23229	MAT 1:16	Jekopone Josepo merimu. Josepo Maria menu. Josepone Maria ou naa lipili Maria yu ambolango olona mondopa molorumu. Pe ambo yeselo moloringili kinie Mariane Yesusi merimu. ⸤Pulu Yemone “Eno nokopa kondomba ye nomi te lipu mundumbo.” ou nimbe mako torumu yemo pe Yesusi aku yemo omba molorumu kulu⸥ yunge imbi te pea sikulie ‘Kirasimu’. niringila.
23231	MAT 1:18	Yesusi, Pulu Yemone “Eno nokopa kondomba ye te lipu mundumbo.” ou nimbe mako torumu ye nomi Kirasimu, yu meringi temanemo isipe: Yunge anumu Marianga pulu lierimu yembomane “Maria Josepone lipili.” ningu koronga niringi nalo ou Josepo pea telune naa peangili Mini Kake Telimuni Maria yunge olona ambolango te mondondorumumu Maria yuyu pilierimu.
23232	MAT 1:19	Kanu kinie yunge ye Josepo yu ye sumbi nilimu molorumu kulu Maria ambolango mondorumu kinie pilipelie ‘Maria olie naa polopili.’ nimbe ‘Yembo awisili molangi yu temu mele nimbu para naa sipu yu yuyu molomba kinie kiyengo nimbu we “Kamu pu.” niembo.’ konopu lierimu.
23233	MAT 1:20	Josepo aku sipe konopu lipe mundupe molopili Awilimunge angello tene Josepo uru kumbu sipelie nimbendo: “Josepo, ye nomi kingi Depisini kolopa lsimu yemo, Mini Kake Telimuni Maria ulu te terimu kulu yu ambolangomo olana mondolemo kene yu linindu pipili naa kolko li.” ⸤nirimu.⸥
23234	MAT 1:21	“Yu kango kanopa limbe. Kanu kangomone yunge yemboma ‘Enonga konopune ulu pulu keri telemelema pepili molkolie mindili nonge.’ nimbe eno lipe tapondopa, mindili nolemela aulkena wendo lipe, yu-kinie pea molko kondonge aulkena lipe mondomba kene yunge imbi leko “Yesusi”. nieni.” nirimu.
23236	MAT 1:23	“Pilieyo. Ambo wenepo tene ambolango olona mondopalie kango te memba. Kanu kinie yunge imbi leko “I menuele” ninge.”. nirimu. I imbimunge ungu pulumu ‘Pulu Yemo olio-kinie molemo’.
23238	MAT 1:25	Nalo yu ambolangomo ou naa mepili “Telune naa peambili.” nirimu. Pe Mariane kango te merimu kinie Josepo yuni yunge imbi lepa “Yesusi” nirimu.
23240	MAT 2:2	“Juda yembomanga ye nomi kingi molomba kango meringimu tena molemoye? Olio ena wendo olemo koleana molopolie ye te ye nomi kingi molomba meringimu lipe ora sili kombukandipi te pulu pulu wendo omba angilierimu kanopolie nirimulumuni, yu popo topo imbi lipu ola mundundumolondo okomolo.” niringi.
23242	MAT 2:4	Kanu kinie yuni Juda yembomanga Pulu Yemo popo tondoringi ye awilime pali kinie Pulu Yemonga ungu manemanga pulume pilku mane siringi yema pali kinie “Sukundu waa.” nimbelie eno walsipe pilipelie nimbendo: “Pulu Yemone “Eno nokopa kondomba ye te lipu mundumbo.” nimbe mako torumu ye nomi Kirasimu tena mengemondo niringiye?” nirimu.
23244	MAT 2:6	“Betellieme, kolea Juda lemo kolea te, yu kolea Juda sukundu kolea awilimenga yu kolea manie te molo. Yunge sukundu ye nomi awili te wendo ombá, akumuni nanga Isirele yembomanga sipisipi tapu yemo molopa eno nokomba.”. nirimu kanumu.” niringi.
23245	MAT 2:7	Kanu kinie yembo lupema naa kanoko naa pilku molangi Erotene pilipe konginjeli peli yema “Waa.” nimbe kombukandipimu pulu pulu wendo omba angilierimu walemo walsipe pilipelie nirimumuni, yundu ningu siringi kinie
23246	MAT 2:8	pilipelie enondo nimbendo: “Eno Betellieme puku kangomo wamoko koro-payo! Kanoko lendekolie na ongo ningu sieyo. Na kepe yu ombo popo topo imbi lipu ola mundundembo.” nirimu.
