23233	MAT 1:20	Mətə nəpɨn Josef ramətərɨɡ mə tro iamɨnhi, aɡelo riti səvəi Iərɨmənu rier pen tukwe ia nəməkrəhaien, mɨni mə, “Josef, kwənəkwus səvəi Kiɡ Tevɨt. Tikuvehi Meri mə pran səim, məpwəh nehekɨrien. Iəkunouihi nəha ia tɨpwɨn ruvehe ia nəɡse Nənɨmwɨn Ikinan.
23234	MAT 1:21	Meri trərəhi tɨni iərman, tikaməkeikei mɨseɡi pen nəɡhɨn nə mə Iesu, tɨ nəri nə mə in truvehimɨru nərmama me səvənhi, muvehi raka nərəhaien me səvənraha.”
23236	MAT 1:23	In rɨməni mə, “Həreɡi ro. Prən i rɨreirei ihi iərman tro tɨpwɨn, mərəhi tɨni iərman. Nənə irəha tuhəseɡi pen nəɡhɨn nə mə Emanuel.” (Nɨpwrai nəhaɡ nəha in i mə Kumwesən ramarə tukutaha.)
23240	MAT 2:2	mamhəres mə, “Iəkunouihi nəha rɨpkətui a i, in kiɡ səvəi nəkur Isrel, in pəku? Kɨmaha iahənətoni kəməhau səvənhi fwe ia kwopun meri rautə ikɨn, nənə iahaməuvehe mə taheiwaiu ia nənimen, mhəuvei pen nɨsiaiien səkɨmaha min.”
23242	MAT 2:4	Nənə Kiɡ Herot rəkwein pris asori me mɨne nahatən me səməme kamhahatən nəkur Isrel ia Loa səvəi Moses, nənə məres pen irəha i mə, “Iəmə nə kani mə Kristo trətui pəku?”
23243	MAT 2:5	Mɨreɡi irəha həni pen tukwe in mə, “Ia rukwənu Petlehem ia tənə Jutia. Kɨmaha iahəukurən mə tro iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə profet riti fwe kupwən rɨmərai nəɡkiariien i mə:
23244	MAT 2:6	‘Mətə ik Petlehem ia tənə Jutia rɨpko mhə ik rukwənu auər a ia rukwənu asori me ia tənə Jutia. Iərman riti truku pen ia niram, mərɨmənu ia nərmama. In trətui amasan tɨ sipsip me səiou nəkur Isrel.’”
23246	MAT 2:8	Nəpɨn həni pam, in rərhi pen irəha, mɨni mə, “Kɨmiaha tihəuvən fwe Petlehem, mhətui amasan ro iəkunouihi nəha mə in pəku. Nəpɨn hiətoni, tihəuvehe mhəni sas pehe tukw iou i, pwəh iou mwi iakevən meiwaiu ia nənimen, muvei pen nɨsiaiien səiou min.”
23251	MAT 2:13	Nənə nəpɨn nəmə me nəha həukurən amasan noien səvəi kəməhau me həuvəier raka, aɡelo riti səvəi Iərɨmənu rier pen tɨ Josef ia nəməkrəhaien, mɨni mə, “Əskəmter, mərəhi iəkunouihi i irau mama səvənhi, mharap, mharevən fwe ia tənə Ijip, mamhararə fwe ikɨn meste iou takɨni mə tiharrərɨɡ. Rɨpko mhə tui Kiɡ Herot trətui iəkunouihi i mə trousi əpune.”
23253	MAT 2:15	Nənə irəhar hararə fwe ikɨn meste Kiɡ Herot remhə. Nəri nəha rier pehe iamɨnhi mə nəɡkiariien i truvehe mukuə sə Iərɨmənu rɨməni irapw ia tərhui profet riti səvənhi fwe kupwən. In rɨməni mə, “Iakəkwein nərɨk rier ia tənə Ijip muvehe.”
23256	MAT 2:18	“Kamreɡi pran riti fwe ia Rama ramasək maməkwein əpwəmwɨs. Rejel nə ramasək tɨ nɨpwnətɨn me, nənə mɨpkokeikei mhə mə iərmama riti trəɡkiari vivi min, tɨ nəri nə mə nɨpwnətɨn me həuvəiwən.”
23258	MAT 2:20	mɨni mə, “Əskəmter, mərəhi iəkunouihi i mɨne mama səvənhi mharevən fwe ia tənə Isrel. Nərmama me nəha kənamhətui iəkunouihi i mə tuhousi əpune həuvamhə.”
23261	MAT 2:23	Ia kwopun nəha revən mamarə ia taon riti kani mə Nasaret. Nəri nəha rier pehe iamɨnhi mo nəɡkiariien i profet me həməni fwe kupwən ruvəuvehe muvəukuə. Irəha həɡkiari ia Kristo, mhəni mə, “Tukəkwein in mə iəmə Nasaret.”
23263	MAT 3:2	“Kɨmiaha tihaməkeikei mhərərɨɡ ia noien ərəha me səkɨmiaha tɨ nəri nə mə nɨtətə ia neiai ruvəuvehe ipaka.”
23264	MAT 3:3	Jon nəha in iəmə Profet Aesea rəɡkiari irə fwe kupwən nəpɨn rɨni mə, “Reri iərmama riti raməkwein əpwəmwɨs ia kwopun akwesakwes ikɨn, mamɨni mə, ‘Kɨmiaha tihaməkeikei mhəpərhi suatuk səvəi Iərɨmənu səkɨtaha, mhəmri atukwatukw suatuk ouihi me səvənhi.’”
23268	MAT 3:7	Mətə nəpɨn Jon rətoni Farisi me mɨne Satusi me həpɨk kamhəuvehe mə in tro paptaes ia nirəha, in rɨni pen tɨ nirəha i mə, “Kɨmiaha hiəmwhen ia snek me kamhahi əpune nərmama. Kumwesən niemaha rəpi. Rɨpko mhə tui in trərpwɨn noien ərəha me səkɨmiaha. Sin rɨni pehe tukumiaha i mə tihap raka irə?
23273	MAT 3:12	Fok səvənhi, in rarukwi utə nuni nari me irə, rɨnəmak raka ia rəɡɨn. Na trɨrukwi utə nuni nari me səvənhi irə tɨ nuaiien nunɨn mɨne tekɨn. Nuni nari me sə ramasan in trɨpeki pen irəha ia nimwə səvənhi sə ramoeite nəveɡɨnien ikɨn, mətə tekɨn sə rərəha in trɨhiai pen napw irə, napw sə trɨpkɨfwə mhə.”
23275	MAT 3:14	Mətə Jon raməmwur mamɨnise in, mamɨni mɨnuə, “Kwa ik i tiko paptaes ia nirak. Rəfo ikuvehe tukw iou mə tako paptaes ia niram?”
23276	MAT 3:15	Mətə Iesu rɨni pen tukwe in mə, “Rekəm. Tikaməkeikei mo paptaes ia nirak təkwtəkwuni. Ratukwatukw tɨ nəri nə mə ia noien nəha krau trauo narimnari me pam sə Kumwesən rokeikei həuvehe mhəukuə.” Ro pen Jon rəseni, mo paptaes irə.
23278	MAT 3:17	Nənə reri Kumwesən ruku pen ia neiai, mɨni mə, “In i nərɨk keikei. Rerɨk raɡien tukwe.”
23281	MAT 4:3	Nənə Setan sə raməmwur mə tro nərmama həmwei ia nərəhaien, ruvehe, mɨni pen tɨ Iesu i mə, “Trɨni mɨnuə ik Tɨni Kumwesən pərhien, ni pen tɨ kəruəterei me i mə tuhəuvehe mho nəveɡɨnien ia nirəha.”
23282	MAT 4:4	Mətə Iesu rɨni mə, “Kɨmərai pen ia Nəkukuə Ikinan mə, ‘Iərmama trɨpkɨmɨru mhə ia nəveɡɨnien əpa, mətə trɨmɨru ia nəɡkiariien pam sə raku pen ia tərhui Kumwesən.’”
23284	MAT 4:6	nənə mɨni pen tukwe in mə, “Trɨni mɨnuə ik Tɨni Kumwesən pərhien, ivə irapw. Kɨmərai pen ia Nəkukuə Ikinan mə, ‘Kumwesən trɨni pen tɨ naɡelo me səvənhi mə irəha tuhaməkeikei mhətui amasan tukw ik, mhəuvehi utə ik ia rəɡɨnraha, kamo ikouini nɨsum ia kəruəterei riti.’”
