23233	MAT 1:20	C'alal hech snopoj ti yo'nton ti Josee, ivachaj. Ti svaich laj sq'uel xch'ul abat ti Cajvaltic Diose. Hech i'albat yu'un ti ch'ul abate: ―José, yelnich'onot David, mu xaxi'. Ic'o ti Maríae. Mu snich'onuc vinic ti slicoje. Ja' slicoj yol yu'un ti Ch'ul Espíritue.
23234	MAT 1:21	Querem chac'. Jesús chavac'be sbi yu'un ti sventa ti Jesuse chcol yu'un smulic scotol ti much'utic t'ujbilic yu'un ti Diose ―xchi ti xch'ul abat ti Diose.
23240	MAT 2:2	Hech c'ot sjaq'uic: ―¿Bu oy ti ajvalil avu'unic ti anem xae, ho'oxuc ti judiooxuque? Ti jna'tutic ti i'an xae yu'un laj quilbetutic ti sc'anale ti bu nacaluntutique te ti sloq'ueb c'ac'al. Hech yu'un tal jquejan jbatutic ti stojol ―xchiic ti p'ijil viniquetique.
23243	MAT 2:5	Hech itac'avic: ―Ch-an ti Belén li' ti estado Judea. Yu'un hech ts'ibabil yu'un ti j'alc'op yu'un ti Diose ti vo'one:
23244	MAT 2:6	Manchuc mi biq'uit no'ox jteclum ti Belene te ti estado Judea, ja' pasbil ti muc' ti much'utic te nacajtique yu'un te chloc' tal jun ajvalil, ja' ti chaspasoxuc ti mantal, ho'oxuc ti yelnich'onoxuc ti Israele. Ho'oxuc t'ujbiloxuc cu'un, xchi ti Diose, xchi ti j'alc'ope ―xchiic ti much'utic chixchanubtasucutic ti smantal ti Diose ti scuyoj sbaique.
23246	MAT 2:8	Laj stac batel ti Belén. Hech laj yalbe batel: ―Batanic ti Belén. Ba sa'ic ti olole. C'alal mi laj ataique, xtal avalbun yu'un chba jquejan jba ti stojol uc ―xchi ti Herodese. Ti hech laj yale, yac'o yal.
23250	MAT 2:12	Yu'un mu laj sna'ic mi chlo'laat yu'un ti Herodese, hech yu'un hech i'albatic ti svaichic yu'un ti Diose: ―Mu me xasutic xa batel yo' bu ti Herodese ―x'utatic. Hech yu'un c'alal isutic batel ti slumal, yan be laj stamic batel.
23251	MAT 2:13	C'alal batem xa ti p'ijil viniquetique, ivachaj ti Josee. Ivinaj ti svaich xch'ul abat ti Cajvaltic Diose. Hech i'albat: ―Lican, ic'o batel ti olole xchi'uc ti sme'e. Batanic ti anil ti slumal Egipto. Teanic te ti Egipto. Ja'to mi chacalbote, ja'to chasutic talel. Yu'un tsa' ti olole ti Herodese yu'un tsc'an tsmil ―xchi ti xch'ul abat ti Cajvaltic Diose.
23253	MAT 2:15	Te ihalejic ja'to icham ti Herodese. Hech ic'ot ti pasel yu'un tsts'aqui ti c'usi laj yal ti j'alc'op yu'un ti Cajvaltic Diose ti vo'one: “Ti slumal Egipto chquic' loq'uel ti Jnich'one”, xchi ti Diose, xchi ti j'alc'ope.
23258	MAT 2:20	Hech i'albat: ―Batan, ic'o batel ti olole xchi'uc ti sme'e. Sutanic batel ti alumal ti yo' bu nacajtic ti achi'iltaque, ho'oxuc ti yelnich'onoxuc ti Israele. Icham xa ti much'u tsc'an tsmil ti olole ―xchi ti xch'ul abat ti Cajvaltique.
23261	MAT 2:23	Te c'ot nacluc ti jteclum, Nazaret sbi. Hech its'aqui ti sc'op ti Diose hech chaj c'u che'el laj yal ti j'alc'opetic yu'un ti Diose ti vo'one: “Ja' liquem tal ti Nazaret, xchiic ti crixchanoetique. Ja' sc'opilal ti Cajvaltique”, xchiic ti j'alc'opetique.
23263	MAT 3:2	Hech laj yal ti Juane: ―Suteso me avo'ntonic yu'un amulic, yu'un po'ot xa chtal sventaimbucutic co'ntontic ti Diose ―xchi.
23264	MAT 3:3	Ti Juane ja' albil sc'opilal yu'un ti Isaíase, ja' ti j'alc'op yu'un ti Diose ti vo'one. Hech laj yal ti Isaíase: Chlic jun jchi'iltic, tsots chc'opoj ti xocol balumil. Hech chal: “Chtal xa ti Cajvaltique, hech yu'un comesic ti c'usi chasbolibtasoxuque”, chlic yut ti xchi'iltaque, xchi ti Isaíase.
23268	MAT 3:7	Laj yil ti Juane ti ep chtal uc ti fariseoetique xchi'uc ti saduceoetique, ja' ti jchi'iltique. (Ti fariseoetique ja' tsots sc'opilal c'otem yu'unic tscuyic ti smantal ti Diose. Ja'uc ti saduceoetique ja' chch'unic ti mu'yuc much'u chcha'cuxie.) Italic yu'un tsc'an chich'ic ho' uc. Hech yu'un hech i'albatic yu'un ti Juane: ―Ti ho'oxuque hech chaj c'u che'el ti orachone mi chtal c'oc' cha'i, chjatav. Hech un ja' no'ox hech ti ho'oxuque, ¿mi yu'un chava'yic ti ta ono'ox xavich'ic vocol yu'un ti Diose yu'un ti natalic ti anil yu'un tal ac'anic ich'ho' ti jtojol ti ho'oxuque?
23270	MAT 3:9	Mu me hechuc chanop ti avo'ntonic: “Ja' jtatamoltic ti Abrahame, hech yu'un chijcolucutic”, mu me xachiic. Melel ti c'usi chacalbee, ti Diose xu' tsc'atajes ti yelnich'on Abraham avi ton li'to.
23272	MAT 3:11	’Ho'oni ja' no'ox cabtel chcac'be yich' ho' ti much'u sutemic xa yo'ntonic yu'un smulic. Ti much'u patil chtale ja' tsots yabtel yich'oj. Ho'oni mu tsotsuc cabtel quich'oj. Ma mi sjitumbeluc yaq'uil sempat, mu'yuc c'usi xu' ti jcolta mi jutuc. Ja' chayac'boxuc avich'ic ti Ch'ul Espíritue xchi'uc c'oc' yu'un hech chloc' scotol ti sbolil avo'ntonique.
23273	MAT 3:12	Jun to stsacoj ti sc'ob ti sjorquetae yu'un chic'a strigo. C'alal chlaj yo'nton laj yic'a strigo, tsmes ti yelae. Tstsob ochel ti sna ti strigoe. Ti spaxaq'uil trigoe chchic' ti c'oc' ti bu mu stac' tup'ele ―xchi ti Juane.
23275	MAT 3:14	Vocol chch'un ti Juane. Hech laj yalbe: ―Ho'oti, ho'ot chavac'bun quich' ho' ho'oni. Ho'oti mu yu'unuc natal yu'un chacac'bot avich' ho' ―xchi ti Juane.
23276	MAT 3:15	Hech itac'av ti Jesuse: ―Ac'bun quich' ho' yu'un ja' lec ti jpastic scotol ti c'usi tsc'an ti Diose ―xchi ti Jesuse. Hech yu'un laj xch'un ti Juane. Laj yac'be yich' ho' ti Jesuse.
23278	MAT 3:17	Ti Diose ic'opoj te ti vinajel. Hech laj yal: ―Ja' Jnich'on li'to, ja' ti lum c'ux ti co'ntone. Nichim no'ox co'nton yu'un ―xchi xc'opoj te ti vinajel.
