū nalīpāxuhua'yā'tit. Dios nacāmāko'xamāka'tlī'yān.
23308	MAT 5:5	’Ka'lhī'yā'tit tū nalīpāxuhua'yā'tit hui'xina'n tī jā ka'tla' līmakca'tzīyā'tit. Ixlīpō'ktu ti'ya't milaca'n nahuan.
23309	MAT 5:6	’Ka'lhī'yā'tit tū nalīpāxuhua'yā'tit hui'xina'n tī lactze huancu'tunā'tit na ixlacatīn Dios ē chuntza' makca'tzīyā'tit hua'chi tī tzi'ncsa putza ixtahua'. Dios nacāmaktāyayān ē chuntza' lactze nalītaxtuyā'tit.
23310	MAT 5:7	’Ka'lhī'yā'tit tū nalīpāxuhua'yā'tit hui'xina'n tī cālakalhu'manā'tit ā'makapitzīn. Nā Dios nacālakalhu'manān.
23311	MAT 5:8	’Ka'lhī'yā'tit tū nalīpāxuhua'yā'tit hui'xina'n tī xmān a'ktin mintalacapāstacni'ca'n ē ū'tza' chī tzē nalīmakapāxuī'yā'tit Dios. Nalīpāxuhua'yā'tit ixpālacata nac a'kapūn nalaktzī'nā'tit Dios calacan.
23312	MAT 5:9	’Ka'lhī'yā'tit tū nalīpāxuhua'yā'tit hui'xina'n tī cāmāko'xamixī'yā'tit tachi'xcuhuī't tī talāsītzī'ni'. Nalīpāxuhua'yā'tit ixpālacata nacātamāpācuhuī'yān ixlacstīn Dios.
23313	MAT 5:10	’Ka'lhī'yā'tit tū nalīpāxuhua'yā'tit hui'xina'n masqui pātīni'mpā'na'ntit xmān ixpālacata tlahua'pā'na'ntit ixtalacasqui'nīn Dios. Dios cāmāpa'ksīmā'n ē ū'tza' nalīpāxuhua'yā'tit.
23314	MAT 5:11	’Ka'lhī'yā'tit tū nalīpāxuhua'yā'tit hui'xina'n a'cxni' tachi'xcuhuī't cātalakapalayān ē cātamātakāhuī'yān ē cātalīmālacsu'yuyān kempālhūhua' tū jā ixlīcāna'. Capāxuhua'tit a'cxni' cātatlahuani'yān chuntza' xmān ixpālacata quilāstālani'uj.
23316	MAT 5:13	Jesús cāhuanipālh: ―Hui'xina'n hui'lā'na'ntit nac cā'quilhtamacuj nacāmāsu'yuni'yā'tit tachi'xcuhuī't chī tze natalīhuan. Ū'tza' hua'chi matzat tū lītlahuacan quinī't ē ū'tza' tze nalīhuan ē jā napu'csan. Palh matzat jātza' sko'kō'xni'n, ¿chī tzē nalīmāsko'kō'nuncan? Jātza' tze catihuanli. Xmān namaka'ncan ē nalacchi'ntacan.
23317	MAT 5:14	’Nā hui'xina'n hui'lā'na'ntit nac cā'quilhtamacuj nacāmāsu'yuni'yā'tit tachi'xcuhuī't chī natalīlatā'kchoko. Hui'xina'n hua'chi pūcās tū māxkakēni' ixlīpō'ktu nac cā'quilhtamacuj. A'ktin cā'lacchicni' tālhmā'n nac sipej jā catimātzē'kca.
23320	MAT 5:17	Jesús cāhuanipālh: ―Jā capuhua'ntit icminī't na'icmālaksputū līmāpa'ksīn tū maxquī'ca Moisés ē tū tatzo'kli a'kchihuīna'nī'n. Jā ū'tza' iclīminī't. Quit icminī't namākentaxtū.
23324	MAT 5:21	Jesús cāhuanipālh: ―Hui'xina'n kexpa'tnī'ta'ntittza' chī cāhuanica xalanī'n makāstza': “Jā catimaknī'ni'. Palh catīhuālh namaknīni'n naputzāna'nīcan ē xla' naxokonuni' Dios.”
23325	MAT 5:22	Quit iccāhuaniyān palh catīhuālh xmān nasītzī'ni' ā'chā'tin, naputzāna'nīcan ē xla' naxokonuni' Dios. Catīhuālh tī nalakapala ā'chā'tin nā xla' naxokonuni' Dios. Catīhuālh tī cachīhuālh nahuani ā'chā'tin: “Lhkenti hui'x”, xla' tzē nalhcuyucan nac pūpātīn.
23326	MAT 5:23	’Chuntza' a'cxni' lī'pimpā't tū nalakahui'līya' Dios ē palh nalacapāstaca chī tlahuani'nī'ta' tū jā tze ā'chā'tin,
23328	MAT 5:25	’Palh catīhuālh mālacapū'yān ē lē'ncu'tunān nac pūchihuīn, calacapāstacti chī palaj nalītalācāxla'ya' līhuan pimpā'na'ntit nac tej. Palh jā chuntza' natlahua'ya', a'cxni' minchā'tu'ca'n nachipinā'tittza', nalē'nān na ixlacatīn juez. Ū'tza' nalīmacamaxquī'yān policía ē xlaca'n natachī'yān ē natamānūyān nac pūlāchī'n.
23330	MAT 5:27	Jesús cāhuanipālh: ―Hui'xina'n kexpa'tnī'ta'ntittza' chī ixuancan xapūla: “Jā catika'lhi' mintā'lāpāxquī'n.”
23332	MAT 5:29	’Palh milakastapun na milacapekcāna'j nalaktzī'n catīhuālh ē ū'tza' nalīmātlahuīyān tū jā tze, namāxtuya' ē namaka'na'. Jā tze palh napina' nac pūpātīn ixpālacata milakastapun. Ā'chulā' tze ī'sputni'n milakastapun ē namakapūtaxtūca'na'.
23334	MAT 5:31	Jesús cāhuanipālh: ―Nā pūla ixuancan: “Catīhuālh tī namakxteka ixpuscāt ixlacasqui'nca naxapacan nac registro.”
23336	MAT 5:33	Jesús cāhuanipālh: ―Nā kexpa'tnī'ta'ntittza' chī ixcāhuanican xamakāstza': “A'cxni' ixlīcāna' hua'na' natlahua'ya' catūhuālh, Dios laktzī'mā'n ē ixlacasqui'nca namākentaxtūya'.”
23337	MAT 5:34	Quit iccāhuaniyān jā catihua'ntit: “Por Dios”, ixpālacata catūhuālh. Makapitzīn tahuan: “Por los cielos”, a'cxni' tacāxtlahua catūhuālh. Chuntza' jā tze. A'kapūn, a'ntza' jā Dios huī'lh.
23338	MAT 5:35	Ā'makapitzīn tahuan: “Por la tierra.” Chuntza' jā tze. Ti'ya't hua'chi jā Dios cāmājaxī ixtujan. Ā'makapitzīn huampala tahuan: “Por Jerusalén.” Chuntza' jā tze. Jerusalén, ū'tza' ixcā'lacchicni' Dios tī ā'chulā' xaka'tla'.
23339	MAT 5:36	Ā'makapitzīn huampala tahuan: “Por mi cabeza.” Chuntza' jā tze. Xmān Dios ca'tzī jā'cxni' napu'n ixa'ksasatca'n.