23285	MAT 4:7	Mɨreɡi Iesu rɨni pen tukwe in mə, “Mətə kɨmərai pen mwi ia Nəkukuə Ikinan mə, ‘Tikəpwəh neipweipwiien Iərɨmənu Kumwesən səim.’”
23287	MAT 4:9	mɨni pen tɨ Iesu i mə, “Narimnari me pam nəha takuvei pehe mik trɨni mɨnuə ikɨsiai iou, mɨnɨmwi nukurhum mi ia nənimek.”
23288	MAT 4:10	Mətə Iesu rɨni pen tukwe in mə, “Evən isipwɨn, Setan! Kɨmərai pen ia Nəkukuə Ikinan mə, ‘Tikɨnɨmwi nukurhum mi ia nəmri Iərɨmənu Kumwesən səim, mɨsiai in. In əpa nə tiko nəkwan.’”
23293	MAT 4:15	“Tənə səvəi Sepulun mɨne tənə səvəi Naftali, ipaka tɨ nui asori Kalili fwe ia nɨkare nui arɨs Jotan pen, in i tənə Kalili kwopun nərmama rɨpko mhə irəha nəkur Isrel kamharə ikɨn.
23294	MAT 4:16	Nərmama səməme kamharə ia nəpitəvien tuhətoni nukuraanien asori riti. Nərmama səməme kamharə ia təmwkəmwi nemhəien nukuraanien riti trutə məhiəpwɨn irəha.”
23295	MAT 4:17	Ia nəpɨn nəha Iesu rɨnaməvisau, mɨnamɨni mə, “Kɨmiaha tihaməkeikei mhərərɨɡ ia noien ərəha me səkɨmiaha tɨ nəri nə mə nɨtətə ia neiai ruvəuvehe ipaka.”
23297	MAT 4:19	Iesu rɨni pen tɨ nirau i mə, “Rouvehe roukurirə iou. Pwəh iou tako kɨmirau iərmama mi sə kravi nərmama.”
23306	MAT 5:3	“Nərmama səməme hətə sas ia rerɨnraha mə irəha həmwhen ia nərmama nautə səvənraha riwən, rerɨnraha traɡien, tɨ nəri nə mə nɨtətə ia neiai səvənraha.
23315	MAT 5:12	Kɨmiaha tihaməkeikei mhəreɡi ramasan, mhaɡien pɨk, tɨ nəri nə mə nərəkuien səkɨmiaha rasori fwe ia neiai. Kɨmiaha hiəukurən mə nərmama me hənometə profet kupwən me ia noien a mwi nəha.”
23316	MAT 5:13	“Kɨmiaha nə hiəmwhen ia sol ia tɨprənə i. Mətə trɨni mɨnuə sol nəsienien səvənhi ruvəiwən, tukəfo mwi rəsien mwi? Sol nə rɨpkəmwhen mhə mə tuko nari amasan riti mwi irə. Ramasan mə tukərarki a i, nənə nərmama tuhavən irə.
23319	MAT 5:16	Rəmwhen a mwi ia kɨmiaha tihaməkeikei mho laet səkɨmiaha ruək asori ia nəmri nərmama pwəh hətoni noien amasan me səkɨmiaha nənə mhəɡnəɡɨni Tata səkɨmiaha fwe ia neiai.”
23320	MAT 5:17	“Rerɨmiaha trəpwəh nɨrhiien mə iakuvehe mə takərarki Loa səvəi Moses mɨne nəɡkiariien səvəi profet kupwən me. Iapkuvehe mhə mə takərarki nəɡkiariien me səvənraha, mətə iakuvehe mə tako nəɡkiariien me səvənraha həuvehe mhəukuə.
23323	MAT 5:20	Iou iakani pehe tukumiaha i mə noien səkɨmiaha traməkeikei matukwatukw məpi raka noien səvəi nahatən me səvəi Loa mɨne noien səvəi Farisi me. Mə rekəm, kɨmiaha tihəpwəh nuvnimwəien ia nɨtətə ia neiai ia nəpɨn riti.”
23324	MAT 5:21	“Kɨmiaha hiəuvəreɡi raka kɨməni pen tɨ kaha kupwən me səkɨtaha mə, ‘Tikəpwəh nousi əpuneien iərmama. Trɨni mɨnuə iərmama riti rousi əpune iərmama riti ratukwatukw mə tuko nərpwɨnien min.’
23325	MAT 5:22	Mətə iou iakani pehe tukumiaha i iərmama sə ramo niemaha m piəvni, ratukwatukw mə tuko nərpwɨnien min. Iərmama sə trɨni pen tɨ piəvni mə, ‘Ikamarməri,’ ratukwatukw mə tukuvi irapw in ia nəmri nəmə asori me. Iərmama sə trəskiari ərəha anan ia piəvni, ratukwatukw mə trevən ia kwopun napw asori rauək ikɨn.
23329	MAT 5:26	Iakani nɨpərhienien tukw ik i mə tikəpwəh nierien ia kalapus meste ikərəku pen pam faen me səim.”
23330	MAT 5:27	“Kɨmiaha hiəuvəreɡi raka kɨməni mə, ‘Tikəpwəh nakresien pran səvəi iərməpə.’
23333	MAT 5:30	Nənə trɨni mɨnuə rəɡɨm mwatuk ramo ik ikamwei ia nərəhaien, tikərai raka, mərarki. Rəɡɨm nɨpəri nɨpwram a. Trɨni mɨnuə ikouraha nɨpəri nɨpwram ramasan pɨk məpi raka mə tukərarki pen nɨpwram me pam ia kwopun napw asori rauək ikɨn.”
23334	MAT 5:31	“Nəɡkiariien riti mwi kɨməni fwe kupwən in i mə, ‘Iərman sə rokeikei mə trəpwəh pran səvənhi pwəh ruvei pen nɨmwai nəkukuə riti m pran səvənhi rani mə in rɨnəpwəh in.’
23335	MAT 5:32	Mətə iou iakani pehe tukumiaha i trɨni mɨnuə iərman riti rəpwəh pran səvənhi, pran sə rɨpko əpnapen mhə nari irau iərməpə, ramouraha səvənhi pran, mamo in revən mamətui iərməpə riti mə triri in. Trɨni mɨnuə prən nəha resi pen iərməpə riti iamɨnhi, in ramo noien ərəha. Iərman nəha in ramesi pen rɨpko mhə iərman atukwatukw səvənhi. Nənə iərman sə ramiri pran sə iərman səvənhi rɨnəpwəh in ramo noien ərəha. Prən nəha in ramiri səvəi iərməpə.”
23336	MAT 5:33	“Nəɡkiariien riti mwi kɨmiaha hiəuvəreɡi raka kɨməni pen tɨ kaha kupwən me in i mə, ‘Tikəpwəh nuvehiien kwəsuahi ia nəmri Iərɨmənu meikuə irə, mətə tikaməkeikei mo nəfe ikɨməuvehi kwəsuahi mɨni mə tiko.’
23340	MAT 5:37	Mətə nəɡkiariien səim pwəh ro iamɨnhi. Tikɨni a ‘Ouəh’ uə ‘Rekəm.’ Nəɡkiariien sə rəpi raka nəɡkiariien mi nəha ruku pen tɨ Setan.”
23341	MAT 5:38	“Kɨmiaha hiəuvəreɡi raka kɨməni mə, ‘Trɨni mɨnuə iərmama rouraha nənimek riti tukaməkeikei kouraha mwi nənimen riti. Trɨni mɨnuə iərmama rouraha revɨk riti tukaməkeikei kouraha mwi revɨn riti.’
23345	MAT 5:42	Trɨni mɨnuə iərmama riti rəres ik nari riti, ikuvei pen min. Tikəpwəh nɨniseien iərmama sə rokeikei mə truvehi ouihi a səim narimnari me.”