23281	MAT 4:3	Ti totil pucuje, ja' ti mero jlo'lavaneje, lic sc'opon ti Jesuse. Hech laj yalbe: ―Mi ho'ot snich'onot ti Diose, paso mantal ac'o pasuc ti vaj avi ton li'to, hech chata ave'el ―xut.
23282	MAT 4:4	Hech itac'av ti Jesuse: ―Hech ts'ibabil: “Ma'uc no'ox ti vaj chijcuxi. Ja' chijcuxi ti sventa ti sc'op Dios uque”, ti xchie. Hech ts'ibabil ti sun ―xchi ti Jesuse.
23284	MAT 4:6	Hech laj yalbe: ―Mi ho'ot snich'onot ti Diose, teno aba yalel li'i. Yu'un hech ts'ibabil: Chastacbot talel xch'ul abat yu'un chaxchabiot. Chastsacot ti sc'ob ti xch'ul abate chayic' batel yu'un hech mu xyaj avacan ti ton, xchi ts'ibabil ―x'utat ti Jesuse.
23285	MAT 4:7	Hech itac'av ti Jesuse: ―Mi ti jten jba yalel li'i, ti jpasbe proval yo'nton ti Diose yu'un ti jq'uel mi chiscoltaun. Hech ts'ibabil ti sc'op ti Diose: “Mu me xapasbe proval yo'nton ti Cajvaltic Diose, ja' ti Dios cu'untique”, xchi ts'ibabil ―x'utat ti totil pucuje yu'un ti Jesuse.
23287	MAT 4:9	Ti totil pucuje hech laj yalbe ti Jesuse: ―Mi chaquejan aba ti jtojol, mi chapasun ti muq'ue, ja' avu'un scotol ti avac'oj aba chaq'uel avi li'to ―x'utat ti Jesuse yu'un ti totil pucuje. Yu'un mi chch'un ti Jesuse, jun chc'otic xchi'uc o.
23288	MAT 4:10	Hech itac'av ti Jesuse: ―Batan, Satanás, mu stac' ti jch'un amantal. Yu'un hech ts'ibabil: “Ja' chapasic ti muc' stuc ti Cajvaltic Diose, ja' ti Dios cu'untique. Ja' chach'umbeic smantal stuc”, ti xchie. Hech ts'ibabil ―xchi ti Jesuse.
23295	MAT 4:17	Ja' hech yorail ti lic xchol ti sc'op ti Diose ti Jesuse. Hech laj yalbe ti jchi'iltique: ―Suteso me avo'ntonic yu'un amulic yu'un ista xa yorail ti chasventaimboxuc avo'ntonic ti Diose ―xchi.
23297	MAT 4:19	Ti Jesuse hech laj yalbe: ―La' chi'inun batel. Ti jel avabtelic. Chba asa'bucun tal crixchanoetic ―x'utatic yu'un ti Jesuse.
23306	MAT 5:3	―Chich'ic bendición ti much'utic tsna'ic ti mu'yuc yutsil ti yo'ntonique. Ja' chventaimbat yo'ntonic yu'un ti Diose.
23307	MAT 5:4	’Chich'ic bendición ti much'utic ch-oq'uic yu'un ti oy smulique. Ja' chmuc'ubtasbatic yo'ntonic yu'un ti Diose.
23308	MAT 5:5	’Chich'ic bendición ti much'utic mu sna' stoy sbaique. Ja' ch-ac'bat slumalinic ti ach' balumile.
23309	MAT 5:6	’Chich'ic bendición ti much'utic toyol yo'ntonic tsc'an ti toj yo'ntonique. Ja' ch-ac'batic yu'un ti Diose.
23310	MAT 5:7	’Chich'ic bendición ti much'utic chc'uxubinic yantique. Ja' chc'uxubinatic uc yu'un ti Diose.
23311	MAT 5:8	’Chich'ic bendición ti much'utic mu sc'an spas ti c'usi chopole. Ja' chba sq'uelbeic sat ti Diose.
23312	MAT 5:9	’Chich'ic bendición ti much'utic tspajesic pleitojele. Ja' col jnich'on, xchi sc'opilalic yu'un ti Diose.
23313	MAT 5:10	’Chich'ic bendición ti much'utic chich'ic ilbajinel yu'un ti toj ti c'usi tspasique. Ja' chventaimbat yo'ntonic yu'un ti Diose.
23314	MAT 5:11	’Jun no'ox yutsil chc'ot ti aventaic mi ho'on ti jventa chayutoxuc ti crixchanoetique, chayilbajinoxuc, chasnopboxuc amulic.
23316	MAT 5:13	’Ti ho'oxuque hech chaj c'u che'el ats'am c'otemoxuc yu'un ho'oxuc ti aventaic ti chlecub ti crixchanoetique. Yu'un ti mi oy yutsil avo'ntonique hech yu'un chatunic li' ti balumile. Ti mi mu'yuc yutsil avo'ntonique, mu'yuc atuic li' ti balumile hech chaj c'u che'el ti mi mu xa chi'uc ti ats'ame, ja' chtenat loq'uel. Te chtec'at yu'un crixchanoetic.
23317	MAT 5:14	’Ti ho'oxuque hech chaj c'u che'el luz c'otemoxuc. Ti ho'oxuque ja' aventaic chavaq'uic ti q'uelel ti oy yutsil avo'ntonique hech chaj c'u che'el ti muc'ta jteclum ti te oy ti ba vitse. Ja' mu stac' naq'uel. Ja' chq'uelilanat scotol ora. Ja' hechoxuc ti ho'oxuque.
23320	MAT 5:17	’Mu me xacuyic ti nital yu'un ti jch'aybe ti smantal ti Diose ti laj yal ti Moisese xchi'uc ti c'utic laj yal ti yan j'alc'opetic yu'un ti Diose. Mu yu'unuc tal jch'aybe smantal, tal jts'acubtasbe.
23324	MAT 5:21	’Ava'yojic xa ti hech albil comel ti antiguoetic ti vo'onee: “Mu me xamilvanic. Ti much'u chmilvane ja' chmilat uc”, x'utatic.
23326	MAT 5:23	’Ja' tsots sc'opilal ti oy yutsil avo'ntonic ti stojol ti avermanoe. Hech yu'un mi oy avich'oj talel smoton Dios ti chavac'be yo' bu tscajambeic ti smoton ti Diose, mi te chana' ti oy amul ti stojol ti avermanoe, te chavac' comel bu nopol tscajambeic smoton ti Diose ti smoton Dios ti avich'oj tale. Jbael chba bic'tajan ti stojol ti avermanoe. Patil chtal avac'be smoton ti Diose.
23328	MAT 5:25	’Mi oy ataoj amul ti stojol avermano, ba lequilc'opono ti ora. Mo'oje, quechel to amul ti stojol ti Diose.
23330	MAT 5:27	’Ava'yojic xa ti hech albil comel ti antiguoetic ti vo'onee: “Mu me xamulivajic”, x'utatic.
23332	MAT 5:29	’Hech yu'un mi chasbolibtasot ti c'u che'el chaq'uele, mu lecuc. Hech yu'un ja' tsc'an ti mu'yuc c'usi chaq'uel hech chaj c'u che'el ti much'u mu xc'ot sate. Hech cha'och ti utsilal. Ja' vocol mi chabatic ti c'atimbac yu'un ti mu xapajes abaique.
23334	MAT 5:31	’Hech albil comel uc ti antiguoetic ti vo'onee: “Scotol ti much'u tsutes ti yajnile, ac'o sp'ejan ti hun ac'o yac'be ti yajnile ti c'usi sventailuc ti tsutese”, x'utatic.
23336	MAT 5:33	’Ava'yojic xa uc ti hech albil comel ti antiguoetic ti vo'onee: “Mu me hoviluc chaval ti stojol ti Cajvaltic Diose. Ac'o c'otuc ti pasel avu'un ti c'usi laj aval ti stojole”, x'utatic.
23341	MAT 5:38	’Ava'yojic xa uc ti hech albil comel ti antiguoetic ti vo'onee: “Mi chatup'be jp'ej sat yan, ja' chatup'bat jp'ej asat uc. Mi chapejbe jp'ej ye yan, ja' chapejbat jp'ej ave uc”, x'utatic.