23340	MAT 5:37	Ixlīcāna' calalh a'cxni' nahua'nā'tit “tze” o “jā tze.” Chuntza' jā ixlacasqui'nca ā'catūhuālh nahuampalayā'tit. Tzamā' ā'makapitzīn tachihuīn nacāquilhtaxtuyān ixpālacata skāhuī'ni'.
23341	MAT 5:38	Jesús cāhuanipālh: ―Hui'xina'n kexpa'tnī'ta'ntittza' chī pūla ixuancan: “Palh namātakāhuī'ya' ixlakastapun ā'chā'tin, nā hui'x nalīxoko'nu'na' milakastapun. Nalīxoko'nu'na' mintatzan ixtatzan ā'chā'tin tū māyujū'ni'nī'ta'.”
23346	MAT 5:43	Jesús cāhuanipālh: ―Nā kexpa'tnī'ta'ntittza' chī pūla ixuancan: “Nacāpāxquī'ya' minamigos ē jā ixlacasqui'nca nacāpāxquī'ya' mintā'lāquiclhlaktzi'.”
23349	MAT 5:46	Palh xmān nacāpāxquī'yā'tit xlaca'n tī cātapāxquī'yān, ¿tīchu cuenta natlahua huā'mā'? Chuntza' tatlahua catīxcuhuālh ā'makapitzīn tī jā tze hua'chi mātā'jīni'nī'n.
23350	MAT 5:47	Palh xmān mintā'macchicca'n cātā'chihuīna'nā'tit, ¿ē tze tū tlahua'nī'ta'ntit? Xlaca'n tī jā tastālani' ixtej Dios nā chuntza' tatlahua.
23352	MAT 6:1	Jesús cāhuanipālh: ―Palh natlahua'yā'tit tū tze o namaktāya'yā'tit ā'chā'tin ē ū'tza' nalīmākentaxtūyā'tit ixtalacasqui'nīn Dios, tzē'k natlahua'yā'tit. Jā catitlahua'tit cā'lhūhua'lacatīn ixpālacata lacasqui'nā'tit nacātalaktzī'nān. Palh cā'lhūhua'lacatīn natlahua'yā'tit, quinTāta'ca'n xala' nac a'kapūn jā tū caticāmaxquī'n.
23356	MAT 6:5	Jesús cāhuanipālh: ―Makatunu' na'orarlīni'yā'tit Dios, jā catitlahua'tit chī tatlahua xlaca'n tī tatlahua a'ktu' ixlacanca'n. Xlaca'n tatāya na ixtemploca'n israelitas ē nac cā'tejen jā nacālaktzī'ncan a'cxni' ta'orarlīmā'nalh. Ixlīcāna' tū iccāhuaniyān. A'cxni' cālaktzī'ncan, ū'tza' hua'chi ixtatlajca'n tū natamaktīni'n.
23358	MAT 6:7	’Calacapāstactit a'cxni' natlahua'yā'tit minoracionca'n, ē jā maklhūhua' cahua'mpala'tit. Chuntza' tatlahua tzamā' tī jā talakapasa Dios. Tapuhuan Dios nacākexmata ixpālacata lhūhua' tachihuīn.
23365	MAT 6:14	’Palh hui'xina'n nacāmātza'nkēna'ni'yā'tit ā'makapitzīn tī cātatlahuani'yān tū jā tze, nā quinTāta'ca'n xala' nac a'kapūn nā nacāmātza'nkēna'ni'yān tū tlahuanī'ta'ntit tū jā tze.
23367	MAT 6:16	Jesús cāhuanipālh: ―A'cxni' jā catihuā'ya'ntit pō'ktu quilhtamacuj ixpālacata orarlīni'cu'tunā'tit Dios, jā catila'tit chī xlaca'n tī tatlahua a'ktu' ixlacanca'n. Xlaca'n ta'a'cpūtahua'ca' lhca'ca'n ē jā talakacha'ka'n. Nacālaktzī'ncan ē ū'tza' nalīca'tzīcan jā tahuā'yan. Ixlīcāna' tū iccāhuaniyān. Xlaca'n taka'lhītza' ixtatlajca'n a'cxni' tasu'yu jā tahuā'yalh.
23370	MAT 6:19	Jesús cāhuanipālh: ―Jā catilacasqui'ntit lhūhua' tumīn ē catūhuālh xala' nac huā'mā' cā'quilhtamacuj. Tzī'ya' ē xumpepe tzē natamālaksputū tū xala' nac cā'quilhtamacuj. Tzē naka'lhancan mintumīnca'n.
23373	MAT 6:22	Jesús cāhuanipālh: ―Milakastapunca'n hua'chi a'ktin tū māxkakē mimacni'ca'n. Palh jā tampi'lhīni'nā'tit ē palh laktzī'nā'tit tū tamaclacasqui'n ā'makapitzīn, ū'tza' hua'chi tze milakastapunca'n ē hua'chi pō'ktu taxkaket na mimacni'ca'n.
23375	MAT 6:24	Jesús cāhuanipālh: ―Chā'tin chi'xcu' jāla chu lacxtim catitā'scujli chā'tu' ixpatrón. Napāxquī' chā'tin ē jā catilaktzī'ncu'tunlī ā'chā'tin. Nakexmatni' chā'tin ē nalakmaka'n ā'chā'tin. Nā chuntza' hui'xina'n jāla nalīpāhua'nā'tit Dios palh nalīpāhua'nā'tit mintumīnca'n.
23376	MAT 6:25	Jesús cāhuanipālh: ―Ū'tza' iccālīhuaniyān chuhua'j. Jā tilī'a'ktuyunā'tit tū nahua'yā'tit ē chī nalīlatahui'layā'tit. Jā tilī'a'ktuyunā'tit tū nalīlhakā'nanā'tit. Dios cāmaxquī'yān milīhua'tca'n ē mimacni'ca'n tū tzē nalīscujā'tit, ē ā'chulā' nacāmaxquī'yān tū namaclacasqui'nā'tit.
23378	MAT 6:27	¿Tīchu na milacpu'na'i'tātca'n tzē natahui'la ā'chulā' makās xmān ixpālacata nalī'a'ktuyunā'tit?
23379	MAT 6:28	¿Tū ixpālacata cālī'a'ktuyunā'tit milu'xu'ca'n tū nalhakā'yā'tit? Camaksca'ttit xa'nat chī natalīstaca nac cā'tacuxtu. Jā tascuja ē jā tatza'pa' ixlu'xu'ca'n.
23381	MAT 6:30	A'nan pa'lhma' nac cā'tacuxtu tū tzēhuanī't. Lakalī tū'xama'n nacā'ī'can ē nacālhcuyucan. Dios cāmaktaka'lha ē cāmakastaca pa'lhma' tū palaj nascāca ē ā'chulā' tzej nacāmaktaka'lhān hui'xina'n. ¿Tū ixpālacata jā a'ka'ī'yā'tit huā'mā'?
23382	MAT 6:31	Chuntza' jā tilī'a'ktuyunā'tit ē jā catihuantit: “¿Tūchu nahua'yāuj? ¿Tūchu nalīko'tnunāuj? ¿Chī na'iclīlhakā'nanāuj?”
23386	MAT 7:1	Jesús cāhuanipālh: ―Jā caticāputzāna'ni'yā'tit ā'makapitzīn ē Dios jā nacāputzāna'ni'yān.
23388	MAT 7:3	¿Chī tzē nalaktzī'na' macsti'na'j pa'lhxtum na ixlakastapun mintā'tin palh tanūmā'lh hua'chi a'ktin qui'hui' na milakastapun?