23346	MAT 5:43	“Kɨmiaha hiəuvəreɡi raka kɨməni mə, ‘Tikaməkeikei mokeikei piam nənə məmwəki iərmama sə raməmwəki ik.’
23351	MAT 5:48	Ro pen kɨmiaha tihaməkeikei mhatukwatukw rəmwhen ia Tata səkɨmiaha fwe ia neiai in ratukwatukw.”
23352	MAT 6:1	“Kɨmiaha tihaməsiari nəpɨn hiamo noien atukwatukw me səkɨmiaha, mhəpwəh noien ia nəmri nərmama me mə irəha tuhətoni. Trɨni mɨnuə hiamo iamɨnhi irə, nərəkuien səkɨmiaha sə truku pen tɨ Tata səkɨmiaha fwe ia neiai triwən.
23355	MAT 6:4	Ro iamɨnhi irə tiko afafa nəriariien səim, nənə səim Tata sə ramətə narimnari me kamo afafa truvei pehe nərəkuien mik.”
23356	MAT 6:5	“Nənə nəpɨn kɨmiaha tihəfwaki, hiəpwəh noien rəmwhen ia kəuətkəsuə me kamho. Irəha kamhərer ia nəkwai nimwəfwaki me səvəi nəkur Isrel mɨne ia kwopun me suatuk me həuvehe mamhəvsiek ikɨn, mamhəfwaki mə nərmama tuhətoni irəha. Irəha hokeikei pɨk noien nəha, mətə iakani nɨpərhienien tukumiaha i mə nərmama me nəha həuvəuvehi raka nərəkuien səvənraha.
23360	MAT 6:9	Ro pen kɨmiaha tihaməkeikei mhəfwaki iamɨnhi irə: ‘Tata səkɨmaha ia neiai, Pwəh nərmama həsiai nəɡhɨm ro ikinan i.
23364	MAT 6:13	Tikəpwəh niri penien kɨmaha ia kwopun tahəmwei ia nərəhaien ikɨn, mətə tikɨnise Setan mə trəpwəh nourahaien kɨmaha.’
23366	MAT 6:15	Mətə trɨni mɨnuə kɨmiaha hiəpwəh nenouenouien noien ərəha me səvəi nərmama, Tata səkɨmiaha trəpwəh mwi nenouenouien noien ərəha me səkɨmiaha.”
23367	MAT 6:16	“Nənə nəpɨn tihəpwəh naniien nari mə tihəfwaki, hiəpwəh noien nənimemiaha rəpou rəmwhen ia kəuətkəsuə me kamho. Irəha kamho nənimenraha ruvehe mopəiti mə nərmama me tuhətoni mhəukurən mə kamhəpwəh naniien nari. Iakani nɨpərhienien tukumiaha i nərmama me nəha həuvəuvehi raka nərəkuien səvənraha.
23369	MAT 6:18	Nənə nərmama tuhəpwəh nətoniien mə ikəpwəh nəniien nari, mətə Tata səim sə nərmama həpkətoni mhə trətoni. Nənə Tata nəha səim sə ramətə narimnari me kamo afafa truvei pehe nərəkuien mik.”
23370	MAT 6:19	“Kɨmiaha tihəpwəh noeiteien nautə səkɨmiaha ia tɨprənə i. Ia kwopun i uvne me mɨne nopweiien krauouraha nari. Ia kwopun i rakres me kamheitehi nimwə, mamhəuvnimwə, mamhakres.
23372	MAT 6:21	Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə kwopun nautə səim raməmak ikɨn, nətərɨɡien səim traməmak mwi ikɨn.”
23373	MAT 6:22	“Nəmri iərmama in nə rauvei pen nukuraanien m nɨpwran. Ro iamɨnhi irə trɨni mɨnuə nənimem ramasan, nɨpwram pam trukuər ia nukuraanien.
23374	MAT 6:23	Mətə mə nənimem rərəha, nɨpwram pam trukuər ia nəpitəvien. Trɨni mɨnuə nukuraanien ia rerɨm ro nəpitəvien irə, ikamarə ia nəpitəvien pərhien.”
23375	MAT 6:24	“Iərmama riti riwən ramo tukwini nari ko ro nəkwai iəmə asori kəru. Trɨni mɨnuə ro iamɨnhi irə, trokeikei riti, məmwəki riti, uə trɨsiai riti mɨpkɨsiai mhə riti. Kɨmiaha ko hiəpkuvehi pəri mhə Kumwesən mɨne mane mho iəmə asori mi irə səkɨmiaha mə tiho pəri nəkwanrau.”
23376	MAT 6:25	“Ro pen iakani pehe tukumiaha i mə tihəpwəh nətərɨɡ pɨkien tɨ nɨmɨruien səkɨmiaha, mamhəres nəfe tihani uə nəfe tihənɨmwi. Tihəpwəh nətərɨɡ pɨkien ia nɨpwramiaha, mamhəres nəfe tiharkahu i. Nɨmɨruien rɨpko mhə səvəi nəveɡɨnien əpa. Nɨpwrai iərmama rɨpko mhə səvəi tɨnari əpa.
23382	MAT 6:31	Ro pen tihəpwəh nətərɨɡ pɨkien, mamhəres mə, ‘Tsani nəfe?’ uə ‘Tsənɨmwi nəfe?’ uə ‘Tsarkahu ia nəfe?’
23385	MAT 6:34	Ro pen kɨmiaha tihəpwəh nətərɨɡ pɨkien tɨ nəfe trakwakwi. Narimnari me səvəi trakwakwi səvəi trakwakwi. Nəsəsauien me səvəi nəpɨn kuatia nəmwhen raka.”
23386	MAT 7:1	“Kɨmiaha tihəpwəh nəkiriien nərmama tɨ noien ərəha me səvənraha kamo Kumwesən rəkiri mwi kɨmiaha tɨ noien ərəha me səkɨmiaha.
23389	MAT 7:4	Trɨni mɨnuə nɨpəri nei asori raməmak ia nənimem, rəfo iakamɨni pen tɨ piam mə, ‘Əseni iou, pwəh iakɨskəri raka nɨmwəkmwəki nei sə raməmak ia nənimem’?
23391	MAT 7:6	Kɨmiaha tihəpwəh nuvei penien nari sə ro ikinan m kuri me. Rərəha mə kuri me nəha hərari mhahi testesi nɨpwramiaha. Tihəpwəh nərarki penien nəri amasan nənimen rutə pɨk revən tɨ pɨkə me. Rərəha mə pɨkə me nəha havən irə ia nɨsunraha.”
23392	MAT 7:7	“Trɨni mɨnuə hiokeikei nari riti, ramasan mə tihəres, nənə tukuvei pehe m kɨmiaha. Tihətui əmisə i, nənə tihətoni. Tihəkunkun ia təpinhə, nənə tukəsevər tukumiaha.
23397	MAT 7:12	Ro pen nəfe noien kɨmiaha hiokeikei mə nərmama tuho ia kɨmiaha, kɨmiaha mwi tiho ia nirəha, tɨ nəri nə mə in i nɨpwrai nəɡkiariien me ia Loa səvəi Moses mɨne nəkukuə me səvəi profet kupwən me.”
23398	MAT 7:13	“Kɨmiaha tihaməkeikei mhəukurau ia ket ouihi. Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə ket asori mɨne suatuk sə rɨməru ramevən tɨ nemhəien. Nərmama həpɨk kamhəukurau ia ket nəha.
23399	MAT 7:14	Mətə ket ouihi mɨne suatuk əknekɨn ramevən tɨ nɨmɨruien. Nərmama houihi a kamhətə suatuk nəha.”
23400	MAT 7:15	“Kɨmiaha tihaməsiari tɨ profet eikuə me. Irəha tuhəuvehe tukumiaha mhəvi sipsip me ia nirəha, mətə rerɨnraha rəmwhen ia kuri əprmɨn me.
23406	MAT 7:21	Nərmama həpɨk kamhəkwein iou mə, ‘Iərɨmənu, Iərɨmənu,’ mətə rɨpko mhə irəha pam tuhəuvnimwə mhə ia nɨtətə ia neiai. Iərmama sə ramo nəkwai Tata səiou sə ramarə ia neiai in truvnimwə.
23407	MAT 7:22	Ia nəpɨn nəha nərmama həpɨk tuhəni pehe tukw iou i mə, ‘Iərɨmənu, Iərɨmənu, ia nəɡhɨm kɨmaha iahənəvisau m nərmama. Ia nəɡhɨm kɨmaha iahənəkoui irapw nəremhə me ia nərmama. Ia nəɡhɨm kɨmaha iahəno nɨmtətien asori me rɨpɨk. Rəfo ia kɨmaha?’
