23232	MAT 1:19	Dan me se síí cuꞌna̱j José me síí xca̱j man chana̱ cuꞌna̱j Mariá, ne̱ xcaj soꞌ cuentá se vaa a̱j nuû rque noꞌ neꞌej a. Cheꞌé dan nuchruj ra̱a̱ soꞌ, ne̱ guun rá soꞌ se vaa ta̱náj yuve̱ soꞌ man noꞌ ado̱nj. Dan me se si̱j vaa nica̱ nimán me soꞌ, ne̱ guun rá soꞌ cata̱j xnaꞌanj soꞌ rihaan nij síí nica̱j suun, tza̱j ne̱ guun vi̱j rá soꞌ, ne̱ ne caꞌve̱j rá soꞌ cuta̱ꞌ soꞌ cacunꞌ xráá chana̱ cuꞌna̱j Mariá rihaan nij síí nica̱j suun a.
23233	MAT 1:20	Dan me se nuchruj ra̱a̱ soꞌ da̱j quiꞌya̱j soꞌ, ga̱a ne̱ rej nii̱ caꞌmii nej rihaan soꞌ a. Dan me se cotoj soꞌ, ne̱ naquiꞌyaa rihaan soꞌ se vaa caꞌnaꞌ yoꞌo̱ se‑mo̱zó síí ꞌni̱j raꞌa man níꞌ, ne̱ cataj se‑mo̱zó síí ꞌni̱j raꞌa man níꞌ rihaan soꞌ a: ―Cu̱nó so̱ꞌ caꞌmi̱i̱ ꞌu̱nj, José. ꞌO̱ se taꞌnij siꞌno̱ síí cuꞌna̱j David síí cane ga̱a naá mé so̱ꞌ ado̱nj. Se̱ cuchuꞌvíꞌ so̱ꞌ xca̱j so̱ꞌ man chana̱ cuꞌna̱j Mariá maꞌ. Ne tumé noꞌ cacunꞌ maꞌ. Ma̱a̱n se nayón neꞌej rque noꞌ quiꞌyaj Nimán Diose̱ ado̱nj.
23240	MAT 2:2	Ne̱ xnáꞌanj nij soꞌ man nij síí ma̱n Jerusalén, cataj nij soꞌ: ―Neꞌej gu̱un síí nica̱j suun rey gu̱un chij rihaan nij yuvii̱ israelitá roꞌ, me rej caꞌngaa soꞌ ga̱. Queneꞌen núj yatiꞌ taj xnaꞌanj yoꞌ se vaa caꞌngaa soꞌ na̱nj á. Cavii yatiꞌ yoꞌ xta̱ꞌ rej síj güii, ne̱ cheꞌé dan caꞌnaꞌ núj quinaꞌvi̱j núj rihaan soꞌ ado̱nj ―taj nij síí tucuꞌyón ndoꞌo cheꞌé yatiꞌ a.
23243	MAT 2:5	Ga̱a ne̱ cataj nij soꞌ rihaan Herodes a: ―Caꞌnga̱a̱ soꞌ chumanꞌ Belén chumanꞌ na̱j estadó Judea a ―taj nij soꞌ rihaan síí nica̱j suun rey cuꞌna̱j Herodes a. Da̱nj caꞌmii nij soꞌ cheꞌé nana̱ nihánj nana̱ cachrón síí nataꞌ se‑na̱na̱ Diose̱ rihaan yanj a:
23245	MAT 2:7	Cuno síí nica̱j suun Herodes nana̱ caꞌmii nij soꞌ, ga̱a ne̱ caꞌnéé yuve̱ soꞌ nana̱ rihaan nij síí tucuꞌyón ndoꞌo cheꞌé yatiꞌ se vaa caꞌna̱ꞌ nij soꞌ rihaan Herodes a. Ga̱a ne̱ xnáꞌanj Herodes man nij soꞌ me yavii curuviꞌ naca̱ yatiꞌ taj xnaꞌanj cheꞌé neꞌej yoꞌ, taj Herodes a. Ga̱a ne̱ cataj xnaꞌanj nij soꞌ rihaan Herodes a.
23250	MAT 2:12	Ne̱ rej nii̱ caꞌmii nej rihaan nij soꞌ, ne̱ cataj xnaꞌanj Diose̱ rihaan nij soꞌ se vaa se̱ canica̱j uún nij soꞌ caꞌa̱nj nij soꞌ rihaan síí nica̱j suun rey cuꞌna̱j Herodes, taj nej rihaan nij soꞌ a. Cheꞌé dan yoꞌó chrej canica̱j nij soꞌ quinanꞌ nij soꞌ chiháán nij soꞌ a.
23253	MAT 2:15	ne̱ cane nij soꞌ Egiptó yoꞌ nda̱a se caviꞌ síí nica̱j suun rey cuꞌna̱j Herodes a. Dan me se quisíj ya̱ nu̱ꞌ nana̱ nda̱a vaa cataj xnaꞌanj síí ꞌni̱j raꞌa man níꞌ rihaan ꞌo̱ síí nataꞌ se‑na̱na̱ Diose̱ ga̱a naá, se vaa cataj soꞌ: “Canacúún ꞌu̱nj man taꞌníj se vaa cavi̱i̱ soꞌ Egiptó caꞌna̱ꞌ soꞌ ado̱nj”. Da̱nj taj Diose̱ ga̱a naá cheꞌé taꞌníí soꞌ Jesucristó ado̱nj.
23256	MAT 2:18	“Cuno̱ nii taꞌve̱e ndoꞌo chana̱ ma̱n chumanꞌ cuꞌna̱j Ramá a. Ase vaa chana̱ cuꞌna̱j Raquel chana̱ cane ga̱a naá ga̱a̱ nij chana̱, taꞌve̱e ndoꞌo nij noꞌ cheꞌé taꞌníí nij noꞌ a. Ne̱ se̱ caꞌvej uxrá rá nij chana̱ naquiꞌya̱j niha̱ꞌ noꞌ nimán noꞌ, cheꞌé se navij taꞌníí nij noꞌ caviꞌ na̱nj ado̱nj”. Da̱nj caꞌmii síí cuꞌna̱j Jeremías ga̱a naá a.
23260	MAT 2:22	Ne̱ cuchiꞌ nana̱ rihaan soꞌ se vaa síí cuꞌna̱j Arquelao guun síí nica̱j suun rey uun chij rihaan estadó Judea a. Dan me se nayón síí cuꞌna̱j Arquelao rihaan rej soꞌ síí cuꞌna̱j Herodes a. Cheꞌé dan cuchuꞌviꞌ ndoꞌo síí cuꞌna̱j José caꞌa̱nj soꞌ estadó Judea, ga̱a ne̱ caꞌmii nej rihaan uún soꞌ se vaa se̱ caꞌanj soꞌ estadó Judea maꞌ. Cheꞌé dan caꞌanj soꞌ estadó Galilea,
23270	MAT 3:9	Ne̱ tadó soj sese quisi̱j rá soj cata̱j soj se vaa taꞌníí taꞌnij siꞌno̱ síí cuꞌna̱j Abraham síí cane ga̱a naá me soj, ne̱ ne tumé soj cacunꞌ, cata̱j soj á. Se̱ caꞌmii soj daj chiha̱a̱ míj da̱nj maꞌ. Ma̱a̱n se cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan soj se vaa nuveé se yaꞌa̱nj tihaꞌ taꞌníí taꞌnij siꞌno̱ síí cuꞌna̱j Abraham me soj a̱ maꞌ. Ma̱a̱n se sese Diose̱ rá, ne̱ caꞌve̱e ni̱caj Diose̱ náá guun yahij na̱j rihaan yoꞌóó nihánj, ne̱ quiꞌya̱j Diose̱ man ꞌo̱ taꞌníí taꞌnij siꞌno̱ síí cuꞌna̱j Abraham ado̱nj. Cheꞌé dan canoco̱ꞌ ya̱ soj man Diose̱ á.
