23233	MAT 1:20	E Jeosëp to koman avoeꞌ e non pa ö neꞌ se këh en pe Mariaꞌ. Ka ankeroꞌ pe Sosoenën tavus poan manih po tatarep, pareꞌ soe ke poan pan, “Jeosëp, eën a teꞌ va po vuteꞌ pe Devit, koe a naöp in a me e Mariaꞌ, peꞌ e köövo pën, parën pënton nom, e koaꞌ vëh to teꞌ non manih pa komaneah no a Tuvuh Vasioꞌ to heꞌ poan.
23234	MAT 1:21	E Mariaꞌ se vahuh a koaꞌ oeteꞌ pamëh, kën vëhnan eah e Ieesuꞌ, suk ataeah, eꞌ se kon hah këh a napan peꞌ pa hat.”
23235	MAT 1:22	Ka ma moeh tah kurus poë varih se tanok marën a vamaaka a soe ne Sunön to soe tavus voh manih pa rivooro teꞌ vanënën soe. O teꞌ vanënën soe to soe voh pan, “Pënton öm!
23236	MAT 1:23	A pah köövo muriaknan se kiuk, pareꞌ kon a pah koaꞌ oeteꞌ. Kën vëhnan eah, “e Imanuel”, o ëhnan “Imanuel” to soe va non manih, “Sosoenën to teꞌ me e non pea.”
23240	MAT 2:2	“E koaꞌ sipoan pa napan va Israël teꞌ non nih? Emöm to ep maꞌ a vesun to vëknöm non poan to paapa ke non maꞌ manuh pa ö no a potan to pepeah ke non maꞌ. Emöm to vatet maꞌ a vesun pamëh marën a vataare a taateꞌ ta manih peꞌ.”
23242	MAT 2:4	Ivëh ke Hëërot ununun en po teꞌ ësës heꞌ susunön me ro teꞌ vavaasis varih to nat i ne o Vavaasis pe Mosës, pareꞌ hi rapoë pan, “E Kristo a teꞌ vëh ne Sosoenën se vanö maꞌ marën a kon hah a napan peꞌ varih Israël se tavus rakah pa vöön poanheh?”
23243	MAT 2:5	Kee piun poë pan, “Manih Bëtrëhëm, pa muhin va Jiutiaꞌ. A teꞌ vanënën soe to soe voh pan,
23244	MAT 2:6	‘Bëtrëhëm, manih pa muhin va Jiutiaꞌ, eën se nat nom vasuksuk vatëh nom maꞌ a ma vöön apaꞌpuh varih to teꞌ ne manih Jiutiaꞌ. Suk ataeah, amot manih pën no a pah teꞌ sunön se tavus, pareꞌ matop non a napan peöꞌ varih Israël.’”
23246	MAT 2:8	Murin in o siꞌ ihoꞌ pamëh ne Hëërot to vanö en pee manuh Bëtrëhëm, pareꞌ soe ke rapoë pan, “Eöm se nö paröm vaiu vavih rakah këh e koaꞌ pamëh, paröm hah koe ke maꞌ manih ko soe vanat a neoꞌ, köꞌ sih nö varuꞌ, paröꞌ vasunön eah.”
23251	MAT 2:13	Vasuksuk in o poen no o teꞌ sunön to hah ee manuh pa muhin pee, ka ankeroꞌ pe Sunön tavus e Jeosëp po tatarep, pareꞌ soe ke poan pan, “Jeosëp! Sun ah! Parën rusin me a poa tom sinan pën manuh Isip. Paröm teꞌ nem nën, keꞌ antoen rakah non a ö nöꞌ se soe vanat hah oah a ö nën se hah maꞌ. Suk ataeah, e Hëërot to vavaiu vah non e koaꞌ pan eꞌ se ip vamët poan.”
23253	MAT 2:15	Ee to teꞌ ne nën keꞌ antoen po poen ne sunön va Jiutiaꞌ e Hëërot to mët. Keꞌ a tah pamëh to vapuh rakah en pa soe ne Sunön to soe ke voh o teꞌ vanënën soe pan, “Eöꞌ to vaoe nös e koaꞌ peöꞌ teꞌ tavus këh maꞌ a Isip.”
23256	MAT 2:18	“Manih Remaꞌ, no a napan to pënton a vakoei, a napan to pënton o vaokook vatamak. E Resel to okook non o pus koaꞌ peꞌ, ka napan hikta onöt ne a vatö o kokoman peꞌ. Suk ataeah o pus koaꞌ peꞌ to mët vahik ee.”
23258	MAT 2:20	A ankeroꞌ pe Sosoenën to soe ke Jeosëp pan, “Jeosëp! Sun ah! Parën me hah a poa tom sinan pën, köm hah manuh Israël, suk ataeah, o teꞌ varih to kehkeh ip vamët ne e koaꞌ to mët vahik ee.”
23261	MAT 2:23	Eꞌ to me hah en pa poa tom sinan peꞌ, kee teꞌ e ne Nasarët. Ee to teꞌ ne nën marën a vapuh a soe voh po teꞌ vanënën soe to soe non pan, “A napan se popokaꞌ amot ne poë, a to Nasarët.”
23263	MAT 3:2	“Panih öm a ma taateꞌ hat peöm, paröm vatet a taateꞌ vih, suk ataeah, a Matop Vih va pa Vöön va Kin to öök vatët en maꞌ!”
23264	MAT 3:3	E Jon pamëh no a teꞌ vanënën soe vëh eꞌ Aisaëaꞌ, to soe suk voh pan, “Manih pa moeh upin no a pah teꞌ to vavaoe non maꞌ pan, ‘Vamatop öm a hanan pe Sunön, paröm vatotoopin a ma hanan peꞌ.’”
23268	MAT 3:7	E Jon to ep in o Jiuꞌ varih to vavatet vakis ne sih a taateꞌ pa kën sipun, me ro Sëdiusi to nö maꞌ manih peꞌ pan eꞌ se pupui rapoë, ivëhkëk, ee to hikta soe tavus momoaan a ma hat pee. Ke Jon soe ke raoe pan, “Eöm to teꞌ rakah va e nem manih po kuruꞌ to rurusin këh ne o suraꞌ. Eteh to kömköm a neöm, köm rurusin këh e nem po heve pe Sosoenën neꞌ to se vanö maꞌ?
23270	MAT 3:9	Paröm nat nem soe vamanih pan, ‘E Abraham e sipuura, ivëh, ke Sosoenën hikta se vakmis a rora a ma vuteꞌ peꞌ.’ Eöꞌ to soe vaman rakah keoꞌ peöm, e Sosoenën to onöt e non pa vateꞌ a ma vös varih, kee tarih ee a ma pus koaꞌ pe Abraham.
23271	MAT 3:10	A ipoaꞌ pe Sosoenën to vamatop e non pa taka a ma aan in a ma naon kurus varih to hikta vovoaꞌ ne a ma voaꞌ vih, a ma naon poë varih se moes, ko vi ee po suraꞌ, kee ës ee. Ke tövaneah pa rak taka en pee, pareꞌ vi en pee po suraꞌ kee ës ee. E Sosoenën se nok va ka neöm nën.”
23272	MAT 3:11	“Eöꞌ to pupui a noꞌ neöm pa ruen to vëknöm e non peöm to panih em pa ma taateꞌ hat peöm. Ivëhkëk, a teꞌ vëh se suk a maꞌ neoꞌ, no o kikis peꞌ to teꞌ oah e non po teꞌ kikis peöꞌ. Eöꞌ to hikta vih onöt noꞌ a ihan këh eah o uris vëh pa poa suꞌ peꞌ. Eꞌ se pupui a neöm pa Tuvuh Vasioꞌ me o suraꞌ.
23273	MAT 3:12	Eꞌ se nö maꞌ, ko pitöꞌ këh a kon hat manih pa kon vih peꞌ. Pareꞌ ununun a kon vih peꞌ manih pa iuun vavahoꞌ kon. Ko ës en pa kon hat manih po suraꞌ ësës tamoaan.”
23275	MAT 3:14	Ivëhkëk, e Jon to punöꞌ poan teꞌ panih o kokoman peꞌ, pareꞌ hi poan pan, “Eꞌ to vih non pa ö nën se pupui varoe a neoꞌ. Vahvanih kën nö maꞌ parën taꞌ a neoꞌ a pupui a oah?”
23276	MAT 3:15	Ivëhkëk, e Ieesuꞌ to piun a soe pe Jon pareꞌ soe ke poan pan, “Koe ah, parën nok vamanih pa ö nöꞌ to sosoe va noꞌ. Ea se keh nok va nën, ea se vapuh rakah ee pa tah ne Sosoenën to iu non na se nok.” Ivëh, ke Jon vatet en pa soe pe Ieesuꞌ, pareꞌ pupui en peꞌ.
23278	MAT 3:17	Ka to taneꞌ maꞌ manuh pa vöön va kin to soe va non manih pan, “Ivaꞌih e koaꞌ peöꞌ nöꞌ to iu oah vi noꞌ eah, paröꞌ vaeö me noꞌ eah.”