23408	MAT 7:23	Mətə iou takɨni pen atukwatukw tɨ nirəha i mə, ‘Iou iapkukurən raka mhə kɨmiaha ia nəpɨn riti. Kɨmiaha nərmama me hiamo noien ərəha, həuvən isipwɨn tukw iou.’”
23409	MAT 7:24	“Iərmama sə rɨreɡi nəɡkiariien me i səiou, mamo nəfe iakɨməni, in trəmwhen ia iərmama riti rukurən nari muvrhəkɨn nimwə səvənhi ia təkure kəruəterei.
23412	MAT 7:27	Nəpɨn nesən rauər, iapiwən raiu, nɨmətaɡi ruvehe məsuə ia nimwə nəha, nənə nimwə nəha rɨmwei. Nəpɨn rɨmwei irə ruvehe mərəha pam.”
23416	MAT 8:2	Nənə iərmama riti nemhəien skai riti ro tekɨn ruvehe tukwe in, mɨnɨmwi nukurhun mi ia nənimen, mɨni mə, “Iərɨmənu. Mə rerɨm raɡien, ko iko iou iakəmher?”
23417	MAT 8:3	Nənə Iesu rosə pen rəɡɨn, mɨrapi in, mɨni mə, “Rerɨk raɡien. Tikuvehe məmher.” Təkwtəkwuni a nemhəien səvəi iərmama nəha raraka irə. Nɨpwran ruvehe məmher mwi.
23418	MAT 8:4	Nənə Iesu rɨni pen tukwe in mə, “Tikətui amasan tukwe, məpwəh nɨniien nəfe iakɨno mik tɨ iərmama riti. Mətə tikevən atukwatukw tɨ pris pwəh rətoni nɨpwram mə rəmher. Tikuvei pen nəfe m Kumwesən sə Moses rɨməni. Nərmama me tuhətoni həukurən mə nemhəien i ruvəiwən ia nɨpwram.”
23420	MAT 8:6	“Iərɨmənu. Ko ikasitu ia nirak? Iərmama sə ramo tukwini nari miou raməmak fwe ia nəkwai nimwə səiou, mamreɡi rərəha anan, ko rɨpkavən mhə.”
23421	MAT 8:7	Mɨreɡi Iesu rɨni pen tukwe in mə, “Iou takuvehe mo in ruvehe məsanɨn.”
23422	MAT 8:8	Mətə iəmə asori səvəi naruaɡən me rɨni mə, “Iərɨmənu. Rɨpko mhə iou iəmə amasan riti. Iapkəmwhen mhə mə tikuvehe muvnimwə ia nimwə səiou. Mətə tikɨni a nəkwam, nənə pwəh iərmama sə ramo tukwini nari miou ruvehe məsanɨn.
23423	MAT 8:9	Iou mwi iərmama riti sə iakamarə teɡɨn nəmə asori me. Naruaɡən me nepwɨn mwi kamharə teɡɨn iou. Nəpɨn iakɨni pen tɨ riti mə ‘Evən,’ in trevən. Nəpɨn iakɨni pen tɨ riti mwi mə ‘Uvehe,’ in truvehe. Nəpɨn iakɨni pen tɨ iərmama sə ramo tukwini nari miou mə ‘O nəri,’ in tro.”
23424	MAT 8:10	Nəpɨn Iesu rɨreɡi nəɡkiariien nəha, rərkərinari, mɨni pen tɨ nərmama səməme kamhəkurirə in mə, “Iakani nɨpərhienien tukumiaha i mə iou iapkətə raka mhə iəmə Isrel riti nahatətəien səvənhi rɨskai rəmwhen ia nahatətəien səvəi iəmə Rom i.
23426	MAT 8:12	Mətə nəkur Isrel, irəha nɨpwnəti nɨtətə nəha, tukərarki irapw irəha həpɨk fwe iruə ia kwopun rɨpitəv ikɨn. Ia kwopun nəha tuhasək, mhahi tərini revɨnraha.”
23427	MAT 8:13	Nənə Iesu rɨni pen tɨ iəmə asori səvəi naruaɡən me mə, “Evən. Iərmama sə ramo tukwini nari mik trəsanɨn rəmwhen ikɨni nɨpərhienien mə tako mik.” Təkwtəkwuni a irə iərmama sə ramo tukwini nari m iəmə asori səvəi naruaɡən me ruvehe məsanɨn.
23431	MAT 8:17	Narimnari me i həier pehe iamɨnhi mə nəɡkiariien səvəi Profet Aesea truvehe mukuə. In rɨməni mə, “In ruvehi nemhəien me səkɨtaha mɨne nəmisəien me səkɨtaha.”
23432	MAT 8:18	Nəpɨn Iesu rətoni mə nərmama me həpɨk hərer kurau kurau irə, rɨni pen tɨ nərmama me səvənhi mə, “Pwəh səuvən mhəpi sɨmwɨn pen fwe ia nɨkare nui asori.”
23433	MAT 8:19	Ia nəpɨn nəha iahatən riti səvəi Loa ruvehe mɨni pen tukwe in mə, “Iahatən, takukurirə ik kwopun pəku tikevən ikɨn.”
23434	MAT 8:20	Mɨreɡi Iesu rɨni pen tukwe in mə, “Kuri əprmɨn me səvənraha nɨpəɡ rarə. Menu me ia nɨmaɡouaɡou təpwaɡenraha rarə. Mətə iou, Iəməti Iərmama, kwopun səiou riwən mə takapri ikɨn.”
23435	MAT 8:21	Nənə iərmama riti mwi sə ramərer ia kwopun nəha irəha nərmama me səvəi Iesu rɨni pen tukwe in mə, “Iərɨmənu. Takukurirə ik, mətə pwəh iakukupwən mevən mɨnɨmwi raka səiou tata.”
23436	MAT 8:22	Mɨreɡi Iesu rɨni pen tukwe in mə, “Nərmama səməme həpkukurirə mhə iou rəmwhen mə həuvamhə raka. Tikukurirə iou, məpwəh irəha. Pwəh irəha hənɨmwi nərmama me səvənraha səməme həuvamhə.”
23439	MAT 8:25	Ro pen irəha həuvən, mhəsuəpwiri in, mamhəni mə, “Iərɨmənu! Tikuvehimɨru kɨtaha! Na tsəmwhenɨmw!”
23440	MAT 8:26	Mɨreɡi Iesu rɨni pen tɨ nirəha i mə, “Rəfo kɨmiaha hiamhekɨr? Kwa nahatətəien səkɨmiaha rɨpkɨskai mhə.” Nənə in rɨskəmter mɨnise nɨmətaɡi mɨne nui asori mɨni mɨnuə troueiwaiu. Təkwtəkwuni a mwi narimnari me pam həuvehe mhəmərinu.
23441	MAT 8:27	Nərmama me səvənhi nənimenraha rier. Irəha həni mə, “Nəfe i iərmama nɨmətaɡi mɨne nui krauo nəkwan?”
23443	MAT 8:29	Nəpɨn irau krouətə Iesu, krouəkwein əpwəmwɨs, rouni mə, “Tɨni Kumwesən, ikuvehe mə tiko nəfe ia kɨmaha? Rosi tiko nəmisəien m kɨmaha, mətə rɨpko mhə ihi nəpɨn atukwatukw səvənhi uə?”
23445	MAT 8:31	Nəremhə me nəha hase Iesu, mhəni mə, “Trɨni mɨnuə ikəkoui irapw kɨmaha, pwəh ikərhi pen kɨmaha iahəuvən ia reri pɨkə me nəha.”
23446	MAT 8:32	Mɨreɡi Iesu rɨni pen tɨ nirəha i mə, “Həuvən!” Ro pen irəha həier ia iərmama mi nəha, mhəuvən ia reri pɨkə me. Təkwtəkwuni a mwi pɨkə me pam haiu, mheiwaiu ia nəpatu, mhəsas pen ia təmwei nui asori, mhəmwhenɨmw.