23346	MAT 5:43	’Ava'yojic xa uc ti hech albil comel ti antiguoetic ti vo'onee: “C'uxubino avecino, ilintao avajcontra”, x'utatic.
23352	MAT 6:1	’P'ijanic me, ti c'alal chana'ic ti Diose ti chvinaj ti chapasic ti muq'ue, mu me ja'uc chapasic yu'un chac'an ti lec chayiloxuc ti crixchanoetique. Mi hech chapasique mu xayac'boxuc amotonic ti Jtotique ti te oy ti vinajele.
23356	MAT 6:5	’Ti c'alal chac'oponic ti Diose mu me hechuc chapasic hech chaj c'u che'el tspasic ti jlo'lavanejetique. Va'ajtic ti temploetic xchi'uc ti esquinaetic lec cha'yic chac' sbaic ti q'uelel ti stojol ti crixchanoetique ti tsc'oponic ti Diose. Melel ti c'usi chacalbeique, mu'yuc stu chil ti Diose ti hech tspasique.
23358	MAT 6:7	’Ti c'alal chac'oponic ti Diose, mu me co'oluc chac'opon hech chaj c'u che'el tsc'opon ti yajsantoic ti much'utic mu xojtiquinic ti Diose. Co'ol no'ox chalilambe ti jujun vuelta tsc'opone yu'un tscuyic ti hech ch-a'ibat sc'opique.
23365	MAT 6:14	’Yu'un mi chapasilambeic perdón much'u oy smul avu'unic, hech chaspasilamboxuc perdón yu'un amulic uc ti Jtotique ti te oy ti vinajele.
23367	MAT 6:16	’Ti c'alal chavipan abaic, mu me hechuc chapasic hech chaj c'u che'el tspasic ti jlo'lavanejetique ti tsbon satique yu'un hech chaq'uic ti q'uelel ti chich'ic mul yu'un ti smulique tscuyique. Melel ti c'usi chacalbeique, mu'yuc stu chil ti Diose ti hech tspasique yu'un mu hechuc ti yut yo'ntonic.
23370	MAT 6:19	’Mu me xatsobic ac'ulejalic li' ti balumile yo' bu tsep chon, yo' bu stsaqui ti cux, yo' bu tsjam na j'eleq'uetic yu'un ch-elc'ajic.
23373	MAT 6:22	’Hech chaj c'u che'el lámpara chac' squeval yu'un chtun yu'un yan, ja' no'ox hech ti jsatique ja' chtun yu'un ti jq'ueltic much'u chich' vocol yu'un hech ti jq'uelambetic ti c'utic oy cu'untique. Yu'un mi ti jq'uelambetic ti c'utic oy cu'untique, lec co'ntontic, lec jvinquileltic, lec oyucutic.
23375	MAT 6:24	’Mu xtun mi oy cha'vo' avajval. Ti june chavilinta. Ti yane ja' chac'uxubin. Jun no'ox avo'nton ti stojol ti june, mu xtun chavil ti yane. Mu xu' chatun yu'un ti Diose mi ja' chavajvalin ti ataq'uine.
23376	MAT 6:25	’Hech yu'un chacalbeic, mu me xlo'laj avo'ntonic yu'un ti c'u che'el chacuxiic li' ti balumile, yu'un ti c'usi chave'ic, c'usi chavuch'ic. Mu me xlo'laj avo'ntonic yu'un ti c'u che'el chata ac'u'ic. Ja' ti Diose laj yac'boxuc abec'talic, acuxlejalic. Hech yu'un chayac'boxuc uc ac'u'ic ave'elic.
23379	MAT 6:28	’Mu me xlo'laj avo'ntonic yu'un ac'u'ic. Q'uelo avil ti nichimetic ti yaxaltique c'u che'el chch'iic. Mu x'abtejic, mu xjalovajic.
23382	MAT 6:31	Hech yu'un mu me xlo'laj avo'ntonic. “¿C'u che'el chijve'ucutic? ¿C'usi chcuch'tic? ¿Bu ti jtatic jc'u'tic?” mu me xachiic.
23386	MAT 7:1	’Mu me xasa'beic smul yan hech mu xc'ot yich'bot ac'opic.
23389	MAT 7:4	Hech yu'un chavalbe ti avermanoe: “Mu me xapas hech”, xavut. Ho'oti mu xavil ti yac'oj sba chapas ep ho'oti.
23391	MAT 7:6	’Ja'uc ti much'utic j'ech'el perroique ti mu sc'an xch'umbeic sc'op ti Diose ti ja' no'ox batem yo'ntonic chcontrainvanique, mu xa me xacha'alilambeic ti sc'op ti Diose ti ja' jelaven yutsile, ti ja' chacuxi sbatel osil yu'une. Hech chaj c'u che'el ti ts'i' ti mu xa'i pajesel ti chti'vane, ja' hechic ti much'utic mu sc'an cha'i ti sc'op Diose. Hech chaj c'u che'el ti chitome ti ch-ech' stec' ti nats'ile ti bu toyol stojole, ja' hechic ti much'utic mu xch'unic ti jelaven yutsil ti motonil ti chich'ique.
23392	MAT 7:7	’C'anilambeic ti Diose asta chayac'boxuc.
23394	MAT 7:9	’Ho'oxuque mi chasc'ambe vaj yu'un tsve' ti anich'one, mu tonuc chavac'be.
23397	MAT 7:12	’Hech yu'un mi chac'an ti lec chaspasboxuc ti yan crixchanoetique, lec chapasbeic uc. Hech chal ti smantal ti Diose ti laj yal ti Moisese. Hech chal uc ti sun ti j'alc'opetic yu'un ti Diose ti vo'one.
23398	MAT 7:13	’Tamo ti be ti bu biq'uit no'ox ch-oche. Yu'un ja' muc' ti sbelal ch'ayele. Jamal ti bu ch-oche. Ja' ep te chbatic yu'un mu vocoluc ti tamel ti be lume.
23400	MAT 7:15	’P'ijanic me, oy nopbilal j'alc'opetic. Chtal sva'an sbaic ti atojolic. Manso x'elan hech chaj c'u che'el carnero. Ti yo'ntone hech chaj c'u che'el bolom chti'van.
23406	MAT 7:21	’Ti much'u “Cajval, Cajval”, xiyutune, mu scotoluc ventaimbil yo'nton yu'un ti Diose. Ja' no'ox ventaimbilic yo'ntonic ti much'u tspas ti c'usi tsc'an yo'nton ti Jtote ti te oy ti vinajele.
23407	MAT 7:22	Ti slajebal c'ac'al ep ti much'u chiyalbun: “Cajval, ho'ot ti aventa laj caltutic ac'op. Ho'ot ti aventa laj jloq'uestutic pucujetic. Ho'ot ti aventa ep jchop o abteletic laj jpastutic”, chiyutun.
23408	MAT 7:23	Hech jamal chcalbe: “Muc bu laj cojtiquinoxuc. Batanic, muc xapasic ti c'usi laj jc'ane. Atuc laj apas abaic ti mantal”, chcut.
23409	MAT 7:24	’Ti much'u chiya'ibun jc'ope, mi tspas ti c'usi chcale, ja' hech chaj c'u che'el jun vinic lec p'ij. Laj smeltsan sna ti ba ton.
23412	MAT 7:27	Tsots ital ho'. Inoj tal ti ho' ti spatpat snae. Ital ic'. X'i'et ti iq'ue c'ot smaj sba ti sna. Ibut'q'uij ti snae. J'ech'el ibut'q'uij comel ―xchi.
23416	MAT 8:2	Te laj snup ti be jun jchi'iltic. Yich'oj c'a'el chamel ti vinique. Tal squejan sba ti stojol ti Jesuse. Hech laj yalbe: ―Cajval, mi chac'ane, xu' chichop avu'un ―xchi.
23417	MAT 8:3	Ti Jesuse laj yac' sc'ob, laj yac'be ti sjol ti vinique. Hech laj yalbe: ―Hechuc, chopan ―xut. Ti ora ichop ti jchi'iltique ti c'a'el chamel yich'oje.