23250	MAT 2:12	Kanu kinie Pulu Yemone eno uru kumbu sipelie enondo nimbendo: “Eno Erote molemona kelko pu naa pangi, molo.” nirimu kinie pilkulie eno aulke tenga lupe ongolie lkondo puringi.
23251	MAT 2:13	Kanu kinie pilipe konginjeli peli yema kelko puringi kinie Awilimunge angello tene Josepo uru kumbu sipelie nimbendo: “Ye nomi kingi Erotene nondopa yunge ami yemando “Kangomo koroko toko kondo-paa!” nimbé kene nu ola molkolie kangomo kinie anumu kinie liku mengo kolea Isipindu kowa puku molo-payo. Ne anjo molkolie ningemone, pe nane “Kelko yando waa.” nimbo kinie wangi. Ou molo.” nirimu.
23253	MAT 2:15	‘Erote kolomba kinie kelepo ulkendo pumolo.’ ningu ou Isipi anjo moloringi. Aku teringimunge Pulu Yemone ungu umbu tondorumume pilipe yemboma nimbe sirimu ye tene ulu te pe wendo ombá ou nirimu mele kamu wendo orumu. Akumu isipe: “Pulu Yemone nimbendo: “Nanga kangomondo “Kolea Isipi munduku siye kolko wendo ou.” nirindu.” nirimu.”. nimbe kanu ye ⸤Osiane⸥ nirimu kanumu.
23254	MAT 2:16	Kanu kinie anumu lapaselo Yesusi pea Isipi puku molangi, pilipe konginjeli peli yemane Erote yu liku lou lenderingi Erote yuni pilipelie mumindili paa awili tepa kolorumu. Mumindili kolopalie ami ye marendo nimbendo: “Betellieme taono kinie Betellieme nondopa lemo koleamakinie kanumenga puku kango ponie talo omba puli kangoma kinie ponie talo naa pora nili kangoma kinie koroko toko kondo-paa!” nirimu. Kombukandipi kanoko pilipe konginjeli peli yemane kombukandipimu pulu polopa wendo omba angilierimu walemo yundu ningu siringi mele pilipelie ponie aku sipe nirimu.
23256	MAT 2:18	Yuni nimbendo: “Eno kolea Rama suku ungu te pilieringi; kola teringi pilku, yembo kolemele kinie kola telemele mele kola aku siku teringi pilieringi. Ambo Reselene yunge ambolangomanga kola terimu. Yu ‘Konopu pe nipili.’ ningulie teringi nalo yunge ambolangoma naa moloringi kulu yu kondo kolopa mindi molorumu.”. nimbe Jeremayane ou aku nirimu kanumu.
23258	MAT 2:20	“ “Kangomo toko kondangi koro-paa.” nirimu yemo kolorumu kene ola molko anumu maloselo liku mengo kolea Isirelendo kelko pu.” nirimu kinie
23260	MAT 2:22	Nalo Akellesi yunge lapa Erote kolo wangopa ye nomi kingimu molopa kolea Judia disiriki nokorumu pilipelie Josepo yu kanune altopa pumbendo pipili kolorumu. Kanu kinie Pulu Yemone uru kumbu sipelie nimbendo: “Marena tongenje kene akune naa pu.” nimbe yundu liepi liepi torumu kinie yu kelepa kolea Gallilli disiriki pupe
23261	MAT 2:23	akune lierimu Nasarete taonona pupe molorumu kulu Pulu Yemone ungu umbu tondorumume pilku yemboma ningu siringi yemane ⸤Yesusi kinie⸥ ulu te pe wendo ombá ou niringi mele kamu wendo orumu. Enone ningendo: “Yembomane “Yu Nasarete taono ye te.” ninge.” niringi kanumu.
23263	MAT 3:2	“Pulu Yemo ye nomi kingimu molomba walemo nondopa wendo ombá tekemo kene enonga ulu pulu keri teringi konopune pelemoma munduku siye kolko konopu alowa teaa.” nirimu.
23264	MAT 3:3	Kanu yemo ⸤ou naa molopili paa koronga ou⸥ Pulu Yemone ungu umbu tondorumume pilipe yemboma nimbe sirimu ye Aisayane Pulu Yemonga ungu te nimbe sipe boku torumu. Kanu ungumu isipe: “Kolea ku lieline yembo tenga kerena ungu te nimbendo: “Awilimu ombá aulkemo teko mimi tendaa. Yu ombá aulke kangama toko sumbi siee.” nikimu.”. nirimu. ⸤Aisayane Jonone paa pe temba mele ou aku sipe nimbe panjipe boku torumu.⸥
23268	MAT 3:7	Yuni ⸤Juda yembomanga ye awili⸥ Parisime kinie Sadusime kinie awisili no lingendo oringi kanopalie nirimumuni, eno iri topalie nimbendo: “Kolo topa yemboma tepa kenjeli wambiyemonga waloma, Pulu Yemo mumindili kolomba walemonga nawene “Eno talopa leko paa.” nimu kinie eno ‘Pulu Yemone naa tepa kenjepili.’ ningu ‘No liemili.’ ningu okomeleye?
