23214	MAT 1:1	Ja Jesucristo arja' riy rumam can ja rojer rey David in chakaja' riy rumam can ja rAbraham. Jawa' ja xtintz'ibaj ri' jawa' quebi' ja rati't rmama' ja Jesucristo.
23219	MAT 1:6	Ja Isaí, tatixel rxin ja rojer rey David. Ja David, tatixel rxin Salomón, in ja rute' ja Salomón jari' ixok ja rxjayil Urías nabey.
23230	MAT 1:17	Jawa' quebi' ja rati't rmama' ja Jesucristo in tok namajto cajlaxic ruq'uin ja rAbraham in narq'uisa' ruq'uin ja rey David e catorce canojel. In tok namajto chic cajlaxic ruq'uin David in narq'uisa' chipan ja tiempo ja xec'amarel wi' ja raj Israel pa Babilonia e catorce chakaja'. In tok namajto chic cajlaxic chipan ari' tiempo in narq'uisa' ruq'uin ja Cristo e catorce chakaja'.
23233	MAT 1:20	Pro kas c'a queri' rmajon rch'obic ja tok chaka jalal winakar jun ángel rxin ja kajaw Dios pa rwaram in xbij tre: —José ja rat riy rumam can ja rojer rey David, ma taxbej ta awi', tac'ama' ja María como ja tac'al ja c'o pa gracia, Espíritu Santo samajin rxin.
23235	MAT 1:22	Nojel ja c'a xintz'ibaj kaj ri' ma chaka ta bantaji, rumac chi tri' bantaj wi' cumplir ja rbin can ja kajaw Dios ja tz'ibtal can rmal ja profeta quewari':
23236	MAT 1:23	—Bien tec'waxaj ja wari', c'o jun k'apoj xtan nyawaj na in rmalari' tok nq'ueje'e jun ti ral tala'. Jari' tala' Emanuel xtibina'ax tre. Queri' ja tz'ibtal can. Emanuel tibij tzij Dios c'o kuq'uin.
23237	MAT 1:24	Ja c'a tok c'asoji ja José queri' xuban ja cani' bix tre rmal ja ángel rxin ja kajaw Dios, c'ule' ruq'uin ja María.
23242	MAT 2:4	Ja c'a Herodes xerumol canojel ja jefe quixin sacerdote e cachbil ja maestro ja netijon quixin ja winak tre ja ley xin Dios ja tz'ibtal can ojer rmal ja Moisés in quewa' xc'waxaj chique ri': —¿Bar tri' nalax na wi' ja Cristo? ne' chique.
23244	MAT 2:6	—Ja tinamit Belén ja c'o pa rcuenta Judá, janila nim ruk'ij ntz'a̱t cumal ja k'etol tak tzij xin Judá. Queri' rbanic como tri' nwinakar wi' jun k'etol tzij, arja' nuc'an quixin ja ntinamit Israel, ne'e ja Dios. Queri' ja tz'ibtal can rmal ja profeta, xeche' tre.
23251	MAT 2:13	Ja tok ebenak chic ja magos c'o jun ángel rxin ja kajaw Dios winakar chwach ja José pan achic' in quewa' xbij tre ri': —Catyictaji, tac'ama'el ja tac'al rachbil rute', quixanmaji, jix pan Egipto in tri' nixeq'ueje' wi'. C'a anin na ninbin chawe ja tok xquixmelojpi chic. Queri' nbij chawe como ja Herodes arja' xajalal maja'n tumaj rcanoxic ja tac'al chi ncamsaj, ne' tre.
23253	MAT 2:15	Tri' c'a xeq'ueje' wi' chijutij, c'a tokori' xemelojpi chic ja tok cami ja Herodes. Ja queban, ma chaka ta queban, rumac chi tri' bantaj wi' cumplir ja rbin can ja kajaw Dios ja tz'ibtal can rmal ja profeta quewari': —Pan Egipto xintak wi' rsiq'uixic ja nc'ajol, ne'e.
23257	MAT 2:19	Ja c'a tok cami ja Herodes c'o jun ángel rxin ja kajaw Dios winakar chwach ja José pan achic' pan Egipto in quewa' xbij tre ri':
23262	MAT 3:1	Xerila' ja tiempo chi ja Juan Bautista arja' peti, ntajini nuya' rbixic ja rtzobal Dios chipan jun lugar kas talani c'o pa rcuenta Judea.