23418	MAT 8:4	Ti Jesuse hech laj yalbe: ―A'yo' me ava'i, mu me much'u chavalbe ya'i. Batan, ba ac'o aba ti q'uelel ti stojol ti palee. Ac'bo smoton ti Diose hech chaj c'u che'el laj yal ti Moisese. Hech tsna'ic ti jchi'iltique ti nacol xae ―xut.
23420	MAT 8:6	Hech laj yalbe: ―Cajval, oy jun jmozo te metsel ti jna. Sicuben ti yacane. Lum ep c'ux cha'i ―xchi.
23421	MAT 8:7	Ti Jesuse hech laj yalbe: ―Te chibat. Chba jcolta comel ―xchi xtac'av ti Jesuse.
23422	MAT 8:8	Hech itac'av ti capitan soldadoe: ―Cajval, mu'yuc tsots cabtel yu'un ho'ot chabat ti jna. Ja' no'ox alo batel amantal hech chcol o ti jmozoe.
23423	MAT 8:9	Ho'oni quich'oj mantal. Ti jpas ti mantal soldadoetic. Chcalbe ti june: “Batan”, chcut. Chbat ju'un. Chcalbe ti yane: “La'”, chcut. Chtal ju'un. Chcalbe ti jmozoe: “Paso li'to”, chcut. Tspas ju'un. Ja' no'ox hech ti ho'ote ja' no'ox alo amantal ―xchi ti capitan soldadoe.
23424	MAT 8:10	Nichim no'ox yo'nton ti Jesuse yu'un ti hech laj yal ti vinique. Ti Jesuse hech laj yalbe ti much'utic xchi'inoje: ―Melel ti c'usi chacalbeique, mu to bu jtaoj junuc hech ti jchi'iltique, ho'ucutic ti yelnich'onucutic ti Israele, ti hech chch'un hech chaj c'u che'el chch'un ti yanlum vinic li'to.
23426	MAT 8:12	Ti much'utic ja' jtot ti Abrahame, hech yu'un xu' chi'och yo' bu tspas mantal ti Diose, ti xchiique, ja' mu x'ochic. Ja' chtenatic ochel ti ic' osil. Te chc'ot yoc'ta sbaic o. Te xjep'et yeic o yu'un ep ti vocole ―x'utatic yu'un ti Jesuse.
23427	MAT 8:13	Ti Jesuse hech laj yalbe ti capitan soldadoe: ―Batan yu'un chc'ot ti pasel hech chaj c'u che'el ach'unoj ―xut. Ti ora icol ti smozoe.
23431	MAT 8:17	Hech ic'ot sc'op ti laj yal comel ti Isaíase, ja' ti j'alc'op yu'un ti Diose ti vo'one. Hech laj yal: “Ja' chixch'aybucutic jmultic. Chiscoltaucutic c'usuc no'ox c'ux chca'itic”, xchi ti Isaíase. Ja' sc'opilal ti Jesuse.
23432	MAT 8:18	Ti Jesuse c'alal laj yil ti joyubtabil yu'un ep jchi'iltic, hech laj yal mantal: ―Batic ti jech nab ―xut ti yajchanc'opetique.
23433	MAT 8:19	Tal sc'opon ti Jesuse jun jchanubtasvanej yu'un ti mantaletique ti scuyoj sbae. Hech laj yalbe ti Jesuse: ―Cajval, buc no'ox chabat chajchi'in batel ―xchi.
23434	MAT 8:20	Ti Jesuse hech laj yalbe: ―Oy xch'en ti vete. Oy stso'op ti mutetique. Ho'oni ti co'ol crixchanoucutique mu'yuc bu ti jtaan jba ―xchi ti Jesuse.
23435	MAT 8:21	Ital jun jch'unojel. Tal yalbe: ―Cajval, coltaun batel. Chba jchi'in jtot. Ja'to mi ichame, ja'to chtal jchi'inot ―xchi.
23436	MAT 8:22	Ti Jesuse hech laj yalbe: ―Ti much'utic jun to chamenic ya'yel yu'un mu sc'an chixch'umbun ti jc'ope, xu' tsmuc sbaic stuquic. Ja' tsots sc'opilal ti chachi'inune ―xchi ti Jesuse.
23439	MAT 8:25	Ti yajchanc'opetique laj stijic ti Jesuse. Hech laj yalbeic: ―Cajval, coltauntutic. Chijch'ay xa ti ho' ―xutic.
23440	MAT 8:26	Ti Jesuse hech laj yalbe: ―¿C'u yu'un chaxi'ic? Yu'un mu ono'ox ach'unojucun ti lec, hech yu'un chaxi'ic ―xchi. Ilic ti Jesuse. Laj spajes ti iq'ue xchi'uc ti nabe. Hech ipaj yu'un ti iq'ue xchi'uc ti nabe.
23441	MAT 8:27	Ich'ay yo'ntonic ti yajchanc'opetique: ―¿Much'u vinical li'to ti ich'umbat smantal yu'un ti iq'ue xchi'uc ti nabe? Ti ora no'ox ipaj yu'un ―xut sbaic.
23443	MAT 8:29	Ti xcha'va'alique hech laj yavtaic ti Jesuse: ―Mu aventaucuntutic, Jesús, ho'ot Snich'onot ti Diose. Mu to tsta yorail ti chavilbajinuntutic ―xchiic.
23445	MAT 8:31	Ti pucujetique hech laj yalbeic vocol ti Jesuse: ―Mi yu'un chaloq'uesuntutique, ac'un chi'och ti yo'ntonic ti chitometique ―xchiic.
23446	MAT 8:32	Hech i'albatic yu'un ti Jesuse: ―Te batanic ―xut. Hech ti pucujetique iloq'uic tal ti yo'ntonic ti jchi'iltique, hech ba stic' sbaic ti yo'nton ti chitometique. Ti chitometique scotolic anil ba sten sbaic yalel ti ch'en hech i'ochic ti nab. Te laj sjiq'uic ho'. Te icham o scotol.
23450	MAT 9:2	I'ic'at talel ti stojol ti Jesuse jun jchamel, ja' jchi'iltic. Sicuben yacan ti vinique. Metsel ti spop ital. C'alal laj yil ti Jesuse ti chch'unique, laj yalbe ti jchamele: ―Tote, mu xavich' mul. Ch'ayem xa amul ―xchi ti Jesuse.
23451	MAT 9:3	Te oy uc cha'vo' oxvo' ti jchi'iltique ti ichanubtasvan ti smantal ti Diose ti scuyoj sbaique. Hech laj yal ti yo'ntonic: “Ja' ti jchi'iltic li'to, Dios tscuy sba”, xchi xc'opojic ti yo'ntonic.
23452	MAT 9:4	Ti Jesuse sna'ojbe yo'ntonic. Hech yu'un hech laj yalbe: ―¿C'u yu'un ti mu lecuc chc'opoj avo'ntonic?
23454	MAT 9:6	Laj xa cal ti ch'ayem xa smul hech yu'un q'uelo c'usi ti jpas ti ora to yu'un hech chana' ti melel ti ho'on ti jch'ay mulil li' ti balumile, ho'on ti co'ol crixchanoucutique ―xut. Ti Jesuse hech laj yalbe ti jchamele: ―Lican, balo batel apop, batan ti ana ―xut ti jchamele, xchi ti Jesuse.
23457	MAT 9:9	Ixanav batel jutuc ti Jesuse. Laj yil jun vinic te nacal yo' bu tstojic spatanic ti crixchanoetique. Jtsobpatan ti vinique. Ja' batem yo'nton chlo'lavan ti taq'uin. Ho'on obi, Mateoun. Ti Jesuse hech laj yalbun: ―Chi'inun batel ―xiyutun. Ti ora laj jchi'in batel ti Jesuse.
23459	MAT 9:11	Te oy uc cha'vo' oxvo' ti fariseoetique. Hech yu'un c'alal laj yilic ti hech ic'ot ti pasele, hech laj sjac'buntutic: ―¿C'u yu'un chchi'in ti ve'el jtsobpatanetic xchi'uc yan jp'ajmantaletic ti maestro avu'unique? ―xiyutuntutic.