23270	MAT 3:9	“Olio anda kolepa Eporayamone kalopa lsimume molemolomonga yembo peangama molemolo.” ningu aku siku ningu naa pilieme. Nane eno nimbu sikiru: ‘Pulu Yemone ikoumendo “Eporayamone kalopa lsimu yemboma a leangi.” nilkenje koume Eporayamone kalopa lsimu yemboma molemela.’ nikiru. Eno Eporayamone kalopa lsimu yemboma molemelemonga uluri naa telemo.
23273	MAT 3:12	“Yuni yunge rasi-witi apuroli apulu pokomo ambolopalie yunge rasi witi mongo kinie rasi witi kilu kinie apurumbendo molemo. Yunge rasi witi apuroli polomo tepa mimi tembando rasi witi pali ‘wendo liembo.’ nimbe apurupelie mongoma lipe rasi witi nosilimo mingine ‘Liepili.’ nimbe nosimbendo mingi topa, pe kilume lipe maku topa tepe naa kumbulupe nomba pepa mindi pulimona kalomba.” nirimu.
23275	MAT 3:14	Orumu kinie Jonone nimbendo: “Aku paa molo. Nane nu no nambepo lindembo ningu nikinuye? Nuni na no lindilinanje papu.” nirimu.
23276	MAT 3:15	Nalo Yesusini topondopa nimbendo: “Molo. Ulu kake teli ulume pali kapola tepili kene nikiru mele tei.” nirimu. Kanu kinie Jonone “Kapola.” nimbe yu no linderimu.
23278	MAT 3:17	Kanu kinie mulune ola ungu te wendo ombalie, “I nanga konopu mondolio kangomo. Yu-kinie konopu sipu molio.” nirimu.
23281	MAT 4:3	Kanu kinie ⸤kuru⸥ kondi toli ⸤Setene⸥ ombalie yundu nimbendo: “Nu Pulu Yemonga Malo liemo ikoume ‘Pillawa kaloli a liepili.’ ni.” nirimu.
23282	MAT 4:4	Nalo yuni topondopa nimbendo: “Pulu Yemonga bokumuni nimbendo: ‘Langimene mindi yemboma konde mololi ulu pulumu naa silimo. Pulu Yemone ungu nilimoma pali pilku liku teko molonge kinie konde mololi ulu pulumu linge.’ nimbe molemo.” nirimu.
23284	MAT 4:6	yundu nimbendo: “Nu Pulu Yemonga Malo liemo nu lipe tapondomba kene pou ningu manie pu.” ⸤nirimu.⸥ “Pulu Yemonga bokumuni nimbendo: ‘Pulu Yemone yunge angellomane ‘Nu ongo nokangi.’ nimbé. Enone nu ‘Kou tene kepe naa topili.’ ningu nu enonga kimene oko polko linge.’ nimbe molemo kanumu. Aku sipe nirimu kene pilkulie aku siku tei.” nirimu.
23285	MAT 4:7	Yesusini yundu nimbendo: “Pulu Yemonga yembomando ungu te pea nimbe molemola. Akumu isipe: ‘Pulu Yemo enonga Awilimuni “Tembo.” nilimo mele ‘Sike nilimonje molo kolo tolemonje kanamili.’ ningu enone yu manda manjiku naa teangi.’ nimbe molemola kanumu.” nirimu.
23287	MAT 4:9	yundu nimbendo: “Nu nanga kumbikerena koporongo langoko manie molko na popo toko nanga imbi liku ola mundundonu liemo inu kanokono ma koleana lemo melema pali nu simbo.” nirimu.
23288	MAT 4:10	Kanu kinie Yesusini yundu nimbendo: “Setene, nu anjo pa! Pulu Yemonga bokumuni nimbendo: ‘Pulu Yemo enonga Awilimu manjiku popo toko imbi liku ola mundunduku, yunge kongonoma manjiku tendeko molangi.’ nimbe molemo kanumu.” nirimu.
23294	MAT 4:16	Kanu yembo paa sumbulu toline molemelema pa tondolo paa awili tepa teli te kanoringi. Kololi ulu pulumu aki topa sumbulu tondolemo koleana pelemele yembomanga koleana pa tendekemo.” nirimu.