23281	MAT 4:3	Ka teꞌ va pa punöꞌ o teꞌ nö maꞌ ko tavus en peꞌ, pareꞌ soe ke poan pan, “Eën se keh teꞌ nom pan eën e Koaꞌ pe Sosoenën, kën taꞌ a ma vös varih, kee panih, pare tarih varuꞌ ee a ma muꞌ.”
23282	MAT 4:4	Ivëhkëk, e Ieesuꞌ to piun va in a soe pe susun po oraꞌ hat pamëh manih pan, “O Puk Vapenpen to soe ka rora sih pan, ‘O muꞌ to hikta onöt non a heꞌ o toꞌtoꞌ tamoaan manih pa napan, a ma soe varoe pe Sosoenën to antoen ne pa heꞌ a ra o toꞌtoꞌ pamëh.’”
23284	MAT 4:6	Pareꞌ soe ke poan pan, “Eën se nom teꞌ nom pan eën e Koaꞌ vamaman pe Sosoenën, kën surap taneꞌ manih, parën vuꞌ kunah eom na manuh po oeh. Suk o Puk Vapenpen to soe non pan, ‘E Sosoenën se soe ke ro ankeroꞌ peꞌ, kee ut vavih rakah e ne pën. O ankeroꞌ se öt ee pën pa ma koreere, ka hikta pah vös to onöt non a ruk a momah.’
23285	MAT 4:7	E Ieesuꞌ to piun poan, pareꞌ soe, “O Puk Vapenpen to soe pet e non pan, ‘Eën se nat nom pupunöꞌ nom pa vöknah e Sunön pën e Sosoenën.’”
23287	MAT 4:9	Pareꞌ soe ke poan pan, “Eën se keh vatokon, parën vapeoꞌ pasun ko vasunön a neoꞌ, a, eöꞌ se heꞌ vahik rakah eoꞌ pën pa ma moeh tah kurus varih.”
23288	MAT 4:10	Ke Ieesuꞌ piun varuꞌ va in a soe pe susun po oraꞌ hat pamëh vamanih pan, “Susun po oraꞌ hat, nö na, o Puk Vapenpen pe Sosoenën to soe non pan, ‘Eën se vasunön varoe ko e Sunön Sosoenën pën. Parën vatet varoe ko o iu peꞌ.’”
23293	MAT 4:15	“A muhin va Sebulun, me a teꞌ muhin va Naptaliꞌ, to vënton ke ne tahiꞌ manih sinten a ruen Jödën. Manih Galiliꞌ no a napan to hikta teꞌ ne o Jiuꞌ to teꞌ ne nën.
23294	MAT 4:16	A napan poë varih to teꞌ ne sih pa popoen, ee se ep ee po maaka apuh. Ee to teꞌ ne pa ö to parin a popoen, ivëhkëk, o maaka se vaëman en pee.”
23295	MAT 4:17	Manih po poen pamëh ne Ieesuꞌ to teꞌ avoeꞌ e non manih Kapaneam pareꞌ taneo en po vavaasis peꞌ manih pa napan. Eꞌ to soe ke rapoë pan, “Eöm se panih a ma taateꞌ hat peöm, paröm vatet a ma taateꞌ vih, suk ataeah, a Matop Vih va pa Vöön va Kin to öök vatët en maꞌ.”
23297	MAT 4:19	Ke Ieesuꞌ soe ke rapoë pan, “Suk a maꞌ neoꞌ öm pom, köꞌ sih vavaasis a neöm pa vaon a napan, kee hop maꞌ manih pa Matop Vih pe Sosoenën.”
23306	MAT 5:3	“A napan varih to koman ne pan, ee to kökööt ne pa ma taateꞌ pe Sosoenën. Ee se vaeö, suk ee a pap teꞌ poë varih se hop manih pa Matop Vih va pa Vöön va Kin.”
23307	MAT 5:4	“Ka napan varih to okook vatamak ne sih, ee se vaeö. Suk ataeah, e Sosoenën se vamö en pee.”
23308	MAT 5:5	“Ka napan varih to vöknah ne a ma taateꞌ pee, ee se vaeö. Suk ataeah, e Sosoenën se heꞌ en pee po oeh.”
23309	MAT 5:6	“A napan varih to mamaë ne a vatet a taateꞌ totoopin, ee se vaeö rakah. Suk ataeah, e Sosoenën se makën vamhun en pee pataeah nee to iu ne.”
23310	MAT 5:7	“Ka napan varih to ururuan ne sih o upöm teꞌ, ee se vaeö. Suk ataeah, e Sosoenën se ururuan me en pee.”
23311	MAT 5:8	“Vaeö rakah pa napan varih no a ma kokoman pee to vivihan, ee se ep ee pe Sosoenën.”
23312	MAT 5:9	“Vaeö rakah pa napan varih to vavahik hah nö ne a ma vapus, me a ma vaheheve. Amot nee se tavus ee o pus koaꞌ pe Sosoenën.”
23313	MAT 5:10	“Vaeö rakah pa napan varih to tahinën suk a ma taateꞌ totoopin pe Sosoenën nee to vavatet ne. Varuꞌ vamanih, nee se vaneah avoes e ne pa Matop Vih va pa Vöön va Kin.”
23314	MAT 5:11	“Vaeö rakah peöm varih, no a napan to vateen a neöm pa ma soe hat, pare hinën ka neöm ko vakmis a neöm, ko ruk a neöm pa ma soe piuk, suk eöm to teꞌ nem a napan peöꞌ. Eꞌ a pah taateꞌ hat ko pamëh to tanok moaan voh manih po teꞌ vanënën soe varih to teꞌ vovoh voh ka no neöm. Ivëh, köm se vaeö rakah, peꞌ o voen vih peöm to anoeh e non maꞌ peöm manuh pa vöön va kin.”
23316	MAT 5:13	E Ieesuꞌ to toto avoeꞌ e non pareꞌ soe pan, “Eöm to teꞌ va nem manih pa sö va po oeh. O tetehean pa sö se keh hik këh en peꞌ, a hikta ö nöm se nok vah va in eah, keꞌ tetehean hah. Keꞌ vih non peöm se ru in na eah po oeh, paröm kom tötöön eah pa ma moeeneöm.
23319	MAT 5:16	Eꞌ to teꞌ akuk va kov e non manih pa taateꞌ vih peöm, nöm se vataare a napan. Kee sih inan a ma taateꞌ vih nöm to nonok nem pare kë a ëhnan e Tamëneöm vöh pa vöön va kin.”
23320	MAT 5:17	“Eöm se nat nem koman nem pan eöꞌ to nö voh maꞌ marën a miröꞌ o Vavaasis pe Mosës me a Soe po Teꞌ Vanënën Soe. Ahik! Eöꞌ to hikta nö voh maꞌ pa miröꞌ, eöꞌ to nö ro voh maꞌ marën a vapuh a ma soe poë varih.
23323	MAT 5:20	Eöꞌ to soe vaman rakah keoꞌ peöm. Eöm se keh hikta vavatet vavih nem o iu pe Sosoenën, me a taateꞌ totoopin peöm se keh hikta teꞌ oah non a taateꞌ totoopin po Parësiꞌ, me ro teꞌ nat in o Vavaasis pe Mosës, a, eöm to hikta antoen nem a teꞌ hop manih pa Matop Vih va pa Vöön va Kin.”
23324	MAT 5:21	E Ieesuꞌ to toto avoeꞌ e non pareꞌ soe, “Eöm to pënton voh em pa ma soe no a kën sipuura to sosoe voh ne. Ee to sosoe voh ne pan, ‘Koe a ip vamët a meh teꞌ.’ Ta pah teꞌ se keh ip vamët a meh teꞌ, eꞌ se sun en manih po vahutët.”
23325	MAT 5:22	“Ivëhkëk, eöꞌ to soe keoꞌ peöm pan, a teꞌ to heve non e kea peꞌ, eꞌ se sun en po vahutët. Me eteh to vapöpöötan e kea peꞌ, eꞌ me se sun en pa matëëro Vakum Teꞌ Susunön po Jiuꞌ. Me eteh se keh veveot a meh teꞌ, eꞌ se tahinën rakah en po suraꞌ ësës tamoaan.”
23326	MAT 5:23	“Ivëh, kën se kehkeh teꞌ nom maꞌ o heꞌ pën manih pa pok vapenpen, pan eën se heꞌ na e Sosoenën, parën koman antoen o vakihat peöm pom kea pën,
23327	MAT 5:24	eën se vahoꞌ voh o heꞌ pën manih pa sinten a pok vapenpen, ko hah voh manuh pe kea pën, köm vaöt koren vovoh voh maꞌ, parën hah poꞌ maꞌ ko heꞌ poꞌ na e Sosoenën o heꞌ pën.”
23328	MAT 5:25	“Eteh se kehkeh vahoꞌ a nom oah po vahutët, eën se vavih vëhöꞌ hah eah, eꞌ he meꞌ e non pa vahoꞌ a oah po vahutët. Eën tomeꞌ varëërë nom, keꞌ vahoꞌ en pën pa koren e tökiiki soe. Keꞌ heꞌ en pën po pirisman. Kee nohnoh ee pën.
23329	MAT 5:26	Eöꞌ to soe vaman rakah keoꞌ pën, eën to hikta onöt rakah nom a këh tavus ohoꞌ maꞌ a iuun nohnoh, keꞌ antoen non a ö nën se voen vahik a moniꞌ no e tökiiki soe to vateꞌ ka oah.”