23264	MAT 3:3	Ja Juan jari' ja bitajnak can ojer chi npi na, quewa' bitajnak can tre rmal ja profeta Isaías ri': —C'o jun kulaj nc'axax chipan ja lugar ja kas talani, quewa' nbij ri': —Techomarsaj chi utz ja rubey ja kajaw Dios, jic teya'a'. Queri' ja tz'ibtal can tre ja Juan.
23270	MAT 3:9	In maxta quewa' tech'ob kaj pa tak ewanma ri': —Ajoj ok riy rumam can ja rAbraham rmalari' ok rtinamit Dios, maxta quixche'e. Queri' nbij chewe como ja Dios ni ma c'ayew ta tre nerwinakarsaj jule' riy rumam ja rAbraham trela' jule' abaj le'.
23271	MAT 3:10	In chakaja' ja camic ri' xa nakaj c'oto chi wi' ja juicio xin Dios cani' rbanic jun iquiaj chomin chic xajalal maja'n tichoy jule' che' tre. Ja c'a che' ja mta utz rwach nuya' jari' nchoyi nojelal in nporox pa k'ak'.
23276	MAT 3:15	In bix tre rmal ja Jesús: —Camic ni ninaban wi' bautizar como rjawaxic chi nkaban cumplir nojel ja najo'x chake rmal ja Dios chi nkaban, ne'xi ja Juan. C'ac'ari' ja Juan xuban ja bautismo.
23277	MAT 3:16	Ja Jesús tok chaka maril bantaj bautizar xelto pa ya' in chaka jalal tok jaktaji ja caj. C'ac'ari' xutz'at ja rEspíritu Santo xin Dios cani' jun ajsakaxic' kajto ruq'uin.
23278	MAT 3:17	In c'o jun kulaj penak chila' chicaj c'axaxi, quewa' xbij ri': —Jawa' wari' jawa' chak'laj Walc'wal, congana ninquicot trij, ne'e ja kulaj xin Dios.
23281	MAT 4:3	Ja c'a diablo ja takchinel arja' xekaj ruq'uin ja Jesús in quewa' xbij tre ri': —Ja wi katzij chi atat ja rat Ralc'wal Dios tabij c'a trewa' ja jule' abaj ri' chi noc way, ne' tre.
23282	MAT 4:4	Ja c'a Jesús xbij tre: —Tz'ibtal can chipan ja rtzobal Dios chi ja winak ma ruyon ta way nc'atzin chique tre ja quic'aslemal pro nojel ja rtzobal Dios jari' nc'atzin chique chakaja', ne'e.
23283	MAT 4:5	C'ac'ari' ja diablo xuc'amel chic ja Jesús, xebe chipan ja santilaj tinamit Jerusalén. Ja c'a tok xe'ekaji xjotba' parwi' ja nimlaj templo xin Dios
23284	MAT 4:6	in xbij tre: —Ja wi katzij chi atat ja rat Ralc'wal Dios taq'uiaka'el c'a awi' wawe' como ja chipan ja rtzobal Dios quewa' tz'ibtal can chawe ri': —Ja Dios nerutakto ángel chi naturquichajij, eje'e' netz'amo awxin utzc'a chi matasoc awakan chwach abaj. Queri' tz'ibtal can, ne'e ja diablo.
23285	MAT 4:7	Ja c'a Jesús xbij tre: —Pro tz'ibtal can chakaja' chi ma tac'ambajaj ta ja Dios ja rawajaw, queri' nbij, ne' tre.
23288	MAT 4:10	Ja c'a Jesús quewa' xbij tre ri': —Jat, catel chinwach Satanás como tz'ibtal can chipan ja rtzobal Dios chi xa ruyon ja Dios ja rawajaw catxuque' chwach, xa ruyon arja' taya'a' ruk'ij, queri' nbij, ne' tre.
23295	MAT 4:17	Ja c'a Jesús jari' k'ij xumajel rbixic ja rtzobal Dios chique ja winak in quewa' nbij chique ri': —Ja gobierno xin chila' chicaj xa nnakajinto rmalc'ari' tok nbij chewe, teq'uexa' ja rena'oj, teya'a' can ja ritzelal, ne' chique.