23295	MAT 4:17	⸤Kapeniame omba molorumu⸥ kanu walemonga Yesusini yemboma pulu polopa ungume nimbe sipelie nimbendo: “Pulu Yemo ye nomi kingimu molopa nokomba walemo nondopa wendo ombá tekemo kene ⸤‘Pulu Yemo yuni nokomba yembomanga talapena sukundu molamili.’ ningu⸥ ulu pulu keri telemelema munduku siye kolko konopu alowa teaa.” nirimu.
23297	MAT 4:19	Aku siku teko moloringili kanopalie nimbendo: “Na lombili wangili. Oma lingelendo oma lili wale te liku nona manie mundulimbele kinie omama walena omba pelemo mele, pe ‘nanga kongonomo tengelendo nanga ungumu pilkulu ningu siliku andongele kinie yemboma nanga talapena sukundu ongo molangi.’ nimbu ‘Elo na lombili wale.’ nikiru.” nirimu.
23299	MAT 4:21	Kanu kinie yu laye kolte welto pupelie angenungulu talo lupe kanorumu, akuselo Seperi malo Jemisi kinie Jemisi angenu Jonoselo, lapa Seperi kinie enonga nona andoli sipine sukundu oma lili walema toko tambulku moloringi kanopalie elo walsipelie “Na lombili wale.” nirimu.
23307	MAT 5:4	“Yembo kola teko konopu keri pepili molemele yemboma Pulu Yemone “Eno konopu peanga pepa toyombo topili.” nimbemonga eno malo.
23309	MAT 5:6	“Pulu Yemone “Teaa.” nilimo ulu sumbi nilime tengendo waka kolko molemele yemboma manda molongemonga eno malo.
23313	MAT 5:10	“Pulu Yemone “Teaa.” nilimo ulu sumbi nilime teko molemelemonga yembo lupemane eno mindili silimele ⸤akumunge⸥ Pulu Yemo enonga ye nomi kingimu molombamonga eno malo.
23315	MAT 5:12	⸤Yembomane eno aku siku mele telemelemonga⸥ eno mulu koleana punge kinie kanune Pulu Yemone eno mele kalopa kondomba kene konopu paa awili teko siku konopu peanga pepili molayo. Yembomane kinié eno mindili silimele mele aku siku eno naa molangi koro ou Pulu Yemone ungu umbu tondorumume pilku yemboma ningu siliku andoringi yemboma we yembomane eno kepe mindili siringila kanumu.” ⸤nirimu.⸥
23319	MAT 5:16	Aku sipe mele ‘Olione ulu peangama telemolo mele yembomane kanokolie olionga Lapa, mulu koleana molemomo, kapi niengi.’ ningu enonga pa telemomone yemboma kanangi, pa tendangi.” ⸤nirimu.⸥
23322	MAT 5:19	Akumunge, yembo tene kanu ungu manemanga ungu mane kanga te kepe pulue topa, yembo lupema mane sipelie “Pulue tangi.” nimbé yembomo Pulu Yemo ye nomi kingi molopa nokolemo koleana yunge imbi paa manie molomba. Nalo yembo tene kanu ungu manema pilipe lipe tenge panjipe molopa, yembo lupema mane simbe yembomo Pulu Yemo ye nomi kingi molopa nokolemo koleana yunge imbi paa olandopa molomba.
23323	MAT 5:20	Nane eno nimbu sikiru: Parisime kinie Pulu Yemonga ungu manemanga pulume pilku mane silimele yema kinie enone ulu sumbi nilime telemele ulumenga olandopa eno we yembomane naa tengi liemo, Pulu Yemo ye nomi kingi molopa yembo nokolemo talapena sukundu eno paa naa puku molonge. ⸤Kanu yemane ungu manema pilkulie telemele mele lupe. Pulu Yemone kanopa ulu sumbi nilime nimbe kanolemo mele lupe.⸥” ⸤nirimu.⸥
23324	MAT 5:21	“Koro-ou ⸤Mosisini⸥ anda kolepalimendo ungu mane te sirimumu eno pilimele. Kanu ungu manemo isipe: “Eno yemboma toko naa kondangi. Yembo topa kondomba yembomo mongo limbe, ⸤kote pilimele yembomane⸥ yu kote tendekolie mongo liku singe.” nirimu kanumu.
23325	MAT 5:22	Nalo kinié nane eno kanu ungu manemonga ungu pulumu i nimbu simbo tekero: Yembo tene yunge angenu kinie mumindili kolomba yembomo willisi kotena mengo puku kote tendenge. Yembo tene yunge angenundu “Nu kamakoye?” nimbé yembomo poropinjili kotena mengo puku kote tendenge. Yembo tene yembo tendo “Nu paa kongi mele aroma tolimu!” nimbé yembomo tepe koleana pumbe.