23450	MAT 9:2	Ia kwopun nəha nərmama nepwɨn həuvehi iərmama riti mhəuvehi mhəuvehe tukwe. Iərmama nəha ramapri ia nɨməhan səvənhi nɨsun mi krouemhə. Nəpɨn Iesu rətoni nahatətəien səvənraha, rɨni pen tɨ iərmama sə nɨsun mi krouemhə mə, “Nərɨk. Tikəpwəh nehekɨrien. Iakɨnenouenou raka noien ərəha me səim.”
23451	MAT 9:3	Nəpɨn Iesu rɨni nəɡkiariien nəha nahatən me nepwɨn səvəi Loa həɡkiari mɨnraha me, mhəni mə, “Iəmə i rani ərəha Kumwesən.”
23452	MAT 9:4	Mətə Iesu ruvəukurən raka nətərɨɡien səvənraha, mɨni mə, “Rəfo rerɨmiaha ramrhi ərəha iou iamɨnhi irə?
23453	MAT 9:5	Nəɡkiariien mi sə pəku nəha rɨməru tukw iou tɨ nɨniien: nəɡkiariien i mə, ‘Iakɨnenouenou raka noien ərəha me səim,’ uə nəɡkiariien i mə, ‘Ərer mavən’?
23454	MAT 9:6	Mətə iakokeikei mə kɨmiaha tihəukurən mə iou, Iəməti Iərmama, iakauvehi nasoriien ia tɨprənə i. Iakukurən nenouenouien noien ərəha me.” Nənə Iesu rɨni pen tɨ iərmama sə nɨsun mi krouemhə mə, “Ərer, muvehi nɨməhan səim, mavən mamevən fwe imwam.”
23457	MAT 9:9	Nəpɨn Iesu rəpwəh kwopun nəha mamevən, rətoni iərmama riti nəɡhɨn nə Matiu raməkure ia nimwə kamərəku pen takis ikɨn. Iesu rɨni pen tukwe in mə, “Kurirə iou.” Nənə Matiu rɨskəmter mukurirə in.
23459	MAT 9:11	Nəpɨn Farisi me hətoni, həni pen tɨ nərmama me səvənhi mə, “Rəfo iahatən səkɨmiaha raməni pəri nari irəha nərmama kamərəku pen takis mɨnraha mɨne nərmama ərəha me nepwɨn mwi?”
23460	MAT 9:12	Mətə nəpɨn Iesu rɨreɡi, rɨni mə, “Nərmama həsanɨn tuhətui tokta tɨ nəfe? Mətə nərmama kamhemhə kamhətui tokta.
23461	MAT 9:13	Ramasan mə kɨmiaha tihəuvən kahatən kɨmiaha ia nɨpwrai nəɡkiariien i Kumwesən rɨməni ia Nəkukuə Ikinan mə, ‘Iakəpwəh nokeikeiien mə nərmama tuhousi əpune nərimɨru me mhəuvehi pehe miou, mətə iakokeikei mə irəha tuhapi tɨ nirəha me.’” Nənə Iesu rarə mɨni mwi mə, “Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə iapkuvehe mhə mə takəkwein nərmama atukwatukw me, mətə iakuvehe mə takəkwein nərmama ərəha me.”
23462	MAT 9:14	Ia nəpɨn nəha nərmama me səvəi Jon Paptaes həuvehe tɨ Iesu, mamhəni mə, “Rəfo kɨmaha mɨne Farisi me iahaməpwəh naniien nari tɨ nəfwakiien, mətə nərmama me səim həpwəh noien iamɨnhi irə?”
23463	MAT 9:15	Mɨreɡi Iesu rɨni pen tɨ nirəha i mə, “Nərmama ia nəveɡɨnien i kamo tɨ narə viien səvəi iərman mɨne pran tuhaməkeikei mhani nari, mamhaɡien, tɨ nəri nə mə iərman sə rɨpkarə vi a irau pran səvənhi ramarə irəha mɨnraha. Rɨpkatukwatukw mhə mə rerɨnraha trəpou ia nəpɨn nəha. Mətə trɨpkuvehe ia nəpɨn sə tukuvehi raka iərman sə rɨpkarə vi a irau səvənhi pran trɨpkarə mhə mwi irəha mɨnraha. Ia nəpɨn nəha irəha tuhəpwəh naniien nari tɨ nəfwakiien.
23465	MAT 9:17	Iərmama riti riwən ko rətəɡi pen waen vi ia tɨki waen tui me sə kɨno ia teki nəni. Trɨni mɨnuə ro iamɨnhi irə, tɨki waen tui me tuhəsisi mhəpəruə tɨ nəri nə mə həuvəskai raka. Waen trarɨs pam, nənə tɨki waen me tuhərəha. Mətə waen vi tukətəɡi pen ia tɨki waen vi me sə hamərməru ihi mə waen vi mɨne tɨki waen vi me irau pəri trouəmak amasan.”
23466	MAT 9:18	Nəpɨn Iesu rani narimnari me nəha tɨ nirəha i, təkwtəkwuni a mwi iəmə asori riti səvəi nimwəfwaki səvəi nəkur Isrel ruvehe tukwe in, mɨnɨmwi nukurhun mi ia nənimen, mɨni mə, “Prənouihi səiou rɨpkemhə a i, mətə tiko muvehe, məmrutə rəɡɨm irə, nənə in trɨmɨru mwi.”
23469	MAT 9:21	In ro iamɨnhi irə mɨne tɨ nəri nə mə rerɨn ramrhi mə, “Rosi ko iakrapi tɨnari səvənhi, ko iakuvehe məsanɨn.”
23470	MAT 9:22	Nəpɨn rɨrapi tɨnari səvəi Iesu, Iesu ruvsini, mətoni prən nəha, mɨni mə, “Prən i. Tikəpwəh nehekɨrien. Nahatətəien səim rɨno raka ik ikuvehe məsanɨn.” Təkwtəkwuni a prən nəha ruvehe məsanɨn.
23472	MAT 9:24	In rɨni mə, “Həier. Prənouihi nəha rɨpkemhə mhə, mətə ramapri a.” Irəha həreɡi harɨs ia Iesu.
23475	MAT 9:27	Nəpɨn Iesu rəpwəh kwopun nəha mamevən, iərmama kəru nənimenrau rɨfwə kroukurirə in, rouəkwein əpwəmwɨs, rouni mə, “Kwənəkwus səvəi Kiɡ Tevɨt! Api tukumrau!”
23476	MAT 9:28	Nəpɨn Iesu ruvnimwə ia nəkwai nimwə, iərmama mi nəha nəmrɨnrau rɨfwə krouvehe tukwe in. Nənə Iesu rɨni pen tɨ nirau i mə, “Kɨmirau irouni nɨpərhienien mə iakukurən noien nəri i uə rekəm?” Mɨreɡi irau krouni mə, “Ouəh, Iərɨmənu.”
23477	MAT 9:29	Ro pen in rɨrapi nəmrɨnrau, mɨni mə, “Itə. Pwəh iakomasan nənimemirau rukurirə pen a nahatətəien səkɨmirau.”
23478	MAT 9:30	Nənə nənimenrau rətui, irau krouətə nari. Nənə Iesu rɨnise pen əknekɨn tɨ nirau i mə, “Kɨmirau tirouətui amasan tukwe, rouəpwəh nɨniien nəfe iakɨno m kɨmirau tɨ iərmama riti.”
23481	MAT 9:33	Nəpɨn Iesu rəkoui irapw raka iəremhə nəha, iərmama nəha rɨnaməɡkiari. Nənə nərmama me hətoni hərkərinari irə, mamhəni mə, “Kɨtaha səpkətə raka mhə nari riti iamɨnhi ia tənə Isrel.”
23482	MAT 9:34	Mətə Farisi me həni mə, “In rauvehi nɨskaiien səvəi iəremhə sə in rasori ia nəremhə me, maməkoui irapw nəremhə me irə.”
23485	MAT 9:37	Ro iamɨnhi irə Iesu rɨni pen tɨ nərmama me səvənhi mə, “Nəveɡɨnien sə ruvəmruə raka fwe ia nəmhien rasori pɨk, mətə nərmama səməme kamhəpeki pehe houihi a.
23486	MAT 9:38	Ro iamɨnhi irə kɨmiaha tihaməkeikei mhəfwaki m Kumwesən sə ramərɨmənu ia nəmhien, mhəres in mə trərhi pen nərmama nepwɨn mwi həuvən fwe ia nəmhien səvənhi mhəpeki nəveɡɨnien sə ruvəmruə, mhəpeki mhəuvehe.”