23271	MAT 3:10	”ꞌO̱ se nichru̱nꞌ quiꞌya̱j Diose̱ sayuun man nij síí naꞌvej rá cuno̱ rihaan soꞌ na̱nj á. Ase vaa síí oro̱ꞌ agaꞌ aꞌneꞌ chruun, ne̱ oro̱ꞌ soꞌ agaꞌ caꞌne̱ꞌ soꞌ chruun roꞌ, da̱nj vaa Diose̱ cuano̱ ei. Cheꞌé dan ase vaa ꞌyaj nii man chruun roꞌ, taꞌngaꞌ da̱nj quiꞌya̱j Diose̱ man nij síí ne uno rihaan soꞌ a. Dan me se aꞌneꞌ nii chruun nuviꞌ chruj sa̱ꞌ raa̱, ne̱ araa nii man chruun yoꞌ rihaan yaꞌan a. Taꞌngaꞌ da̱nj quiꞌya̱j Diose̱ man nij síí naꞌvej rá canoco̱ꞌ chrej sa̱ꞌ ado̱nj.
23272	MAT 3:11	”ꞌU̱nj nihánj me síí cuta̱ꞌ ne u̱u̱n man soj si̱j nuchranꞌ nimán canocoꞌ chrej sa̱ꞌ a. Tza̱j ne̱ vaa yoꞌó síí caꞌna̱ꞌ, ne̱ si̱j sca̱ꞌ doj gu̱un soꞌ rihanj a. Cheꞌé dan me a̱j ne nó xcúnj na̱chej nuj correá ꞌni̱j tacanj soꞌ maꞌ. Ne̱ caꞌna̱ꞌ soꞌ, ne̱ caꞌna̱ꞌ Nimán Diose̱ ga̱ soꞌ, ne̱ caxri̱i̱ yaꞌan soꞌ man soj si̱j naꞌvej rá cuno̱ rihaan Diose̱, ne̱ caca̱a̱ soj ado̱nj.
23276	MAT 3:15	Ga̱a ne̱ cataj Jesucristó rihaan soꞌ a: ―Caꞌve̱j so̱ꞌ cuta̱ꞌ ne so̱ꞌ manj ei. Da̱nj quiꞌya̱j níꞌ, cheꞌé se no̱ xcúún níꞌ quiꞌya̱j níꞌ nu̱ꞌ se vaa me rá Diose̱ quiꞌya̱j níꞌ ado̱nj ―taj Jesucristó rihaan síí cuꞌna̱j Juan, ga̱a ne̱ caꞌvej rá soꞌ, ga̱a ne̱ cutaꞌ ne soꞌ man Jesucristó a.
23281	MAT 4:3	Dan me se cuchiꞌ síí chre̱e rihaan Jesucristó, ga̱a ne̱ guun rá soꞌ tiha̱ꞌ yuꞌunj soꞌ man Jesucristó, cheꞌé se guun rá soꞌ canoco̱ꞌ Jesucristó man soꞌ ado̱nj. Cheꞌé dan cataj soꞌ rihaan Jesucristó, ne̱: ―Sese ya̱ ya̱ taꞌni̱j Diose̱ mé so̱ꞌ, ne̱ cata̱j so̱ꞌ rihaan yahij nihánj se vaa gu̱un yoꞌ rachrúún cha̱ so̱ꞌ á ―taj síí chre̱e rihaan Jesucristó a.
23290	MAT 4:12	Cuchiꞌ nana̱ rihaan Jesucristó se vaa quitaꞌaa nij tanuu man síí cuꞌna̱j Juan, caxríj tanuu tagaꞌ man soꞌ, ne̱ cheꞌé dan caꞌanj Jesucristó estadó Galilea,
23291	MAT 4:13	tza̱j ne̱ ne ca̱yáán soꞌ chumanꞌ Nazaret maꞌ. Cavii soꞌ chumanꞌ Nazaret yoꞌ, ne̱ caꞌanj soꞌ cayáán soꞌ chumanꞌ Capernaum chumanꞌ na̱j tuꞌva na lacuaná a. Chumanꞌ yoꞌ naj rihaan toꞌóó nij taꞌníí taꞌnij siꞌno̱ síí cuꞌna̱j Zabulón do̱ꞌ, síí cuꞌna̱j Neftalí do̱ꞌ, síí ma̱n ga̱a naá yoꞌ a.
23297	MAT 4:19	Ne̱ cataj Jesucristó rihaan ro̱j soꞌ a: ―Canoco̱ꞌ ro̱j so̱j manj á. ꞌO̱ se síí naquiꞌyaj chre̱ꞌ xcuaj me ro̱j so̱j, tza̱j ne̱ rej riha̱a̱n níꞌ me se gu̱un ro̱j so̱j síí naquiꞌyaj chre̱ꞌ yuvii̱, qui̱ꞌyáj, ne̱ canoco̱ꞌ nij yuvii̱ manj a ―taj Jesucristó rihaan ro̱j tinu̱j ro̱j soꞌ a.
23303	MAT 4:25	Veé dan, ne̱ canocoꞌ queꞌe̱e̱ ndoꞌo yuvii̱ man soꞌ, ne̱ dan me se yuvii̱ ma̱n estadó Galilea do̱ꞌ, yuvii̱ ma̱n rej cuꞌna̱j Chi̱ꞌ Chumanꞌ do̱ꞌ, yuvii̱ ma̱n chumanꞌ Jerusalén do̱ꞌ, yuvii̱ ma̱n estadó Judea do̱ꞌ, yuvii̱ ma̱n nda̱a rne̱j tuꞌva chráá cuꞌna̱j Jordán do̱ꞌ, canocoꞌ man soꞌ na̱nj ado̱nj.
23306	MAT 5:3	―Cavi̱i̱ sa̱ꞌ taranꞌ nij síí vaa nica̱ꞌ nimán ado̱nj. ꞌO̱ se nij soꞌ me síí ca̱yáán ga̱ Diose̱ güii gu̱un chij Diose̱ rihaan chumii̱ nihánj ado̱nj.
23307	MAT 5:4	”Cavi̱i̱ sa̱ꞌ taranꞌ nij síí nanó ndoꞌo rá ado̱nj. ꞌO̱ se gu̱un niha̱ꞌ nimán maꞌa̱n nij soꞌ, quiꞌya̱j Diose̱ vaa güii ado̱nj.
23308	MAT 5:5	”Cavi̱i̱ sa̱ꞌ taranꞌ nij síí niꞌya̱nj aꞌmii ado̱nj. ꞌO̱ se gu̱un toꞌóó maꞌa̱n nij soꞌ man nu̱ꞌ chumii̱ vaa güii ado̱nj.
23309	MAT 5:6	”Cavi̱i̱ sa̱ꞌ taranꞌ nij síí me ndoꞌo rá cunu̱u sa̱ꞌ nimán ado̱nj. ꞌO̱ se cunu̱u sa̱ꞌ maꞌa̱n nij soꞌ vaa güii, quiꞌya̱j Diose̱ ado̱nj.
23310	MAT 5:7	”Cavi̱i̱ sa̱ꞌ taranꞌ nij síí ꞌe̱e̱ rá man tuviꞌ ado̱nj. ꞌO̱ se cunu̱u ꞌe̱e̱ rá Diose̱ man maꞌa̱n nij soꞌ, ne̱ taj sayuun quira̱nꞌ nij soꞌ, quiꞌya̱j Diose̱ a̱ man ado̱nj.
23311	MAT 5:8	”Cavi̱i̱ sa̱ꞌ taranꞌ nij síí vaa sa̱ꞌ nimán ado̱nj. ꞌO̱ se queneꞌe̱n maꞌa̱n nij soꞌ man Diose̱ vaa güii ado̱nj.
23312	MAT 5:9	”Cavi̱i̱ sa̱ꞌ taranꞌ nij síí nacaj man síí me rá cunu̱ꞌ ado̱nj. ꞌO̱ se ase vaa Diose̱ roꞌ, da̱nj ga̱a̱ maꞌa̱n nij soꞌ vaa güii ado̱nj.
23313	MAT 5:10	”Cavi̱i̱ sa̱ꞌ taranꞌ nij síí ranꞌ sayuun ꞌyaj tuviꞌ cheꞌé se veꞌé ꞌyaj sa̱ꞌ nij soꞌ ado̱nj. ꞌO̱ se ca̱yáán maꞌa̱n nij soꞌ ga̱ Diose̱ güii gu̱un chij Diose̱ rihaan chumii̱ nihánj ado̱nj.