23327	MAT 5:24	nu Pulu Yemo kalko sini melema Pulu Yemo popo toko kaloli polo alsekondo we liepili nosikulie kelko anjo puku angenando “Telune kapola kapola molambili.” ningu puku ni-pukulie, pe kelko ongo nu Pulu Yemo kaloni melema ongo yu kalko sieni.
23329	MAT 5:26	Nane nundu paa sike nimbu sikirumu: Nu ka ulkena wendo onindu pundu paa pali tokolie mindi wendo onimu. We manda wendo naa oni.” ⸤nirimu.⸥
23333	MAT 5:30	Nunge kiselone ulu pulu keri te tenu liemo aku kiselo kari leko lteani. Nunge kiselo angiliepili nu tepe koleana liku mundunge kinie kapola naa temba kene kangimunge melte wendo liku ltekolie molko kondoni kinie papu.” nirimu.
23334	MAT 5:31	“⸤Ou Mosisini⸥ ungu mane te sipelie nimbendo: “Ye tene yunge ambomondo ‘Kamu pupili.’ nimbe makorombando ambomo “Kamu pu.” nimbé mele pepá te topa ambomo sipelie yundu “Kamu pu.” nimbe aku tepili.” nirimu kanumu.
23335	MAT 5:32	Nalo nane kinié eno nimbu sikiru: Ye puli ambo te ye te kinie wa ulu kerinele naa tepili yunge yemone yu makoropa “Kamu pu.” nimu liemo ‘Wa ulu kerinele teli ambomo molopili.’ nimbe aku telemo. “Pu.” nimbe makorolemo ambomo pe ye tene yu limo kinie kanu yemo kepe wa ulu kerinele telemola.” ⸤nirimu.⸥
23336	MAT 5:33	“Koro-ou ⸤Mosisini⸥ anda kolepalimendo ungu mane te pea sirimumu eno pilimele. Kanu ungu manemo isipe: “‘Paa sike tembo.” ningu, ningu panjiku mi lenge ungumu pulue naa tangi. Awilimundu “Paa sike tembo.” ningu, ningu panjiku mi lenge mele paa sike aku siku teangi.’ nirimu kanumu.
23340	MAT 5:37	Ulu te sike teni liemo sumbi siku “Tembo.” nieni. Naa teni liemo “Naa tembo.” nieni. Ulu kerimenga pali ulu pulumu pelemo ⸤kuru⸥.muni ambolemo yembomane mindi ungu sulu teko niliku puku mi lemele.” ⸤nirimu.⸥
23341	MAT 5:38	“⸤Ou Mosisini⸥ ungu mane te sirimumu eno pilimele. Kanu ungu manemo isipe: “Yembo tene yembo tenga mongomo topa akumbe kinie yunge mongomo toko akundengila. Yembo tene yembo tenga ungú topa langomba kinie yunge ungú toko langondangila.” nirimu kanumu.
23344	MAT 5:41	⸤Romo ami⸥ ye tene nu ambolopalie “Nuni na liku tapondoko mako tenga ⸤nanga melema mendani⸥ pambili.” nimbé kinie mako tenga pea yu we liku tapondoko melema mendeko pani.
23345	MAT 5:42	“Melte si.” nimbe mawa temba yembomo mawa temba melemo we sieni. “Kou te pundu anjiku si.” nimbé yembomo “Molo.” naa nieni.” ⸤nirimu.⸥
23346	MAT 5:43	“⸤Ou Mosisini⸥ ungu mane te sirimumu eno pilimele. Kanu ungu manemo isipe: “Opa lkerayemo konopu mondoko, opa puluemo kanoko keri kanani.” nirimu kanumu.
23350	MAT 5:47	Enone enonga pulu lemo yembomando mindi “Eno manda molemeleye?” nilimele kinie we yembomane telemele mele maniendopa, enone telemele mele olandopaye? Ulsukundu yembomane aku sikula naa telemeleye?
23351	MAT 5:48	Akumunge ⸤Mosisini sirimu ungu manema we pilku naa teko,⸥ enonga Lapa mulu koleana molemo ye paa sumbi nilimu molemo mele eno aku siku yembo sumbi nilime molangi.” ⸤nirimu.⸥
23355	MAT 6:4	Kanu kinie yembomane naa kanangi, tenge mele yembo te naa ningu sikulie koropa puli yembo te liku tapondonge kinie enonga ⸤mulu koleana molemo⸥ Lapamone lopi teko telemele ulume kanolemomone eno mele kalomba.” ⸤nirimu.⸥
23364	MAT 6:13	Olio ‘Ulu tene kondi topili.’ naa ningu ulu kerimenga pali ulu pulumu pelemo ⸤kuru⸥.muni ‘olio naa ambolopili.’ ningu yunge kíne wendo liyo. (Nu koleama kinie melemanga pali ye nomi kingimu molko, tondolo olandopamo nu-kinie pepa, nu imbi paa olandopa molopa nu-kinie pa tondolo-tepa tepili alieli molko mindi pulino kene aku sipe tepili.)” ningu aku siku Pulu Yemo kinie niengi.