23491	MAT 10:5	Nəmə me nəha twelef Iesu rərhi pen irəha, maməvəhaɡ mɨnraha, mani mə, “Kɨmiaha tihəpwəh nevənien tɨ nərmama rɨpko mhə irəha nəkur Isrel, mhəpwəh mwi nuvnimwəien ia taon riti səvəi nəkur Sameria.
23493	MAT 10:7	Nəpɨn kɨmiaha hiamesi pen suatuk səkɨmiaha mamhəuvən, tihəni irapw iamɨnhi irə mə, ‘Nɨtətə ia neiai ruvəuvehe ipaka.’
23498	MAT 10:12	Nəpɨn tihəuvnimwə ia nimwə nəha tihəkwein amasan ia nirəha mhəni mə, ‘Nəmərinuien ramarə tukumiaha.’
23501	MAT 10:15	Iakani nɨpərhienien tukumiaha i ia nəpɨn nəha Kumwesən trərpwɨn noien ərəha me irə nərpwɨnien səvəi nərmama ia taon nəha trɨskai məpi raka nərpwɨnien səvəi tənə Sotom mɨne Komora fwe kupwən.”
23502	MAT 10:16	“Həreɡi ro. Iakamərhi pen kɨmiaha mə tihəuvən mhəmwhen ia kwəti sipsip me sə kamhərer ia kurkwai kuri əprmɨn me. Ro pen kɨmiaha tihaməkeikei mho rəmwhen ia nərimɨru sə rukurən nari mɨne nərimɨru sə noien səvənhi rəmher.
23519	MAT 10:33	Mətə iərmama sə trɨni irapw ia nəmri nərmama mə in rɨreirei iou, iou mwi takɨni irapw ia nəmri Tata səiou ia neiai mə iakreirei in.”
23520	MAT 10:34	“Rərəha mə rerɨmiaha ramrhi iou mə iakuvehe mə tako nərmama ia tɨprənə i harə ia nəmərinuien. Iapkuvehe mhə mə tako nərmama harə ia nəmərinuien, mətə iakuvehe mə tako nərmama həuai irəha me, mhəvisə.
23521	MAT 10:35	Iakuvehe mə tako ‘iərmama rəvisə irau tata səvənhi, pran rəvisə irau mama səvənhi, prɨsɨni pran rəvisə irau kaka pran səvənhi.
23522	MAT 10:36	Iərmama riti trətoni mə nərmama səməme kamharə ia nəkwai nimwə səvənhi tuhaməmwəki in.’
23525	MAT 10:39	Iərmama sə rokeikei mə trəkwtəmhiri nɨmɨruien səvənhi trarfai irə. Mətə iərmama sə traraka ia nɨmɨruien səvənhi tukw iou truvehi nɨmɨruien rerɨn.”
23526	MAT 10:40	“Iərmama sə raməsevər ia rerɨn tukumiaha rəmwhen mə raməsevər mwi ia rerɨn tukw iou. Nənə iərmama sə raməsevər ia rerɨn tukw iou rəmwhen mə raməsevər mwi ia rerɨn tɨ Kumwesən sə rɨnərhi pehe iou iakuvehe.
23528	MAT 10:42	Nənə iərmama sə truvei pen nui əkwiei a m iərmama riti tɨ nəri nə mə in rukurən mə iərmama nəha in iərmama riti səiou, nəri auər a mə in reiwaiu ia nərmama nepwɨn səiou, mətə iakani nɨpərhienien tukumiaha i mə iərmama nəha traməkeikei muvehi nərəkuien səvənhi.”
23531	MAT 11:3	həuvən mə tuhəres pen Iesu i mə, “Ik i in i profet kupwən me kamhəni ik mə tikuvehe uə rekəm? Mə rɨpko mhə ik i rosi kɨmaha tahətui səpə iti uə?”
23532	MAT 11:4	Mɨreɡi Iesu rɨni pen tɨ nirəha i mə, “Kɨmiaha tihəuvən mhəni pen tɨ Jon nəfe hiəreɡi mhətoni.
23534	MAT 11:6	Iərmama sə ramətə iou, trɨni mɨnuə in rɨpkɨmwei mhə ia nahatətəien səvənhi tɨ nari riti iakamo, rerɨn traɡien.”
23535	MAT 11:7	Nəpɨn nərmama me səvəi Jon hənərari mənamhəuvən, Iesu rɨnaməɡkiari ia Jon, mɨnamɨni pen tɨ nərmama me i mə, “Fwe kupwən, kɨmiaha hiəier ia taon me mɨne rukwənu me mhəuvən ia kwopun akwesakwes ikɨn mə tihətə nəfe? Iərmama riti sə rəmwhen ia kwənkwai niɡ rɨpkərer atukwatukw mhə nəpɨn mətaɡi rauini? Rekəm.
23538	MAT 11:10	In iərmama sə Nəkukuə Ikinan raməɡkiari irə, nəpɨn rɨni mə, ‘Ətə ro, takərhi pen iərmama sə trəɡkiari tukwini səiou, in trukupwən ia niram mevən, məpərhi səim suatuk.’
23545	MAT 11:17	‘Kɨmaha iahani nɨpu səvəi naɡienien tukumiaha, mətə kɨmiaha hiəpko mhə tanis. Iahani nɨpu səvəi nemhəien, mətə kɨmiaha hiəpkasək mhə.’
23546	MAT 11:18	Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə Jon rɨməuvehe, mɨpkəni mhə nari, məpwəh nənɨmwiien waen, nənə irəha həni mə, ‘Iəremhə rarə irə.’
23547	MAT 11:19	Iou Iəməti Iərmama iakɨməuvehe, maməni nari, mamənɨmwi rəmwhen a ia nirəha, nənə irəha həni mə, ‘Hətə ro iəmə nəha, in raməni pɨk nari, mamənɨmwi mamakonə i, mamavən pəri irəha nərmama səməme kamərəku pen takis mɨnraha mɨne nərmama ərəha me nepwɨn mwi!’ Mətə noien amasan me səvəi nərmama səməme kamhesi pen nukurənien səvəi Kumwesən kamhahatən pen mə nukurənien nəha ro nɨpərhienien.”
23549	MAT 11:21	In rɨni mə, “Trərəha anan tukumiaha nəkur Korasin! Trərəha anan tukumiaha nəkur Petsaeta! Iakɨno raka nɨmtətien asori me ia taon mi səkɨmiaha, mətə kɨmiaha hiəpkəpwəh mhə noien ərəha me səkɨmiaha. Rɨpɨni mɨnuə iakɨno nɨmtətien me nəha ia taon mi nəha Taea mɨne Saeton, tui raka ko nərmama me ikɨn hənarkahu raka tɨnari ivɨs, mhəkure ia nɨmwrakw, mhəpwəh noien ərəha me səvənraha.
23552	MAT 11:24	Mətə iou iakani pehe tukumiaha i ia nəpɨn nəha Kumwesən trərpwɨn noien ərəha me irə, nərpwɨnien səkɨmiaha trɨskai məpi raka nərpwɨnien səvəi tənə Sotom fwe kupwən.”
23553	MAT 11:25	Ia nəpɨn nəha Iesu rɨni irapw mə, “Tata səiou Iərɨmənu ia neiai mɨne tɨprənə, iakani tanak tukw ik, tɨ nəri nə mə ikɨnərkwafə narimnari me i. Nərmama səməme həukurən nari mɨne səməme kɨnahatən amasan irəha həpkətoni mhə. Mətə iko pui pen m nərmama səməme həmwhen ia nɨpwnəti nəkwərhakwərha me hətoni.
23554	MAT 11:26	Ouəh, Tata, nəri nəha ikɨno ramesi pen a nətərɨɡien amasan səim.”
23555	MAT 11:27	Iesu rarə mɨni pen mwi tɨ nərmama me i mə, “Tata səiou rɨnəmri pehe raka narimnari me pam ia rəɡɨk, iou Tɨni. Nənə iərmama riti riwən rukurən iou, mətə Tata səiou əpa. Nənə iərmama riti riwən rukurən səiou Tata, Iou əpa mɨne nərmama me nəha səməme rerɨk raɡien mə tako pui pen in mɨnraha.
