300	GEN 12:1	Yawe Îtogo Abaramtaba téna, “Enamááqa, ení wayukagara, enaponi wayukagara yuwéya kemó emmó arátenna mararaqa wao.
302	GEN 12:3	Náyumo atimuqó uyakainomma kemá atimu umayike, abo náyumo taiáimo umakaiyamma kemá taiáima umayikanune. Abo máte kayuka mamárábímmá ekáké kemá atimuqá umayikanune.”
306	GEN 12:7	Yawe Îtogo Abaramka páquma weka téna, “Ení iyápórawaqa kemá ma-márá yimenune.” Miráitana, Abaramma Yawe Îtogoka yaare mika tarouraiye.
310	GEN 12:11	Ítípiq wemá koyanekeena aanakomma Taraitaba tena, “Kemó aonaunama emá kateko ínímmá maane.
311	GEN 12:12	Ítípiq wayukama emmó aoneta, yerawáqá miráitinoe, ‘mami nínímmá wenánáre.’ teta yeráwáqá kemmá tikameta emmá paa-ayuwaiya mainone.
312	GEN 12:13	Kemá wení amanaqune tinata, abo kema enauyawataba iraqoniqu matiketa tiyuwaiya enáitaba maeno.”
317	GEN 12:18	Miráitana Peroma Abaramma áyarena tiraiye, “Emá nóra umatikano? Nóraitawa emá íma enánáre teq timatimikano?
318	GEN 12:19	Nóra-itawa emá wetaba ketímánáre tenara, ‘kemá awiqma ketínári urauno’? Abo îbeqa manna enánáqibo, awiqme kówao!”
327	GEN 13:8	Abo Abaram Rotitaba tiráiye, “Kerátámá morá-naemuye, kerátátí aukapikaraq, kerátátí mayai kayukabimma, keta uniti áiqaimma íma ténátae.
328	GEN 13:9	Anó maranamma kerátáyábá paa-maiye. Miráipowaka kerátá ókaoka-óyúye. Emá ayáánepaq winaqá kemá ayáánurapaq wonune. Emó áyáánurapaqo winaqá, kemá ayáánepaq wonune.”
333	GEN 13:14	Rotima ayuwéna Abarammo kégoimma, Yawe Îtogo Abaramtaba tiráiye, “Múte auramma aonama áubáqá, anaaépaqa, aayánepaqa, aayánurapaqa, máte aukapaqa máánarakemma aonao.
336	GEN 13:17	Kómare-keewe maragoni ayátákaraq wení awaraqa kemó îbeqo emmó amunna marama aonao.”
356	GEN 14:19	Métítéréki Abaramma atimuqá-uyakena tiraiye, “Uyátámaqma Îtogo maragárá wîyomo taroqurai Îtogo Abaramma iráqoni-uyakaniye.
357	GEN 14:20	Amuramu-uyákao uyátámaqma Îtogoma noitababiyabo wemó aawaqna-ita abo aaiqo-umá ení namuro kótámakonna-aitaba.” Miráitana Abaramma máte-tatapikemma, móramora (1) máte-tiyaakabikemma Métítérékimma amikaiye.
358	GEN 14:21	Tótomke kinigo Abaramtaba tiráiye, “Wayukarawaqa ketime mátetataqa etábá mayao”.
359	GEN 14:22	Abaramma anonna-uraiye, “Kemá uyátámaqma Yawe Îtogoka ketí tiyaamma tikaq maraune, wîyokaraq maramó taroq-urai Îtogoka abo kemá araimma-tiyakaune,
361	GEN 14:24	Kemá kimmora ketí aaiq wayukamo nátúwá nawaka kanaráré-ténúne. Abo náwamo ketémo uraiyamma Ánamo, Étíkoragaraq Mamri paa yiyuwaiyata yeráwátí ótamma-máyátao.”
362	GEN 15:1	Aaiqa umá ánátatuwena Abaram yitana, Yawe Îtogo kainapaq wekáq páquma tiráiye. “Íma ikatí-uwo kemá ení weyure abo ení amuyataqa anón-uramma aménúne.”
363	GEN 15:2	Mirátitana Abaram téna, “Anómo uyátámamma Yawe Îtogo nóina emá timinónó kemá íma iyápó makaunabowana Éréyáti Tamatikatike ketí máte notamma kemó makaunna mayáníye?”
364	GEN 15:3	Abo Abaram téna, “Emá íma iyápó timikanabowana ketí mayái naako ótamma abowání-iniye.”
365	GEN 15:4	Miráitana Yawe Îtogo Abaramtaba tiráiye, “Minaaqa íma abowání inibo enarupiké ení iyápógo máte notama abowání iniye.”