23390	MAT 7:5	¡A'kskāhuī'nīnā'tit! Palh hui'x tlahua'ya' tū jā tze, jāla cati'a'ksa'nti ā'chā'tin tī tlahua tū jā tze. Ixlacasqui'nca cuenta natlahua'ya' pūla chī latā'kchokoya' hui'x ē chuntza' tzē namaktāya'ya' ā'chā'tin tzej nalatā'kchoko.
23391	MAT 7:6	’A'nan tachi'xcuhuī't tī ixtāyatca'n jā tze ixtalacapāstacni'ca'n. Palh xlaca'n jā tunca takexmatcu'tun ixtachihuīn Dios, jā caticāmāsu'yuni'tit. Xmān natasītzī' ē nacātatucscu'tunān hua'chi chichi' tū xcana'n. Xatasicua'lanātlahua ixtachihuīn Dios. Palh tachi'xcuhuī't jā takexmatcu'tun, jā caticāmāsu'yuni'tit xlaca'n. Jā catitalakachi'xcuhuī'lh ixtachihuīn Dios. Xlaca'n hua'chi lakatin pa'xni' tū nalacchi'nta tū tapalaxla'.
23392	MAT 7:7	Jesús cāhuanipālh: ―Casqui'ni'tit Dios ē xla' nacāmaxquī'yān. Caputzatit tū Dios cāmaxquī'cu'tunān ē namacla'yā'tit. Camacasā'na'ntit nac mākelhcha ē nacātamālaquī'ni'yān.
23394	MAT 7:9	’Hui'xina'n ka'lhī'yā'tit mincamana'ca'n. Palh chā'tin minka'hua'cha nasqui'ni'yān pāntzīn, ¿ē namaxquī'ya' a'ktin chihuix?
23395	MAT 7:10	Palh nasqui'ni'yān squī'ti', ¿ē namaxquī'ya' lūhua'?
23397	MAT 7:12	’Chuntza' cacātlahua'ni'tit ā'makapitzīn chuntza' chī lacasqui'nā'tit xlaca'n nacātatlahuani'yān. Ū'tza' huā'mā' tū huanicu'tun ixlīmāpa'ksīn Moisés ē ū'tza' ixtamāsu'yunca'n a'kchihuīna'nī'n chī tatzo'kni' na ixtachihuīn Dios.
23398	MAT 7:13	Jesús cāhuanipālh: ―A'nan a'ktu' mākelhcha ē kentu' tej. Natanū'yā'tit nac xapītzuna'j mākelhcha jā mā'lh pītzuna'j tej. Pīka'tla' mā'lh tej tū a'n nac pūpātīn ē pīka'tla' xamākelhcha. Līlhūhua' tī natatanūyācha'.
23400	MAT 7:15	Jesús cāhuanipālh: ―Cuenta catlahua'tit tī tahuan palh ixa'kchihuīna'nī'n Dios ē xmān ta'a'kskāhuī'nin. Xlaca'n hua'chi lobo tū taputzamā'nalh ixlīhua'tca'n ē talhakā'nanī't hua'chi purecu'.
23406	MAT 7:21	Jesús cāhuanipālh: ―Lhūhua' a'nan tī naquintamāpācuhuī: “QuiMāpa'ksīni'.” Ū'tza' jā huanicu'tun natatanū jā Dios māpa'ksīni'nkō'. Xmān tzē natatanūyācha' xlaca'n tī tatlahua ixtalacasqui'nīn quinTāta'ca'n xala' nac a'kapūn.
23407	MAT 7:22	A'cxni' namin ā'xmān quilhtamacuj, līlhūhua' naquintahuani: “QuiMāpa'ksīni'ca'n, quina'n iclīmāsu'yūj ixtachihuīn Dios milītli'hui'qui. Nā milītli'hui'qui iccālīmāxtūj jā tzeya ū'nī'n. Nā lhūhua' lī'a'cnīn iccālītlahuáuj milītli'hui'qui”, natahuan.
23408	MAT 7:23	Palaj tunca na'iccāhuan: “Jā iccālakapasān. Caquilātapānūni'uj. Hui'xina'n tlahua'yā'tit tū jā tze.”
23409	MAT 7:24	Jesús cāhuanipālh: ―Chuntza' tī quinkexmata ē natlahua tū icmāsu'yu, xla' tzej tlā'huan na ixtej Dios ē natāyani' masqui napātīni'n. Chuntza' nala hua'chi chā'tin chi'xcu' tī pūlhmā'n yāhualh xatantūn ixchic.
23416	MAT 8:2	Laktalacatzuna'jīlh chā'tin ta'jatatlani'. Ixka'lhī ta'jatat tū huanican lepra ē ū'tza' tū māmasī quinquinītca'n. Ta'jatatlani' tatzokostani'lh Jesús ē huanilh: ―Māpa'ksīni', palh hui'x lacasqui'na', tzē naquimātzeyī'ya'.
23417	MAT 8:3	Palaj tunca Jesús xa'malh ē huanilh: ―Chuntza' quit iclacasqui'n. Catzeya'nti. A'cxni' huanli huā'mā', tapānūni'lh ixta'jatat. Tzetza' ixuanī't.
23418	MAT 8:4	Jesús huanilh: ―Catamaktaka'lhti ē jā tī chā'tin tihua'ni'ya'. Xmān calakpi ixpālejca'n israelitas ē camā'su'yuni' mimacni'. Xla' nalaktzī'n palh tzeyanī'ta'tza'. Nalīlakatāyana'na' chuntza' chī māpa'ksīni'lh Moisés. Chuntza' nataca'tzī tachi'xcuhuī't tzeyanī'ta'tza'.
23420	MAT 8:6	ē huanilh: ―Māpa'ksīni', ta'jatatla quintasācua' ē mā'lh na quinchic. Xcāhuī'huananī't ē pātīni'mā'lh.
23421	MAT 8:7	Jesús huanilh: ―Na'ica'n na'icmātzeyī.
23422	MAT 8:8	Capitán kelhtīlh: ―Māpa'ksīni', hui'x ka'lhī'ya' līmāpa'ksīn ē jā minī'ni' natanū'ya' na quinchic. Xmān namāpa'ksī'ya' ē natzeyan quintasācua'.
23424	MAT 8:10	A'cxni' Jesús kexmatli huā'mā' tachihuīn, lī'a'cnīlh. Cāhuanilh tī ixtastālani'tēlha: ―Ixlīcāna' tū iccāhuaniyān. Jā iclakapasa jā tī chā'tin israelita tī quina'ka'ī'ni' chī huā'mā' chi'xcu'.
23427	MAT 8:13	Palaj tunca Jesús huanilh capitán: ―Capit na minchic. Chuntza' chī a'ka'ī'nī'ta', chuntza' natlahuani'ca'na'. Tzamā' puntzuna' mātzeyīlh ixtasācua'.
23431	MAT 8:17	Ū'tza' huā'mā' a'kspulalh ē mākentaxtūlh chī a'kchihuīna'nli profeta Isaías a'cxni' huanli huā'mā': “Xla' māpānūlh quinta'jatatca'n quina'n ē nā chī ī'xlajua'nanāuj.”
23433	MAT 8:19	Chā'tin xamākelhtahua'kē'ni' līmāpa'ksīn laktalacatzuna'jīlh Jesús ē huanilh: ―Mākelhtahua'kē'ni', ictā'a'ncu'tunān calhāxcuhuālh jā napina'.