23319	MAT 5:16	Ne̱ veé da̱nj vaa gue̱e̱ soj, ne̱ ase vaa agaꞌ yaꞌan roꞌ, vaa soj rihaan chumii̱ nihánj, ne̱ sese sa̱ꞌ quiꞌya̱j soj, ne̱ sa̱ꞌ doj xca̱j yuvii̱ cuentá, quiꞌya̱j soj ei. Cheꞌé dan se̱ guun naꞌa̱j soj queneꞌe̱n yuvii̱ da̱j vaa ꞌyaj soj maꞌ. Tana̱nj gu̱un niha̱ꞌ rá soj queneꞌe̱n yuvii̱ se vaa veꞌé ꞌyaj soj, ne̱ cheꞌé dan da̱nj na̱nj veꞌé caꞌmi̱i̱ nij yuvii̱ cheꞌé Rej níꞌ Diose̱, quiꞌya̱j soj na̱nj ado̱nj.
23326	MAT 5:23	”Cheꞌé dan me sese caꞌa̱nj ni̱caj so̱ꞌ rasu̱u̱n rihaan chraan altar, rque̱ so̱ꞌ rasu̱u̱n gue̱e̱ rihaan Diose̱, rá so̱ꞌ, ne̱ sese ninuj rá so̱ꞌ se vaa quiꞌyáá so̱ꞌ cacunꞌ man tinúú so̱ꞌ,
23328	MAT 5:25	”Ne̱ so̱ꞌ me se sese vaa síí taj se vaa nij quiꞌyáá so̱ꞌ rihaan soꞌ, ne̱ ga̱a tiha̱j vaj so̱ꞌ chrej ga̱ soꞌ, ne̱ veꞌé caꞌmi̱i̱ so̱ꞌ ga̱ soꞌ, cata̱j so̱ꞌ rihaan soꞌ se vaa: “Caꞌne̱ꞌ rá so̱ꞌ, ne̱ se̱ cutáꞌ so̱ꞌ cacunꞌ xráj maꞌ”, cata̱j so̱ꞌ, ne̱ veꞌé caꞌmi̱i̱ so̱ꞌ ga̱ soꞌ á. Ne̱ sese se̱ quiꞌyáá so̱ꞌ da̱nj veꞌé caꞌmi̱i̱ so̱ꞌ ga̱ soꞌ ga̱a tiha̱j vaj ro̱j so̱j chrej rihaan chumii̱ nihánj, ne̱ ni̱caj soꞌ mán so̱ꞌ caꞌa̱nj soꞌ rihaan cuese̱, ne̱ cuese̱ yoꞌ roꞌ, ta̱cuachén mán so̱ꞌ raꞌa síí tumé tagaꞌ, ne̱ soꞌ me síí caxri̱i̱ tagaꞌ mán so̱ꞌ,
23332	MAT 5:29	Da̱nj na̱nj uún, ne̱ sese ꞌo̱ rlij rihaan so̱ꞌ rej nuva̱ꞌ so̱ꞌ me rá quiꞌya̱j cacunꞌ, ne̱ táá a̱ se quiri̱i̱ so̱ꞌ man yoꞌ, ne̱ taj se ꞌyaj maꞌ. Caꞌve̱e a̱ doj quiri̱ꞌ o̱rúnꞌ yoꞌ ne̱ se̱ cacaa nu̱ꞌ nee̱ mán so̱ꞌ maꞌ.
23333	MAT 5:30	Da̱nj na̱nj uún, ne̱ sese ꞌo̱ raꞌá so̱ꞌ rej nuva̱ꞌ so̱ꞌ me rá quiꞌya̱j cacunꞌ, ne̱ táá a̱ se caꞌne̱ꞌ so̱ꞌ man yoꞌ, ne̱ taj se ꞌyaj maꞌ. Caꞌve̱e a̱ doj caꞌa̱nj niꞌya̱ o̱rúnꞌ yoꞌ ne̱ se̱ caꞌanj niꞌya̱ cunuda̱nj nee̱ man ma̱ꞌán so̱ꞌ maꞌ.
23350	MAT 5:47	Cheꞌé dan, sese veꞌé aꞌmii soj ga̱ ina̱nj tinúú soj, ne̱ sa̱ꞌ doj vaa soj rihaan yoꞌó nij yuvii̱, rá soj naꞌ. Taj maꞌ. Ne̱ nda̱a nij síí ne neꞌen da̱j vaa Diose̱ roꞌ, neꞌen soj se vaa ꞌe̱e̱ rá nij soꞌ man tuviꞌ maꞌa̱n nij soꞌ na̱nj á.
23351	MAT 5:48	Cheꞌé dan sese nuveé si̱j tihaꞌ yuꞌunj do̱ꞌ, si̱j yaníj do̱ꞌ, me soj, ne̱ no̱ xcúún soj gu̱un soj síí vaa sa̱ꞌ ina̱nj nimán ado̱nj. Ne̱ ase vaa síí sa̱ꞌ ina̱nj me Diose̱ roꞌ, da̱nj ga̱a̱ maꞌa̱n soj, síí sa̱ꞌ ina̱nj gu̱un soj ado̱nj.
23353	MAT 6:2	Cheꞌé dan sese me rá so̱ꞌ rque̱ so̱ꞌ saꞌanj man nij síí nique̱, ne̱ se̱ guun rá so̱ꞌ caꞌya̱nj nii chruun aꞌyánj qui̱ꞌyáá so̱ꞌ, ne̱ ni̱ꞌyaj yuvii̱ go̱ꞌ so̱ꞌ saꞌanj man síí nique̱, ne̱ cata̱j nij yuvii̱ se vaa veꞌé quiꞌyáá so̱ꞌ maꞌ. ꞌO̱ se ina̱nj da̱nj ꞌyaj nij síí nucuiꞌ rá ga̱a va̱j nij soꞌ rá veꞌ tucuꞌyón níꞌ se‑tucua̱nj Moisés do̱ꞌ, rihaan nij callé do̱ꞌ, ne̱ uno cunuda̱nj yuvii̱, ꞌyaj nij soꞌ ado̱nj. Ya̱ ya̱ cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan soj se vaa a̱j veꞌé caꞌmii yuvii̱ cheꞌé nij soꞌ, tza̱j ne̱ a̱ ꞌó rasu̱u̱n se̱ quiriꞌ uún nij soꞌ a̱ maꞌ. A̱ ꞌó xcoꞌ se̱ naruꞌvee Diose̱ rihaan nij soꞌ man ado̱nj.
23359	MAT 6:8	Cheꞌé dan se̱ quiꞌyaj soj da̱nj maꞌ. ꞌO̱ se asi̱j ataa cachi̱nj niꞌya̱j soj rihaan Rej soj Diose̱, ne̱ a̱j neꞌen soꞌ nu̱ꞌ se vaa achiin man soj na̱nj ado̱nj.
23360	MAT 6:9	”Cheꞌé dan asa̱ꞌ achíín niꞌya̱j soj, ne̱ nihánj cata̱j soj á: “Ata̱j Chij síí nicu̱nꞌ xta̱ꞌ, me rá núj xca̱j yuvii̱ cuentá se vaa ina̱nj sa̱ꞌ ꞌyáá so̱ꞌ a.
23376	MAT 6:25	”Cheꞌé dan cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan soj se vaa taj cheꞌé nano̱ ndoꞌo rá soj cheꞌé soj maꞌ. Ne̱ cheꞌé dan se̱ nanó rá soj cheꞌé se cha̱ soj do̱ꞌ, cheꞌé yan quiri̱ꞌ soj se ca̱ráán xráá soj do̱ꞌ, se̱ nanó rá soj maꞌ. Dan me se a̱j neꞌen soj vaa iꞌna̱ꞌ soj, quiꞌyaj Diose̱, ne̱ se̱ guun nucua̱j Diose̱ rque̱ Diose̱ se cha̱ soj, rá soj ga̱a̱ a̱ naꞌ. Daj chiha̱a̱ míj se̱ guun da̱nj rá soj maꞌ. Ne̱ Diose̱ me síí caꞌve̱e rque̱ se cha̱ soj ei. Ne̱ Diose̱ me síí quiꞌyaj nee̱ man soj, ne̱ se̱ guun nucua̱j Diose̱ rque̱ Diose̱ yatzíj ca̱ráán xráá soj, rá soj ga̱a̱ a̱ naꞌ. Daj chiha̱a̱ míj se̱ guun da̱nj rá soj maꞌ. Ne̱ Diose̱ me síí caꞌve̱e rque̱ se ca̱ráán xráá soj ei.