366	GEN 15:5	Yawe Îtogo Abaramma awiqmena máápa Abaramma yaubarena abo timámíkaiye, “Mute aabayápáq wîyokarawaqa aonama abo yorautuo, kanarárá yorautínónópo.” Abo wemá timámíkaiye, “Ení iyápó-anna mirárá-ínóe.”
368	GEN 15:7	Yawe Îtogo ókaraq Abaramtaba tiráiye, “Kemá Yawe Îtogomo Úúqo Kárítián-kayukabike mami márá áména abowání-ikaeteq awiqme-iraune.”
369	GEN 15:8	Abo Abaram ítáráiye, “Anommo uyátámáqma Yawe Îtogo, kemá mami márámó araimma abowáníqo-onunna, naara-umá itéqa-óné-onuno?”
370	GEN 15:9	Yawe Îtogo anónná-uráiye, “Nateqá purumakakáráq, mémekaraq, awai típítípíkáráq mátemma kaummo (3) áúqó-uráiyamma mamé-iyo. Óqa máágárá, paaya numa mamé-iyo.”
374	GEN 15:13	Mikaq Yawe Îtogo Abaramka tiráiye, “Ení iyápó-anna óq marabi namu-wayukara ínówe, mi-marabi kayukati kakobe maiyata kayaté-kayate antreti (400) auqa tai aaima-umáyikainowe.
377	GEN 15:16	Kayaté-kayate antareti (400) auqa yáwínata ení iyápó-annama yauwéqme Kéinan yinowe mina Amoraiti kayukati kumi-aaimmo yemo-uramma íma ari-uráiye.”
379	GEN 15:18	Mitáo Yawe Îtogo Abaramte aamá tima-yarutuwena mirá-tiráiye, “Kemá Ítípike nokómmá maréna Ípáráiti anoo nokaq mami márá ení iyápó-anna yiménúne,
382	GEN 15:21	Ámóri anna-kayukae, Kéinan anna-kayukae, Kírígati anna-kayukagaraq Yébuti anna-kayukatí maramá kemá aménúne.”
384	GEN 16:2	Abo wemá Abaram-taba téna, “Yawe Îtogo iyápómo akáímó anamoriq umatikaiye. Uréya ketí mayai inarukote waténana iyápó ákáma timíno.” Abaram kanaráré téna, Táráitaba tiráiye.
387	GEN 16:5	Miráitana, Tarai Abaramtaba tiraiye, “Emá mami úqmá abowání inone, kemó mamirámó Ágamo umatikaimma kemá ketí mayai inaruma enayápi makaunana, abo íbêqa wemá aonaimma amukarariqo ikakemma aumamé-uyéna kemmá aonama wemá mémápá yuwaiye. Yawe Îtogo eqkáráq keqkaraq aukapi yainaniye.
388	GEN 16:6	“Ení mayai inaruma enayáápi maiye,” Abaram tiráiye. “Nóra-áaimmo auyanammo íténanamo kanaaraqo ína-áaimma umákao.” Tarai tai áainuramma taroqumákáítana, Ága ayuwéna kouraiye.
390	GEN 16:8	Énítóreko téna, “Ágao, Tarainí mayai inarugo emá nákakena iréya, nákaraq kewono?” “Kemá ketí kawaa inimma Táráinopake péqmare kégoune,” Ága anónná-uraiye.
391	GEN 16:9	Mirá-titana, Yawe Îtogoní énítóreko wemmá timámíkaiye, “Yauwéqma Táráinopaq uréya abo wení aamá waraao.”
392	GEN 16:10	Ókaraqa Yawe Îtogoní énítóreko tiráiye, “Kemá ení iyápó-anna mama néturiq umáyíkánata íma wayuka yorautinoe.”
393	GEN 16:11	Yawe Îtogoní énítóreko keqnámmá Ágataba tiráiye, “Amukaraq emá íbêqa mannabowa emá inamaí akainone. Emá Ítímairiye-te áwîqa yamamiyo, mináaitaba Yawe Îtogo ení uqmamá ítáyamena emmá áwáqnaiye.
395	GEN 16:13	“Yawe Îtogoma Aaga Er Roi awiqa amikaiye, minná miráténa, emá Îtogo kemmá timóné, abo yabitikane,” Agaa tiráiye. “Kemá íbêqa puqkónáq-únapike páá-maune, kemó timónai Îtogomma aónatuwaune.”
399	GEN 17:1	Ánibo Abarammo náinia tenigaraq náinia (99) auqo kéitana Yawe Îtogo wekáq páquréna tiráiye, “Kemá Îtogo Wenóqyae, máte-tataqó taroq-innapímmá kekáq amakakí-uréyá íráqó-maiyatapi máo.