23330	MAT 5:27	“Moaan voh ne eöm to pënton voh em pa soe to soe non pan, ‘Eöm varih a nap vavaen, eöm se nat nem këh a ma köövo peöm, paröm nö manuh pa ma meh köövo ko koroh me raoe, eöm to miröꞌ em pa taateꞌ va po vaen.’
23331	MAT 5:28	Ivëhkëk, eöꞌ to soe vaman rakah keoꞌ peöm. Ta pah teꞌ se keh ep ta pah köövo pareꞌ manin vahat poan manih po kupu peꞌ, eꞌ to teꞌ akuk va kov e non manih pa ö neꞌ to koroh me en peꞌ, eꞌ me a teꞌ pamëh to miröꞌ en pa taateꞌ va po vaen.”
23332	MAT 5:29	“A papmatö vëh pa matömah se keh rëh a oah pa nok a taateꞌ hat, të kon eah ko vi na. Eꞌ to vih non pa ta pah ö va pa sioniumah se hikta teꞌ non, peꞌ to rëh e non pën pa nok a taateꞌ hat. Eꞌ to hat non pa ö no sioniumah se kamis manih po suraꞌ ësëës tamoaan.
23333	MAT 5:30	Ka papmatö pa koreomah se keh rëh a oah pa nok a taateꞌ hat. Moes kurus eah ko vi na. Eꞌ to vih non pa ta pah ö va pa sioniumah se hikta teꞌ non, peꞌ to rëh en pën pa nok a taateꞌ hat. Eꞌ to hat non pa ö no sioniumah se kamis manih po suraꞌ ësëës tamoaan.”
23334	MAT 5:31	“Moaan voh no a soe to soe non pan, ‘E voe teh to koman non a veo e köövo peꞌ, eꞌ se heꞌ momoaan voh o kiun to soe vanat non a ö neꞌ se kök en po vaen pee.’
23335	MAT 5:32	Ivëhkëk, eöꞌ to soe vaman rakah keoꞌ peöm. E voe se keh veo akuk e köövo to hikta teꞌteꞌvaasiꞌ non, ke köövo nö pareꞌ me hah a meh voe, e köövo pamëh to kök pet me en pa taateꞌ va po vaen. Ka hat pamëh ne voe moaan peꞌ to nok tariuk ke poan. Ke voe teh to me hah e köövo vëh moaan voh ne voe peꞌ to veo poan, eꞌ me to nok en pa taateꞌ rëhrëh.”
23336	MAT 5:33	“Eöm to pënton voh em pa soe no a kën sipuura to sosoe voh ne pan, ‘Eën se nat nom piuk parën soe vaman na manuh kin pe Sunön. Eën se keh nonok nom ta pah tah parën soe vaman na manuh pe Sunön, eën se vatet vatotoopin rakah a soe pamëh.’
23340	MAT 5:37	Eöm se soe varoe kuru, oman, pa ö neꞌ se teꞌ non o man. Ka hik, pa ö neꞌ se teꞌ non a hik. Eën se keh kon pet a soe, eꞌ a soe ko pe susun po oraꞌ hat ipamëh.”
23341	MAT 5:38	E Ieesuꞌ to toto avoeꞌ e non pareꞌ soe pan, “Eöm to pënton voh em pa soe nee to soe voh ka neöm pan, ‘Ta pah teꞌ se keh miröꞌ a matan a meh teꞌ, a, eꞌ to vih non peöm se miröꞌ varuꞌ em pa teꞌ mataneah. Ka ta pah teꞌ se keh tös kök a riu rivon a meh teꞌ, a, eöm se tös kök varuꞌ em pa teꞌ riurivoneah.’
23345	MAT 5:42	Ta pah teꞌ se keh hin a oah ta pah tah sën heꞌ eah, a, eën se heꞌ eom peꞌ. Me ta teꞌ se kehkeh ötop non manih pën, kën nat nom amun eah.”
23346	MAT 5:43	E Ieesuꞌ to toto avoeꞌ e non pareꞌ soe pan, “Moaan voh ne eöm to tënan voh em pa soe to soe non pan, ‘Eöm se iu a ma poëëneöm,’ ‘paröm rës o teꞌ varih to hat ka no neöm.’
23347	MAT 5:44	Ivëhkëk, kuru nöꞌ to soe keoꞌ peöm pan, ‘Eöm se iu o teꞌ varih to vakihat me a no neöm, paröm hin na o vaꞌaus manuh pe Sosoenën, keꞌ ururuan o teꞌ varih to hihinën a no neöm.
23351	MAT 5:48	Ka ma taateꞌ peöm sih teꞌ totoopin va ne manih pa ö no a taateꞌ pe Tamëneöm vöh pa vöön va kin to teꞌ totoopin va non.’”
23352	MAT 6:1	“Matop nem, eöm se nat nem nok a ma taateꞌ vaꞌaus peöm marën a ö no teꞌ se ep. Eöm se keh nonok va nem nën, eöm to hikta onöt nem a kon o voen vih peöm, manih pe Tamëneöm vöh pa vöön va kin.
23355	MAT 6:4	Ivëh, ka taateꞌ vaꞌaus pën sih teꞌ vakoaan non, eën tomeꞌ teꞌ va nom manih pa teꞌ möhmöh. Ke Tamömah sih nat non a ma vaꞌaus pën a vakoaan, pareꞌ piun ken pën pa ma vaꞌaus poë varih.”
23356	MAT 6:5	“O poen nöm to hinhin nem, eöm se nat nem nonok va nem pa ö no teꞌ mokoꞌ rivoe to nonok va ne sih, ee to iu rakah ne a ö nee se sun ne koman a ma iuun hinhin soneꞌ, me manih pa ma hanan. Pare hinhin ne pan a napan se inan ne pee o teꞌ va pa hin. Pare ta ne rapoë. Keöꞌ to soe rakah keoꞌ peöm, a pap teꞌ poë varih to kon vahik voh ee po voen pee.
23357	MAT 6:6	“Ivëhkëk, eöm se kehkeh hin nem, eöm se ho manih pa koman a ö teꞌteꞌ peöm, paröm papanih maꞌ o hopaꞌ paröm hin na pe Tamëneöm vöh na to hikta epep no eah. Ke Tamëneöm pamëh to nat non pa inan a tah to tatanok vakoaan non.
23358	MAT 6:7	“Ko poen nöm se hin, eöm se nat nem soe ta ma moeh soe peo, vamanih po teꞌ mokoꞌ rivoe, ee to sosoe akuk rakah e ne pa tah to hikta teꞌ non ta pusun eah. Ee to koman ne pan ee se nok ta ma soe peo ke Sosoenën sih pënton a ma hin pee.
23360	MAT 6:9	O poen nöm se hin, eöm se soe vamanih pa hin peöm, ‘Tamamöm eën to teꞌ nom vöön va kin. Emöm to hin nem pan a ëhnöömah se teꞌ vasioꞌ tamoaan non.
23364	MAT 6:13	Parën nat nom vaonöt a punöꞌ, keꞌ tavus manih pemöm, kon këh a möm a ma punöꞌ pe susun po oraꞌ hat.’”
23365	MAT 6:14	“Oman rakah! Eöm se keh ihan anoe a hat pa meh teꞌ neꞌ to nok manih peöm, ke Tamëneöm vöh pa vöön va kin me se ihan anoe en pa ma teꞌ hat peöm.
23366	MAT 6:15	Eöm se keh hikta ihan anoe a ma hat po upöm teꞌ, e Tamëneöm me to hikta se ihan anoe non a ma teꞌ hat peöm.”
23367	MAT 6:16	“Eöm se keh vapenpen nem pa taëën, eöm se nat nem ep vatamak va nem po teꞌ mokoꞌ rivoe. Ee se ep vatamak ne pan a napan se ep ne rapoë to vapenpen ne pa taëën. Ivëh, köꞌ soe rakah keoꞌ peöm. Ee to kon vahik voh ee pa ma voen pee.
23369	MAT 6:18	Ivëh, ka napan sih ep ka no neöm pare koman ne pan eöm to hikta vapenpen nem pa taëën. E Tamëneöm vöh no a napan to hikta epep ne sih poë, eꞌ varoe a paeh to ep non, eꞌ ro ko to ep non pa tah vakoaan ko se piun ken peöm.”
23370	MAT 6:19	E Ieesuꞌ to toto avoeꞌ e non pareꞌ soe pan, “Eöm se nat nem ununun nem ta ma moeh tahkoek peöm manih po oeh vëh. Manih po oeh vëh no pui me o ratoꞌ to mimiröꞌ vi ne a ma moeh tah. A nap kakaveo to onöt rakah e ne pa kök a iuun peöm, ko kaveo vahik ee pa ma moeh tavahoꞌ peöm.
23372	MAT 6:21	A ö poanheh no a ma moeh tahkoek peöm to pet ne, no o kupu peöm se pah pet vakis e ne na nën.”
23373	MAT 6:22	“O matan to teꞌ va non manih po ram va pa sionin. Ivëh, ka matömah se keh teꞌ maaka non, eën se ep vavih e nom, ka sioniumah teꞌ me e non po maaka.