23460	MAT 9:12	Ti Jesuse laj ya'ibe sc'opic, hech laj yalbe: ―Ti much'utic lec oyique mu yu'unuc tsc'anic jun jpoxtavanej yu'un lec oyic. Ja' no'ox tsc'anic jpoxtavanej ti much'utic jchameletique.
23461	MAT 9:13	Ba nopo ava'yic c'usi sjam ti sc'op Dios avi to: “Ti jc'an ti chac'uxubinvanique. Mu jc'an ti chamilbucun jmotone”, ti xchie. Ti ho'one ma'uc tal jcolta ti much'utic ti jun yo'nton ti stojol ti Diose. Ja' tal quic' ti jtojol ti much'utic mu junuc yo'nton ti stojol ti Diose yu'un ac'o sutes yo'ntonic ―xchi ti Jesuse.
23462	MAT 9:14	Ital uc cha'vo' oxvo' ti yajchanc'opetic ti Juane. Tal sc'oponic ti Jesuse. Hech laj sjac'be: ―Yipanoj sbaic ti fariseoetique ti ora to. Quipanoj jbatutic uc. ¿C'u yu'un mu xipan sbaic ti avajchanc'opetique? ―xchiic.
23463	MAT 9:15	Hech itac'av ti Jesuse: ―Ti yorail tspasic q'uin ti jnupunele xchi'uc scotol ti yuts yalaltaque, mu lecuc mi chich'ic mul ti yuts yalaltaque ti c'alal te to xchi'inojic ti jnupunele. Mu hechuc sjam. Hech yu'un ti mu xipan sbaic ti cajchanc'op ti ora to. Ja'to mi ic'ot yorail chismilucun ti cajcontrae, ja'to chlic yich'ic mul, chlic yipan sbaic ti cajchanc'ope.
23464	MAT 9:16	’Scotol ti much'u chixch'umbun ti jc'ope persa tscomes ti c'u che'el xch'unoj ono'oxe, ja' ti poco c'ope. Persa ja' chch'un scotol ti ach' c'ope. Hech chaj c'u che'el ti much'u tspac'an ti bu lajem ti sc'u'e, mu spac'an ti ach' poc' mi mu chuc'biluque. Yu'un mi mu chuc'biluc ti ach' poq'ue, ja' chcha'jat nixtoc ti bu poco xae. Ja' más ep chjat ti bu pocoe.
23465	MAT 9:17	Hech chaj c'u che'el mu'yuc much'u tspul ach' vino ti yac'oj sba chyijube ti bu poco nucul ti spulobil ti vinoe. Mi hech tspase, chjat ti nucule. Lástima chmal scotol ti vinoe. J'ech'el mu xa xtun ti nucule. Ti ach' vinoe ti yac'oj sba chyijube tsc'an pulel ti ach' nucul. Hech lec chcom xchi'uc ti yave ―xchi.
23466	MAT 9:18	C'alal ta to xc'opoj ti Jesuse, ital jun jchi'iltic. Ja' tspas mantal te ti templo cu'untic ono'oxe, ho'ucutic ti co'ol judioucutic xchi'uque. Tal squejan sba ti stojol ti Jesuse. Hech laj yalbe: ―Ja'to no'ox icham ti jtsebe. La' ac'o ac'ob ti sjol yu'un ac'o cha'cuxiuc ―xchi.
23469	MAT 9:21	Yu'un hech laj snop ti yo'nton: “Mi ja' no'ox ti jtsacbe sc'u', hech chicol o”, xchi ti yo'nton ti antse.
23470	MAT 9:22	Ti Jesuse laj sjoyp'in sba. Laj yil ti antse. Hech laj yalbe: ―Mu me xavich' mul, me'e. Yu'un laj ach'un ti xu' cu'une, hech yu'un chacol ―xut. Ti ora icol ti antse.
23472	MAT 9:24	Ti Jesuse hech laj yalbeic: ―Loc'anic batel. Mu chamenuc ti tsebe. Vayal no'ox ―xchi ti Jesuse. Yu'un ti hech laj yal ti Jesuse, ep ilabanat yu'un ti jchi'iltique yu'un laj sna'ic ti icham xa ti tsebe.
23475	MAT 9:27	Hech lic xanavuc batel yan vuelta ti Jesuse. Its'acliat batel yu'un cha'vo' jchi'iltic, ja' ma'satetic. Hech laj yavtaic ti Jesuse: ―Ho'ot ti yelnich'onot ti Davide ti ac'opilal chatale, c'uxubinuntutic ―xchiic.
23476	MAT 9:28	C'alal i'och xa ti sna ti Jesuse, italic ti stojol ti cha'vo' ma'satetique. Ti Jesuse hech laj sjac'be: ―¿Mi chach'unic ti xu' jam asatique? ―xchi ti Jesuse. ―Ti jch'un, Cajval ―xchi xtac'avic.
23477	MAT 9:29	Hech yu'un ti Jesuse laj spicbe satic. Hech laj yalbe: ―Ac'o c'otuc ti pasel avu'unic hech chaj c'u che'el ach'unojique ―xchi.
23478	MAT 9:30	Ti ora ijam satic. Ti Jesuse tsots mantal laj yalbe: ―Mu me much'u chavalbe yu'un ti hech laj jcoltaoxuque ―x'utatic yu'un ti Jesuse.
23481	MAT 9:33	Iloq'uesbat ti pucuje te ti yo'nton. Ic'opoj ti uma'e. Ich'ay yo'ntonic ti jchi'iltique. Hech laj yalic: ―Mi jutuc muc bu xquiltic hech ti jchi'iltique, ho'ucutic ti yelnich'onucutic ti Israele ―xchiic ti jchi'iltique.
23482	MAT 9:34	Ti cha'vo' oxvo' fariseoetic ti te oyique hech laj yalic: ―Tsloq'ues pucujetic ti sventa ti totil pucuje ―xchi tslabanic.
23485	MAT 9:37	Hech yu'un laj yalbuntutic, ho'ontutic ti yajchanc'opuntutique: ―Melel ti ep ti much'utic tsc'an cha'yic ti sc'op ti Diose. Mu epuc ti much'u tsc'an chcholbe. Hech chac c'u che'el mi ep ti c'ajoje, mu epuc ti much'u tsc'aje.
23486	MAT 9:38	Hech yu'un c'ambeic vocol ti Diose, yu'un ja' Yajval ti abtele, yu'un ac'o stac batel yan ti much'u chcholbat ti sc'ope ―xiyutuntutic ti Jesuse.
23491	MAT 10:5	Ti lajchavo'untutique laj stacuntutic batel ti Jesuse quich'ojtutic smantal: ―Mu me xabatic ti slumal yanlum viniquetic xchi'uc uc ti slumal ti samariaetique.
23493	MAT 10:7	C'alal chaxanavic batel, hech chacholic batel: “Ista xa yorail ti chisventaimbucutic co'ntontic ti Diose”, xavutic.
23495	MAT 10:9	’Mu me xavich'ic batel ataq'uinic, manchuc mi c'anal taq'uin, manchuc mi saquil taq'uin, manchuc mi cobre taq'uin.
23497	MAT 10:11	’Buc no'ox jteclumal cha'ochic, buc no'ox colonial cha'ochic, jac'o me ava'yic ti much'u lec sc'opilale. Ochan ti sna, tean ja'to mi laj anop ti chaloc' batele.
23502	MAT 10:16	’A'yo' me ava'yic c'u che'el chajtaquic batel. Hech chaj c'u che'el ti carneroetic chc'ot sta ti bu jti'vanej bolom, ja' hechoxuc ti ho'oxuque. Hech chaj c'u che'el ti orachone ti p'ije, tsna' c'u che'el tscolta sba, ja' hech tsc'an ti p'ijoxuc ti ho'oxuque. Hech chac c'u che'el ti tsumute lec, ja' hech chapas abaic uc.
23507	MAT 10:21	’Oy chac' ti milel yits'in. Oy chac' ti milel sbanquil. Oy chac' ti milel snich'on. Oy tscontrain stot sme'. Chac' ti milel uc.