400	GEN 17:2	Kemá eté ketí aama-yarutuweka abo emá nétu íyápó-ánná aménúne.”
402	GEN 17:4	“Kemó-itaqá pórómáti eté kemá umátuwaune. Emá nétuqya maruti yibowá máinone.
406	GEN 17:8	Máte Kéinan marabimmo íbêqo namuq nákáq-umá mánna kemá aménúne. Mi márá egáráq ení iyápó-annatí mara ákáqpaq aukiniye, abo kemá yeráwátí Îto mánune.”
407	GEN 17:9	Abo Abara-ámma ókaraq Îtogo timámíkaiye, “Emá aamó-tima-yarumakaunnamo timámunna waraó, ekáráq ení iyápó-anna mikáqo páquqteta wínómma miráoro.
412	GEN 17:14	Náwamo ibôwáqó ímo-uráinna waraowaqa timákáíyata ketí wayukabike kóíno, wemá ketí yarumatan-aima arátuwaiye.”
413	GEN 17:15	Îtogo ókaraq Abara-ámma timámíkaiye, “Íma emá ókaraq enánáqa Táráiye tiyó, íbêqa wenáwîqa Térae maniye.
414	GEN 17:16	Kemá atimûqá-uyákánana abo wemá iyápó ákáma amíníye. Kemá atimûqá uyákánana abo minná wemá anó-marukarawatí yinówa mániye, kínirawaqa wení iyápó-annaraopike páqinowe.”
415	GEN 17:17	Abara-ámma marabí ótípake awaúténa wíráke-ena abo we-áímmá tiráiye, “Kanaraq móra antareti (100) auqo-uráínna-nako iyápó máyání? Kanaráq Téra náínia teni (90) auqo-uráimma páá iyápó ákání?”
416	GEN 17:18	Abo Abara-am Îtogomma ítáraiye, “Táyánámmá-itáúnna emá ketí iyápó Ítímaerima amammá ámínó?”
417	GEN 17:19	Mirátitana Îtogo téna, “Ímiye, Téra inamáí akama amíníye, abo emá Áítíkiye-te yamáminone. Kemá weté ketí yarumakaunna-aimma maamá-páqonune, mami yarumata-aimma ekáráq ení iyápó-annabi matúmatu keráwáté iniye.
419	GEN 17:21	Abo ketí yarumata-aimma kemá Áítíkite maamá páqonune, Térama mami kánárákémmá méyá áúkáq iyápó ákámá amíníye.”
428	GEN 18:3	Abara-ám móra waikotaba (1) mirátiráiye, “Ketí Anóko, kanaráq íráqóáimma-tirátima makáq ketí náoq máíyaq kemá tíwáqnaonó. Íma ení mayai-naqa kótao.
430	GEN 18:5	Kemá ááwáqa maméq-mátímenaraq keráwáqá namá aqkonná-umátuweraq mikákémmá páá keráwátí ammá wínówe. Ketí naoqa yiráneteq kemá timurámu-maráune.” “Katekowé-íráqone,” yeráwáqá anónná-urae, “emó ónae-tinaiq uwo.”
431	GEN 18:6	Abara-ám uyaténa térinaupaq uyápékurena Térámma timámíkaiye, “Kabequmá kaumo (3) tápéqa páráwaqa yaqmáwaq paretiráwáqá agayaó.”
434	GEN 18:9	“Nákaraq enánáqa Téra maiyo?” yeráwáqá wemmá ítárae. “Térinaupaq maiye,” tiráiye.
435	GEN 18:10	Mami kaumo (3) namu-wayukabike móra-waigo (1) Abara-ámtaba téna, “Kemá yauwémma mamirá-kánáráq méyá-náúkáq yénúne, abo enánáqa Téra iyápó mayaniye mi-kánáráqá.” Téra yinaepaq térinakoní otaraq maena ítáraiye.
437	GEN 18:12	Mirátitana Téra áúyánámá-kéitena wetábá wírá-uráiye. “Máákakorata wayuka-ariq aukurauye íma iyápó ákawaniq-uraubo kemá íbêqa iyápó akánú?”
438	GEN 18:13	Yawe Îtogo Abara-ámma ítaraiye, “Nóra-itanawá Téra wírá-kenawa téna kemá araimma iyápó akánú, íbêqo kemó araqnámo aukúnnapikemma?
439	GEN 18:14	Kemá Yawe Îtogoma íma mórayatako ummáyátikaniye. Kemá yauwéqma enopaq timákáúnna kana méyá áúká yenana abo Térama inamáí íyápó mayaniye.”