23374	MAT 6:23	Ivëhkëk, a matömah se keh hat, eën hikta se ep vavih nom, ka sioniumah teꞌ me e non pa popoen. Ivëh, kën se matop nom, suk ataeah, eën se keh teꞌ me nom pa popoen, eën se miröꞌ suntan hah eo.”
23375	MAT 6:24	“A hikta pah teꞌ to onöt non a matop a kiu pa poa torara, eꞌ se hat ke non pa paeh, pareꞌ iu e non pa meh. Eꞌ se pëpënton e non pa soe pa paeh, pareꞌ heꞌ tonun e non pa meh. Eöm to hikta onöt nem tavus a teꞌ kikiu pa poa teꞌ, e Sosoenën me a moniꞌ.”
23376	MAT 6:25	Ke Ieesuꞌ sosoe avoeꞌ ke non pa ma vamomhë peꞌ pan, “Ivëh, köꞌ soe ka neöm, eöm se nat nem koman vörep nem o toꞌtoꞌ peöm, paröm soe vamanih pan, ‘Ea se ëën nös ataeah, keꞌ ea se kaak nös ataeah?’ Paröm nat nem koman vörep nem a sionineöm, paröm soe pan, ‘Ea se rara ataeah?’ A taateꞌ va pa vatet o iu pe Sunön ko teꞌ vavih oah e non pa taateꞌ va pa ëën vamhun. O toꞌtoꞌ to apuh oah rakah e non pa sioniumah me eꞌ to apuh oah e non pa tah ohop.
23379	MAT 6:28	“Vahvanih köm koman vörep nem a ohop peo? Eöm se inan voh pa ö no a töpkaꞌ to pupu va ne manih pa ma supui. Ee tötöpkaꞌ vah va ne sih nih? Ee to hikta kikiu vëhvaꞌ ne sih pa vatëk hah rea.
23382	MAT 6:31	Eöm se nat nem koman va nem manih pan, ‘Ea se ëën ataeah, para kaak ataeah, para ohop ataeah?’
23385	MAT 6:34	Ivëh, köm se nat nem kokoman vörep nem ataeah se tavus sinup me pa ma papaeh poen. A ma poen poë varih to teꞌ me ne a ma punis koman pee.”
23386	MAT 7:1	“Eöm se nat nem kiiki a ma taateꞌ hat pa meh teꞌ. E Sosoenën me se hikta kiiki a ma teꞌ taateꞌ hat peöm.
23388	MAT 7:3	“Vahvanih kën kuteꞌ vaviꞌ nom a tapisik soneꞌ vëh to teꞌ non pa matan e kea pën, ivëhkëk, eën to hikta koman nom a tanaon apuh vëh to teꞌ non pa matömah?
23389	MAT 7:4	Vahvanih, kën soe ke kea pën pan, ‘Kea köꞌ kan këh na a matömah pa tapisik vëh pa matömah.’ Ivëhkëk vamomoaan nën se inan hah voh eo, eën to teꞌ vanun e nom pa tanaon apuh vëh to teꞌ non pa teꞌ matömah.
23390	MAT 7:5	Eën a teꞌ mokoꞌ rivon, kon momoaan a tanaon apuh vëh to teꞌ non pa matömah. Ko vasuksuk poꞌ nën se ep vamaaka nom, parën pah kan takin poꞌ a tapisik soneꞌ vëh to teꞌ non pa matan e kea pën. A pusun in a soe vaꞌih to soe va non manih pan, ‘Eën se ep momoaan voh pa hat pën, parën pah vatotoopin poꞌ e kea pën.’”
23391	MAT 7:6	“Koe a heꞌ o këh a tah vapenpen to vaneah non pe Sosoenën. O këh tomeꞌ tapiun maꞌ pare ëën ee peöm. Paröm nat nem vi ke na o kuꞌ a ma mök vihvih peöm. O kuꞌ to meꞌ kom tötöön i rapoë pa ma moeere.”
23392	MAT 7:7	E Ieesuꞌ to vavaato avoeꞌ e non pareꞌ soe pan, “Hin vakis rakah na manuh pe Sosoenën, keꞌ sih heꞌ a neöm ataeah ne eöm to kökööt nem. Me eöm se keh vavaiu vah nem e Sosoenën, eöm se taum em peꞌ. Me eöm se keh tekteok o hopaꞌ, ke Sosoenën se peret ken peöm.
23394	MAT 7:9	“Eöm se poꞌ nok vahvanih pa ö no ta pah koaꞌ peöm se keh hin e tamaneah to muꞌ, e tamaneah se kës heꞌ en peꞌ pa vös? Ahik.
23396	MAT 7:11	Eöm ro teꞌ hat, eöm to heꞌheꞌ nem sih a ma tah vihvih manih pa ma koaꞌ peöm. Ivëh, köm se nat vavih va nem manih pan, e Tamëneöm to teꞌ non manuh pa vöön va kin, eꞌ se heꞌ en maꞌ pa ma tah vihvih manih po teꞌ varih to hinhin ne poë.”
23397	MAT 7:12	“A ma taateꞌ ne eöm to iu nem pan o upöm teꞌ se nok ka neöm, eꞌ a ma taateꞌ poë varih ne eöm se nok varuꞌ ke raoe. Ivaꞌih a pusun rakah in o Vavaasis pe Mosës, me o Vavaasis po Teꞌ Vanënën Soe.”
23398	MAT 7:13	E Ieesuꞌ to vavaato avoeꞌ e non pareꞌ soe pan, “Eöm se suk rakah a hanan kopih. Peꞌ a hanan to nö non manuh pa vöön va pa kon kamis to parin a papanöꞌ, pareꞌ tö rakah pa suk, ivëh, ka nap peo vavatet ne a hanan pamëh. Ivëhkëk, a teꞌ hanan vëh to koe ke non manih pa vöön va po toꞌtoꞌ tamoaan, to parin soneꞌ pareꞌ kopih. Keꞌ hivaꞌ rakah e non pa napan pa suk, ivëh, ka siꞌ nap keok akuk to vavatet ne a hanan pamëh. Ivëh, keöm se suk rakah a hanan pamëh.”
23400	MAT 7:15	“Eöm se vamatop vavih rakah nem po teꞌ vanënën soe pikpiuk. Ee to nat vi ne a nok a ma to marën a vamanman a neöm. Pare teꞌ va ne manih po këh poa to ohop maꞌ o peos sipsip ko huk vatët maꞌ po sipsip to not ta teꞌ.
23405	MAT 7:20	Eöm se inan koe i ro teꞌ vanënën soe pikpiuk, manih pa ma taateꞌ pee.”
23406	MAT 7:21	E Ieesuꞌ to vavaato avoeꞌ e non, pareꞌ soe pan, “Eꞌ to hikta teꞌ non pan o teꞌ kurus to popokaꞌ a no neoꞌ pan, ‘Sunön, Sunön, eën e Sunön pemöm’, se hop manih pa Matop Vih va pa Vöön va Kin. O teꞌ varoe varih to vavatet ne a ma tah ne Tamön vöh pa vöön va kin to iu non se hop manih pa Matop Vih va pa Vöön va Kin.
23407	MAT 7:22	Manih po poen ne Sosoenën se kiiki a ma taateꞌ pa napan, a nap peo rakah se soe ka neoꞌ pan, ‘Sunön, Sunön, eën e Sunön pemöm. Emöm to nonok nem a ma kiu vanënën soe manih pa ëhnöömah. Manih pa ëhnöömah nemöm to veveo tavus nem o oraꞌ hat, pamöm nonok nem a ma tah vatoksean.’
23408	MAT 7:23	Köꞌ se soe vamaaka rakah keoꞌ pee pan, ‘Këh a na neoꞌ öm, peöꞌ to hikta nat noꞌ peöm. Suk eöm o teꞌ va pa nok vatëh a ma taateꞌ hat.’”
23409	MAT 7:24	“O teꞌ varih to pënton ne a ma tah nöꞌ to sosoe noꞌ pare vatet, ee to teꞌ va ne manih pa teꞌ natnat to eok a iuun peꞌ tonun a vös.
23412	MAT 7:27	Ka uhön nus suntan maꞌ, ka ruen unat maꞌ ka ivat ip pet en maꞌ, pareꞌ kö en pa iuun. Ka iuun takök, pareꞌ vuꞌ vakëkëh rakah en manih po oeh.”
23416	MAT 8:2	Ka pah teꞌ to teꞌ me non a mët töpaꞌ nö maꞌ manih pe Ieesuꞌ. Pareꞌ vatokon, ko soe ke poan pan, “Sunön, eën se keh iu nom kën vatoꞌ hah eom peöꞌ.”
23417	MAT 8:3	Ke Ieesuꞌ vaket en peꞌ, pareꞌ soe pan, “Eöꞌ to iu e noꞌ. Voon ah.” Ka varuꞌ rakah vakomanih no a mët töpaꞌ to hik këh en pa sionineah.
23418	MAT 8:4	Ke Ieesuꞌ vuhvuh poan pareꞌ soe pan, “Eën se nat nom vavatët ta meh teꞌ a tah vaꞌih to tanok manih pa sioniumah. Ivëhkëk, eën se nö parën vataare varoe a sioniumah manuh pa teꞌ ësës heꞌ po Jiuꞌ, köm ip ta vönaꞌ paröm ës ke na e Sosoenën vamanih pa ö no Vavaasis pe Mosës to soe vavoh, ka tah pamëh se vataare non a napan a ö no mët pën to hik en, kën voon hah eom.”