23384	MAT 6:33	Cheꞌé dan nano̱ꞌ soj rej da̱j quiꞌya̱j soj ne̱ gu̱un chij Diose̱ nimán soj ne̱ cunu̱u sa̱ꞌ nimán soj, ga̱a ne̱ rque̱ Diose̱ nu̱ꞌ rasu̱u̱n yoꞌ man soj ei.
23385	MAT 6:34	Cheꞌé dan se̱ nanó rá soj cheꞌé se vaa cachi̱in rihaan soj aꞌyuj maꞌ. ꞌO̱ se vaa sayuun ꞌnaꞌ daj a̱ ꞌo̱ ꞌo̱ güii ado̱nj. Cheꞌé dan xca̱j soj cuentá da̱j quiꞌya̱j soj güii cuanꞌ, ne̱ se̱ nanó rá soj cheꞌé se vaa quiꞌya̱j soj güii aꞌyuj maꞌ.
23391	MAT 7:6	”Tza̱j ne̱ neꞌen soj se vaa ne nó xcúún soj go̱ꞌ soj rasu̱u̱n gue̱e̱ man chuvee maꞌ. Ne̱ se̱ caraa soj chruj perlá tuꞌve̱e̱ ndoꞌo rihaan xcáá maꞌ. ꞌO̱ se chuvee yoꞌ roꞌ, ca̱nica̱j ne̱ cha̱ man soj, ne̱ xcáá yoꞌ roꞌ, tu̱guáj cheꞌé xcáá man se sa̱ꞌ yoꞌ, ne̱ quinavi̱j nu̱ꞌ yoꞌ xtu̱nꞌ, quiꞌya̱j xcáá na̱nj ado̱nj. Ne̱ se sa̱ꞌ yoꞌ me chrej noco̱ꞌ níꞌ ado̱nj. Cheꞌé dan sese naꞌvej uxrá rá yuvii̱ cuno̱ yuvii̱ chrej nagoꞌ soj rihaan nij yuvii̱, ne̱ ase vaa xcáá do̱ꞌ, ase vaa chuvee do̱ꞌ, da̱nj vaa nij yuvii̱ ei. Ne̱ se̱ nagoꞌ soj doj chrej sa̱ꞌ man nij yuvii̱ ꞌyaj da̱nj a̱ maꞌ.
23392	MAT 7:7	”Cachi̱nj soj se vaa achiin man soj rihaan Diose̱, ne̱ soꞌ me síí rque̱ man soj, ne̱ nano̱ꞌ soj rasu̱u̱n achiin man soj, ne̱ nari̱ꞌ soj rasu̱u̱n yoꞌ, ne̱ ase vaa ꞌyaj síí ticaꞌmii taꞌyaa tucuá tuviꞌ roꞌ, da̱nj quiꞌya̱j soj ga̱ Diose̱, ne̱ caꞌnu̱u̱ Diose̱ taꞌyaa yoꞌ, ne̱ rque̱ Diose̱ rasu̱u̱n achiin man soj ado̱nj.
23396	MAT 7:11	Dan me se da̱nj na̱nj soj, ne̱ síí chiꞌi̱i̱ nimán me soj, tza̱j ne̱ neꞌen soj rque̱ soj se sa̱ꞌ cha̱ taꞌníí soj ei. Cheꞌé dan táá a̱ Rej soj síí nicu̱nꞌ xta̱ꞌ, ne̱ si̱j sa̱ꞌ ina̱nj me soꞌ, ne̱ soꞌ me síí rque̱ ya̱ rasu̱u̱n sa̱ꞌ man nij síí achíín rasu̱u̱n man soꞌ na̱nj ado̱nj.
23398	MAT 7:13	”Ase vaa vi̱j chrej vaa rej vaa rihaan soj, ne̱ dan me se chrej caꞌa̱a̱n me yoꞌo̱ chrej yoꞌ, ne̱ caxra̱ꞌ ndoꞌo vaa rej nayón yuvii̱, ne̱ rihaan yaꞌan roꞌ, vaj chrej yoꞌ na̱nj ado̱nj. Ne̱ ma̱n uxrá yuvii̱ va̱j chrej yoꞌ ei. Se̱ caꞌanj soj chrej yoꞌ maꞌ. Na̱nj vaa chrej caꞌa̱nj soj ei. Chrej catu̱u̱n me chrej caꞌa̱nj soj,
23400	MAT 7:15	”Vaa yuvii̱ taj se vaa me nij soꞌ síí nataꞌ se‑na̱na̱ Diose̱, tza̱j ne̱ ne ya̱ aꞌmii nij soꞌ maꞌ. Cu̱tumé soj man soj, se̱ gaa na̱nj quiꞌya̱j nij soꞌ sayuun man soj á. Dan me se vaa güii cuchi̱ꞌ nij soꞌ rihaan soj, ne̱ ase vaa matzinj roꞌ, da̱nj ga̱a̱ nij soꞌ cuchi̱ꞌ nij soꞌ rihaan soj, ne̱ niꞌya̱nj ndoꞌo caꞌmi̱i̱ nij soꞌ rihaan soj, tza̱j ne̱ nimán nij soꞌ roꞌ, ase vaa nimán xcaꞌyanj caꞌnu̱ꞌ roꞌ, ga̱a̱ nimán nij soꞌ, gu̱un rá nij soꞌ quiꞌya̱j nij soꞌ sayuun man soj na̱nj ado̱nj.
23401	MAT 7:16	Cheꞌé dan xca̱j soj cuentá ni̱ꞌyaj soj man nij soꞌ da̱j quiꞌya̱j nij soꞌ, ga̱a ne̱ queneꞌe̱n nij soj da̱j vaa nimán nij soꞌ ei. Uta nii chruj chá raa̱ chruun tanj, rá soj naꞌ. Taj maꞌ. Ne̱ uta nii chruj chá raa̱ coj yâj yaꞌa̱a̱, rá soj naꞌ. Taj maꞌ.
23403	MAT 7:18	Chruun sa̱ꞌ roꞌ, se̱ guun cuma̱n chruj nij raa̱ maꞌ. Ne̱ chruun nij roꞌ, se̱ guun cuma̱n chruj sa̱ꞌ raa̱ maꞌ. Ase vaa chruun yoꞌ roꞌ, da̱nj vaa nimán yuvii̱, ne̱ ase vaa chruj yoꞌ roꞌ, da̱nj vaa rasu̱u̱n ꞌyaj yuvii̱ ado̱nj.
23412	MAT 7:27	ne̱ veé dan, ga̱a caꞌnaꞌ uxrá maa̱n yuva̱a̱ goꞌ yoꞌ xráá veꞌ, ne̱ cavii niꞌyo̱j chráá, ne̱ caꞌnaꞌ na xe̱e̱ goꞌ na xe̱e̱ tacóó veꞌ, ne̱ caꞌnaꞌ uxrá nana̱ yuva̱a̱ ne̱ goꞌ xráá veꞌ yoꞌ a. Veé dan, ne̱ canee nu̱ꞌ veꞌ tucuá síí niꞌyo̱n yoꞌ na̱nj ado̱nj. Cheꞌé dan xca̱j soj cuentá, ne̱ veꞌé cuno̱ soj nana̱ nihánj, ne̱ se̱ quiranꞌ soj sayuun maꞌ. ―Ina̱nj nana̱ nihánj caꞌmii Jesucristó rihaan nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ soꞌ a.
23418	MAT 8:4	Ga̱a ne̱ cataj Jesucristó rihaan soꞌ a: ―Cu̱tumé so̱ꞌ mán so̱ꞌ se̱ cataj xnaꞌanj so̱ꞌ rihaan yuvii̱ cheꞌé se quiꞌyáá ꞌu̱nj cheꞌé so̱ꞌ maꞌ. Ma̱a̱n se cuchi̱ꞌ so̱ꞌ rihaan xrej, ne̱ ti̱haán so̱ꞌ mán so̱ꞌ rihaan xrej se vaa nahuún so̱ꞌ, ne̱ rque̱ so̱ꞌ rihaan Diose̱ se vaa cataj síí cuꞌna̱j Moisés ga̱a naá nda̱a vaa no̱ xcúún so̱ꞌ rque̱ so̱ꞌ rihaan Diose̱ á. Ga̱a ne̱ xca̱j nij xrej cuentá se vaa nahuún so̱ꞌ quiꞌyáj ado̱nj ―taj Jesucristó rihaan síí nahuun yoꞌ a.