23558	MAT 11:30	Kɨmiaha tiho iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə nəɡkiariien sə iakamahatən kɨmiaha irə rɨməru, nənə narimnari me sə takuvei pehe m kɨmiaha mə tihəuvehi həpwəh nɨpamien.”
23560	MAT 12:2	Mətə nəpɨn Farisi me hətoni, həni pen tukwe in mə, “Ətə ro. Nərmama me səim kamho noien riti rɨpkatukwatukw mhə ia Loa səkɨtaha mə tuko ia Sapat.”
23561	MAT 12:3	Mɨreɡi Iesu rɨni pen tɨ nirəha i mə, “Rosi kɨmiaha hiəpkəvsini raka mhə ia Nəkukuə Ikinan nəfe Kiɡ Tevɨt rɨno fwe kupwən uə? Ia nəpɨn nəha in mɨne nərmama me səvənhi nukumhə ramahi irəha,
23565	MAT 12:7	Kumwesən rɨməni mə, ‘Iakəpwəh nokeikeiien mə nərmama tuhousi əpune nərimɨru me mhəuvehi pehe miou, mətə iakokeikei mə irəha tuhapi tɨ nirəha me.’ Rɨpɨnuə kɨmiaha hiəukurən nɨpwrai nəɡkiariien i ko hiəpwəh nɨni ərəhaien nərmama me səiou. Irəha həpwəh noien nari riti rərəha.
23566	MAT 12:8	Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə iou, Iəməti Iərmama, iakamərɨmənu ia Sapat.”
23568	MAT 12:10	Iərmama riti ia nəkwai nimwəfwaki nəha rəɡɨn rərfe. Ko rɨpkuvi atukw mhə i. Farisi me həres pen Iesu i mə, “Ratukwatukw ia Loa səkɨtaha mə ia Sapat tukomasan iərmama sə ramemhə uə rekəm?” Kamhətərɨɡ ia Iesu mə trəfni irə. Trɨni mɨnuə rəseni, tuhəni ərəha in tukwe.
23569	MAT 12:11	Iesu rɨni pen tɨ nirəha i mə, “Sin ia kɨmiaha, trɨni mɨnuə sipsip riti səvənhi rivə pen ia ruei tənə ia Sapat trəpwəh raməmak? In traməkeikei məkwtəmhiri, muvehi utə.
23570	MAT 12:12	Mətə iərmama in ramasan məpi raka sipsip! Ro iamɨnhi irə ratukwatukw ia Loa səkɨtaha mə tuko noien amasan ia Sapat.”
23571	MAT 12:13	Nənə Iesu rəɡkiari m iərmama sə rəɡɨn rərfe, mɨni mə, “Tiko muvi atukw rəɡɨm.” Iərmama nəha ruvi atukw rəɡɨn. Rəɡɨn ruvehe mamasan mwi məsanɨn rəmwhen ia nɨkare rəɡɨn.
23576	MAT 12:18	“Hətə ro iərmama sə ramo tukwini nari miou. Iakɨmərfi raka in. Iakokeikei pɨk in, rerɨk raɡien tukwe. Takəmri pen Nənɨmwɨn səiou ramarə irə, nənə in trɨni irapw noien atukwatukw tɨ nərmama rɨpko mhə irəha nəkur Isrel.
23579	MAT 12:21	Nənə nərmama me rɨpko mhə irəha nəkur Isrel tuhəmri pen əknekɨn nətərɨɡien səvənraha irə.”
23581	MAT 12:23	Nənə nərmama me pam nənimenraha rier. Həni mə, “Nərmama. Rosi iəmə i in i kwənəkwus səvəi Kiɡ Tevɨt kɨtaha sameitenhi uə?”
23582	MAT 12:24	Mətə nəpɨn Farisi me həreɡi, həni mə, “Rekəm! Iəmə nəha rauvehi nɨskaiien səvəi iəremhə asori nəha Pielsepul, maməkoui irapw nəremhə me irə.”
23583	MAT 12:25	Mətə Iesu rukurən nətərɨɡien səvənraha, mɨni pen tɨ nirəha i mə, “Trɨni mɨnuə ieni riti ruai narəien səvənhi ro kəru irə, nərmama me səvənhi kamhousi irəha me, nɨtətə sə ieni nəha ramərɨmənu irə truvehe mərəha. Trɨni mɨnuə nərmama ia rukwənu riti uə ia nəkwai nimwə riti həuai irəha me ia kusen kəru, kamhousi irəha me, irəha ko həpkarə amasan mhə.
23590	MAT 12:32	Iərmama sə trɨni nəɡkiariien ərəha riti, muəsi Iou Iəməti Iərmama irə, Kumwesən rukurən nenouenouien nərəhaien səvənhi, məpwəh nərpwɨnien. Mətə iərmama sə trɨni nəɡkiariien ərəha riti muəsi Nənɨmwɨn Ikinan i, Kumwesən trɨpkenouenou mhə nərəhaien səvənhi ia nəpɨn riti. Nərpwɨnien səvənhi trarə ia nɨtətə ipwet mɨne mɨne ia nɨtətə sə trɨpkuvehe.”
23591	MAT 12:33	“Nei amasan rukuə nukwai nei amasan, mətə nei ərəha rukuə nukwai nei ərəha. Nei amasan uə nei ərəha tihətə sas a ia kwənkwanrau.
23595	MAT 12:37	Nəɡkiariien me səim sə ikamɨni, Kumwesən trəkiri nəɡkiariien me nəha mətə sas ia niram mə ik iərmama atukwatukw uə ik iərmama ərəha.”
23596	MAT 12:38	Nənə nahatən me nepwɨn səvəi Loa mɨne Farisi me həni pen tɨ Iesu i mə, “Iahatən. Kɨmaha iahokeikei mə tiko nɨmtətien riti pwəh iahətoni ro.”
23597	MAT 12:39	Mətə Iesu rɨni pen tɨ nirəha i mə, “Kɨmiaha nərmama ipwet mɨne hiamətui a nɨmtətien tɨ nəri nə mə noien səkɨmiaha rikou. Kɨmiaha hiənəpwəh Kumwesən rəmwhen pran sə rəpwəh iərman səvənhi mamesi pen iərməpə. Kumwesən trəpwəh nuvei peheien nɨmtətien riti mwi m kɨmiaha, mətə nɨmtətien əpa səvəi Profet Jona.
23602	MAT 12:44	trəɡkiari iamɨnhi irə mə, ‘Takrərɨɡ mwi mevən tɨ nimwə fwe səiou sə iakɨməier irə.’ Nənə nəpɨn rɨrərɨɡ muvehe, trətoni mə nimwə nəha ro tekɨn, kɨnaies amasan irə, narimnari me pam kamhəmrɨmər a ia təmwhekɨnraha.
23603	MAT 12:45	Nənə in trevən miri mwi nənɨmwɨn ərəha me sefen səməme hərəha mhəpi raka in, miri irəha mhəuvehe, mhəuvnimwə mwi, nənə mharə ia reri iərmama nəha. Nənə nɨmɨruien səvəi iərmama nəha truvehe mərəha anan məpi raka sə kupwən. Nəri nəha iakani truvehe meste nərmama ərəha me i ipwet mɨne.”
23605	MAT 12:47	Nənə iərmama riti rɨni pen tɨ Iesu i mə, “Ətə ro! Səim mama mɨne piam me kamhərer fwe iruə, mamhətui ik. Irəha hokeikei mə tuhəɡkiari mik.”
23606	MAT 12:48	Mətə Iesu rɨni mə, “Sin nəha səiou mama? Nɨsɨmə nəha piak me?”
23607	MAT 12:49	In ruini rəɡɨn ia nərmama me səvənhi, mɨni mə, “Kɨmiaha i mama me səiou. Kɨmiaha i piak me.
23608	MAT 12:50	Iərmama sə ramo nəkwai Tata səiou fwe ia neiai, in nə piak mɨne kɨtirimak mɨne mama səiou.”
23611	MAT 13:3	Nənə in rani narimnari me rɨpɨk tɨ nirəha i, mausipekɨn, mamɨni mə, “Həreɡi ro. Nəpɨn riti, iərmama riti revən mə truini nuni nari me ia nəmhien səvənhi.