23420	MAT 8:6	“Sunön a teꞌ kikiu peöꞌ to haraꞌ non a kamis pareꞌ koroh e non maꞌ iuun. Eꞌ to hikta onöt non a riu a sionineah. Me eꞌ to haraꞌ suntan e non po kamis.”
23421	MAT 8:7	Ke Ieesuꞌ soe ken pe susun pa nap vëvënsun pan, “Eöꞌ se nö eoꞌ nös paröꞌ vatoꞌ hah eoꞌ peꞌ.”
23422	MAT 8:8	Ivëhkëk, e susun pa nap vëvënsun to piun a soe pe Ieesuꞌ, pareꞌ soe pan, “Sunön sipoan, eöꞌ to hikta teꞌ vih onöt noꞌ a ö sën nö na pa iuun peöꞌ. Eën se soe varoe ko maꞌ ka teꞌ kikiu peöꞌ toꞌ hah.
23423	MAT 8:9	Suk ataeah, eöꞌ me to teꞌ noꞌ paan in a teꞌ vëh to vovoh ka non eoꞌ pa heꞌ a neoꞌ a kiu. Eöꞌ koman to teꞌ me noꞌ po teꞌ vëvënsun to teꞌ ne paan. Eöꞌ se këh soe ke a teꞌ pamëh, ‘Nö ah,’ keꞌ nö en. Eöꞌ se keh soe ke a teꞌ pan, eꞌ se nö maꞌ, keꞌ se nö en maꞌ. Eöꞌ se keh taꞌ a teꞌ kikiu peöꞌ, ‘Nok a kiu vaꞌih’, eꞌ se pënton en pa soe peöꞌ. Pareꞌ nok en pa kiu pamëh.”
23424	MAT 8:10	E Ieesuꞌ to pënton a soe vaꞌih, pareꞌ pah kokoman vörep e non. Pareꞌ soe ke ra napan varih to teꞌ vaꞌpeh me ne poë pan, “O pöh man rakah, eöꞌ to soe ka neöm, manih pa muhin va Israël eöꞌ to hikta ep noꞌ ta pah teꞌ no vaman peꞌ to eh va non manih pa teꞌ susun pa nap vëvënsun vëh.
23427	MAT 8:13	E Ieesuꞌ to soe ken pe susun pa nap vëvënsun pan, “A teꞌ kikiu pën se toꞌ en, suk eën to vaman nom pan eꞌ se toꞌ hah en.” Ka varuꞌ vakomanih no a teꞌ kikiu to toꞌ en.
23431	MAT 8:17	E Ieesuꞌ to nok a ma tah vatoksean poë varih, marën a vapuh a to to tavus taneꞌ voh manih pa rivon a teꞌ vanënën soe vëh, e Aisaëaꞌ. Eꞌ to soe voh pan, “Eꞌ to teꞌ a ma kamis pea, pareꞌ vahik en pa ma vu mët pea.”
23432	MAT 8:18	Manih Kapaneam e Ieesuꞌ to ep a napan to parin a peo vörep to tönun töön ne poë, pareꞌ soe ke ra ma vamomhë peꞌ pan, “Ea se pahan ee manuh pa pap tonon vöh.”
23433	MAT 8:19	Ivëhkëk, a pah teꞌ vavaasis to nat non o Vavaasis pe Mosës to nö maꞌ manih pe Ieesuꞌ, pareꞌ soe ke poan pan, “Apuh, a ma vöön kurus nën to nönö nom, ne eöꞌ se suk eoꞌ pën.”
23434	MAT 8:20	Ke Ieesuꞌ soe ke poan pan, “O këh poa to teꞌ me ne a ma koveꞌ teꞌteꞌ pee, ko növan teꞌ me ne pa ma heꞌ teꞌteꞌ pee. Ivëhkëk, eöꞌ e Koaꞌ Teꞌ pa Napan Kurus to hikta teꞌ me noꞌ ta ö ne eöꞌ se koroh ko vanot.”
23435	MAT 8:21	Ka meh teꞌ, eꞌ e vamomhë koman pe Ieesuꞌ to soe ke poan pan, “Topoan, vaonöt ka neoꞌ ah, köꞌ nö paröꞌ pe voh maꞌ e tamön.”
23436	MAT 8:22	Ivëhkëk, e Ieesuꞌ to piun poan pareꞌ soe pan, “Ahik, suk a maꞌ neoꞌ ah, parën koe o teꞌ varih to hikta kon avoeꞌ ne o toꞌtoꞌ tamoaan, kee nö, pare pe o upöm teꞌ mët pee.”
23439	MAT 8:25	Ka ma vamomhë nö, pare kunkuin poë, pare soe pan, “Topoan, Topoan, hehe a ra ah, a siꞌ ö hat, ko paröꞌ rokoꞌ me en pea.”
23440	MAT 8:26	E Ieesuꞌ to piun rapoë pareꞌ soe pan, “Eöm nanaöp suk nem ataeah? Eöm to teꞌ me nem o vaman to parin a soneꞌ.” Ke Ieesuꞌ sun, pareꞌ taꞌ a tuvuh me a supa, ka tuvuh tö en, ka supa hikta ririu hah non.
23441	MAT 8:27	Ka ma vamomhë peꞌ pah töhkak vahat ee, pare soe ee pan, “A teꞌ vëh, eꞌ rakah eteh? Ka tahiꞌ me a tuvuh tënan ee pa soe peꞌ?”
23443	MAT 8:29	Ee pon to nö maꞌ manih pe Ieesuꞌ, pare kokoeꞌ vakis rakah ee maꞌ pan, “Koaꞌ pe Sosoenën, eën se nok ataeah manih pemöm? Eën to nö pöꞌ maꞌ pa vakmis a möm, ha? O poen pën pa vakmis a möm to meꞌ avoeꞌ e non maꞌ.”
23445	MAT 8:31	Ko oraꞌ hat hin vakis ee pe Ieesuꞌ, pare soe maꞌ pan, “Eën se keh veo a möm, emöm se nö ko hop em po kuꞌ varuh.”
23446	MAT 8:32	Ke Ieesuꞌ soe ke rapoë. “Nö öm.” Ka ma oraꞌ hat poë varih këh ee pa poa teꞌ pare nö ko hop ee po kuꞌ poë varih. Ko vasun kuꞌ poë varih vavaveo kunah ee pa ö vaere, ko susurap ee na pa tonon, pare vuk, ko mët vahik ee.
23450	MAT 9:2	Ka ma pah teꞌ teꞌ ee maꞌ pa teꞌ tëtënkun to koroh non po pan peꞌ. Ke Ieesuꞌ inan o vaman pee, ivëh keꞌ soe ke a teꞌ tëtënkun pamëh pan, “Koaꞌ peöꞌ, vatö o kokoman pën, peöꞌ to ihan anoe eoꞌ pa ma hat pën.”
23451	MAT 9:3	Ko teꞌ vavaasis varih to nat ne sih o Vavaasis pe Mosës to pënton a soe pe Ieesuꞌ, pare vavasoe aven e ne pan, “A teꞌ vëh toto va non manih toh? Eꞌ to sosoe oꞌoah e non pe Sosoenën.”
23452	MAT 9:4	E Ieesuꞌ to nat vahik en pa ma kokoman pee, ivëh, keꞌ soe ke rapoë pan, “Suk ataeah, köm teꞌ me nem o kokoman hat?
23453	MAT 9:5	Eꞌ hikta teꞌ hivaꞌ non pa soe ke a teꞌ tëtënkun vëh pan, ‘A ma hat pën nöꞌ to ihan anoe eoꞌ’. Suk ataeah, o upöm teꞌ to hikta antoen ne a inan vamanih pan a ma hat peꞌ to hik ee. Ivëhkëk, eꞌ to hivaꞌ oah e non pa soe ke a teꞌ tëtënkun pan, ‘Eën se sun, ko nö eom’. Suk ataeah, a ma napan se ep ne, pan a teꞌ pamëh to toꞌ hah en.
23454	MAT 9:6	Ivëhkëk, eöꞌ se vamaaka ka neöm a pah tah, köm se vaman, ko nat ka neoꞌ e Koaꞌ Teꞌ pa Napan Kurus to teꞌ me noꞌ pa tasun manih po oeh marën a ihan anoe a ma hat. Ivëh, köꞌ taꞌ eoꞌ pa teꞌ tëtënkun pamëh pan, ‘Sun ah, parën kon o pan pën, ko nö eom manuh pa iuun pën.’”
23457	MAT 9:9	E Ieesuꞌ to këh a ö neꞌ to teꞌteꞌ non, pareꞌ ep a pah teꞌ kokon takis to ihoꞌ non pa iuun kokon takis. A ëhnaneah e Matiu. Ke Ieesuꞌ soe ke poan pan, “Suk a maꞌ neoꞌ ah.” Ke Matiu sun, pareꞌ vatet en peꞌ.