23510	MAT 10:24	’Ho'oxuc ti cajchanc'opoxuque, ho'oxuc ti cabatoxuque, mu me xacuyic ti más lec chayiloxuc.
23512	MAT 10:26	’Hech yu'un mu me xaxi'ic ti stojolic. Scotol ti c'utic snopoj ti yo'ntonique persa ch-ac'at ti q'uelel scotol ti c'utic mu xvinaj ti ora to.
23515	MAT 10:29	’Chana'ic ti cinco cobre no'ox stojol ti cha'cot biq'uit mutetique. Ti mutetique mi jcotuc mu xp'aj yal tal ti lum mi mu sc'an ti Jtotique.
23518	MAT 10:32	’Hech yu'un scotol ti much'utic jamal chal ti stojol crixchanoetic ti chiyojtiquinune, jamal chcal uc ti chcojtiquin te ti stojol ti Jtote ti te oy ti vinajele.
23519	MAT 10:33	Scotol ti much'utic chismucun ti yo'ntonic ti stojol crixchanoetic, hech jamal chcal ti stojol ti Jtote: “Mu xcojtiquin”, chcut.
23520	MAT 10:34	’Mu me xacuyic ti tal jtojobtas ti balumile ti ora to. Mu yu'unuc tal jtojobtas ti balumile, tal cac' yu'un tscontrain sbaic.
23523	MAT 10:37	’Ti much'u mu sc'an chixch'umbun ti jc'ope yu'un naca me ilinuc ti stot sme'e, mu stac' chixchi'inun. Ti much'u mu sc'an chixch'umbun ti jc'ope yu'un naca me ilinuc ti yol snich'onique, mu stac' chixchi'inun uc.
23526	MAT 10:40	’Ti much'u chaspasoxuc ti muq'ue, ho'on chispasun ti muc' uc. Ti much'u chispasun ti muq'ue, ja' tspas ti muc' uc ti Jtote ti laj stacun talele.
23528	MAT 10:42	Melel ti c'usi chacalbeique, ti much'u chayac'boxuc avuch'ic ho' manchuc mi jun no'ox taza siquil ho' chayac'boxuc yu'un chil ti ach'unojbun jc'ope, ja' ch-ac'bat bendición yu'un hech laj spas ―xiyutuntutic ti Jesuse.
23531	MAT 11:3	Hech laj yalbe: ―Ba jac'bo ti Jesuse: “¿Mi ho'ot ono'ox ti ac'opilal chatale, mi ta to jmalatutic yan?” xavut ―xchi ital sc'op ti Juane. Hech tal sjaq'uic.
23532	MAT 11:4	Hech itac'av ti Jesuse: ―Ba albo ya'i ti Juane scotol ti c'u yepal laj ava'yic ti ora to, scotol ti c'u yepal laj avilic ti ora to.
23533	MAT 11:5	“Chc'ot xa sat ma'satetic. Chanav xa mecanetic. Ichop xa xchamel ti much'u c'a'el ono'ox cha'yique. Cha'i xa c'op ti much'u maquem ono'ox xchiquinique. Icha'cuxi xa ánimaetic. Icholbatic xa ti lequil ach' c'ope ti me'onetique.
23534	MAT 11:6	Nichim no'ox yo'ntonic scotol ti much'utic mu xchibaj yo'ntonic ti jtojole, xchi ti Jesuse”, xavut ti Juane ―x'utatic yu'un ti Jesuse.
23535	MAT 11:7	C'alal isut batel ti viniquetique, ti Jesuse lic yalbe ti jchi'iltique ja' sc'opilal ti Juane: ―Ti much'u ay aq'uelic te ti xocol balumile, chana'ic ti ma'uc ti much'u chib ti c'usi tsnope hech chaj c'u che'el ti tsisan cotstique ti buc no'ox chjimat yu'un ti iq'ue.
23540	MAT 11:12	’Asta c'alal i'och ti abtel ti Juane, ja' ti laj yac' ich'ho'e, asta ti ora to oy much'u toyol yo'ntonic yu'un ac'o ventaimbatuc yo'nton yu'un ti Diose. Ti much'u toyol yo'ntonique ja' chventaimbat yo'ntonic yu'un ti Diose.
23544	MAT 11:16	’Chacalbeic ac'opilalic c'u xa'elanic li' ti balumil ti ora to. Ho'oxuque hech chaj c'u che'el ololetic nacajtic ti plaza ti hech chalbeic ti xchi'iltaque:
23545	MAT 11:17	“Laj xa coq'uesantutic aj ava'yic, muc xa'ac'otajic”, x'utatic. Chtac'av ti xchi'iltaque: “C'alal ni'oc'tutic, ho'oxuque muc xavich'ic mul”, xut sbaic.
23546	MAT 11:18	Yu'un c'alal ital ti Juane, muc xaxchi'inoxuc ti ve'el. Hech lic avalic: “Oy pucuj ti yo'nton”, xachiic. Ja' sc'opilal ti Juane.
23547	MAT 11:19	C'alal nital ho'oni ti co'ol crixchanoucutic uque, laj jchi'inoxuc ti ve'el. Hech lic avalic: “Q'uelo avil, scotol c'ac'al chve', chuch' vino. Lec tsc'opon sbaic xchi'uc jtsobpatanetic xchi'uc yan jp'ajmantaletic”, xachiic. Ti ja'uc laj yac'boxuc ap'ijilic ti Diose ti ja' jelaven sp'ijil stuque, hech laj apasucuntutic ti muc' ti hechuque. Hech laj ana'ic ti ac'biluntutic jp'ijiltutic yu'un ti Diose ti hechuque ―xchi ti Jesuse.
23549	MAT 11:21	―Ta me xich'ic vocol ti jchi'iltic ti te nacajtic ti jteclum Corazín. Ta me xich'ic vocol ti jchi'iltic ti te nacajtic ti jteclum Betsaida. Ti yanlum crixchanoetic ti te nacajtic ti vo'one ti jteclum Tiro xchi'uc ti jteclum Sidón, ti lajuc yilic ti jchop o abteletic hech chaj c'u che'el laj xa yilic ti jchi'iltic ti nacajtic ti ora to te ti Corazín xchi'uc ti Betsaidae, laj slapic coxtal poc', laj sbon sbaic ti stanil c'oc' ti hechuque. Ja' señail ti tsutes yo'ntonic yu'un ti smulique.
23552	MAT 11:24	Hech yu'un chacalbeic sc'opilal ti ora to. Ti yorail chchapambat sc'opilal yu'un smul scotol crixchanoetic, yamal castigo chich' ti much'utic te nacajtic ti Sodoma ti vo'onee. Ja' tsots castigo chich'ic ti jchi'iltic ti te nacajtic ti Capernaum ti ora to ―xchi ti Jesuse.
23553	MAT 11:25	Hech lic sc'opon Dios ti Jesuse: ―Tote, Ho'ot Ajvalilot yu'un ti vinajele ti balumile. Hocol avalbun, Tote, ti amacojbe yo'ntonic ti much'u p'ij yo'ntonic scuyojique yu'un mu me xa'ibeic sjam. Avac'ojbe sna'ic ti much'utic tsc'an chchanic hech chac c'u che'el ololetique.
23554	MAT 11:26	Lec oy, Tote, yu'un hech tsc'an ti avo'ntone ―xchi.
23555	MAT 11:27	Lic sc'opon ti jchi'iltique yan vuelta ti Jesuse. Hech laj yalbe: ―Scotol yac'ojbun ti jc'ob ti Jtote. Ho'on ti Snich'onune mu'yuc much'u chisna'bun ti co'ntone. Ja' no'ox stuc ti Jtote chisna'bun ti co'ntone. Mu'yuc much'u chna'bat yo'nton ti Jtote. Ja' no'ox jtuc ti Snich'onune ti jna'be yo'nton xchi'uc scotol ti much'utic chcac'be sna'beic yo'nton ti Jtote.
23558	MAT 11:30	Yu'un lec ti jmantale. Mu vocoluc ti ch'unel ―xchi ti Jesuse.
23560	MAT 12:2	Niyiluntutic cha'vo' oxvo' ti fariseoetique. Hech lic yalbeic ti Jesuse: ―Q'uelo avil, tsp'aj mantal ti avajchanc'opetique yu'un ja' sc'ac'alil ti jcux co'ntontic ti ora to ―x'uti ti Jesuse.