23434	MAT 8:20	Jesús kelhtīlh: ―Tanquihui' taka'lhī ixlhu'cu'ca'n ē spūnī'n taka'lhī ixmāsekca'n. Quit Chi'xcu' xala' Tālhmā'n ē quit jā icka'lhī quinchic jā na'iclhtata.
23435	MAT 8:21	Ā'chā'tin tī ī'scujni' ixuanī't, xla' huanilh: ―Māpa'ksīni', caquimakxtekti na'ictahui'la na quinchic hasta a'cxni' namā'cnūcan quintāta'.
23436	MAT 8:22	Jesús kelhtīlh: ―Caquistāla'ni'. Xlaca'n tī jā ta'a'ka'ī' tzē natamā'cnū mintāta'.
23439	MAT 8:25	Palaj tunca ta'a'lh tamālakahuānīlh ē tahuanilh: ―¡Māpa'ksīni', caquilāmakapūtaxtūj! ¡Tā'ktzīmā'naujtza'!
23440	MAT 8:26	Jesús cākelhtīlh: ―¿Tū ixpālacata jicua'nā'tit? ¡Jā tzej a'ka'ī'yā'tit! Palaj tunca tā'kaquī'lh ē cālacaquilhnīlh ū'ni' ē mar. Chuntza' ca'cslalh.
23441	MAT 8:27	Chi'xcuhuī'n talī'a'cnīlh ē tahuanli: ―¿Tichūyā chi'xcu' xla'? ¡Hasta tzē cāmāpa'ksī ū'ni' ē mar ē takexmatni'!
23443	MAT 8:29	Tatzuculh tata'sa ē tahuanli: ―Icca'tzīyāuj hui'x ī'Ska'ta' Dios. ¿Ē mincuenta tū ictlahuamā'nāuj? ¿Ē ta't naquilāmakapātīnīnāuj a'cxni' jāna'j lakchā'n quilhtamacuj tū līlhcānancanī't?
23445	MAT 8:31	Jā tzeya ū'nī'n tasqui'ni'lh Jesús: ―Palh naquilāmāxtuyāuj na ixpūlacni'ca'n chi'xcuhuī'n, caquilāmakxtekui na'ictanūyāuj na ixpūlacni'ca'n tzamā' pa'xnī'n.
23446	MAT 8:32	Palaj tunca Jesús cāhuanilh: ―Capintittza'. Jā tzeya ū'nī'n cāpūlactaxtulh chi'xcuhuī'n ē tapūlactajōlh na ixpūlacni'ca'n lhūhua' pa'xnī'n. Palaj tunca lhūhua' pa'xnī'n tatu'jnuntēlha ta'a'lh nac cā'lacatampān ē tatojōcha' nac xcān ē a'ntza' tajicsua'kō'lh.
23450	MAT 9:2	Līmini'cancha' chā'tin chi'xcu' tī ī'xcāhuī'huananī't ē tī ixmā'lh na ixtalajni'. A'cxni' Jesús laktzī'lh chī ixta'a'ka'ī'ni' ixlītli'hui'qui, xla' huanilh ta'jatatlani': ―Catahui'xcāni', quinka'hua'cha. Quit icmātza'nkēna'ni'kō'yān mincuenta.
23451	MAT 9:3	Palaj tunca makapitzīn xamākelhtahua'kē'ni'nī'n līmāpa'ksīn tapuhuanli: “Huā'mā' chi'xcu' mālakchā'nīmā'lh Dios. Nūn tī chā'tin chi'xcu' tzē naquincāmātza'nkēna'ni'yān quincuentaca'n, xmān Dios.”
23452	MAT 9:4	Jesús ixca'tzī chī ixtapuhuamā'nalh ē ū'tza' cālīhuanilh: ―¿Tū ixpālacata puhua'nā'tit chuntza' na milīstacna'ca'n?
23453	MAT 9:5	Icuanilhtza' ta'jatatlani': “Icmātza'nkēna'ni'kō'yān mincuenta.” Jā tū tasu'yu masqui mātza'nkēna'ni'catza'. Palh xa'icuanilh: “Catā'kaqui' ē casmi'li' mipūtama' ē catlā'hua'nti”, chuntza' ixlītasu'yulh palh ixlīcāna' tzeyanli.
23454	MAT 9:6	Quit Chi'xcu' xala' Tālhmā'n. Chuhua'j na'iccālīmāsu'yuni'yān chī icka'lhī līmāpa'ksīn huā'tzā' nac cā'quilhtamacuj ē tzē na'iccāmātza'nkēna'ni' ixcuentaca'n tachi'xcuhuī't. Palaj tunca Jesús huanilh chi'xcu' tī ī'xcāhuī'huananī't: ―Catā'kaqui' ē casmi'li' mipūtama' ē capit na minchic.
23457	MAT 9:9	A'cxni' Jesús ixtaxtumā'lh a'ntza', laktzī'lh chā'tin chi'xcu' tī ixuanican Mateo. Xla' ixuī'lh jā ixmātā'jīni'ncan līxokot ē huanica: ―Caquistāla'ni'. Palaj tunca Mateo tāyalh ē stālani'lh.
23459	MAT 9:11	A'cxni' makapitzīn fariseos talaktzī'lh huā'mā', xlaca'n takelhasqui'nīlh ī'scujnu'nī'n Jesús: ―¿Tū ixpālacata mimākelhtahua'kē'ni'ca'n cātā'huā'yan mātā'jīni'nī'n ē ā'makapitzīn tī jā tzeya chi'xcuhuī'n?
23460	MAT 9:12	Jesús kexmatli huā'mā' tachihuīn ē cāhuanilh: ―Xlaca'n tī jā tata'jatatla jā tamaclacasqui'n doctor. Xmān ta'jatatlani' tamaclacasqui'n.
23461	MAT 9:13	Capintit ē casca'ttit tū huanicu'tun huā'mā' tū tzo'kcanī't na ixtachihuīn Dios: “Quit ā'chulā' iclacasqui'n nacālakalhu'ma'nā'tit ā'makapitzīn. Jā iclacasqui'n naquilālakahui'līyāuj animalh.” Chuntza' tzo'kcanī't. Quit jā icmilh iccāputza tī tapuhuan xlaca'n lactze. Icmilh iccāputza tachi'xcuhuī't tī taca'tzī jā lactze xlaca'n ē chuntza' natalakpalī ixtalacapāstacni'ca'n.
23462	MAT 9:14	Ā'līstān tī ixtastālani' Juan Mā'kpaxīni', xlaca'n talakmilh Jesús. Takelhasqui'nīlh: ―Quina'n ē fariseos maklhūhua' jā icuā'yanāuj pō'ktu quilhtamacuj ixpālacata Dios. ¿Tū ixpālacata miscujnu'nī'n pō'ktu quilhtamacuj tahuā'yan?
23463	MAT 9:15	Jesús cākelhtīlh: ―¿Ē natalīpuhuan tī cā'invitarlīcan jā tamakaxtokmā'ca? Līhuan cātā'lahuī'lhcus squi'nīni', jā talīpuhuan. Namin a'ktin quilhtamacuj a'cxni' nalē'ncan squi'nīni' ē a'cxni' natalīpuhuan ē jā catitahuā'yalh ixamigos. (A'cxni' Jesús cāhuanilh huā'mā', ixa'cstu ixlīchihuīna'mā'ca.)
23464	MAT 9:16	Jesús cāhuanipālh: ―Jā tī nasita xasāsti' lu'xu' nalīlactza'pa' tū xamasni'tza'. Xasāsti' lu'xu' natā'timī ē ā'chulā' naxtī'ta xamasni'.