23419	MAT 8:5	Dan me se cuchiꞌ Jesucristó chumanꞌ Capernaum, ne̱ catúj soꞌ chumanꞌ yoꞌ, ne̱ cuchiꞌ yoꞌo̱ tanuu capitán rihaan soꞌ a. Ne̱ soꞌ roꞌ, me síí rii taꞌngaꞌ rihaan ꞌo̱ cientó tanuu ado̱nj. Dan me se cachíín niꞌya̱j soꞌ rihaan Jesucristó,
23420	MAT 8:6	cataj soꞌ: ―Canó chiꞌii̱ man se‑mo̱zó ꞌu̱nj, Señor. Ne̱ ne nasquiꞌ soꞌ maꞌ. ꞌO̱ se yoꞌo̱ naj soꞌ rá veꞌ, ne̱ ranꞌ uxrá soꞌ sayuun, ꞌyaj chiꞌii̱ na̱nj á ―taj tanuu capitán yoꞌ rihaan Jesucristó a.
23421	MAT 8:7	Ne̱ cataj Jesucristó rihaan soꞌ: ―Caꞌa̱nj níꞌ, ga̱a ne̱ nahu̱un soꞌ, qui̱ꞌyáj á ―taj Jesucristó a.
23426	MAT 8:12	Ne̱ nij síí israelitá roꞌ, no̱ xcúún nij soꞌ cuchuma̱n rá nij soꞌ ni̱ꞌyaj nij soꞌ manj, ne̱ sese cuchuma̱n rá nij soꞌ ni̱ꞌyaj nij soꞌ manj, ne̱ caꞌve̱e cane̱ nij soꞌ uún ga̱ Diose̱ na̱nj á. Tza̱j ne̱ naꞌvej rá nij soꞌ a̱ man ado̱nj. Cheꞌé se naꞌvej rá nij soꞌ quiꞌya̱j nij soꞌ da̱nj, cheꞌé dan quiriꞌi̱j ga̱nꞌ ndoꞌo nii man nij soꞌ rej rmi̱ꞌ, ne̱ taꞌve̱e uxrá nij soꞌ, ne̱ nda̱a cha̱ ru̱j maꞌa̱n nij soꞌ cúú yanꞌ nij soꞌ na̱nj ado̱nj. Da̱nj quira̱nꞌ nij soꞌ cheꞌé se naꞌvej rá nij soꞌ cuchuma̱n rá nij soꞌ ni̱ꞌyaj nij soꞌ manj na̱nj á ―taj Jesucristó rihaan nij yuvii̱ canocoꞌ man soꞌ a.
23427	MAT 8:13	Canica̱j uún Jesucristó cataj Jesucristó rihaan tanuu capitán: ―Caꞌve̱e caꞌa̱nj so̱ꞌ ya̱j a. Ya̱ cuchumán rá so̱ꞌ se vaa nahu̱un se‑mo̱zó so̱ꞌ qui̱ꞌyáj a. Ne̱ nahu̱un soꞌ ei ―taj Jesucristó rihaan soꞌ a. Ne̱ veé ma̱a̱n orá yoꞌ roꞌ, nahuun se‑mo̱zó tanuu capitán yoꞌ, quiꞌyaj Jesucristó ado̱nj.
23432	MAT 8:18	Queneꞌen Jesucristó se vaa ma̱n ndoꞌo yuvii̱ anica̱j rej nicu̱nꞌ soꞌ niꞌya̱j man soꞌ a. Cheꞌé dan caꞌneꞌ soꞌ suun rihaan nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ soꞌ se vaa caꞌa̱nj nij soꞌ ga̱ soꞌ nda̱a rne̱j na lacuaná cuꞌna̱j Galilea a.
23433	MAT 8:19	Ga̱a ne̱ cuchiꞌ yoꞌo̱ soꞌ rihaan Jesucristó a. Soꞌ roꞌ, me síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés rihaan yuvii̱ ado̱nj. Ne̱ cataj soꞌ rihaan Jesucristó a: ―Ca̱nocóꞌ ꞌu̱nj mán so̱ꞌ da̱j rej maꞌa̱n vaj so̱ꞌ, maestro ―cataj soꞌ rihaan Jesucristó a.
23435	MAT 8:21	Ne̱ vaa yoꞌó síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ Jesucristó cuchiꞌ rihaan soꞌ, ne̱ cataj soꞌ: ―Caꞌve̱j so̱ꞌ na̱nj tucuaj, ne̱ nda̱a caviꞌ réj, ga̱a ne̱ cachi̱nꞌ ꞌu̱nj man réj, ga̱a ne̱ ca̱nocóꞌ ꞌu̱nj mán so̱ꞌ, Señor ―taj yoꞌó soꞌ a.
23436	MAT 8:22	Tza̱j ne̱ cataj Jesucristó rihaan soꞌ a: ―Caꞌne̱ꞌ rá so̱ꞌ cachi̱nꞌ maꞌa̱n nij síí caviꞌ nimán man tuviꞌ soꞌ xnangá á. Tza̱j ne̱ cuano̱ nihánj roꞌ, no̱ xcúún so̱ꞌ yoꞌo̱ ca̱nocóꞌ so̱ꞌ manj ado̱nj ―taj Jesucristó rihaan yoꞌó soꞌ a.
23442	MAT 8:28	Ga̱a ne̱ cuchiꞌ Jesucristó nda̱a rne̱j na lacuaná yoꞌ rej ne̱ nij síí ma̱n chumanꞌ cuꞌna̱j Gadara a. Ne̱ vaa yuꞌuj yuvej, rej cachinꞌ nij yuvii̱ xnangá a. Dan me se cavii vi̱j snóꞌo yuꞌuj yuvej yoꞌ, ne̱ cuchiꞌ ro̱j soꞌ rihaan Jesucristó a. Ro̱j soꞌ me síí nu̱u̱ nana̱ chre̱e nimán, ne̱ yuva̱a̱ ndoꞌo ro̱j soꞌ ado̱nj. Cheꞌé ro̱j soꞌ naꞌvee cache̱n yuvii̱ rej yoꞌ a̱ maꞌ.
23443	MAT 8:29	Dan me se caguáj ro̱j soꞌ rihaan Jesucristó, cataj ro̱j soꞌ: ―Veé neꞌen núj se vaa taꞌni̱j Diose̱ mé so̱ꞌ á. Me cheꞌé caꞌnáꞌ so̱ꞌ rej ne̱ núj ga̱. Caꞌnáꞌ so̱ꞌ qui̱ꞌyáá so̱ꞌ sayuun man núj naꞌ. ꞌO̱ se ataa doj quisi̱j güii qui̱ꞌyáá so̱ꞌ sayuun man núj ado̱nj ―taj ro̱j soꞌ rihaan Jesucristó a.
23446	MAT 8:32	―Caꞌa̱nj soj cuaj á ―taj Jesucristó rihaan nij soꞌ a. Ga̱a ne̱ caꞌanj nij soꞌ catúj nij soꞌ nimán xcáá yoꞌ, ne̱ dan me se ruva̱a̱ uxrá tacaan nicu̱nꞌ tuꞌva na lacuaná rej va̱j nij xcáá yoꞌ, ne̱ ga̱a catúj nij nana̱ chre̱e nimán nij xcáá yoꞌ me se cunánj ndoꞌo nij xoꞌ caꞌanj xoꞌ, ne̱ veé da̱nj vaj nij xoꞌ, ne̱ quinij cunuda̱nj nij xoꞌ rque na, ne̱ canó xráá nij xoꞌ, quiꞌyaj na na̱nj ado̱nj.
23450	MAT 9:2	Ne̱ veé nica̱j nii man ꞌo̱ síí naꞌvee cache̱e̱ táá rihaan yuvéé, ne̱ caꞌnaꞌ nii rihaan Jesucristó a. Ne̱ queneꞌen Jesucristó se vaa cuchumán uxrá rá nij yuvii̱ se vaa nahu̱un sa̱ꞌ síí naꞌvee cache̱e̱ yoꞌ quiꞌya̱j soꞌ a. Cheꞌé dan cataj soꞌ rihaan síí ranꞌ yoꞌ a: ―No̱ xcúún so̱ꞌ gu̱un niha̱ꞌ rá so̱ꞌ cheꞌé se navij cacunꞌ xráá so̱ꞌ, na̱nj tinu̱j ―taj Jesucristó rihaan síí naꞌvee cache̱e̱ yoꞌ a.