23561	MAT 12:3	Ti Jesuse hech laj yalbe: ―Ti ho'oxuque aq'uelojic xa ti sun ti Diose ti c'usi laj spas ti Davide c'alal itsacat ti vi'nal xchi'uc ti much'utic xchi'inojique.
23565	MAT 12:7	Hech yaloj ti Diose: “Ja' ti jc'an ti chac'uxubinvanique. Ma'uc ti jc'an ti chamilbucun jmotone”, ti xchie. Ti lajuc ava'ibeic sjam avi c'op lume, muc chasa'beic smul ti much'utic mu'yuc smul ti hechuque.
23566	MAT 12:8	Ho'on jventainoj ti sc'ac'alil ti jcux co'ntontique ho'on ti co'ol crixchanoucutique. Ho'on chcal ti c'usi stac' pasel ―xchi ti Jesuse.
23568	MAT 12:10	Te oy jun jchi'iltic sicuben sc'ob. Lic sjaq'uic cha'vo' oxvo' ti fariseoetique, laj sjac'beic ti Jesuse: ―¿Mi stac' chijcoltavan ti sc'ac'alil ti jcux co'ntontic? ―xchiic yu'un tsc'an tsa'beic smul ti Jesuse.
23569	MAT 12:11	Hech itac'av ti Jesuse: ―Ti sc'ac'alil ti jcux co'ntontique mi chp'aj ti ch'en jcot acarnero, ¿mi mu xba aloq'ues?
23570	MAT 12:12	Mu tsotsuc sc'opilal jcot carnero, ja' tsots sc'opilal jun vinic. Hech yu'un ti c'usi lec ti pasele stac' ti jpastic ti sc'ac'alil ti jcux co'ntontic ―xchi.
23571	MAT 12:13	Hech yu'un ti Jesuse hech laj yalbe ti vinique: ―Xach'o ac'ob ―xut. Ti ora ichop ti sc'obe. Laj xach' ti sc'obe. Lec xa oy hech chaj c'u che'el ti jun sc'obe.
23574	MAT 12:16	Ti Jesuse hech laj spas ti mantal: ―Mu me xba apucbun jc'opilal ―xchi.
23581	MAT 12:23	Ich'ay yo'ntonic scotol ti yan jchi'iltique. ―Jun to ja' ti yelnich'on ti Davide li'to ti sc'opilal chtale ―xchiic. Ja' sc'opilal ti Jesuse.
23582	MAT 12:24	C'alal laj ya'yic ti cha'vo' oxvo' fariseoetic ti te oyique, hech laj yalic: ―Ti vinic li'to ja' tsloq'ues pucujetic ti sventa ti totil pucuje, ja' ti Satanase ―xchiic.
23583	MAT 12:25	Sna'oj ti Jesuse ti hech laj yal ti yo'ntonique, hech yu'un hech laj yalbe: ―Mi tscontrain sbaic ti much'utic ochemic ti pas mantal ti jun no'ox gobiernoe, chjin ti gobiernoe. Mi tscontrain sbaic ti much'utic jun no'ox snaic xchi'uc jun no'ox slumalic, mu xcuxiic ep c'ac'al.
23585	MAT 12:27	Ti sventauc ti Satanás ti jloq'ues pucujetic ti ho'one ti chavalique, ¿much'u tsbiiltas c'alal tsloq'ues pucujetic ti avajchanc'opetique? Ho'oxuque mu xtojob avu'unic. Xu' chastojobtasoxuc ti avajchanc'opetique.
23587	MAT 12:29	’Ti much'u tsc'an ch-och ti sna c'oc' vinic yu'un chelc'ambe batel c'usi oy yu'un, persa chchuc jbael ti c'oc' vinique. Patil xu' chelc'ambe batel c'usi oy yu'un te ti sna. Ti Satanase hech chaj c'u che'el ti c'oc' vinique. Pero laj xa jtsal ho'oni. Laj xa jpojbe ti sc'ob ti vinique.
23588	MAT 12:30	’Ti much'u chopol chil ti cabtele, ja' chiscontrainun obi.
23589	MAT 12:31	’Hech yu'un chacalbeic, scotol ti much'u chopol ti c'usi tspasique, chopol ti c'usi chalique, chopol ti c'usi tsnopique, oy to perdón mi tsc'anique. Ja' no'ox ti much'u ti chopol chc'opoj yu'un ti Ch'ul Espíritue, mu'yuc xa perdón.
23591	MAT 12:33	’Ti c'u x'elan chac' sat ti te'e, ja' ojtiquimbil. Ti bu lec ti te'e lec chac' sat. Ti bu mu xtun ti te'e, mu xtun ti sat chac' uque. Hech yu'un nopic mi lec ti mu xtun chavilucune yu'un puru lec ti cabtele.
23595	MAT 12:37	Yu'un ti sventa ti c'u che'el nac'opojic chaloq'uic ti libre. Ti sventa ti c'u che'el nac'opojic cha'ac'batic castigo ―xchi ti Jesuse.
23596	MAT 12:38	Te oy cha'vo' oxvo' ti fariseoetique xchi'uc ti much'utic ichanubtasvan ti smantal ti Diose ti scuyoj sbaique. Hech laj yalbeic ti Jesuse: ―Maestro, ti jc'antutic chavac'bun jq'ueltutic muc'ta señail yu'un hech ti jna'tutic ti tsots avabtel ―xchiic.
23597	MAT 12:39	Itac'av ti Jesuse, hech laj yalbe: ―Tsc'an tsq'uelic señail ti jp'ijile ti much'utic chopol yo'ntonique xchi'uc ti much'utic laj xa scomesic ti Diose. Mu'yuc c'usi yan ch-ac'bat sq'uelic. Ja' no'ox ch-ac'batic sq'uelic hech chaj c'u che'el ic'ot ti pasel yu'un ti Jonase, ja' ti j'alc'op yu'un ti Diose.
23601	MAT 12:43	’Ho'oxuc ti li' nacaloxuc ti balumil ti ora to ti chopol avo'ntonique, ja' hech chaj c'u che'el jun vinic ti oy pucuj ti yo'nton. Ti c'alal chloc' ti yo'nton, chanav batel ti xocol balumil, tsa' bu chnaqui. Mu sta.
23602	MAT 12:44	Hech yu'un chal: “Chisut batel ti bu ono'ox niloc' talele”, xchi. C'alal te chc'ot, mesbil xa, lec meltsambil mu'yuc yajval chc'ot sta.
23603	MAT 12:45	Hech yu'un chba stsob tal hucvo' xchi'iltac, ja' ti much'u ech'em chopole. Te ch-ochic ti yo'nton ti vinique. Te chnaquiic o. Hech chcha'bolib nixtoc ti vinique. Ech'em chbolib ti jyalel. Hech ono'ox uc chapasbatic ti ho'oxuque ti li' nacaloxuc ti balumil ti ora to yu'un mu yu'unuc j'ech'el chac'an chach'unic ―xchi ti Jesuse.
23605	MAT 12:47	Oy much'u laj yalbe ti Jesuse: ―Te va'ajtic ti amac' ti ame'e xchi'uc ti avits'inabtaque. Sc'an chasc'oponot ―x'utat.
23606	MAT 12:48	Itac'av ti Jesuse, hech laj yalbe: ―Hech, ja' jme', ja' quits'inab pero más tsots sc'opilal scotol ti much'u tspas ti c'usi sc'an yo'nton ti Jtote ti te oy ti vinajele. Ja' quits'in obi, ja' quixlel obi, ja' jme' obi chc'ot ―xut. Ti Jesuse laj yac' señail sc'ob ti jtojoltutic ti ho'ontutic ti yajchanc'opuntutique. Hech laj yal: ―Ja' jme', ja' quits'inab c'otemic avi jayvo'ic li'to ―xchi. Ja' jc'opilaltutic jayvo'untutic ti yajchanc'opuntutique.