23301	MAT 4:23	Ja c'a Jesús arja' be nat nakaj chipan ja departamento Galilea, nertijoj ja winak pa tak jay xin molbal ri'il ja bar nquemol wi' qui' chi rc'axaxic ja rtzobal Dios, nuya' rbixic chique ja utzlaj tzij tre ja gobierno xin chila' chicaj in chakaja' ec'oli ja yawa'i' nertzursaj xa nak ta nti'on chique.
23303	MAT 4:25	In congana e q'uiy ja winak xetre'el trij cani' chique ja rec'o chipan ja departamento Galilea in chique ja rec'o chipan ja lugar rbina'an Decápolis in chique ja raj Jerusalén in ja rec'o chipan jule' chic tinamit ja c'o pa rcuenta Judea in chique chakaja' ja rec'o chajuparaj ja binelya' Jordán.
23308	MAT 5:5	Congana qui'il chique ja winak tok c'oli nquewil chipan ja quic'aslemal in eje'e' ni pa ruk'a' Dios wi' nquejach wi', congana qui'il chique como chique nyataj wi' jun herencia. Ja herencia ja nyataj chique jari' ja rwach'ulew.
23309	MAT 5:6	Congana qui'il chique ja winak ja congana nquiyarij nquetzuk ja canma tre ja rutzil xin Dios, congana qui'il chique como ja rutzil nquiyarij jari' xtinoj na pa tak canma.
23311	MAT 5:8	Congana qui'il chique ja winak ja ch'ajch'oj canma, congana qui'il chique como eje'e' nequitz'ata' na c'a rwach ari' ja Dios.
23312	MAT 5:9	Congana qui'il chique ja winak ja nechomin quixin winak, nquechup rwach síc' ch'a'oj, congana qui'il chique como eje'e' xque'otakixi chi e ralc'wal Dios.
23313	MAT 5:10	Congana qui'il chique ja winak ja nba̱n itzel chique rumac ja rutzil xin Dios nqueban, congana qui'il chique como quixin c'ari' ja gobierno xin chila' chicaj.
23320	MAT 5:17	Maxta tech'ob chwij chi anin inpenak chi nunyojo' ja ley xin Dios ja tz'ibtal can rmal ja Moisés nixtac'a ja ta chakaja' ja bin can je'e cumal ja profeta. Ma queri' ta, ma inpenak ta chi nunyojo', anin inpenak chi nunbana' cumplir.
23323	MAT 5:20	Anin nbij chewe, ja rewutzil wi xa junan ja cani' cutzil ja maestro ja netijon quixin ja winak tre ja ley xin Dios, wi xa junan ja cani' cutzil ja fariseo jari' ni maquixoc wi' chipan ja gobierno xin chila' chicaj, ni rjawaxic wi' chi nech'ucla'aj ja rewutzil.
23325	MAT 5:22	Pro ja ranin nbij chewe, wi c'o jun nuban ryewal tre jun rch'alal jari' nk'e̱t na tzij trij. In wi c'o jun nbij tre jun rch'alal: —Xat nacnic, k'eku'm awi', wi ne' tre jari' nc'amarel chiquewach ja nimak tak k'etol tak tzij chi nk'e̱t tzij trij. In wi c'o jun nbij tre: —Xat itzel winak, majun Dios awq'uin, wi ne' tre jari' ncaje' can jun nimlaj rpokonal chwach pa k'ak'.
23326	MAT 5:23	Rmalc'ari' nbij chewe, ja tok c'oli ja rofrenda nec'amto wi ech'obon chi neya' chwach altar in netzujuj chwach ja Dios pro wi nurkaj chewe chi c'o jun ewach'alal ebanon ofender
23336	MAT 5:33	In jun chic ec'waxan ja bitajnak can chique ja winak ojer chi: —Maxta ma katzij ta teban ja tok neban jurar pro jari' tebana' cumplir ja netzujuj tre ja kajaw Dios tok neban jurar. Queri' ja bitajnak can.