23453	MAT 9:5	Tuꞌva ru̱maꞌán ꞌu̱nj se vaa navij cacunꞌ xráá síí nihánj, rá soj a̱ naꞌ. Caꞌve̱e cata̱j u̱u̱n níꞌ navij cacunꞌ xráá síí nihánj naꞌ. Ase caꞌve̱e doj cata̱j níꞌ na̱xagaa soꞌ, ne̱ cache̱e̱ soꞌ cuaj, cata̱j níꞌ xa̱ꞌ.
23457	MAT 9:9	Ga̱a ne̱ cavii Jesucristó rej yoꞌ, ne̱ queneꞌen soꞌ man yoꞌo̱ síí ya̱nj ꞌo̱ veꞌ aꞌnéj nii puextó man yuvii̱ a. Mateo cuꞌna̱j síí ne̱ rej yoꞌ a. Dan me se cataj Jesucristó rihaan soꞌ, ne̱: ―Ca̱nocóꞌ so̱ꞌ manj, caꞌa̱nj níꞌ á ―taj Jesucristó rihaan soꞌ a. Ga̱a ne̱ naxuma̱a̱n soꞌ, ne̱ canocoꞌ soꞌ man Jesucristó, caꞌanj soꞌ a.
23461	MAT 9:13	ꞌO̱ se vaa cheꞌé caꞌa̱nj soj tu̱cuꞌyón soj da̱j taj nana̱ nihánj nana̱ no̱ rihaan danj Diose̱ á: “Ne uun niha̱ꞌ rá ꞌu̱nj niꞌya̱j ꞌu̱nj yuvii̱ nagoꞌ xcuu rihaan ꞌu̱nj maꞌ. Tana̱nj uun niha̱ꞌ rá ꞌu̱nj niꞌya̱j ꞌu̱nj yuvii̱ ꞌe̱e̱ rá man tuviꞌ ado̱nj”. Ina̱nj da̱nj me se‑na̱na̱ Diose̱ nana̱ tu̱cuꞌyón soj á. Dan me se xca̱j soj cuentá se vaa ne caꞌna̱ꞌ ꞌu̱nj canacu̱nj ꞌu̱nj man síí sa̱ꞌ maꞌ. Cheꞌé nij síí tumé cacunꞌ caꞌnaj se vaa canoco̱ꞌ nij soꞌ se‑na̱na̱j ado̱nj. Tza̱j ne̱ sese síí sa̱ꞌ me soj, rá soj, ne̱ nuveé si̱j canacu̱nj ꞌu̱nj man me soj maꞌ ―taj Jesucristó rihaan nij soꞌ a.
23465	MAT 9:17	Ne̱ dan me se ase vaa nuj nga̱ nuj araa nii na vinó vaa uún soj a. Ne̱ se̱ caꞌvee tu̱cuꞌyón ꞌu̱nj se‑tucua̱nj ꞌu̱nj rihaan soj maꞌ. ꞌO̱ se ase vaa na vinó naca̱ vaa nana̱ tucuꞌyón ꞌu̱nj, ne̱ se̱ guun cara̱a yuvii̱ na vinó naca̱ rque nuj nga̱ maꞌ. Sese da̱nj quiꞌya̱j yuvii̱, ne̱ cuya̱nj na vinó cunu̱u xe̱e̱ na vinó, ne̱ se̱ cacuá nuj nga̱ maꞌ. Cheꞌé dan canu̱u̱ yoꞌ, ne̱ caya̱nj na vinó rihaan yoꞌóó a. Cheꞌé dan araa nii na vinó naca̱ rque nuj naca̱, ne̱ ꞌo̱ mán sa̱ꞌ na vinó rque nuj yoꞌ a. Cheꞌé dan ina̱nj rihaan síí naca̱ síí ne nocoꞌ tucuáán nga̱ tu̱cuꞌyón ꞌu̱nj se‑na̱na̱j na̱nj ado̱nj ―taj Jesucristó rihaan nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ síí cuꞌna̱j Juan yoꞌ a.
23466	MAT 9:18	Asi̱j caꞌmii Jesucristó nana̱ yoꞌ rihaan nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ síí cuꞌna̱j Juan, ne̱ cuchiꞌ ꞌo̱ síí nica̱j suun rihaan Jesucristó, ne̱ canicunꞌ ru̱j soꞌ, cachíín niꞌya̱j soꞌ rihaan Jesucristó, cataj soꞌ: ―Cuano̱ caviꞌ taꞌníj chala̱ cunii a. Tza̱j ne̱ qui̱ꞌyáá so̱ꞌ se ndoꞌo, caꞌa̱nj níꞌ, ne̱ cuta̱ꞌ so̱ꞌ raꞌá so̱ꞌ xráá noꞌ, ne̱ cunu̱u iꞌna̱ꞌ uún noꞌ na̱nj rugua̱nj ―taj soꞌ, cachíín niꞌya̱j soꞌ rihaan Jesucristó a.
23472	MAT 9:24	Ga̱a ne̱ cataj soꞌ: ―Cu̱riha̱nj soj xeꞌ á. ꞌO̱ se ne cavi̱ꞌ chala̱ cunii nihánj maꞌ. Ma̱a̱n se otoj u̱u̱n noꞌ na̱nj á ―taj Jesucristó rihaan nij yuvii̱ ma̱n rá veꞌ yoꞌ a. Ga̱a ne̱ caꞌngaꞌ naco̱o̱ nij yuvii̱ niꞌya̱j nij soꞌ man Jesucristó a.
23475	MAT 9:27	Dan me se ga̱a cavii Jesucristó tucuá síí nica̱j suun yoꞌ, ne̱ canocoꞌ vi̱j síí tuchri̱i man soꞌ a. Ne̱ caguáj ro̱j soꞌ, cataj ro̱j soꞌ: ―Neꞌen rój se vaa tuviꞌ síí cuꞌna̱j David síí cane ga̱a naá mé so̱ꞌ á. Cheꞌé dan cunu̱u ꞌe̱e̱ rá so̱ꞌ man rój rugua̱nj ―taj ro̱j soꞌ, caguáj ro̱j soꞌ a.
23477	MAT 9:29	Ga̱a ne̱ cutaꞌ raꞌa Jesucristó rihaan ro̱j soꞌ, ne̱ cataj Jesucristó: ―Cheꞌé se amán rá ro̱j so̱j, ne̱ cheꞌé dan naxra̱ꞌ rihaan ro̱j so̱j ado̱nj ―taj Jesucristó a.
23478	MAT 9:30	Veé dan, ne̱ naxraꞌ rihaan ro̱j soꞌ na̱nj ado̱nj. Ga̱a ne̱ caxríj yuva̱a̱ Jesucristó rihaan ro̱j soꞌ, ne̱ cataj Jesucristó rihaan ro̱j soꞌ a: ―Cu̱tumé uxrá ro̱j so̱j man ro̱j so̱j, ne̱ a̱ ꞌó yuvii̱ se̱ cuno se vaa quiꞌyáá ꞌu̱nj cheꞌé ro̱j so̱j á. ―Dan me se nucua̱j ndoꞌo caꞌmii Jesucristó nana̱ yoꞌ rihaan ro̱j soꞌ a.
23494	MAT 10:8	Nahu̱un sa̱ꞌ nij síí ranꞌ, quiꞌya̱j soj, ne̱ cunu̱u iꞌna̱ꞌ uún nij síí caviꞌ, quiꞌya̱j soj, ne̱ nahu̱un sa̱ꞌ nij síí ranꞌ luj riꞌyuj, quiꞌya̱j uún soj, ne̱ quiri̱i̱ soj man nij nana̱ chre̱e nimán nij yuvii̱ á. Cuano̱ nihánj me rquej rej nucua̱j man soj quiꞌya̱j soj da̱nj a. Cheꞌé dan nihánj me cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan soj se̱ caꞌnéj soj saꞌanj man nij yuvii̱ maꞌ.