23465	MAT 9:17	Xaxcān uva tū jā xaxcu'ta jā tī chā'tin catipūmojōlh xamasni' ixko'xka' purecu'. Namojōcan xasāsti' nac ko'xka' ē a'cxni' naxcu'tan, jā catipankli ko'xka'. Chuntza' jā pāxcat catihuanli ko'xka' ē jā catitaxtuni'lh xaxcān uva ―cāhuanilh Jesús. (Ū'tza' huā'mā' līchihuīna'mā'lh ixtamāsu'yunca'n israelitas ē ixtamāsu'yun Jesús tū xasāsti'.)
23466	MAT 9:18	Līhuan Jesús ixcāhuanimā'lh huā'mā', chā'lh chā'tin xapuxcu' israelitas. Xla' tatzokostani'lh na ixlacatīn Jesús ē huanilh: ―Nīlhcus quintzu'ma'jāt. Masqui nīlhtza', palh hui'x napina' ē namacaxa'ma'ya', xla' nalacastālancuana'n.
23469	MAT 9:21	Puhuanli chuntza': “Xmān ca'icxa'mani'lh ixlu'xu' ē na'ictzeyan”, puhuanli.
23470	MAT 9:22	Jesús talakspi'tli ē laktzī'lh puscāt ē huanilh: ―Catahui'xcāni', quintzu'ma'jāt. Tzeyanī'ta'tza' ixpālacata a'ka'ī'nī'ta'. Xlītza'la tzeyanli tunca.
23472	MAT 9:24	Jesús cāhuanilh: ―Catapānū'tit huā'tzā'. Tzu'ma'jāt jā nīnī't. Xmān lhtatamā'lh. Xlaca'n talīlītzī'nli.
23475	MAT 9:27	A'cxni' Jesús ixtaxtumā'lh a'ntza', tatzuculh tastālani' chā'tu' lakatzī'nī'n. Palha' tahuanilh: ―¡Caquilālakalhu'manui, hui'x tī ixtā'nat David!
23476	MAT 9:28	A'cxni' Jesús tanūlh nac chic, lakatzī'nī'n tatalacatzuna'jīlh. Xla' cākelhasqui'nīlh: ―¿Ē a'ka'ī'yā'tit tzē na'iccāmālacahuānīyān? Takelhtīlh: ―Chuntza' ica'ka'ī'yāuj, Māpa'ksīni'.
23477	MAT 9:29	Palaj tunca Jesús cāxa'mani'lh ixlakastapunca'n ē cāhuanilh: ―Calalh chuntza' chī a'ka'ī'yā'tit.
23478	MAT 9:30	Tatzeyalh ixlakastapunca'n ē talacahuāna'lh. Palaj tunca Jesús cāmāpa'ksīlh: ―Tzē'k caca'tzītit ē jā tī chā'tin namāca'tzīnī'yā'tit.
23481	MAT 9:33	A'cxni' Jesús māxtulh jā tzeya ū'ni', palaj tunca tzuculh chihuīna'n kō'ko'. Tachi'xcuhuī't talī'a'cnīlh ē tahuanli: ―Jā maktin iclaktzī'nī'tauj ixtā'chuntza' huā'mā' na quinti'ya'tca'n israelitas.
23482	MAT 9:34	Fariseos, xlaca'n ixtahuan: ―Huā'mā' chi'xcu' ka'lhī ixlīmāpa'ksīn tī xapuxcu' jā tzeya ū'nī'n. Ū'tza' cālīmāxtulh jā tzeya ū'ni'.
23485	MAT 9:37	Jesús cāhuanilh ī'scujnu'nī'n: ―Ixlīcāna' lhūhua' a'nan tī ta'a'ka'ī'cu'tun. Xlaca'n ixtā'chuntza' jā sputacus tasācua'n tī nata'ī'nin ē lhūhua' lanānī't.
23486	MAT 9:38	Ū'tza' nalīsqui'ni'yā'tit Dios cacāmacamilh chi'xcuhuī'n tī nacāmāsu'yuni' xatze tachihuīn tī a'ka'ī'cu'tun ―cāhuanilh.
23491	MAT 10:5	A'cxni' Jesús cāmacā'lh tzamā' kelhacāujtu', xla' chuntza' cāmāpa'ksīlh ē cāhuanilh: ―Jā catipintit timāsu'yu'yā'tit jā tahui'lāna'ncha' xlaca'n tī jā israelitas ē jā titanū'yā'tit na ixcā'lacchicni'ca'n samaritanos.
23493	MAT 10:7	Capintit ē na'a'kchihuīna'nā'tit chuntza': “Talacatzuna'jīmā'lhtza' a'cxni' natasu'yu chī Dios nacāmāpa'ksīni'nkō'.”
23495	MAT 10:9	’Jā camojō'tit tumīn ixla' oro nūn ixla' plata nūn ixla' cobre na mimbolsaca'n a'cxni' napinā'tit.
23497	MAT 10:11	’A'cxni' nachipinā'tit a'ktin nac cā'lacchicni' o a'ktin nac rancho, naputzayā'tit chā'tin tzeya chi'xcu' tī nacāmānūyān na ixchic. Natachokoyā'chipitit hasta a'cxni' nataxtuyā'tit tzamā' nac cā'lacchicni'.
23498	MAT 10:12	A'cxni' natanū'yā'tit nac chic, nacāhuaniyā'tit: “Dios cacāsicua'lanātlahualh tī tahui'lāna'lh huā'tzā' nac chic.”
23501	MAT 10:15	Ixlīcāna' tū iccāhuaniyān. A'cxni' namin quilhtamacuj ē Dios nacāputzāna'nīkō', xlaca'n natapātīni'n. Dios ā'chulā' nacālakalhu'man xlaca'n xalanī'n nac Sodoma ē Gomorra ē jā xalanī'n tzamā' cā'lacchicni' tī jā takexmatcu'tun ―huanli Jesús.
23502	MAT 10:16	Jesús cāhuanipālh: ―¡Cuenta catlahua'tit! Quit iccāmacā'nān ē nalītaxtuyā'tit hua'chi purecu' na ixpu'nanca'n lobos. Skalalh cahuantit hua'chi lūhua'. Cala'tit hua'chi tantzasnān tū ca'csua'.
23507	MAT 10:21	’Chi'xcuhuī'n natamacamāstā' ixtā'timīnca'n nacāmaknīcan ē xanatātana' natamacamāstā' ixcamana'ca'n. Ka'hua'chan natatā'lāquiclhlaktzī'n ixnatātana'ca'n ē natamāmaknīnīni'n.
23509	MAT 10:23	’A'cxni' nacātaputzastālani'yān a'ktin nac cā'lacchicni', cataxtutit ē capintit ā'lacatin. Ixlīcāna' tū iccāhuaniyān. Jā catitētaxtukō'tit ixlīpō'ktuca'n ixcā'lacchicni'ca'n israelitas namāsu'yuyā'tit quintachihuīn a'cxni' namimpala Chi'xcu' xala' Tālhmā'n.
23510	MAT 10:24	’Ā'chulā' ixlacasqui'nca xamākelhtahua'kē'ni' ē jā tī sca'tmā'lh. Ā'chulā' ixlacasqui'nca patrón ē jā tasācua'.