23366	MAT 6:15	Nalo yembomane eno teko kenjinge ulume ‘We manie naa pupili.’ ningu siye naa kolongi liemo enonga ⸤mulu koleana molemo⸥ Lapamone enonga ulu pulu kerime ‘Manie naa pupili.’ nimbe siye naa kolombala.” ⸤nirimu.⸥
23368	MAT 6:17	“Nalo eno langi naa nongo mi toko we molongendo ‘We yembomane na aku tekero mele naa kanangi. Tatane manjipe kanopili.’ ningu we yembomane kanonge ulume naa teangi. Aku tenge kinie enonga ⸤mulu koleana molemo⸥ Lapa lopi teko telemele ulume kanolemomone eno mele kalomba.” ⸤nirimu.⸥
23372	MAT 6:21	Enonga nosilimele melema lemo kolea akune eno konopuni pilku konopu mondoko molemele kene ⸤‘mulu koleana mindi melema liepili.’ ningu molangi.” nirimu⸥.
23374	MAT 6:23	Nalo nunge mongomo keri lemba kinie nunge kangi pali sumbulu topili andoni. Kanu kinie nunge kangine pateli pembamo alowa tepa sumbulu tomba kinie akumu paa kamu sumbulu tomba.” ⸤nirimu.⸥
23385	MAT 6:34	Yuni aku temba kene ‘Opali nambe-embonje?’ ningu kinié konopu awisili liku naa mundengi. Opalimunge langi molo melema aku opali, kiniémonga langi molo melema kinie, opalimunge kinie, liku tere leko naa piliengi! Enamanga yu mele mele umbunema pelemo pembama kanu enamanga mindi. Kinié umbune wendo ombáma kinie, opali talou umbune wendo ombámanga kinie, tere leko konopu liku naa mundengi.” ⸤nirimu.⸥
23386	MAT 7:1	⸤Yesusini ungu mare nimbe molopalie ungu mare pea nimbendo:⸥ “Enone anjo yemboma ⸤telemele ulume⸥ apurunge kinie aku sipe ⸤Pulu Yemone⸥ eno telemele mele yando apurumbela. Enone anjo yembomane telemele mele apuruku kanokolie “Teko kenjikimili. Tekemele mele Pulu Yemone kanopa keri kanopili.” ninge mele ⸤Pulu Yemone⸥ aku sipe eno apurumbe. Aku temba kene ‘⸤Pulu Yemone⸥ olio ulu telemoloma naa apuropili.’ ningu enone yemboma telemele ulume naa apurengila.
23389	MAT 7:4	Nunge mongona unjo awili lemomo naa kanokolie angenando “Ano, nunge mongona nurupulu te lemomo wendo lindembo.” nambeko nilinoye?
23390	MAT 7:5	Topele mapele toli yembomo, nuni nunge mongona lemo unjo awilimu ou wendo likulie pe kanoko kondoko angenanga mongona lemo nurupulumu manda wendo lindení.” ⸤nirimu.⸥
23391	MAT 7:6	“‘Pulu Yemonga’ nilimele melema liku owa naa sieme. Nombalie pe topele topa eno nombanje kene aku naa teangi. Enonga mele peangama kongi angilimbena toko naa mundengi. Kimbuni kambilimbenje kene aku naa teangi.” ⸤nirimu.⸥
23392	MAT 7:7	“⸤Lapa, mulu koleana molemo yemo⸥ melema mawa teko “Si.” niengi. Aku tenge kinie melema sike simbe linge. ⸤Lapa molemona⸥ melema korangi. Aku tenge kinie melema sike kanoko linge. Ulke kerepulune angilku “Sukundu wamili.” niengi. Aku ninge kinie “Sukundu waa.” nimbe nambune tondomba.
23393	MAT 7:8	Mawa tenge melema sike simbe linge, koronge melema sike kanoko linge, “Sukundu wamili.” ninge kinie sike nambune tondomba. Aku temba kene aku teaa.
23394	MAT 7:9	“Enonga ye te yunge malo ombalie “Tata, pillawa kaloli te nambo si.” nimbé kinie yunge lapane yu kou mulú te simbeye?