23337	MAT 5:34	Pro ja ranin nbij chewe, majutij teban jurar. Ma tenataj ta ja caj chi rbanic jurar como ja caj jari' ocnak rtz'ulibal ja Dios ja nimlaj Rey
23338	MAT 5:35	in nixtac'a nenataj ta rwach'ulew chakaja' chi rbanic jurar como ja rwach'ulew jari' ocnak rc'olbal rkan ja Dios in nixtac'a tinamit ta Jerusalén nenataj chakaja' como ja Jerusalén jari' ocnak ja rtinamit ja Dios ja nimlaj Rey
23348	MAT 5:45	Quirtari' neban utzc'a chi ixix nij ix k'alaj wi' chi ix ralc'wal Dios ja Tatixel ewxin ja c'o chila' chicaj, cani' nuban arja' nlasajto k'ij pa quewi' xa nak ta chi winakil chi e itzel tak winak chi e utzlaj tak winak in chakaja' nkajsaj jab pa quewi' canojelal chi nimanel rxin chi ma nimanel ta.
23350	MAT 5:47	In wi xa queyon ja rewach'alal ne'ek'ijla' ja queri' xc'a ix junan ari' cuq'uin ja winak ja xa nak ta chi winakil. Queri' nbij chewe como ja winak masqui ma cotak ta rwach ja Dios pro eje'e' nequik'ijla' ja cach'alal chakaja'.
23352	MAT 6:1	Ec'oli winak tok c'o je'e nqueban ja chi ya'bal ruk'ij ja Dios nqueban pro xa chiquewach winak nqueban wi' utzc'a chi nya̱' quek'ij cumal ja winak nquech'ob. Pro ja rixix tebana' cuenta, maxta teban queri', nowi queri' neban ni majun rtojbalil nyataj chewe rmal ja Tatixel ja c'o chila' chicaj.
23358	MAT 6:7	In jun chic, ja tok neban oración maxta teban ja cani' nqueban ja winak ja ma cotak ta rwach ja Dios. Queri' nbij chewe como eje'e' chaka ja' nquicamuluj rbixic jule' tzij ja mta rc'amonto, ja nquech'ob eje'e' chi rumac ari' ja maxco' chi jule' tzij nquibij chewi' tok nc'axaxi ja coración.
23360	MAT 6:9	Rmalc'ari' nbij chewe, ja tok neban oración quewa' nebij ri': —Katata' Dios ja ratc'o chila' chicaj, lok' ta xtina'i ja rabi' cumal ja winak.
23367	MAT 6:16	In jun chic, ja tok neban ayuno chi ryabexic ruk'ij ja Dios maxta teban ixix ja cani' nqueban ja winak ja xa caca' quipalaj como eje'e' ni quigana wi' nqueban nbisoni ja quipalaj, ni lawulo' nqueban tre utzc'a chi netz'ati cumal ja winak chi ayuno ja quimajon rbanic. Anin ni katzij wi' ja xtinbij chewe ri', ja tok nya̱' quek'ij cumal ja winak tok nqueban ja rayuno ni xa ruyon wari' ja rtojbalil nquech'ec trij, mchita nak chi ta.
23375	MAT 6:24	Jun winak xa nak ta chi winakil ni majun moda xqueq'ueje' ta ca'i' rpatrón, ja queri' jun nrajo' in jun xa itzel nutz'at owi jun nnimaj in jun matinimaj. In queri' c'a tre chakaja' mta moda xtiyuke' ta ec'u'x ruq'uin Dios in xtiyuke' chi ta ec'u'x ruq'uin ja meba'il xin rwach'ulew.
23376	MAT 6:25	Rmalc'ari' ja tok nbij chewe, maxta tek'isaj ewi' tre ja rec'aslemal: —¿Nak nkatij chi c'awa'? maxta quixche'e, in nixtac'a ja nc'atzin tre ja recuerpo chakaja': —¿Nak nkacoj chi c'awa'? maxta quixche'e. Ja Dios arja' nuya' nojelal ja nc'atzin tre ja rec'aslemal in tre ja recuerpo ¿la matuya' c'ari' chewe chakaja' ja netij in ja necoj?
23381	MAT 6:30	Ja cotz'i'j masqui xa ncami, masqui xa nchakiji chanim in nporox pa k'ak' pro ja Dios arja' nuya' rcoloril. Ja wi queri' nuban ¿la matuya' c'ari' chewe chakaja' ja retziak necoj? Xarwari' nbij chewe, ma kas ta yukul ec'u'x ruq'uin ja Dios.