23502	MAT 10:16	”Dan me se caꞌne̱j ꞌu̱nj man soj rej ma̱n síí me rá quiꞌya̱j sayuun man soj a. Ase vaa matzinj va̱j rej ma̱n xcaꞌyanj caꞌnu̱ꞌ roꞌ, da̱nj ga̱a̱ soj ado̱nj. Cheꞌé dan ga̱a̱ cu̱u raa̱ soj á. Ase cacui̱j raa̱ xtaa roꞌ, da̱nj cacui̱j ga̱a̱ raa̱ soj á. Tza̱j ne̱ ase vaa taj va̱j cacunꞌ tumé chaꞌaa̱n roꞌ, da̱nj ga̱a̱ soj, se̱ cutumé soj cacunꞌ maꞌ.
23503	MAT 10:17	Cu̱tumé ndoꞌo soj man soj se̱ quiꞌyaj yuvii̱ sayuun man soj maꞌ. Dan me se caꞌa̱nj ni̱caj nij yuvii̱ man soj rihaan cuese̱, ne̱ go̱ꞌ ndoꞌo nij soꞌ vará xráá soj rá veꞌ tucuꞌyón nij soꞌ se‑tucua̱nj Moisés a.
23511	MAT 10:25	Dan me se neꞌen síí noco̱ꞌ nana̱ neꞌen mozó neꞌen da̱j quiꞌya̱j yuvii̱ man maꞌa̱n soꞌ, tza̱j ne̱ me ina̱nj rá soꞌ gu̱un soꞌ nda̱a vaa síí tucuꞌyón nana̱ man soꞌ do̱ꞌ, nda̱a vaa se‑ruꞌve̱e̱ soꞌ do̱ꞌ a. Dan me se tucuꞌnáj nij yuvii̱ Beelzebú manj, cataj nij yuvii̱ se vaa síí chre̱e mej a. Ne̱ ase vaa rej soj vaa ꞌu̱nj a. Cheꞌé dan da̱nj caꞌmi̱i̱ nij yuvii̱ nana̱ vaa da̱nj cheꞌé maꞌa̱n soj na̱nj ado̱nj.
23512	MAT 10:26	”Cheꞌé dan se̱ cuchuꞌviꞌ soj ni̱ꞌyaj soj yuvii̱ me rá quiꞌya̱j sayuun man soj maꞌ. ꞌO̱ se nu̱ꞌ nana̱ caꞌmii yuve̱ nij yuvii̱ do̱ꞌ, nu̱ꞌ se vaa quiꞌyaj yuve̱ nij yuvii̱ do̱ꞌ, nu̱ꞌ yoꞌ roꞌ, nu̱riha̱nj queneꞌe̱n cunuda̱nj yuvii̱ vaa güii ado̱nj.
23518	MAT 10:32	”Cheꞌé se tumé Diose̱ man soj, cheꞌé dan no̱ xcúún soj nata̱ꞌ ya̱ soj rihaan yuvii̱ se vaa me soj síí noco̱ꞌ manj, ne̱ nu̱ꞌ síí ꞌyaj da̱nj roꞌ, vaa güii, ne̱ nata̱ꞌ ꞌu̱nj rihaan Réé ꞌu̱nj síí nicu̱nꞌ xta̱ꞌ se vaa si̱j noco̱ꞌ manj me soꞌ a.
23521	MAT 10:35	ꞌO̱ se caꞌnáꞌ ꞌu̱nj cheꞌé rej nata̱ꞌ ꞌu̱nj se‑na̱na̱j rihaan yuvii̱, tza̱j ne̱ se̱ cuno cunuda̱nj nij yuvii̱ rihanj maꞌ. Cheꞌé dan cunu̱ꞌ snóꞌo ga̱ rej maꞌa̱n soꞌ, ne̱ xa̱ꞌ chana̱, tza̱j ne̱ cunu̱ꞌ noꞌ ga̱ nii noꞌ do̱ꞌ, ga̱ nii che̱j noꞌ do̱ꞌ, cheꞌej a.
23530	MAT 11:2	Dan me se ꞌni̱j síí cuꞌna̱j Juan síí cutaꞌ ne man yuvii̱ tagaꞌ, ne̱ cuchiꞌ nana̱ rihaan soꞌ cheꞌé nu̱ꞌ se vaa quiꞌyaj Jesucristó a. Cheꞌé dan caꞌnéé soꞌ vi̱j tuviꞌ nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ soꞌ rihaan Jesucristó a.
23532	MAT 11:4	Ga̱a ne̱ cataj xnaꞌanj Jesucristó rihaan ro̱j soꞌ a: ―Cavi̱i̱ ro̱j so̱j cuchi̱ꞌ uún ro̱j so̱j rihaan síí cuꞌna̱j Juan, ne̱ cata̱j xnaꞌanj ro̱j so̱j rihaan soꞌ nu̱ꞌ nana̱ cuno ro̱j so̱j do̱ꞌ, nu̱ꞌ se vaa queneꞌen ro̱j so̱j do̱ꞌ á.
23549	MAT 11:21	Ne̱ nihánj me nana̱ caꞌmii Jesucristó cheꞌé nij yuvii̱ ma̱n nij chumanꞌ yoꞌ a: ―Nique̱ soj si̱j ma̱n chumanꞌ Corazín a. Nique̱ soj si̱j ma̱n chumanꞌ Betsaida a. ꞌO̱ se quira̱nꞌ uxrá soj sayuun na̱nj á. Dan me se nij síí ma̱n chumanꞌ Tiro do̱ꞌ, nij síí ma̱n chumanꞌ Sidón do̱ꞌ, me síí chiꞌi̱i̱ nimán na̱nj á. Tza̱j ne̱ sese caꞌanj ꞌu̱nj chiháán nij soꞌ ne̱ sese quiꞌyáj suun sa̱ꞌ noco̱o niꞌya̱j nij soꞌ, ga̱a ne̱ cuno nij soꞌ se‑na̱na̱j, ne̱ guun ya̱ rá nij soꞌ se vaa tumé nij soꞌ cacunꞌ, ne̱ canica̱j nimán nij soꞌ, ne̱ quinanó ndoꞌo rá nij soꞌ cheꞌé cacunꞌ tumé nij soꞌ, ne̱ nda̱a yatzíj yaꞌ cunuû nij soꞌ, ne̱ nda̱a yaj chruun acaa ruvaj caraa nij soꞌ raa̱ nij soꞌ, cheꞌé se quinanó rá nij soꞌ cheꞌé cacunꞌ tumé nij soꞌ asuun sa̱j ado̱nj. Nihánj, ne̱ ne caꞌa̱nj ꞌu̱nj maꞌ. Ma̱a̱n ina̱nj chiháán soj ꞌnaj, ne̱ quiꞌyáj suun sa̱ꞌ noco̱o queneꞌen maꞌa̱n soj, tza̱j ne̱ ne ca̱nica̱j nimán nij soj a̱ maꞌ.
23551	MAT 11:23	”Ne̱ vaa soj si̱j ma̱n chumanꞌ Capernaum uún á. Ne̱ síí sa̱ꞌ ina̱nj me maꞌa̱n soj, rá soj naꞌ. Nuveé si̱j sa̱ꞌ me soj maꞌ. Síí caꞌa̱nj rihaan yaꞌan gu̱un soj á. Dan me se nij síí ma̱n chumanꞌ Sodoma roꞌ, me síí chiꞌi̱i̱ nimán a. Tza̱j ne̱ sese caꞌanj ꞌu̱nj chiháán nij soꞌ ne̱ sese quiꞌyáj suun sa̱ꞌ noco̱o niꞌya̱j nij soꞌ, ne̱ cuno nij soꞌ se‑na̱na̱j, ne̱ guun ya̱ rá nij soꞌ se vaa tumé nij soꞌ cacunꞌ, ne̱ canica̱j nimán nij soꞌ, ne̱ ne caca̱a̱ chiháán nij soꞌ maꞌ. Ne̱ na̱j chiháán nij soꞌ nda̱a cuano̱ asuun sa̱j a. Tza̱j ne̱ ne caꞌa̱nj ꞌu̱nj maꞌ. Ma̱a̱n se ina̱nj chiháán soj ꞌnaj, ne̱ quiꞌyáj suun sa̱ꞌ noco̱o yoꞌ queneꞌen maꞌa̱n soj, tza̱j ne̱ ne ca̱nica̱j nimán nij soj a̱ maꞌ.