23459	MAT 9:11	ko Parësiꞌ ep e Ieesuꞌ to ënëën vaꞌpeh me e non pa nap kokon takis, me ro teꞌ no a ma taateꞌ pee to hat, pare hi ee pa ma vamomhë pe Ieesuꞌ pan, “Vahvanih ke tövavaasis peöm ënëën vaꞌpeh me non pa nap kokon takis me ro teꞌ no a ma taateꞌ pee to hat?”
23460	MAT 9:12	E Ieesuꞌ to pënton a soe vaꞌih no Parësiꞌ to ihi ne a ma vamomhë peꞌ, pareꞌ soe ke rapoë pan, “O teꞌ varih to hikta haraꞌ ne a mët, eꞌe to hikta nönö ne pa ep e röktaꞌ. Ahik. A napan varoe varih to haraꞌ ne a mët to nönö ne pe röktaꞌ.
23461	MAT 9:13	Eöm se nö paröm kokoman këh a pusun a soe vaꞌih to kiun non po Puk Vapenpen to soe non pan, ‘Eöꞌ to iu oah noꞌ a taateꞌ iu teꞌ. Eꞌ a taateꞌ pamëh to apuh oah non a ö nöm to ip a vönaꞌ, paröm ës ke na e Sosoenën.’ Eöꞌ to hikta nö voh maꞌ pa vaꞌaus o teꞌ varih to koman ne pan ee ro totoopin. Ahik. Eöꞌ to nö voh maꞌ pa vaꞌaus o teꞌ varih to nat va ne manih pan ee ro teꞌ hat.”
23462	MAT 9:14	Vasuksuk no a ma vamomhë pe Jon Tövapupui to nö maꞌ manih pe Ieesuꞌ, pare hi poë pan, “Vahvanih, kemöm me ro Parësiꞌ vavatet e nem pa taateꞌ vapenpen pa ëën? Ivëhkëk, a ma teꞌ vamomhë pën to kök ee pa taateꞌ pea, pare hikta vapenpen ne pa ëën a taëën.”
23463	MAT 9:15	Ke Ieesuꞌ piun rapoë pareꞌ heꞌ a soe vapipinoꞌ to vamaaka non a kiu peꞌ pareꞌ soe ke rapoë pan, “Eꞌ to vih pöꞌ non pa ma teꞌ pe voe tövaen vavoon se haraꞌ vatamak ne? Ahik. E voe tövaen vavoon se keh teꞌ vaꞌpeh me non raoe, ee hikta se haraꞌ vatamak ne. Suk ataeah, ee to vaeö me ne e voe tövaen vavoon. Ivëhkëk, a ma poen se tavus maꞌ no upöm teꞌ se me ke ee pe voe tövaen vavoon, keꞌ këh en pa ma teꞌ peꞌ. Manih po poen pamëh eꞌe se vapenpen ee pa taëën. Suk ataeah eꞌe to tamak e ne poë. Ivëh, ka peah hah pe Ieesuꞌ manuh kin to teꞌ va i non manih pe voe tövaen to këh a ma vamomhë peꞌ, kee vapenpen ne a taëën.”
23464	MAT 9:16	E Ieesuꞌ to sosoe vapipinoꞌ avoeꞌ e non, pareꞌ heꞌ o meoh pöök soe vapipinoꞌ to vamaaka non o vavaasis voon peꞌ, pareꞌ soe pan, “A hikta pah teꞌ to onöt non a kurus a ta rara voon pareꞌ kunpip a töhkoꞌ vëh to teꞌ non po ohop vamoaan. Eꞌ se keh nok va nën, pareꞌ pupui vatëh non o ohop pamëh, eꞌ se miröꞌ oah rakah en po ohop, ka ta rara vëh to kunpip non a töhkoꞌ tanunuꞌ ka töhkoꞌ pah tökrus vaꞌpuh oah en.
23465	MAT 9:17	Me a hikta pah teꞌ to isu o voaën voon manih po pëk vamoaan nee to kun po kap sipsip. Eꞌ se keh isu en po voaën voon o voaën voon se kurus en po pëk vamoaan. Suk o pëk vamoaan to hikta onöt non a tëptot. Ivëh, ko pëk se tökrus en ko voaën takoꞌ en. Ahik. Eöm se isu o voaën voon manih po pëk voon nee to kun po kap sipsip.” Ivëh, ka se nat no öt vatös in o vavaasis moaan me o vavaasis voon pe Ieesuꞌ.
23466	MAT 9:18	E Ieesuꞌ to vavaato avoeꞌ me e non pa ma vamomhë pe Jon Tövapupui, ka pah teꞌ to susun non pa iuun hinhin soneꞌ nö maꞌ, pareꞌ vatokon manih pa matan e Ieesuꞌ, pareꞌ soe pan, “Varuꞌ rakah vakomanih ne koaꞌ mon peöꞌ to mët en. Köꞌ iu noꞌ a ö nën se nö, parën hariun eah pa koreomah, keꞌ toꞌ hah.”
23469	MAT 9:21	Suk eꞌ to koman aven non manih po kokoman peꞌ pan, “Eöꞌ se keh hariun akuk o ohop peꞌ, ka mët vëh hik këh en peöꞌ.”
23470	MAT 9:22	Ke Ieesuꞌ tarih, pareꞌ ep in e köövo pamëh, pareꞌ soe ke poan pan, “Vaeö rakah ah, koaꞌ peöꞌ. Eën to vaman nom neoꞌ, ka mët pën hik këh en pën.” Ka varuꞌ rakah vakomanih no eraꞌ to hikta nönö hah non maꞌ, keꞌ haraꞌ vavih en.
23472	MAT 9:24	Ke Ieesuꞌ soe ke rapoë pan, “Sun öm, ko tavus, e koaꞌ mon vëh to hikta mët. Eꞌ to koroh varoe.” Ivëhkëk, a napan varih to okook ne to vapikpiuk e ne peꞌ, pare vavövöneꞌ suntan ee peꞌ.
23475	MAT 9:27	Ke Ieesuꞌ këh en pa iuun pamëh, pareꞌ nönö non ka poa teꞌ kehoꞌ suk maꞌ poë, pare taneo ee pa kokoeꞌ suk na poë pan, “Koaꞌ supnaiꞌ pe Devit uruan a möm ah.”
23476	MAT 9:28	E Ieesuꞌ to nö, pareꞌ ho en pa meh iuun. Ka poa teꞌ kehoꞌ poë varih vatet ho ee peꞌ. Ke Ieesuꞌ hi rapoë pan, “Eöm kës to vaman rakah e nem peöꞌ se kap hah eoꞌ pa ma matëëneöm?” Kee soe, “A, Topoan.”
23477	MAT 9:29	Ke Ieesuꞌ vaket en pa poa matëëre, pareꞌ soe ke rapoë pan, “Eöm to vaman em pa ö nöꞌ se nok vavih a neöm, ivëh, köm se ep vamaaka em.”
23481	MAT 9:33	E Ieesuꞌ to taꞌ vakis rakah en pa oraꞌ pan, eꞌ se këh tavus a teꞌ pamëh, keꞌ vaato hah. Ka teꞌ papön pamëh taneo hah en pa to. Ka napan pah vatötöhkak ee, pare vasoe ee pan, “Ahik ta pah tah na to ep voh no to teꞌ va non manih Israël.”
23482	MAT 9:34	Ivëhkëk, o Parësiꞌ to soe pan, “E susun po oraꞌ hat to heꞌ kikis non sih poan, keꞌ veveo këh non a napan pa ma oraꞌ hat.”
23485	MAT 9:37	Ke Ieesuꞌ soe ke ra ma vamomhë peꞌ pan, “A napan o pöh peo to vamatop ne a vaman a neoꞌ pa ö söm vaꞌaus raoe. Ivëhkëk, a hikta nap peo pa vatvus ke raoe a Soe Vih. Ee to teꞌ va ne manih pa voaꞌ to vamatop manih koman a rak, ka hikta nap kiu peo pa oes a voaꞌ,
23486	MAT 9:38	Ivëh, köm se hinhin nem e Sosoenën, keꞌ se vamatop a ma napan peo, kee vaman a neoꞌ. Eöm se hinhin nem e Sosoenën, keꞌ vanö maꞌ a nap kiu peo manih pa rak.”
23491	MAT 10:5	E Ieesuꞌ to haraꞌ vanö a havun me ra poa vamomhë peꞌ, pareꞌ soe ke rapoë pan, “Nat nem nö manuh pa napan to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ. Me pa ma vöön no napan va Samëriaꞌ to teꞌ ne.
23493	MAT 10:7	Eöm se nö, ko vavaasis a tah vaꞌih, “A Matop Vih va pa Vöön va Kin to vatët en maꞌ.”
23495	MAT 10:9	“Eöm se nat nem teꞌ ta moniꞌ vamanih pa gol, me a silvaꞌ, me a kopaꞌ manih pa ma kove peöm.
23497	MAT 10:11	Pareꞌ soe pet ke rapoë pan, “Eöm se keh vos pa taꞌ vöön apuh, me ta siꞌ vöön soneꞌ. Eöm se inan vavih peteh va pa vöön pamëh no a taateꞌ peꞌ to vih, pareꞌ totoopin. Paröm teꞌ vaꞌpeh me nem eah pa iuun peꞌ, keꞌ antoen po poen nöm se këh a vöön pamëh.