23383	MAT 6:32	Queri' nbij chewe como ja winak ja ma cotak ta rwach ja Dios eje'e' ri' ja nebano queri'. Ja c'a chewe ixix, ja retata' Dios ja c'o chila' chicaj arja' bien rotak chi nc'atzin chewe nojel awa' wari'.
23384	MAT 6:33	Pro ja kas rjawaxic chi neban nabey, ja gobierno xin Dios ni ta ja wari' nech'ob in ja rutzil xin Dios chakaja'. Ja wi queri' neban nojel awa' ja nc'atzin chewe nyataj chewe.
23386	MAT 7:1	Maxta quixoc ix cani' k'etol tak tzij chiquij ja winak utzc'a chi ja Dios matuk'et tzij chewij ixix chakaja'.
23387	MAT 7:2	Queri' nbij chewe como ja necoj chiquij ja winak chi nek'etbej tzij chiquij jari' noc chewij ixix chakaja'. Cani' neban chique ja winak queri' nuban ja Dios chewe ixix chakaja'.
23391	MAT 7:6	Ja xin Dios maxta teya' chiquewach winak ja xa e cani' tz'i'. Ja rtzobal Dios cani' jule' abaj ja congana nimak rjil maxta teya' chiquewach winak ja xa e cani' ak, matzij xa tiqueban tre ni mta, ja queri' cani' nquepak' chi cakan, matzij nebe chewij cani' nqueban tz'i' natqueti'.
23392	MAT 7:7	Tec'utuj tre ja Dios ja nc'atzin chewe in arja' nuya' chewe, tecanoj ja newajo' in newil, tec'onc'o'oc ja chi'jay in nja̱k chewach.
23397	MAT 7:12	Queri' c'a rbanic, xa nak ta neyarij chique winak chi nqueban chewe queri' c'a tebana' ixix chique chakaja' como queri' nuc'ut chikawach ja rtzobal Dios ja tz'ibtal can chipan ja ley in cumal ja profeta.
23407	MAT 7:22	Ja c'a tok xterila' ja nimlaj k'ij xin juicio e q'uiy ja winak quewa' xtiquibij chwe ri': —Kajaw, Kajaw ¿la ma pan abi' ta c'a kaya' rbixic ja rtzobal Dios, la ma pan abi' ta c'a xekawasajel demonio pa tak canma ja winak in la ma pan abi' ta c'a chakaja' kaban nimak tak milagro? xqueche' na chwe.
23414	MAT 7:29	Queri' queban ja winak como ja tijonem nuya' chique congana nerusil, bien k'alaj chi ruq'uin Dios penak wi' ja nbij, ma junan ta ruq'uin ja tijonem ja nqueya' ja maestro ja netijon quixin ja winak tre ja ley xin Dios ja tz'ibtal can rmal ja Moisés.
23418	MAT 8:4	In xbij chic tre: —Majun bar ta tri' nabij wi' ja xinban chawe. Xar ja naban, jat, jac'utu' awi' chwach ja sacerdote in jaya'a' ja rofrenda ja cani' rbin can ja Moisés chipan ja ley xin Dios chi naban. Ja c'a rofrenda naya' jari' noc testimonio chiquewach ja sacerdote chi naban cumplir ja rbin can ja Moisés, ne' tre.
23433	MAT 8:19	C'o c'a jun achi arja' jun chique ja maestro ja netijon quixin ja winak tre ja ley xin Dios, xekaj ruq'uin ja Jesús in quewa' xbij tre ri': —Maestro, anin can ninbe chawij xa bar ta tri' natbe wi', ne' tre.
23436	MAT 8:22	In bix tre rmal ja Jesús: —Jo' cattre' chwij, ja c'a re camnaki' chwach Dios eje'e' na quemuku quixin ja necam je'e chique, ne'xi.
23443	MAT 8:29	Chaka jalal tok quemaj rakic quechi' trij ja Jesús: —Atat ja rat Ralc'wal Dios ¿nak nawajo' chake? ¿La maxta atpenak chi nokarya'a' chipan ja nimlaj rpokonal? pro maja'n wa'an turila' tiempo rxin, xeche' tre ja Jesús.
23451	MAT 9:3	Ec'o c'a jule' maestro ja netijon quixin ja winak tre ja ley xin Dios, ja tok chaka maril quic'axaj ja xbij ja Jesús quewa' quibij pa tak canma ri': —Ja xbij ja rachi le' jala' xa ofensa rc'amonto tre ja Dios, xeche'e.