23553	MAT 11:25	Dan me se güii yoꞌ cachíín niꞌya̱j Jesucristó rihaan Diose̱, cataj soꞌ: ―Síí ꞌni̱j raꞌa xta̱ꞌ do̱ꞌ, síí ꞌni̱j raꞌa chumii̱ do̱ꞌ, mé so̱ꞌ, Ata̱j Chij. Ne̱ sa̱ꞌ uxrá quiꞌyáá so̱ꞌ caráán so̱ꞌ rihaan nij síí avii raa̱ do̱ꞌ, rihaan nij síí acaj cuentá do̱ꞌ, se vaa se̱ cuno nij soꞌ se‑na̱na̱j maꞌ. Ma̱a̱n nij síí vaa nica̱ꞌ nimán roꞌ, veꞌé cuno nij soꞌ, quiꞌyáá so̱ꞌ á.
23555	MAT 11:27	Canica̱j Jesucristó caꞌmii soꞌ rihaan nij yuvii̱, cataj soꞌ a: ―A̱j rqué Réé ꞌu̱nj Diose̱ cunuda̱nj rasu̱u̱n rihanj á. Ne̱ a̱ ꞌó síí ne neꞌen da̱j vaa ꞌu̱nj; ma̱a̱n o̱rúnꞌ Réj neꞌen a. ꞌO̱ se taꞌníí soꞌ mej ado̱nj. Ne̱ a̱ ꞌó yuvii̱ ne neꞌen da̱j vaa Réj maꞌ. Ma̱a̱n o̱rúnꞌ ꞌu̱nj neꞌen da̱j vaa soꞌ ado̱nj. Ne̱ sese me rá ꞌu̱nj cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan yoꞌó nij yuvii̱ da̱j vaa Réj, ne̱ queneꞌe̱n yoꞌó nij soꞌ uún ado̱nj.
23559	MAT 12:1	Dan me se naca̱ caꞌmii Jesucristó nana̱ yoꞌ, ne̱ ꞌo̱ güii naránj rá nij yuvii̱ israelitá me yoꞌ, ne̱ va̱j Jesucristó rque ꞌo̱ naa̱ ꞌnúú trigó a. Va̱j nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ soꞌ ga̱ soꞌ a. Veé dan va̱j nij soꞌ, ne̱ naꞌaan rque nij soꞌ a. Cheꞌé dan me guun cheꞌe̱ nij soꞌ cuta nij soꞌ do̱j ꞌnúú trigó chá nij soꞌ a.
23570	MAT 12:12	Ne̱ sa̱ꞌ uxrá doj vaa yuvii̱ rihaan matzinj yoꞌ ado̱nj. Cheꞌé dan no̱ xcúún yuvii̱ ra̱cuíj yuvii̱ man tuviꞌ yuvii̱ güii naránj rá yuvii̱ á ―taj Jesucristó rihaan nij síí fariseo yoꞌ a.
23571	MAT 12:13	Canica̱j Jesucristó cataj Jesucristó rihaan síí nacoo̱ raꞌa yoꞌ: ―Tu̱cuá so̱ꞌ raꞌá so̱ꞌ á ―taj Jesucristó rihaan soꞌ a. Ga̱a ne̱ tucuá soꞌ raꞌa soꞌ, ne̱ cunuu sa̱ꞌ raꞌa soꞌ, ne̱ ase vaa gue̱e̱ ni̱chrej raꞌa soꞌ rej vaa sa̱ꞌ roꞌ, da̱nj vaa gue̱e̱ níchrej raꞌa soꞌ uún a.
23573	MAT 12:15	Tza̱j ne̱ queneꞌen Jesucristó da̱j me rá nij síí fariseo quiꞌya̱j nij soꞌ man Jesucristó a. Cheꞌé dan cavii soꞌ rej yoꞌ, ne̱ caꞌanj ndoꞌo yuvii̱ ga̱ soꞌ, ne̱ nahuun cunuda̱nj nij síí ranꞌ va̱j ga̱ nij yuvii̱, quiꞌyaj Jesucristó a.
23576	MAT 12:18	“Xca̱j soj cuentá se vaa síí nihánj me síí ꞌyaj suun rihanj a. Narii ꞌu̱nj man soꞌ cu̱nuû soꞌ rihanj, ne̱ ꞌe̱e̱ rá ꞌu̱nj man soꞌ, ne̱ aranꞌ raj niꞌya̱j ꞌu̱nj man soꞌ a. Caꞌne̱j ꞌu̱nj Nimanj nimán soꞌ, ne̱ nata̱ꞌ soꞌ rihaan nij síí yaníj se vaa veꞌé caꞌne̱ꞌ ꞌu̱nj cacunꞌ cheꞌé nij soꞌ a.
23584	MAT 12:26	Cheꞌé dan me sese racuíj síí chre̱e síí cuꞌna̱j Satanás manj rii ꞌu̱nj tuviꞌ soꞌ nana̱ chre̱e nimán nij yuvii̱, ga̱a ne̱ asa̱ꞌ caꞌve̱e gu̱un chij ndoꞌo soꞌ rihaan nij yuvii̱ ma̱n rihaan chumii̱ nihánj, rá soj ga̱.
23585	MAT 12:27	Dan me se sese rii ꞌu̱nj nana̱ chre̱e nimán nij yuvii̱, ꞌyaj síí chre̱e cuꞌna̱j Beelzebú, cheꞌé se aꞌmii ꞌu̱nj ga̱ soꞌ, rá soj a. Tza̱j ne̱ nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ soj me se veé da̱nj rii uún nij soꞌ nij nana̱ chre̱e nimán yuvii̱ uún á. Ne̱ asa̱ꞌ aꞌvee ꞌyaj nij soꞌ da̱nj, rá soj ga̱. Ne̱ vaa nij soꞌ vaa, veé da̱nj aꞌmii nij soꞌ ga̱ síí chre̱e, rá soj ga̱a̱ naꞌ. Cheꞌé nana̱ caꞌmii soj me se maꞌa̱n nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ soj cuta̱ꞌ cacunꞌ xráá soj se vaa caꞌmii ne̱ soj ado̱nj.
23586	MAT 12:28	Tza̱j ne̱ ꞌu̱nj me se ya̱ Nimán Diose̱ me síí racuíj manj rii ꞌu̱nj nana̱ chre̱e nimán yuvii̱ ado̱nj. Cheꞌé dan xca̱j soj cuentá se vaa a̱j guun cheꞌe̱ Diose̱ uun chij Diose̱ rihaan chumii̱ nihánj ado̱nj.
23589	MAT 12:31	Cheꞌé dan cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan soj se vaa nu̱ꞌ cacunꞌ tu̱mé yuvii̱ do̱ꞌ, nu̱ꞌ nana̱ chiꞌi̱i̱ caꞌmi̱i̱ yuvii̱ do̱ꞌ, caꞌve̱e tinavi̱j Diose̱ cacunꞌ yoꞌ cheꞌé nij yuvii̱ a. Tza̱j ne̱ sese nachri̱ꞌ yoꞌo̱ soꞌ ni̱ꞌyaj soꞌ man Nimán Diose̱, ne̱ daj chiha̱a̱ míj se̱ quinavij cacunꞌ yoꞌ xráá soꞌ a̱ maꞌ.
23592	MAT 12:34	ꞌO̱ se ase vaa xcuáá yuva̱a̱ vaa soj ei. Chiꞌi̱i̱ vaa nimán soj, ne̱ chiꞌi̱i̱ vaa nana̱ aꞌmii soj ei. ꞌO̱ se ase vaa se ma̱n nimán yuvii̱ roꞌ, da̱nj vaa nana̱ avii tuꞌva yuvii̱ ado̱nj.
23596	MAT 12:38	Cachén do̱j, ga̱a ne̱ caꞌnaꞌ uún do̱j síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés ga̱ do̱j síí fariseo rihaan Jesucristó, ne̱ cataj nij soꞌ: ―Qui̱ꞌyáá so̱ꞌ ꞌo̱ suun sa̱ꞌ noco̱o queneꞌe̱n núj, maestro. Ga̱a ne̱ gu̱un ya̱ rá núj se vaa ya̱ aꞌmii so̱ꞌ á ―taj nij soꞌ rihaan Jesucristó a.