23511	MAT 10:25	Līpāxuhua tī sca'tmā'lh ē tzē namālakchā'nī ixmākelhtahua'kē'ni' ē nā tasācua' tī tzē namālakchā'nī ixpatrón. Palh lakapalacanī'ttza' tī māpa'ksīni'n nac chic ē māpācuhuīcanī'ttza' Beelzebú, ā'chulā' nacālakapalacan ā'makapitzīn xalanī'n nac huā'mā' chic ―cāhuanilh Jesús. (Tū huanli Jesús ixlīchihuīna'mā'lh xla' ē nā ī'scujnu'nī'n.)
23512	MAT 10:26	Jesús cāhuanipālh: ―Chuntza' jā caticājicua'ni'tit tachi'xcuhuī't. Ixlīpō'ktu tū tatzē'knī't, ū'tza' nalaktzī'ncan. Tū tatzē'kni'cus, naca'tzīkō'can.
23515	MAT 10:29	¿Chī nalīstā'can xalacstīn spūnī'n? Stā'can tantu' ē jā tapalaxla'. QuinTāta'ca'n nac a'kapūn cuenta natlahua a'cxni' minācha' a'ktin xalacstīn spūnī'n.
23517	MAT 10:31	Ū'tza' jā tilījicua'nā'tit. Hui'xina'n ā'chulā' tapalaxla' ē jā xalacstīn spūnī'n ―huanli Jesús.
23518	MAT 10:32	Jesús cāhuanipālh: ―Catīxcuhuālh tī nahuan na ixlacatīn tachi'xcuhuī't: “Quit ictapa'ksīni' Cristo”, ē chuntza' nā quit na'icuan na ixlacatīn quinTāta'ca'n nac a'kapūn: “Xla' quintapa'ksīni' quit.”
23520	MAT 10:34	Jesús cāhuanipālh: ―Jā tipuhua'nā'tit palh quit icmilh ixpālacata a'ktin nala ixtalacapāstacni'ca'n tachi'xcuhuī't ē chuntza' jā talālīsītzī'ni'lh nac cā'quilhtamacuj. Jā ū'tza' quintascujūt. Na'iccāmāpāpitziyān.
23523	MAT 10:37	’Tī ā'chulā' natapāxquī' ixtzī'ca'n o ixtāta'ca'n ē jā quit, xlaca'n jā minī'ni' naquintatapa'ksīni' quit. Nā tī ā'chulā' natapāxquī' ixka'hua'chaca'n o ixtzu'ma'jātca'n ē jā quit, xlaca'n jā minī'ni' naquintatapa'ksīni' quit.
23526	MAT 10:40	Jesús cāhuanipālh: ―Palh catīhuālh nata'a'ka'ī'ni' tū hui'xina'n nacāhuani'yā'tit, nā chuntza' nata'a'ka'ī'ni' tū quit icuan. Palh catīhuālh nata'a'ka'ī'ni' tū icuan, nā chuntza' nata'a'ka'ī'ni' tī quimacamilh.
23528	MAT 10:42	Palh chā'tin natā'hua' macsti'na'j xcān xmān ixpālacata quintapa'ksīni' quit ē palh natā'hua' masqui catīhuālh chi'xcu', Dios naxokoni' xla' ―huanli Jesús.
23531	MAT 11:3	ē natakelhasqui'nī: ―¿Ē hui'x Cristo tī namin o ixlacasqui'nca na'icka'lhīyāujcus ā'chā'tin?
23532	MAT 11:4	Jesús cākelhtīlh: ―Cataspi'ttit ē nahuaniyā'tit Juan tū laktzī'nī'ta'ntit ē tū kexpa'tnī'ta'ntit.
23534	MAT 11:6	Līpāxuhua tī pō'ktu quilhtamacuj quintalīpāhuamā'nalh ―cāhuanilh.
23535	MAT 11:7	A'cxni' xlaca'n ixta'a'nī't, Jesús tzuculh cālītā'chihuīna'n tachi'xcuhuī't ixpālacata Juan. Cākelhasqui'nīlh: ―A'cxni' quīla'tit nac cā'tzaya'nca ti'ya't, ¿tīchu ixlaktzī'ncu'tunā'tit? ¿Ē ixlaktzī'ncu'tunā'tit chā'tin chi'xcu' tī hua'chi pūlactin pa'lhma' tū lacachiquilh ū'ni'?
23536	MAT 11:8	¿Tū ixpālacata quīla'tit? Jā quīla'tit nalaktzī'nā'tit chā'tin chi'xcu' tī tzēhuanī't lhakā'nanī't. Hui'xina'n ca'tzīyā'tit tī pō'ktu quilhtamacuj tzēhuanī't talhakā'nanī't, xlaca'n tahui'lāna'lh na ixchicca'n reyes.
23537	MAT 11:9	¿Tū ixpālacata quīla'tit nac cā'tzaya'nca ti'ya't? ¿Ē jā quīla'tit nalaktzī'nā'tit chā'tin a'kchihuīna'? Ixlīcāna', ixlaktzī'ncu'tunā'tit chā'tin a'kchihuīna'.
23540	MAT 11:12	’Hasta a'cxni' tzuculh a'kchihuīna'n Juan Mā'kpaxīni', maklhūhua' titanūcu'tunli jā Dios māpa'ksīni'nkō'. Hua'chi tataquitzimā'nalh natasātanū.
23544	MAT 11:16	¿Chī na'iccālīmālakchā'nīyāuj chi'xcuhuī'n tī tahui'lāna'lh chuhua'j? Hua'chi lacstīn tatasu'yu tī takamāna'mā'nalh nac lītamāuj. Cātā'ta'sa ixtā'lacstīn ē tahuani:
23545	MAT 11:17	“A'cxni' quina'n icmakata'sauj līskoli', hui'xina'n jā lakatītit ē jā tlītit. A'cxni' icpixtlī'uj chī iclīlīpuhuanui', hui'xina'n jā lakatītit ē jā calhua'ntit. ¿Tūchu lacasqui'nā'tit?” tahuan.
23547	MAT 11:19	Ā'līstān quit icmilh. Quit Chi'xcu' xala' Tālhmā'n ē icua' xcān ē catūxcuhuālh quimālacnūni'can ē pō'ktu quilhtamacuj icuā'yan. Nā quilālē'ksa'nāuj ē hua'nā'tit palh quit laktza' iclīhuā'yan ē laktza' iclīkō'tnun. Hua'nā'tit quit ixamigoca'n mātā'jīni'nī'n ē tī tatlahua tū jā tze. Tī ta'a'ka'ī', xlaca'n taca'tzī Dios macamilh Juan ē nā quit ―huanli Jesús.
23549	MAT 11:21	―Koxa tila'yā'tit hui'xina'n xalanī'n nac Corazín ē xalanī'n nac Betsaida. Nalīlīpuhuanā'tit ixpālacata jā a'ka'ī'tit. Tlahuacanī't lī'a'cnīn na milacpu'na'i'tātca'n. Palh ixcātlahuaca tzamā' lī'a'cnīn nac cā'lacchicni' Tiro ē nac Sidón, makāstza' ixtalakpalīlh ixtalacapāstacni'ca'n. Xlaca'n ixtalhakā'lh xapūtze'nke ixlu'xu'ca'n ē ixcā'a'cpūmāhua'ca'ca lhca'ca'n ē chuntza' ixtatasu'yulh ixtalīpuhuan ixpālacata ixcuentaca'n.
23551	MAT 11:23	Hui'xina'n xalanī'n nac Capernaum, ¿ē puhua'nā'tit palh napinā'tit nac a'kapūn ixpālacata tze hui'xina'n? Napinā'tit hasta nac pūpātīn. Palh ixcātlahuacancha' cahuālh lī'a'cnīn nac cā'lacchicni' Sodoma tū cātlahuacanī't na milacpu'na'i'tātca'n, ixtalakpalīlh ixtalacapāstacni'ca'n. Chuntza' Dios jā ixmālaksputūlh cā'lacchicni'.