23456	MAT 9:8	Ja c'a winak eje'e' congana c'asc'o'i quetz'at ja xuban ja Jesús in quemaj rya'ic ruk'ij ja Dios rmal. Como ja Dios arja' pa ruk'a' jun winak rya'on wi' jawa' nimlaj poder ja quetz'at ri' chewi' tok queya' ruk'ij.
23461	MAT 9:13	Jix, mejor ja neban, tetijoj ewi' trewa' ja jun rtzobal Dios ja xtinbij chewe ri': —Ja kas nwajo' chewe chi neban, tepokonaj quewach ja winak, jari' más chi na nc'atzini chwach ja netzujuj jule' sacrificio chinwach, queri' nbij ja Dios. Jawa' tzij xinbij chewe como anin inpenak chi ne'uncanoj ja raj'il ajmaqui' utzc'a chi nqueya' can ja quil quemac, ma eje'e' ta ja ch'ajch'oji' chic ja ne'uncanoj. Queri' xbij ja Jesús chique.
23475	MAT 9:27	Ja Jesús be chic, rmajon binem. Ec'o c'a ca'i' moya' etran trij, eje'e' quemaj rakic quechi' trij ja Jesús: —Atat ja rat Ralc'wal can ja rojer rey David, tapokonaj jutz'it kawach, xeche' tre.
23498	MAT 10:12	Ja tok nixoc chipan ja jay quewa' nebij ri': —Ja quicotemal xin Dios tiq'ueje' pan ewochoch, quixche' chique.
23499	MAT 10:13	Ja winak wi yatal chiquij chi nixq'ueje' cuq'uin xtiq'ueje' ta cuq'uin ja quicotemal xin Dios ja rec'amonel chique. Nowi ma yatal ta chiquij chi nixq'ueje' cuq'uin matiq'ueje' c'ari' chakaja' ja quicotemal xin Dios cuq'uin.
23506	MAT 10:20	Queri' nbij chewe como ma ixix ta nixtzijoni tri' pro ja rEspíritu Santo arja' nyo' chewe nak ja xtebij chique, jari' Espíritu rxin ja Dios ja Tatixel ewxin.
23508	MAT 10:22	Ja c'a rixix xa itzel nixtz'at na cumal canojel ja winak pro mwal anin ja tok xtiban queri' chewe. Pro canojel ja xtiquecoch' quewach chipan ja rpokonal in ni matiqueya' can wi' ja yukulbal quec'u'x wq'uin eje'e' ri' nquewil na ja totajem xin Dios.
23515	MAT 10:29	Ja tak tz'iquin ja tok nec'ayixi xa jun ti centavo neya̱' wi' ja re ca'i'. Pro masqui xa e tak barata pro nixtac'a c'o ta jun chique ja chaka ta ncami, ni maquecam wi' ja maquita rvoluntad Dios chi necami in jari' Dios arja' Tatixel ewxin.
23516	MAT 10:30	In ja c'a chewe ixix mta moda xquixrmestaj ta ja Dios, ja rsamal ewí' rajlan chijujunal.
23527	MAT 10:41	Ja winak ja c'o jun profeta xin Dios nekaj cuq'uin, wi nquec'ul in wi rumac chi profeta xin Dios chewi' tok nquec'ul, jari' nyataj na chique jun rtojbalil ja cani' nyataj chique ja profeta. In chakaja' ja winak ja c'o jun utzlaj winak nekaj cuq'uin, wi nquec'ul in wi rumac chi utzlaj winak chewi' tok nquec'ul, jari' nyataj na chique jun rtojbalil ja cani' nyataj chique ja utzlaj tak winak.
23529	MAT 11:1	Ja c'a tok xuq'uis rbixic chique ja cablajuj discípulo nak ja xtequibana' arja' xelel chipan ja lugar, be chipan ja quitinamit je'e, ne'ertijoj ja winak in nerya'a' rbixic chique ja rtzobal Dios.
23533	MAT 11:5	Ja moya' neca'y chic. Ja maquecowini nebini nebin chic. Ja rec'o itzel tak ch'a'c chiquij xetzuri. Ja tacona' nquic'axaj chi tzij. Ja camnaki' xec'astaji. Ja meba'i' majtajnak rbixic chique ja utzlaj tzij xin totajem ja rtakonto ja Dios.