23395	MAT 7:10	Molo kangomone “Tata, oma te nambo si.” nimbé kinie yunge lapane wambiye te simbeye?
23396	MAT 7:11	Pe eno konopu keri pepili molemele yembomane aku siku enonga ambolangoma mele peangama silimele liemo enonga Lapa mulu koleana molemomone “Melema si.” ningu mawa tenge yemboma mele peangama paa olandopa naa simbeye? ⸤Paa simbemo.⸥
23397	MAT 7:12	Akumunge, ‘Yembomane nu-kinie teangi.’ konopu leno mele nuni anjo yemboma aku siku teani. ‘Aku teangi.’ nikinu ulumuni Mosisini Pulu Yemonga ungu mane sirimu bokune torumumenga pulumu kinie, Pulu Yemone ungu umbu tondorumume pilku yemboma ningu siringi yemane bokune toringi ungumenga pulumu kinie, lipe tere lepa nilimo kene aku siku anjo yando yemboma-kinie teko kondangi.” ⸤nirimu.⸥
23399	MAT 7:14	Nalo alieli konde molopa kondopa mindi puli koleana pulimo kerepulumu paa kanga, yunge aulkemo paa tengepea teli kangamo lemo kolo yemboma akune pungendo mindili silimelemonga yembo telu telu ningu mindi aku aulkemo kanokolie pulimele. Aku telemele kene eno kanu kerepulu kangamonga pangi.” ⸤nirimu.⸥
23405	MAT 7:20	Unjoma mongo tolemo kinie kanokolie, “I mu peanga, imu keri.” ningu apurulimele mele, onge yembo kanumene tenge ulume enone kanokolie yemboma molemele mele sike aku siku kanonge.
23407	MAT 7:22	Yemboma apurumbe wale kanumu wendo ombá kinie yembo awisilini nando ningendo: “Awilimu, nane nunge imbi lepo nunge ungume nimbu sirindu kanumu; nunge imbi lepo yembomanga konopune kuru moloringime “Ongo ulsu paa.” nirindu kanumu; nunge imbi lepo ulu tondolo awisili terindu kanumu.” ninge.
23408	MAT 7:23	Nalo aku siku ninge kinie nane enondo nimbondo: “Na enonga imbime paa naa pilipu eno kanopo imbi naa silio. Eno Pulu Yemonga ungumu naa pilku liku teringi kene nanga kumbikerena naa ongo anjo paa.” nimbo.
23412	MAT 7:27	Pe lo topa no topa poporome topalie ulke kanumu topa kalalu sipe paa bulu-balo sirimu. Nanga ungume naa pilku liku tenge yemboma eno kanu yemo mele molemele.” nirimu.
23416	MAT 8:2	Kanu kinie ye te kuru kendi nomba perimumu Yesusi orumune omba yunge kumbikerena koporongo langopalie yundu nimbendo: “Awilimu, nunge konopumuni na ‘konde pambo.’ konopu lienu liemo nuni na manda teko konde lini.” nirimu kinie
23417	MAT 8:3	Yesusini yemo kini ambolopalie yundu nimbendo: “‘Nu konde pani.’ konopu lekero kene konde pu.” nirimu kinie tamburumbu kuru kendimu nomba kelierimu.
23418	MAT 8:4	Kanu kinie Yesusini yundu altopa nimbendo: “Nuni ya ulu tekeromo yembo telurindu kepe paa naa niyo. Sumbi siku puku Pulu Yemo popo tondoli yemo nunge kangimu liku ora siku, ‘Na altopo kangi peanga liepili molkoro kene.’ ningu Mosisini “Tei.” nimbe panjerimu mele pilku liku tenindu “Pulu Yemo popo toko kalko sie.” nirimu mélemo liku Pulu Yemo popo tondoli yemondo “Kalondou.” ningu yu sieni. Pe yembomane nu kanokolie ‘Yu sike kangi peanga liepili molemo.’ ningu piliengi kene nikiru mele isili-ou te-pou.” nirimu. ⸤“Aku siku teni kinie yembomane nu kanoko keri naa kanonge, nu altoko we yemboma molemelena manda telune puku moloni.” nirimu.⸥
23420	MAT 8:6	“Awilimu, nanga kendemande yemo kimbu ki kolopa pora sipe mindili nomba perepa ulkena liepili okoro.” nirimu.