23611	MAT 13:3	Ti Jesuse laj yalbe ya'yic ep lo'il. Oy sjam ti lo'il ti laj yalbee. Hech laj yalbe: ―Oy much'u ba sts'un strigo.
23617	MAT 13:9	Nopilanic lec hech chaj c'u che'el laj xa calboxuc ―xchi ti Jesuse.
23618	MAT 13:10	Ninopejtutic batel ho'ontutic ti yajchanc'opuntutique, ba jac'betutic ti Jesuse: ―¿C'u yu'un chavalbe lo'il ti jchi'iltique? ―xcututic.
23619	MAT 13:11	Hech itac'av ti Jesuse: ―Ti yantique mu hechuc ac'biluc sna'ic hech chaj c'u che'el ho'oxuque. Ti ho'oxuque ac'biloxuc ana'ic ti c'u che'el tsventaimbe yo'ntonic crixchanoetic ti Diose. Mu to oyuc much'u yan hech ya'yojic hech chaj c'u che'el ti ho'oxuque.
23624	MAT 13:16	’Ho'oxuque yu'un laj xa yac'bot bendición ti Diose hech yu'un chavilic, hech yu'un chava'yic.
23626	MAT 13:18	’A'yo' me ava'yic c'usi sjam ti lo'ile ti laj xa calboxuque, ja' sc'opilal ti much'u laj sts'un ti strigoe.
23631	MAT 13:23	Ti sat strigoe ti ic'ot ti bu lequil lume, ja' señail ti much'u chac' ti yo'nton ti sc'op ti Diose. Te tsatin ti yo'nton. Oy tsatin ho'vinic, oy tsatin oxvinic, oy tsatin lajuneb xcha'vinic ―xchi ti Jesuse.
23632	MAT 13:24	Oy yan lo'il uc laj yalbe ti jchi'iltique ti Jesuse. Hech laj yalbe: ―Chacalbeic ti c'utic x'elan tspasvan ti mantal ti Diose. Hech yu'un chacalbe hech chaj c'u che'el jun vinic ti ba sts'un lequil trigo ti slum.
23635	MAT 13:27	Hech yu'un italic ti smozotac ti yajval ti balumile. C'ot sjac'beic: “Cajval, ¿mi mu yalojuc sba puru trigo laj ats'un lum toe? Ti ora to te capal xchi'uc c'ut'ul laj quiltutic”, xchiic ti smozotaque.
23636	MAT 13:28	Hech itac'av ti yajval ti balumile: “Ja' laj sts'un ti cajcontrae”, xchi. Hech laj sjaq'uic ti smozotaque: “¿Mi chac'an ti jbultutic loq'uel ti c'ut'ule te ti yut atrigo?” xut ti yajvale.
23637	MAT 13:29	Hech itac'av ti yajvale: “Hu'u, naca me abulic loq'uel uc ti jtrigoe c'alal chabulic loq'uel ti c'ut'ule.
23638	MAT 13:30	Te ac'o ch'iuc xcha'tosol ja'to mi laj sta yorail ti jcuptique. Mi laj sta yorail ti jcuptique, hech chcalbe ti much'u tscupe: Ja' jbael chatsobic ti c'ut'ule, chasut'ic yu'un ch-och ti chiq'uel. Patil chatsobic ti jtrigoe, chatiq'uic ochel ti bu ti lequil na cu'une, chcut”, xchi ti yajval ti trigoe ―xchi ti Jesuse.
23639	MAT 13:31	Oy yan lo'il laj yalbe uc ti jchi'iltique ti Jesuse. Hech laj yalbe: ―Chacalbeic yan vuelta ti c'utic x'elan tspasvan ti mantal ti Diose. Oy yip ch-abtej hech chaj c'u che'el ti biq'uit sbec' mostazate' ti laj sts'un ti slum jun vinic ti muc' chc'ot.
23640	MAT 13:32	Lum biq'uit ti sbec' mostazate'e. Ja' más muc'tic ti yan ts'unubiletique. Mi ich'ie, muc' chbat. Ja' biq'uit chc'ot ti yan ts'unubiletique. Ja' muc' chc'ot ti mostazate'e. Chtal mutetic, chtal spas stso'op ti sc'ob ti te'e ―xchi ti Jesuse.
23641	MAT 13:33	Oy yan lo'il laj yalbe uc ti Jesuse. Hech laj yalbe: ―Chacalbeic yan vuelta ti c'utic x'elan tspasvan ti mantal ti Diose. Oy yip ch-abtej hech chaj c'u che'el ti jutuc ti spumesbil xch'ut vaje ti tspumesbe xch'ut ti vaquib cuartiya harina ti laj scap jun ants. Hech ipum xch'ut o ―xchi ti Jesuse.
23644	MAT 13:36	Ti Jesuse laj sc'opon comel ti jchi'iltique. I'och ti sna. Hech lic jac'betutic, ho'ontutic ti yajchanc'opuntutique: ―Albun ca'itutic c'usi sjam ti lo'ile, ja' ti sc'opilal ti c'ut'ule ―xichitutic.
23645	MAT 13:37	Ti Jesuse hech laj yalbuntutic: ―Ho'on laj jts'un ti lequil trigoe, ho'on ti co'ol crixchanoucutique.
23652	MAT 13:44	’Ti yu'un ti chasventaimboxuc avo'ntonic ti Diose hech chaj c'u che'el me'taq'uin mucul ti jtuch' balumil. Oy much'u laj sta, laj xcha'muc yan vuelta. Nichim no'ox yo'nton yu'un laj xa sta, hech yu'un ba xchon scotol ti c'usi oy yu'une yu'un tsman ti jtuch' balumil bu mucul ti me'taq'uine. Ja' hech tsc'an ti toyol avo'ntonic chac'anic ti ventaimbil ti avo'ntonique.
23653	MAT 13:45	’Ja' tsc'an ti toyol avo'ntonic chac'anic ti ventaimbil avo'ntonic yu'un ti Diose hech chaj c'u che'el ti much'u chmanolaje ti tsa' lequil nats'il. Perla sbi ti nats'il ti tsa'e.
23655	MAT 13:47	’Chacalbeic yan vuelta ti c'utic x'elan tspasvan ti mantal ti Diose. Hech yu'un chacalbe hech chaj c'u che'el jun leb ti tstenic ochel ti yut nab. Te ch-och tal ep ti tos choyetic.
23658	MAT 13:50	Chtenatic ochel ti muc'ta c'oc' ti much'u chopol yo'ntonique. Te chc'ot yoc'ta sbaic o. Te xjep'et yeic o yu'un ep ti vocole ―xchi ti Jesuse.
23659	MAT 13:51	Ti Jesuse hech laj sjac'buntutic: ―¿Mi laj ava'ibeic sjam ti scotol ti lo'il ti laj xa calboxuque? ―xiyutuntutic. Hech nitac'avtutic: ―Laj ca'ibetutic sjam, Cajval ―xcututic.
23660	MAT 13:52	Hech laj yalbuntutic: ―Lec ti laj ava'ibeic sjam ti jc'ope. Yu'un ho'oxuc ti chana'ic ono'ox ti smantal ti Diose ti vo'onee, ti chac'anic pasel ti mantal yu'un ti Diose ti ora to, ja' hechoxuc hech chaj c'u che'el yajval na ti oy scotol ti c'utic chtun yu'une. Yich'oj comel ti c'utic oy yu'un ti statamolique. Stuc laj xa sta yan uc. Hech yu'un scotol ti c'usi chtun yu'une, te xa oy ti sna ―xchi ti Jesuse.
23662	MAT 13:54	Ibat ti slumal, ja' ti Nazarete. Te ichanubtasvan ti templo yu'un ti jchi'iltique, ja' ti co'ol judioucutic xchi'uque. Ich'ay yo'ntonic ti much'utic laj ya'yique. Hech laj yalbe sbaic: ―¿C'usi chcutic ti jelaven sp'ijil ti jchi'iltic avi li'to? Jchop o ti yabtel tspase.
23664	MAT 13:56	Ja' yixleltac ti tsebetic ti li' nacalucutic xchi'uque. ¿Bu xchanoj tal scotol c'op li'to? ―xut sbaic.