23537	MAT 11:9	¿Nak c'a tre tok xixbe ruq'uin chi rtz'atic, la rmal ja Juan chi arja' jun profeta xin Dios? Jari' ni katzij wi' chi profeta pro ma ruyon ta ja chaka ta profeta ocnak wi'.
23538	MAT 11:10	Queri' nbij chewe como ja Juan arja' chomarsani ja bey rxin ja Cristo ja cani' tz'ibtal can chipan ja rtzobal Dios quewari': —Anin ntakel ja ntajko'm chi nnabeyaj chawach utzc'a chi arja' nerchomarsaj ja rabey. Queri' bitajnak can rmal ja Dios tre ja Cristo.
23541	MAT 11:13	Ja gobierno xin chila' chicaj bitajnakto cumal canojel ja rojer tak profeta chi npi na in queri' bitajnakto chakaja' chipan ja ley xin Dios ja tz'ibtal can rmal ja Moisés pro ja tok peti ja Juan tri' c'a bantaj wi' cumplir ja bitajnakto.
23547	MAT 11:19	In xinpi chic anin ja rin Alc'walaxel ja xinoc alaxic cuq'uin ja winak, xinwa' cuq'uin ja winak in c'oli vino xintij in rmalari' bix chwe cumal ja winak chi xa in mun in xa in tijol vino in xa e wamigo ja molol tak impuesto e cachbil ja jule' chic ajmaqui'. Pro ja c'a ralc'wal Dios eje'e' bien ch'obtajnak cumal chi ja Juan Bautista rna'oj Dios ja nucoj in queri' chwe anin rna'oj Dios ncoj chakaja'. Queri' xbij chique ja winak.
23555	MAT 11:27	In xbij chic chique: —Ni majun nak ta ja maquita jachon pa nuk'a' rmal ja Nata'. Ni majun nak ta otakyon ja kas mero rna'oj ja Ralc'walaxel pro ja rotakyon xa ruyon ja Dios ja Tatixel. In chakaja' ni majun nak ta otakyon ja kas mero rna'oj ja Tatixel pro ja rotakyon xa nuyon anin ja rin Alc'walaxel, in ja rencha'on chi nk'alasaj chiquewach, eje'e' cotak chakaja'.
23561	MAT 12:3	Bix chique rmal ja Jesús: —¿La ma esiq'uin ta la'an chipan ja rtzobal Dios ja xuban ja rojer rey David ja tok xuban jutij arja' majtaj rmal rk'ak'anil rupan in ja re rachbil chakaja'?
23562	MAT 12:4	Ja c'a xuban, xoc chipan ja rochoch Dios in xutij ja caxlanway ja parti'in chwach ja Dios. Queri' xuban masqui jari' caxlanway tz'ibtal chipan ja ley xin Dios chi xa queyon sacerdote ja netijowi.
23563	MAT 12:5	In ¿la ma esiq'uin ta c'a chakaja' ja nbij ja ley chique ja sacerdote tre ja samaj nqueban chipan ja nimlaj templo xin Dios chi eje'e' rjawaxic nesamaji pa tak xula'nbal k'ij, maquexula'ni? Pro xula'nbal k'ij c'a in nesamaji pro ma xajan ta.
23564	MAT 12:6	Ja c'a ranin nbij chewe chi anin más chi na nim nuk'ij chwach ja nimlaj templo xin Dios.
23565	MAT 12:7	C'o jun tzij rbin can ja Dios quewari': —Ja kas nwajo' chewe chi neban, tepokonaj quewach ja winak, jari' más chi na nc'atzini chwach ja netzujuj jule' sacrificio chinwach, ne'e. Ja wixta ch'obtajnak emwal ja nbij ja tzij ri' maquita xebij ari' chi xajan ja queban ja ndiscípulo tok ma xajan ta.
23575	MAT 12:17	Jawa' ja xuban ri' utzc'a chi tri' bantaj wi' cumplir ja bitajnak can ojer rmal ja Dios in xoqui ja profeta Isaías chi rbixic quewari':
23576	MAT 12:18	—Tetz'ata' mpe' ja rajsamajel wxin ja ncha'on ri', arja' congana nwajo', janila nquicot wanma trij. Anin xtinya' tre ja rEspíritu Santo wxin in arja' xtuc'ut ja bey xin Dios chiquewach ja winak ja ma e aj Israel ta.