23552	MAT 11:24	Iccāhuaniyān a'cxni' Dios nacāputzāna'nīkō', ā'chulā' nacātamakapātīnīnān hui'xina'n ē jā xlaca'n xalanī'n nac Sodoma ē ā'makapitzīn cā'lacchicni' lacatzuna'j nac Sodoma ―huanli Jesús.
23553	MAT 11:25	Xlītza'la Jesús orarlīlh ē huanli: ―QuinTāta', hui'x māpa'ksīni'na' nac a'kapūn ē nac cā'ti'ya'tna'. Icmaxquī'yān tapāxcatca'tzīn ixpālacata cāmāsu'yuni'nī'ta' tī tasca'tcu'tun ū'tza' tū ixcāmātzē'kni'nī'ta' tī lakskalalhna'.
23555	MAT 11:27	Cāhuanilh tachi'xcuhuī't: ―QuinTāta' quimacamaxquī'kō'lh ixlīpō'ktu tū a'nan. Jā tī chā'tin ca'tzī chī huī'lh ī'Ska'ta' Dios, xmān Dios xaTāta'. Jā tī chā'tin ca'tzī chī ixlīDios quinTāta', xmān quit ī'Ska'ta'. Nā nataca'tzī xlaca'n tī na'iccāmāsu'yuni'.
23558	MAT 11:30	Jā jicslīhua' quintamāsu'yun ē tzē namākentaxtūyā'tit ―huanli Jesús.
23560	MAT 12:2	A'cxni' fariseos talaktzī'lh, tahuanilh Jesús: ―Cala'ktzi'. Tascujmā'nalh miscujnu'nī'n ē chuhua'j quilhtamacuj tū pūjaxcan. Chuntza' jā takexmatni' ixlīmāpa'ksīn Moisés.
23561	MAT 12:3	Jesús cākelhtīlh ē cāhuanilh: ―¿Ē jā līkelhtahua'kanī'ta'ntit tū tlahualh David a'ktin quilhtamacuj? Ixtzi'ncsatza' xla' ē tī ixtatā'a'mā'nalh.
23563	MAT 12:5	¿Ē chā jā līkelhtahua'kanī'ta'ntit nac līmāpa'ksīn tū tzo'kli Moisés? Pālejni' tī tascuja xaka'tla' nac templo pō'ktu quilhtamacuj tamākentaxtū ixtascujūtca'n. Masqui tatlahua tū jā minī'ni' tlahuacan quilhtamacuj tū pūjaxcan, jā tī chā'tin puhuan xlaca'n tatlahua tū jā tze. Jā puhuancan xlaca'n jā takexmatni' līmāpa'ksīn.
23565	MAT 12:7	Hui'xina'n jā ca'tzīnī'ta'ntit tū huanicu'tun jā tatzo'kni' na ixtachihuīn Dios: “Quit iclacasqui'n nacālakalhu'manā'tit ā'makapitzīn ē jā iclacasqui'n naquilālakahui'līyāuj animalh.” Palh ixca'tzī'tit cahuālh huā'mā' tachihuīn ixpālacata cālakalhu'mancan, jā ixcālīmālacsu'yutit quiscujnu'nī'n tī jā tatlahuamā'nalh tū jā tze.
23568	MAT 12:10	Ixuī'lh a'ntza' chā'tin chi'xcu' tī ixmacascācni'. Ixputzamā'ca chī nalīmālacsu'yucan Jesús, ē kelhasqui'nīca: ―¿Ē tzē mātzeyīcan ta'jatatlani' quilhtamacuj tū pūjaxcan?
23569	MAT 12:11	Jesús cākelhtīlh: ―Palh hui'xina'n ixka'lhī'tit mimpurecu'ca'n tū ixtojōlh nac pūlhmā'n pūlhu'cu', ¿ē jā ixtimācu'tutit masqui quilhtamacuj tū pūjaxcan?
23571	MAT 12:13	Palaj tunca huanilh chi'xcu': ―Castu'ncti mimacan. A'cxni' stu'ncli ixmacan, ixtzeyanī'ttza' ē ixtā'chuntza' huanli kentin ixmacan.
23581	MAT 12:23	Ixlīpō'ktuca'n tachi'xcuhuī't talī'a'cnīlh ē tahuanli: ―¿Ē ū'tza' huā'mā' ī'xū'nātā'nat David tī xa'icka'lhīmā'nauj?
23582	MAT 12:24	A'cxni' fariseos takexmatli huā'mā' tachihuīn, tahuanli: ―Huā'mā' chi'xcu' ka'lhī ixlītli'hui'qui Beelzebú tī xapuxcu' jā tzeya ū'nī'n. Ū'tza' cālīmāxtulh jā tzeya ū'nī'n.
23583	MAT 12:25	Jesús ixca'tzī tū ixtapuhuamā'nalh ē cāhuanilh: ―Palh māpa'ksīni'nī'n tatapāpitzi ē talātucsa, jāla tamāpa'ksīni'n lakmaj. Natalāmālaksputūkō'. Palh xalanī'n a'ktin cā'lacchicni' o a'ktin familia tatapāpitzi ē talātucsa, jā catitatāyani'lh.
23585	MAT 12:27	Hui'xina'n hua'nā'tit quit iccālīmāxtu jā tzeya ū'nī'n ixlītli'hui'qui Beelzebú. ¿Tīchu ixlītli'hui'qui tū talīmāxtu jā tzeya ū'nī'n xlaca'n tī cātatapa'ksīni'yān hui'xina'n? Chuntza' xlaca'n tamāsu'yu jā ixlīcāna' tū quilālīmālacsu'yuyāuj.
23587	MAT 12:29	’Jāla tanūcan namakka'lhāncan catūhuālh na ixchic tli'hui'qui chi'xcu' palh jā pūla nachī'can tzamā' chi'xcu'.
23588	MAT 12:30	’Tī jā quintapa'ksīni'cu'tun ū'tza' quiclh quilaktzī'n. Tī jā quintā'scuja, ū'tza' lactlahuana'n.
23589	MAT 12:31	’Ū'tza' iccālīhuaniyān masqui tzē nacāmātza'nkēna'ni'can ixlīpō'ktuca'n ixcuentaca'n tachi'xcuhuī't ē catūxcuhuālh jā tze tū tahuan, palh catīhuālh nahuan jā tze tū tlahua Espíritu Santo, xla' jāla catimātza'nkēna'ni'ca.
23590	MAT 12:32	Palh catīhuālh cachīhuālh huani Chi'xcu' xala' Tālhmā'n, namātza'nkēna'ni'can. Palh catīhuālh nahuan jā tze tū tlahua Espíritu Santo, xla' jā catimātza'nkēna'ni'ca nūn huā'tzā' nac cā'quilhtamacuj ē nūn nac ā'a'ktin cā'quilhtamacuj tū namin ―huanli Jesús.
23591	MAT 12:33	Jesús cāhuanipālh: ―Palh tze qui'hui', namāstā' xatze ixtahua'ca't. Palh jā tze qui'hui', jā catimāstā'lh xatze ixtahua'ca't. Chī māstā' ixtahua'ca't, chuntza' līlakapascan qui'hui'.