23617	MAT 13:9	Iərmama sə nəkwəreɡɨn rarə tɨ nɨreɡiien nari traməkeikei mətərɨɡ amasan.”
23618	MAT 13:10	Kurirə irə nərmama me səvəi Iesu həuvehe, mhəni pen tukwe in mə, “Rəfo ikaməɡkiari m nərmama ia nusipekɨnien me?”
23619	MAT 13:11	Mɨreɡi Iesu rɨni pen tɨ nirəha i mə, “Kɨmiaha nərmama me səiou kɨnəsevər ia suatuk tukumiaha hiəukurən narimnari me i ia nɨtətə ia neiai hənamərkwafə fwe kupwən. Mətə nərməpə me, kɨpkəsevər mhə ia suatuk tɨ nirəha mə tuhəukurən narimnari me nəha iamɨnhi.
23622	MAT 13:14	Noien səvənraha ro nəɡkiariien i səvəi Profet Aesea ruvəuvehe muvəukuə. Rɨni mə, ‘Kɨmiaha tihəreɡi, mhəreɡi, mhəreɡi, mətə tɨ nəpɨn riti tihəpkreɡi mhə mhəukurən. Tihətoni, mhətoni, mhətoni, mətə tɨ nəpɨn riti tihəpkətoni mhə mhəukurən.
23623	MAT 13:15	Tro iamɨnha irə, tɨ nəri nə mə reri nərmama me i ruvəskai raka. Hənəsisəɡ raka ia nəkwəreɡɨnraha mɨne nənimenraha. Mətə trɨni mɨnuə həpwəh noien iamɨnha irə, nəfe nəɡhɨn tuhəukurən nətoniien ia nənimenraha nənə mhəreɡi ia nəkwəreɡɨnraha, uə tuhəukurən ia rerɨnraha, nənə mhərari mhəuvehe tukw iou, nənə tako irəha həuvehe mhəsanɨn.’
23631	MAT 13:23	Mətə nuni nari sə rəsas pen ia tɨprənə amasan rəmwhen ia iərmama sə rɨreɡi nəɡkiariien amasan, mukurən nɨpwran, mukuə. Riti nukwan toti, riti nukwan sikisti, riti nukwan hantret.”
23632	MAT 13:24	Nənə Iesu rɨni nusipekɨnien riti mwi tɨ nirəha i mə, “Nɨtətə ia neiai rəmwhen ia iərmama sə ruini nuni nari amasan me ia nəmhien səvənhi,
23635	MAT 13:27	Iəmə asori nəha səvənhi nərmama nepwɨn kamho tukwini nari min. Irəha həuvehe, mhəni pen tukwe in mə, ‘Iəmə asori. Ikɨnəpwei nuni nari amasan me ia nəmhien səim. Mətə rəfo nurhi ərəha mwi fwe ikɨn?’
23636	MAT 13:28	Mɨreɡi in rɨni pen tɨ nirəha i mə, ‘Kwa iərmama sə raməmwəki iou rɨno.’ Mɨreɡi nərmama səməme kamho tukwini nari min həni pen tukwe in mə, ‘Ro iamɨnhi irə ikokeikei mə kɨmaha tahəuvən mheivi raka nurhi ərəha?’
23637	MAT 13:29	Mətə in rɨni mə, ‘Rekəm. Rərəha mə kɨmiaha hiameivi utə nurhi ərəha, nənə mheivi utə pekɨn sə ramasan me.
23638	MAT 13:30	Pwəh irəha həutə pəri meste nəpɨn nəha tuhəmruə irə. Ia nəpɨn nəha takɨni pen tɨ nərmama me səiou səməme tuhesi kwənkwai nari amasan me nəha mə, Kɨmiaha tihəkupwən mhousəsɨmwɨn nurhi ərəha, mhərihi tərini ia kusen me mə tukərarki pen ia napw. Mətə kwənkwai nari amasan me kɨmiaha tihəpeki, mhəuvehe, mhəmri ia nimwə səiou sə iakamoeite nəveɡɨnien ikɨn.’”
23639	MAT 13:31	Iesu rɨni irapw nusipekɨnien riti mwi tɨ nirəha i, mɨni mə, “Nɨtətə ia neiai rəmwhen ia kwənuni nei nəha mastat. Iərmama riti ruvehi, məpwei ia nəmhien səvənhi.
23640	MAT 13:32	Nuni mastat in rouihi anan ia nuni nei me, mətə nəpɨn rutə, rasori məpi raka nəpɨɡɨn me pam, muvehe mo nei irə, menu me ia nɨmaɡouaɡou həuvehe mho pen kwətəpaɡ me səvənraha ia rəɡɨn me.”
23641	MAT 13:33	Nənə Iesu rɨni pen nusipekɨnien riti mwi tɨ nirəha i, mɨni mə, “Nɨtətə ia neiai rəmwhen ia yis sə pran riti ruvehi, mərapi irau flaoa rɨpɨk, nənə məpwəh meste yis rəse floa me pam rəsisi.”
23643	MAT 13:35	Iesu ro iamɨnhi irə mə nəɡkiariien i profet riti səvəi Kumwesən rɨməni fwe kupwən truvehe mukuə. Rɨni mə, “Takəɡkiari ia nusipekɨnien me, mɨni irapw narimnari me sə iakɨnərkwafə i nəpɨn nəha iakɨno tɨprənə i meste pehe ipwet mɨne.”
23644	MAT 13:36	Iesu rəɡkiari pam, məpwəh nərmama me, muvnimwə ia nəkwai nimwə. Nənə nərmama me səvənhi həuvehe tukwe, mhəni mə, “Tikəusiəre pui pehe ro nɨpwrai nusipekɨnien nəha ikɨməni ia nurhi ərəha sə rutə ia nəmhien.”
23645	MAT 13:37	Mɨreɡi Iesu rɨni mə, “Iərmama sə rauini nuni nari amasan me in nə iou, Iəməti Iərmama.
23651	MAT 13:43	Nənə nəkur atukwatukw tuhəuvnimwə ia nɨtətə sə Tata səvənraha ramərɨmənu irə, nənə mhəhiapw rosi meri. Iərmama sə nəkwəreɡɨn rarə traməkeikei mətərɨɡ amasan.”
23652	MAT 13:44	“Nɨtətə ia neiai rəmwhen ia mane asori kɨnɨmwi ia tɨprənə riti. Iərmama riti raman mətoni mane nəha, rarə mɨnɨmwi mwi. Tɨ nəri nə mə rerɨn raɡien pɨk, in rəmri pen nəmri nari ia narimnari me pam səvənhi, muvehi mane irə, nənə mevən muvehi nəmri tɨprənə nəha.”
23653	MAT 13:45	“Nənə riti mwi. Nɨtətə ia neiai rəmwhen ia iərmama riti sə ramətui kəruəterei amasan me nəha kani mə pel mə trəmri pen nəmri nari ia nirəha, nənə muvehi mane.
23654	MAT 13:46	Nəpɨn rətoni pel riti nənimen rutə pɨk, revən məmri pen nəmri nari ia narimnari me pam səvənhi, muvehi mane irə, nənə mevən muvehi nəmri pel nəha.”
23655	MAT 13:47	“Nənə riti mwi. Nɨtətə ia neiai rəmwhen ia net sə kərarki pen ia nəkwai təsi, ruvehi nəmu me səpəmsəpə.
23658	MAT 13:50	nənə mhərarki pen irəha ia kwopun napw asori rauək ikɨn. Ia kwopun nəha nərmama tuhasək, mhahi tərini revɨnraha.”
23659	MAT 13:51	Iesu rəɡkiari pam, nənə məres pen nərmama me i səvənhi mə, “Narimnari me i iakɨni pehe tukumiaha i hiəreɡi mhəukurən nɨpwranraha uə rekəm?” Mɨreɡi irəha həni mə “Ouəh. Kɨmaha iahəukurən.”
23660	MAT 13:52	Mɨreɡi Iesu rɨni pen tɨ nirəha i mə, “Ro iamɨnhi irə iərmama sə kupwən in iahatən səvəi Loa, mətə kurirə irə kahatən amasan in ia nɨtətə ia neiai, in rəmwhen ia iəmə asori riti nautə me rɨpɨk fwe ia nəkwai nimwə səvənhi. In rukurən nuvnimwəien mɨpeki raka nautə me sə vi irau nautə me sə tui.”