23578	MAT 12:20	Ja winak ja congana lawulo' quibanon in capujnak quec'u'x rmal, arja' maqueruyoj más, neruyic in neruto'. Niquirwari' xtuban in rmal arja' tok xtoqui ja rbey Dios pro chijutij xtoqui in nij arja' wi' ja nch'ocmaji.
23579	MAT 12:21	Arja' nekaj na rbixic cuq'uin ja winak ja ma e aj Israel ta in eje'e' nyuke' na quec'u'x ruq'uin, ne'e ja Dios.
23581	MAT 12:23	Ja c'a winak kas c'asc'o'i quetz'at pro ni canojel in quewa' quibij ri': —¿La maxta jala' ja Cristo ja Ralc'wal can ja rojer rey David? xeche'e.
23586	MAT 12:28	Ja ranin poder rxin ja rEspíritu Santo xin Dios ncoj ja tok nenlasaj ja demonio in wi queri' nban tibij c'a tzij ari' chi ja gobierno xin Dios kajnakto chic checojol.
23589	MAT 12:31	Rmalc'ari' tok anin nbij chewe, ja winak masqui nqueban ja il mac xa nak ta chi il maquil in chakaja' masqui nquibij jule' tzij tre ja Dios ja xa ofensa rc'amonto tre jari' c'o cuytajic trij. Pro ja wi nquibij jule' tzij tre ja rEspíritu Santo in wi: —Xa itzel ja nuban, wi neche' tre, jari' mta cuytajic trij.
23594	MAT 12:36	Ja c'a ranin nbij chewe, ja tok xterila' ja nimlaj k'ij xin juicio nojel ja tzij ja quibij ja winak ja chaka quigana quibij nequijacha' na cuenta chwach ja Dios rmal.
23595	MAT 12:37	Queri' nbij chewe como ja tzij xebij wawe' chwach'ulew jari' tzij noc na chewij chakaja' chi nk'etbex tzij chewij nak xtiban chewe rmal ja Dios, wi xquixrwasajel libre owi xquixrutakel chipan ja rpokonal. Queri' xbij ja Jesús.
23596	MAT 12:38	Ec'o c'a jule' maestro ja netijon quixin ja winak tre ja ley xin Dios ja tz'ibtal can rmal ja Moisés e cachbil jule' fariseo, eje'e' quibij tre ja Jesús: —Maestro, ja nkajo' ajoj chawe camic tabana' jun milagro chikawach utzc'a chi natkanimaj, xeche' tre.
23597	MAT 12:39	Pro bix chique rmal ja Jesús: —Ja winak ja nec'utun chwe chi nban jun milagro utzc'a chi ninquinimaj eje'e' xa e itzel tak winak, xa quiya'on can ja Dios. Pro ja milagro ja nquic'utuj jari' ni matinban wi' chiquewach xarwari' c'o jun ja milagro nbantaj na chiquewach, jun milagro ja cani' xuban ja rojer profeta Jonás.
23599	MAT 12:41	Ja tok xterila' ja nimlaj k'ij xin juicio ja rachi'i' ja rec'o chipan ja tinamit Nínive ojer eje'e' xqueyictaji ix cachbil ja rix tinamit Israel in eje'e' ne'oc e k'etol tak tzij chewij. Queri' nbij chewe como ja raj Nínive eje'e' tok quic'axaj ja rtzobal Dios ja bix chique rmal ja Jonás ojer q'uextaji ja quina'oj in queya' can ja ritzelal. In ja camic nbij chewe, anin más chi na nim nuk'ij chwach ja Jonás.
23600	MAT 12:42	Ja tok xterila' ja nimlaj k'ij xin juicio ja rixok ja reina rxin ja nación ja c'o pa sur arja' xtiyictaji ix rachbil ja rix tinamit Israel in arja' noc k'etol tzij chewij. Queri' nbij chewe como jari' ixok arja' c'a c'a nat pi wi' chi rc'axaxic ja rna'oj Dios ja yatajnak tre ja rojer rey Salomón. In ja camic nbij chewe, anin más chi na nim nuk'ij chwach ja Salomón.