23421	MAT 8:7	Yesusini yundu “Ombo tepo konde limbo.” nirimu.
23422	MAT 8:8	⸤Aku nirimu kinie pilipelie⸥ ami ye wane anderete nokorumu yemone yundu topondopa nimbendo: “Awilimu, na ye kerimu mele molio, nu nanga ulkena oni kinie kapola naa temba. Na ye tene kepe nokopa molemo, yunge ungumu pilipu lipu telio. Nane kepe ami ye mare nokopo molio. Kanu yemanga tendo “Pu.” nilio kinie yu pulimo. Molo tendo “Ou.” nilio kinie yu olemo. Molo nanga kongono tendeli kendemande yembo tendo “I siku tei.” nilio kinie yu aku sipe telemo kanumu. Aku sipela, nuni ungu te we nini kinie nanga kendemande yemo konde pumbe kene nuni we ni.” nirimu.
23426	MAT 8:12	Nalo Pulu Yemone ‘yunge yemboma’ nimbe mako torumu ⸤Isirele⸥ yemboma yu nokopa molemo koleana puku molemela yemboma yuni topa makoropa sumbulu toline mundumbe. Kanune paa mindili nongolie kola teko pereko molonge.” nirimu.
23427	MAT 8:13	Aku nimbelie yuni ami ye wane anderete nokorumu yemondo nimbendo: “Nane nu ‘manda tendemba’ konopu lienu mele tendendu kene pu.” nirimu. Kanu kinie yuni aku sipe nirimu enamonga kendemande yemo yu kuru topa kelepa konde pupe molorumu.
23430	MAT 8:16	Pe kolea ipu lemba terimu kinie konopune kuru molorumu yembo awisili Yesusi molorumune mengo oringi kinie yuni kurumendo “Ongo wendo paa.” nirimu kinie ongo wendo puringi. Kuru torumu yemboma pali tepa konde lsimula.
23431	MAT 8:17	Aku sipe terimumunge koronga-ou Pulu Yemone ungu umbu tondorumume pilipe yemboma nimbe sirimu ye Aisayane ulu te pe wendo ombá ou nirimu mele kamu wendo orumu. Aisayane nimbendo: “Yuni yuyu olio kuru torumume makoropa, olio aniembo lierimulu kurume lipe ulsu mundorumu.” nirimu.
23432	MAT 8:18	⸤Walse⸥ Yesusi ⸤nomu Gallilli kélona molopili⸥ yembo awisili liku maku toko yu liku makapu teko moloringi kanopalie nirimumuni, ⸤lombili andolimendo⸥ “Nomune nekendo pamili waa.” nirimu.
23433	MAT 8:19	⸤Nalo ou naa pupe we angiliepili⸥ Pulu Yemonga ungu manemanga pulume pilipe mane sirimu ye te yu angilierimune omba yundu nimbendo: “Ungu Mane Silimu, nu puni koleamanga pali nu lombili ombó.” nirimu.
23434	MAT 8:20	⸤Aku nirimu kinie⸥ Yesusini yundu nimbendo: “Pílie! Owa takerama ulke pelemelemanga pelemele; kerama enonga mi takolemelemanga pelemele, nalo Manie Omba Mana Ye A Lierimu Yemonga pelemo kolea te naa lemo ⸤kene, nu ‘Yu lombili pupulie kapola naa molombo.’ ningu pilkulie na lombili wani. We naa wani.⸥” nirimu.
23435	MAT 8:21	Kanu kinie yu lombili andorumu ye tene yundu nimbendo: “Awilimu, nu kamu lombili wambo mangali ou pupu nanga lapamo ⸤kinie pea molambo. Pe yu kolomba kinie⸥ ono tepolie nu lombili ombó.” nirimu.
23436	MAT 8:22	Nalo Yesusini yundu nimbendo: “⸤Nanga ungumu naa pilku⸥ yembo kololi ⸤none teli⸥ yembomane yembo kolongema ono teangi. Nalo nu na lombili ou.” nirimu.
23439	MAT 8:25	Kanu kinie enone yu uru perimune puku toko makinjindikulie ningendo: “Awilimu, olio liku tapondoyo. Olio no wangokomolo.” niringi.
23440	MAT 8:26	Yu ⸤makilipelie⸥ enondo nimbendo: “‘Pulu Yemone olio nokomba.’ ningu konopu tondolo naa pekemo yema, eno nambemune mini-wale mundukumiliye?” nirimu. Aku nimbelie ola molopa poporomemo kinie nomumu kinie iri torumu. Kanu kinie poporomemo topa kelepa nomumu lope naa tepa paa we lierimu.
23441	MAT 8:27	⸤Yuni terimu mele kanokolie⸥ yemane mini-wale mundukulie ningendo: “Apa! Iyemo nambolka yerenje? Poporomemone kepe nomumuni kepe yunge ungumu pilku liku kelkembele.” niringi.