23498	MAT 10:12	Eöm se keh ho pa ta pah iuun, eöm se soe ke ra napan va pa iuun pamëh pan, ‘E Sosoenën se heꞌ a neöm a taateꞌ moomo.’
23501	MAT 10:15	Eöꞌ to soe vaman rakah keoꞌ peöm. Manih po poen ne Sosoenën se kiiki a taateꞌ hat pa napan varih po oeh, a napan va pa poa vöön varih Södom me Gomoraꞌ neꞌ se vakmis vasoneꞌ en pee. Ivëhkëk a napan va pa vöön pamëh to koe ee pa pënton a soe peöm. Ivëh, ke Sosoenën se vakmis oah en pee.”
23502	MAT 10:16	“Pënton öm, eöꞌ to vanö va ka neöm manih po sipsip to teꞌ ne topnin o këh poa. Ivëh, köm se nö, paröm teꞌ vaꞌpeh me nem raoe, paröm vataare raoe a taateꞌ totoopin me a taateꞌ natsean po kuruꞌ. Paröm vatet a taateꞌ po növan varih o panuh, suk ee to hikta nat ne pa miröꞌ a meh teꞌ, ka taateꞌ pee tö.
23506	MAT 10:20	Eꞌ to hikta teꞌ non pan eöm koman ivarih se soe tavus a soe pamëh, ahik, a Tuvuh Vasioꞌ pe Tamëneöm ivëh, se vatvus maꞌ a soe manih pa ma kokoman peöm, köm vatvus pet ke raoe.”
23507	MAT 10:21	“O teꞌ se heꞌ mët ee pa ma kea pee manih pa nap hat, kee ip vamët ee pee. Ka kën taman se nok va ee nën manih pa ma koaꞌ pee. Ka ma koaꞌ pee se hat ke ne pa ma tamëëre me ra ma sinëëre, pare ip vamët ee pee.
23509	MAT 10:23	Eöm se keh tahinën manih pa koman vöön pamëh, këh a vöön pamëh, paröm nö em pa ta meh vöön. Eöꞌ to soe vaman rakah keoꞌ peöm, eöm se meꞌ avoeꞌ e nem pa vahik a kiu peöm manih pa ma vöön va Israël, eöꞌ e Koaꞌ Teꞌ Pa Napan Kurus he nö eoꞌ maꞌ.”
23510	MAT 10:24	“E koaꞌ va pa siku to hikta antoen non a teꞌ oah e tövavaasis peꞌ. Ka teꞌ kikiu me to hikta antoen non a teꞌ oah e susun peꞌ.
23511	MAT 10:25	E koaꞌ va pa siku se keh iu non a ö no a taateꞌ peꞌ se vatoe me non e tövavaasis peꞌ, eꞌ to vih e non. Ka teꞌ kikiu se keh iu non a ö no a taateꞌ peꞌ se vatoe me non e susun peꞌ, eꞌ to vih e non. Ivëh, ke eöꞌ a teꞌ to vovoh noꞌ po vuteꞌ se keh kon o ëhnan vëh Belsebu, a, o vuteꞌ avoes peöꞌ se kon ee pa ma ëhnan to teꞌ hat oah e ne po ëhnan pamëh.”
23512	MAT 10:26	E Ieesuꞌ to vavaato avoeꞌ e non pareꞌ soe pan, “Eöm se koe a naöp o teꞌ varih to kehkeh miröꞌ a ne neöm. Suk ataeah, a ma kokoman vakoaan va pa miröꞌ a neöm amot se teraꞌ ee, ka napan nat vahik ee pee.”
23514	MAT 10:28	Eöm se nat nem nanaöp nem o teꞌ varih se ip vamët a ma sionineöm, suk ee to hikta antoen ne a ip vamët a ma apeneöm. Eꞌ to teꞌ ro non a pah teꞌ vëh e Sosoenën nöm se nanaöp nem eah, suk eꞌ se miröꞌ en pa ma apeneöm me a ma sionineöm manih po suraꞌ ësës tamoaan.”
23515	MAT 10:29	“Eöm to nat e nem po növan sosoneꞌ to hikta voen vapeah ne. O voen pee to parin kunah, köm se voen em pa poa növan pa paeh a toeaꞌ ro. Ivëhkëk, a hikta paeh va po siꞌ növan poë varih se mët, e Tamëneöm vöh pa vöön va kin to koman e non pee.
23517	MAT 10:31	Ivëh, köm se nat nem nanaöp nem pataeah no a ma napan se nok amot manih peöm, suk eöm to teꞌ oah rakah e nem po siꞌ növan sosoneꞌ.”
23518	MAT 10:32	E Ieesuꞌ to vavaato avoeꞌ e non pareꞌ soe pan, “Ta pah teꞌ se keh vaman a no neoꞌ, ko vatvus a ëhnaneoꞌ manih pa matëëra ma napan, a, eöꞌ me se vatvus eoꞌ pa ëhnan a teꞌ pamëh manih pa matan e Tamön vöh pa vöön va kin.
23519	MAT 10:33	Ivëhkëk, a teꞌ se keh vonih en pan eꞌ to hikta nat a no neoꞌ pa matëëra ma napan, a, eöꞌ me se vonih eoꞌ peꞌ pan eöꞌ to hikta nat noꞌ peꞌ manih pa matan e Tamön vöh pa vöön va kin.”
23520	MAT 10:34	E Ieesuꞌ to vavaato avoeꞌ e non pareꞌ soe pan, “Eöm se nat nem koman nem pan eöꞌ to nö voh maꞌ pa vahik a ma vapus va po oeh vëh. Me eöꞌ to hikta nö voh maꞌ pa vahik a ma vaato vasukaꞌ, ahik, eöꞌ to teꞌ varoe maꞌ o rapis rë.
23522	MAT 10:36	O vuteꞌ pe voe se tarih, pare vahat koman hah me e ne peꞌ, suk e voe pamëh to vaman en peöꞌ.”
23523	MAT 10:37	“O teꞌ varih to iu oah ne a ma tamëëre, me a ma sinëëre, pare hikta iu vi a ne neoꞌ, ee to hikta onöt ne a tavus a ma vamomhë peöꞌ. Ko teꞌ varih to iu oah ne a ma koaꞌ oeteꞌ pee, me ra ma koaꞌ mon pee, pare hikta iu vi a ne neoꞌ, ee to hikta onöt ne a tavus a ma vamomhë peöꞌ.
23525	MAT 10:39	Ko teꞌ varih se keh matop tamoaan ne o toꞌtoꞌ pee, pare hikta vavatet a ne neoꞌ, o toꞌtoꞌ pee se ro amot ee. Ko teꞌ varih se keh koman a ne neoꞌ, pare mët suk a neoꞌ, a, amot ee se kon ee po toꞌtoꞌ tamoaan.”
23526	MAT 10:40	E Ieesuꞌ to toto avoeꞌ e non pareꞌ soe pan, “O teꞌ varih to öt a neöm pare vih ka neöm, ee to öt me ee peöꞌ. Me eteh to öt a neoꞌ, eꞌ to öt me en pe Sosoenën vëh to vanö voh a maꞌ neoꞌ.
23528	MAT 10:42	Eöꞌ to soe vaman rakah keoꞌ peöm, eteh to koman non a vaꞌaus a ma vamomhë peöꞌ, me o upöm teꞌ to vaman a no neoꞌ, pareꞌ heꞌ raoe a ruiꞌ tuvuh. A teꞌ pamëh ne Sosoenën se heꞌ en peꞌ po voen vëh to hikta antoen non a hik.”
23531	MAT 11:3	“Eën pöꞌ kove vëh a teꞌ to se voh nö maꞌ, keꞌ, emöm se anoeh nem ta meh teꞌ eh?”
23532	MAT 11:4	Ke Ieesuꞌ piun a soe pee, pareꞌ soe ke rapoë pan, “Eöm pom se nö hah na manuh pe Jon, paröm soe vanat eah a ma taneah nöm to pënton, paröm ep in.
23533	MAT 11:5	Eöm se soe vanat eah pan, ‘O teꞌ kekehoꞌ to opoep hah ee. Me o teꞌ varih o hathat ma moe to nö vavavih hah ee. Ko teꞌ varih to teꞌ me ne a mët töpaꞌ, a ma sioniire to voon hah ee. Ko teꞌ papön tenë, tëtënan vavih hah ee. Ko teꞌ mët, toꞌtoꞌ hah ee, ko teꞌ arus pënton ee pa Soe Vih pe Sosoenën.
23534	MAT 11:6	Ko teꞌ varih to vaman a ne neoꞌ, me pa ma tah nöꞌ to nonok noꞌ, ee se nat ne haraꞌ vahat ne, ee se vaeö, suk e Sosoenën se tapui en pee.’”
23535	MAT 11:7	A ma vamomhë pe Jon Tövapupui to nönö hah ko ne, ke Ieesuꞌ taneo en pa vahutët ke ra napan a ma taateꞌ pe Jon. Pareꞌ soe rapoë pan, “Eöm nö voh nös pa moeh upin pa ep ataeah? A mëto no a tuvuh to taata non, ha?