23592	MAT 12:34	Hui'xina'n hua'chi lūhua' tū ka'lhī tū laknīcan masqui tzēhuanī't tasu'yu. ¿Chī nacālīquilhtaxtuyān tachihuīn tū tze a'cxni' jā tze mintalacapāstacni'ca'n? Chuntza' chī lacapāstacā'tit, chuntza' nachihuīna'nā'tit.
23595	MAT 12:37	Chuntza' chī chihuīna'nī'ta'ntit, chuntza' nacātalīputzāna'ni'yān palh lactze o jā lactze hui'xina'n ―huanli Jesús.
23596	MAT 12:38	Xlītza'la makapitzīn fariseos ē xamākelhtahua'kē'ni'nī'n līmāpa'ksīn tahuanilh Jesús: ―Mākelhtahua'kē'ni', quina'n iclaktzī'ncu'tunāuj a'ktin ka'tla' lī'a'cnīn naquilālīmāsu'yuni'yāuj palh ixlīcāna' Dios macaminī'ta'n.
23597	MAT 12:39	Jesús cākelhtīlh: ―Tachi'xcuhuī't tī jā tze ē tī jā ta'a'ka'ī'cu'tun, xlaca'n tasqui'n a'ktin ka'tla' lī'a'cnīn. Xmān nacāmāsu'yuni'can lī'a'cnīn chī tū a'kspulalh Jonás.
23600	MAT 12:42	Nā reina tī ixmāpa'ksīni'n nac Sabá natāya ē nacāmālacsu'yuyān a'cxni' namin quilhtamacuj tū naputzāna'nīkō'can. Nacālīmālacsu'yuyān ixpālacata xla' kexmatli tū huanli Salomón. Makat ixuanī't ixchic reina ē milh kexmata Salomón. Quit ā'chulā' ixlacasqui'nca ē jā Salomón ē hui'xina'n jā quilākexmatni'cu'tunāuj ―huanli Jesús.
23601	MAT 12:43	Jesús cāhuanipālh: ―A'cxni' a'ktin jā tzeya ū'ni' nataxtuni' chi'xcu', nalatā'kchoko jā cā'scahuahua ē naputza jā najaxa. A'cxni' jā namacla jā najaxa, napuhuan:
23602	MAT 12:44	“Na'ictaspi'tpala jā ictaxtukēni'.” A'cxni' naquītaspi'ta, namacla chi'xcu' hua'chi a'ktin chic jā cā'huan ē tzej pa'lhnancanī't, ē jā tī chā'tin huī'lh.
23605	MAT 12:47	Huanica Jesús: ―Talayāna'lh mintzī' nac kēpūn ē mintā'timīn ē mat tatā'chihuīna'ncu'tunān.
23606	MAT 12:48	Jesús kelhtīlh tī ixmāca'tzīnīnī't: ―¿Ē ca'tzīyā'tit tīchu iccālaktzī'n hua'chi quintzī' ē quintā'timīn?
23607	MAT 12:49	Palaj tunca Jesús cāmacahuanilh ī'scujnu'nī'n ē huanli: ―Tzamā' ū'tunu'n quintzī' ē quintā'timīn.
23611	MAT 13:3	Palaj tunca cāhuanilh tū lītaca'tzīni'can nacāmāsu'yuni'. Chuntza' cāhuanilh: ―Ixuī'lh chā'tin cha'nāna' ē taxtulh nacha'nāna'n.
23617	MAT 13:9	Palh kexpa'tnī'ta'ntit, cuenta catlahua'tit ―huanli Jesús.
23618	MAT 13:10	Palaj tunca ī'scujnu'nī'n talaktalacatzuna'jīlh Jesús ē takelhasqui'nīlh: ―¿Tū ixpālacata pō'ktu quilhtamacuj cālīmāsu'yuni'ya' tachi'xcuhuī't tū lītaca'tzīni'can?
23619	MAT 13:11	Jesús cākelhtīlh: ―Dios cāmāsu'yuni'nī'ta'n hui'xina'n tū tatzē'knī't ixpālacata chī nala ixlīmāpa'ksīn Dios. Xlaca'n jāla catitaca'tzīlh.
23624	MAT 13:16	Jesús chihuīna'mpālh: ―Līpāxuhua'yā'tit ixpālacata tzē lacahuāna'nā'tit ē tzē kexpa'tā'tit ē nā tzē naca'tzīyā'tit.
23626	MAT 13:18	Jesús cāhuanipālh: ―Chuhua'j cakexpa'ttit tū huanicu'tun tū līca'tzīni'can ixpālacata cha'nāna'.
23631	MAT 13:23	Līcha'nat tū yujli jā xatze ti'ya't, ū'tza' hua'chi tī takexmata xatze tachihuīn ē tzej tasca'tli. Tzej tatasu'yu palh ta'a'ka'ī'. Ixlīpō'ktuca'n taka'lhī tū natalīmakapāxuī Dios ē makapitzīn tzej taca'tzī. Xlaca'n hua'chi līcha'nat tū māstā'lh a'ktin ciento o tu'tumpu'xam o pu'xamācauj ixtahua'ca't ―huanli Jesús.
23632	MAT 13:24	Jesús cāhuanipālh tū līca'tzīni'can: ―Chī Dios māpa'ksīni'nkō' nala hua'chi a'cxni' chā'tin chi'xcu' cha'nli līcha'nat na ixcā'tacuxtu.
23635	MAT 13:27	Palaj tunca talakmilh ī'scujnu'nī'n chi'xcu' ē takelhasqui'nīlh ixpatronca'n: “¿Ē jā pō'ktu xatze līcha'nat cha'nti na mincā'tacuxtu? ¿Chī līpu'nli huā'mā' tū jā tzeya tacha'nān?”
23636	MAT 13:28	Ixtēcu' cākelhtīlh: “Chā'tin quintā'lāquiclhlaktzi' quintlahuani'lh huā'mā'.” Palaj tunca tasācua'n takelhasqui'nīlh: “¿Ē lacasqui'na' na'ica'nāuj na'iccātampu'lhuyāuj tū jā tze pa'lhma'?”
23637	MAT 13:29	Xla' cākelhtīlh: “E'ē. Palhāsā' nacātampu'lhu'yā'tit nā xatze tacha'nān.
23638	MAT 13:30	Xatze nacāmakxtekāuj lacxtim catastacli hasta a'cxni' na'ī'can. Na'iccāhuani tasācua'n tī nata'ī' palh pūla natataya tū jā tze pa'lhma' ē natapāchī' pixatunu' nalhcuyucan. Ā'līstān nata'ī' xatze tacha'nān ē natamāquī' na quimbodega.”
23639	MAT 13:31	Jesús cāhuanipālh tū līca'tzīni'can: ―Chī natalīlhūhua'n tī nata'a'ka'ī'ni' Dios, ū'tza' nala hua'chi a'ktin xalīcha'nat mostaza tū cha'nli chā'tin chi'xcu' na ixti'ya't.
23641	MAT 13:33	Jesús līmāsu'yupālh: ―Chī Dios nalīmāpa'ksīni'n nala hua'chi levadura tū nalītlahua puscāt maktu'tun xatapūlhcān harina ē namakxteka hasta nalaklhtāyakō' ixtasquit.
23644	MAT 13:36	Xlītza'la Jesús cāmakxtekli tachi'xcuhuī't ē xla' tanūlh nac chic. Ī'scujnu'nī'n talaktalacatzuna'jīlh ē tahuanilh: ―Caquilāhuaniuj tū huanicu'tun tū līca'tzīni'can ixpālacata jā tzeya līcha'nat.