23538	MAT 11:10	Ke Jon ko pamëh no a soe to takiun suk voh manih po Puk pe Sosoenën to soe non pan, “Pënton ah, eöꞌ se vanö nös a teꞌ vëh se teꞌ vovoh nös a soe peöꞌ manem pën, eꞌ se vovoh ka oah, pareꞌ vamatop a hanan pën.” “Manih pa moeh upin no a pah teꞌ to vavaoe no maꞌ pan, ‘Vamatop öm a hanan pe Sunön, paröm vatotoopin a ma hanan peꞌ.’”
23539	MAT 11:11	“Eöꞌ to soe vaman rakah keoꞌ peöm, e Jon Tövapupui no tasun peꞌ to teꞌ oah e non pa ma teꞌ tasun po upöm teꞌ manih po oeh. Ivëhkëk, a teꞌ to teꞌ va non manih pa siꞌ koaꞌ soneꞌ manih pa Matop Vih va pa Vöön va Kin no a tasun peꞌ to apuh oah e non pa teꞌ tasun pe Jon.
23540	MAT 11:12	“Taneo non maꞌ po poen ne Jon to vavatvus non a soe peꞌ, pareꞌ öök non maꞌ manih kuru, a nap peo rakah to kehkeh hop ne manih pa Matop Vih va pa Vöön va Kin, vamanih pa napan to totoon ne o hopaꞌ to hop manih pa Matop Vih va pa Vöön va Kin.
23544	MAT 11:16	“Köꞌ se poꞌ vëknöm vah va in a taateꞌ pa napan vakuru nih, eöꞌ se nok ataeah to vëknöm non rapoë? Ee to teꞌ hutët e ne po siꞌ koaꞌ varih o pëpënton varo, to ihoꞌ ne pa ma ö totoaan, pare vavaasis piu ne, ivëhkëk, o meoh upöm pee to hikta vaëhëh ne. Kee varek ke raoe, pare soe pan,
23545	MAT 11:17	‘Emöm to piu kem peöm po piu, ivëhkëk, eöm to hikta pinoꞌ. Kemöm vaëhëh kem peöm pa tah okook vatamak, ivëhkëk, eöm to hikta tamak to ook.’”
23546	MAT 11:18	E Ieesuꞌ to toto avoeꞌ e non, pareꞌ soe pan, “E Jon Tövapupui to nö voh maꞌ, pareꞌ hikta ënëën vörep non, ko hikta kakaak voaën non, vamanih po upöm teꞌ. Ivëhkëk, o upöm teꞌ to sosoe ne pan, ‘A oraꞌ hat to teꞌ non manih peꞌ.’
23547	MAT 11:19	Eöꞌ e Koaꞌ Teꞌ Pa Napan Kurus to nö voh maꞌ, paröꞌ ënëën e noꞌ, ko kakaak e noꞌ. Ka napan soe ee pan, ‘Ep këk öm pa teꞌ vëh, eꞌ a pah ënëën vörep, pareꞌ kakaak voaën suntan. Ke eꞌ e vamomhë pa nap kokon takis, me ra napan va pa nok a ma taateꞌ hat.’ Ivëhkëk, a napan to vavatet ne o nat vih pe Sosoenën, eꞌe to vataare e ne pa taateꞌ vih, eꞌ o nat vih rakah, suk eꞌe to vaman ne e Sosoenën.”
23548	MAT 11:20	E Ieesuꞌ to vavaato avoeꞌ e non, pareꞌ soe vakis rakah ken pee pan, “Varenan rakah pa napan va pa ma vöön apaꞌpuh varih nöꞌ to nok a ma tah vatoksean peo nën. Suk ataeah, ee to hikta panih voh a ma kokoman pee, pare vahik a nok vatëh a ma taateꞌ hat.
23552	MAT 11:24	Ivëhkëk, eöꞌ to soe keoꞌ peöm, manih po poen no a napan se tavus manih po vahutët apuh pe Sosoenën, a punis vëh to tavus voh manih pa vöön vëh Södom, to hikta teꞌ apuh va non manih pa teꞌ punis vëh nöm se taum.”
23553	MAT 11:25	Manih po poen pamëh ne Ieesuꞌ to soe pan, “Tamön, eën e Sunön va pa vöön va kin me po oeh! Eöꞌ to vaeö rakah me nös oah, suk eën to koaan voh a ma tah varih manih pa nap natnat, me a nap natsean va po oeh. Ivëhkëk, eën to vataare eom peꞌ po teꞌ to teꞌ va ne manih po siꞌ koaꞌ.
23554	MAT 11:26	Tamön, a ta vaꞌih to tanok, to suk e non po iu me o manin koman pën.”
23555	MAT 11:27	E Ieesuꞌ to hin vahik en, pareꞌ tarih maꞌ manih pa napan varih to pënton ne poë, pareꞌ soe pan, “E Tamön to heꞌ voh en peöꞌ pa ma moeh tah kurus. Ka hikta teꞌ to nat non pe Koaꞌ, e Taman varoe to nat non. Me a hikta teꞌ to nat non pe Tamön, e Koaꞌ varoe, me ro teꞌ varih ne Koaꞌ to iu vataare non raoe e Tamön, eꞌe me to nat e ne pe Tamön.”
23556	MAT 11:28	“Eöm varih a napan to kamis rakah nem sih pa teꞌ a ma vu punis, eöm se nö maꞌ peöꞌ, köꞌ sih heꞌ a neöm o vanot.
23558	MAT 11:30	Ko vavaasis nöꞌ to heꞌ a neöm, eꞌ o tö rakah pa kon, ka teen nöꞌ to heꞌ a neöm, nöm se teꞌ, to parin are rakah.”
23560	MAT 12:2	Ko Parësiꞌ ep in a tah vaꞌih no vamomhë pe Ieesuꞌ to nonok ne, pare soe va ee manih pan o vamomhë peꞌ to nok ee pa hat, suk o vaman pee to soepip i non pa öt taëën koman o Poen Apaapo, pare soe ke Ieesuꞌ pan, “Ieesuꞌ, a ma vamomhë pën to nonok e ne pa taateꞌ vëh to vapenpen e non pa nok vamanih po Poen Apaapo.”
23561	MAT 12:3	Ke Ieesuꞌ piun a soe pee pareꞌ soe pan, “Eöm hikta ëh pöꞌ voh pa soe va pataeah ne Devit to nok voh me ra ma vamomhë peꞌ to teꞌ vaꞌpeh me ne poë manih pa ö nee to maë voh, ha?
23565	MAT 12:7	O Puk Vapenpen to soe non pan, ‘Eöꞌ to iu oah noꞌ a taateꞌ iu teꞌ. Eꞌ a taateꞌ pamëh to apuh oah non a ö nöm to ip a vönaꞌ paröm ës ke na e Sosoenën.’ Eöm to hikta nat vavih nem pa ö no a soe pamëh to soe va non. Eöm se keh nat vavih nem pa pusun in a soe pamëh, eöm hikta se kiiki nem a taateꞌ pa ma vamomhë peöꞌ, suk ee to hikta nok voh ta taateꞌ hat.
23566	MAT 12:8	Suk ataeah, eöꞌ koman e Koaꞌ Teꞌ Pa Napan Kurus to Sunön ke noꞌ po Poen Apaapo.”
23568	MAT 12:10	Manih pa koman iuun hinhin soneꞌ pamëh no a pah teꞌ tënkun koren to teꞌ non nën. Ko upöm teꞌ to teꞌ ne koman iuun, to kehkeh ep këh ne ta hanan nee se öt koe e Ieesuꞌ, ivëh nee to hi suk poë pan, “Eꞌ vih kës e non pea pa vatoꞌ hah ta pah teꞌ to haraꞌ non a mët po Poen Apaapo, keꞌ ahik?”
23569	MAT 12:11	Ke Ieesuꞌ piun ko soe pan, “Ta paeh va peöm se keh teꞌ me non ta pah sipsip, ka sipsip pamëh vuꞌ hop pa koman a koveꞌ ruruvun po Poen Apaapo. E tövaneah antoen kës e non pa rëh peah hah a sipsip peꞌ po poen pamëh, keꞌ a hik?
23570	MAT 12:12	Eöꞌ to soe vaman rakah keoꞌ peöm, a teꞌ to apuh oah e non pa sipsip! Ivëh, ka taateꞌ pea to vaonöt e non pea pa vaꞌaus a meh teꞌ po Poen Apaapo.”
23571	MAT 12:13	Ke Ieesuꞌ soe ken pa teꞌ tënkun koren pamëh pan, “Putot a koreomah.” Ke voe pamëh putot en pa koreneah, keꞌ totoopin, ko matan hah va en manih pa meh pap koren.
23576	MAT 12:18	“Ivaꞌih a teꞌ kikiu peöꞌ, eöꞌ to kon voh eah. Paröꞌ iu suntan rakah e noꞌ peꞌ. Ko kokoman peöꞌ vaeö rakah noꞌ poan. Paröꞌ vahoꞌ a Tuvuh Vasioꞌ peöꞌ manih peꞌ. Keꞌ se soe vatvus a soe vih va pa taateꞌ totoopin, me eꞌ se kiiki a ma taateꞌ pa napan kurus manih po oeh. Eꞌ se kiiki vatoe a ma taateꞌ pa napan varih to hikta teꞌ ne pan ee ro Jiuꞌ.