440	GEN 18:15	Téra ikatíq-éna, “Íma wira-uraune téna,” kaqarí-tiráiye. Abo Yawe Îtogo téna, “Araimma emá wírá-uráne.”
442	GEN 18:17	Minnámo maréta kéwowana, Yawe Îtogo wenáúyánánóbáq tiráiye, “Kemá kanaráq Abara-ámma yawáq-uyakanu kemó nóratatariqo ónúnna.
445	GEN 18:20	Abo Yawe Îtogo Abara-ámma timámíkaiye, “Kemá Tótómkaraq Kómórati anónibiqa yáqyiqkámma itaune, yetí kúmi-áiko anóni-umá táwítawa-iye.
448	GEN 18:23	Abara-ám Yawe Îtogoní waqókáq yiréna ítáraiye, “Emá ááraimma kateko wayukate táwí wayuka yíkamino?
450	GEN 18:25	Ímiye, kúmiq wayukamo yíkaminema emá íma kateko wayukagaraq yikaminone, kúmiq wayukate kateko wayuka íma mimmóráwáí úqmá mayainowe. Emá íma mirárá-ínóne, kímmora (1) nááwamo mamárábí máte kayukamo yainánimma emá maane. Emá íráqón-áimma taróq-ínóne.”
451	GEN 18:26	Yawe Îtogo anónná-uráiye, “Yeráwátábáé-téq íma kemá yíkamonune.”
452	GEN 18:27	Abara-ámma yauwéqma Yawe Îtogotaba tiráiye, “Kemá íbêqa Anókote aámá ténáq íma ikátí-une, kemá pátátáune, káítóra-uráúne.
453	GEN 18:28	Minnámo móra-tiyapaq (5) imó-maatabawte, kanaraq máte kayukate mami káyúká yíkamino?” Yawe Îtogo anónná-uráiye, kemá aónánana kayaté-kayate tiyakagaraq móra-tiyapaq (45) wayukamo maiyaqa, kemá íma yíkamonune.
454	GEN 18:29	Móragaraq Abara-ám Yawe Îtogomma ítáraiye, “Abo kayatá-kayate tiyaka (40) wayukamo maiya emá náraq ínónó?” Yawe Îtogo téna, “Kayaté-kayate tiyaka (40) wayukayabaetéq íma kemá yíkamonune.”
455	GEN 18:30	Abara-ám téna, “Kanaráqibo, Anóko íma áyataba umátike tiyúwénaq ókaraq emmá ítáno, emá náraq-ínónó minnámo kaumo tíyáká (30) kátékó wáyúkámó maraiyama?” Yawe Îtogo anónna-uráiye, “Kemó aónánanamo kaumo tíyáká (30) wáyúkámó maiyaqa kemá íma óqa yíkamonune”
456	GEN 18:31	Abara-ám Yawe Îtogomma ítáraiye, “Kemá íma ikatí-éqa ókaraq aamáitanáq-úne, emá náraq umáyikainono minnámo kaya tíyáká (20) kátékó wáyúkámó mi márúpímmó maiyama?” Yawe Îtogo wemmá anónná-uráiye, “Mami káyáa tíyáká (20) kátékó wáyúkátí áitabae-téq íma kemá yíkamonune.”
457	GEN 18:32	Ókaraq Abara-ám Yawe Îtogomma ítáraiye, “Kanaráré, Anókó íma ááyáqa-timiyó, tiyúwénaq paki mórákaraq ítáno. Náraq emá ínónó, tiyaka (10) wayuka-urammo mi márúpímmó maiya?” Yawe Îtogo anónná-uráiye, “Páá tiyáka-urammo (10) kateko wayuka mi márúpímmá maiyamma kemá íma yíkamonune.”
460	GEN 19:2	Rótí téna, “Timuqá-matikáúne ketí anókoratae. Ketí naaupa yekao. Kenáká títauqa tete-kékaq keté watáíyaq abo abéya máí nókápáq kenákátí ammá wiyoye.” Kaya (2) énítóré kórátá téta, “Ímiye, kerátá makáq máte kayukamo kaikuyo marukaq wáéyúye.”
463	GEN 19:5	Mami káyúká Rótimma áyarae, “Nákaraq kaya (2) námú-nákárátá enópaqo yéyamma mááyo? Naaupake yiwíqma máápaq yukénata yenákáté ketáá aaraukáríq onnatáó.”
465	GEN 19:7	Róti téna, “Ímiye, ketí wayukama, íma tai-áimma taroqoro.”
466	GEN 19:8	Aónaro, kemá kaya (2) ínárú íma waté watayamma yíkáraune. Yukaiyaq kemá yimíqma máápaq márúte-tímíkanaq abo keráwáqá nówaitataqo tikáínna yeráwáté oro. Abo ketí namu náká íma moráyatariq umáyíkaro. Ketí naaupaq yiráyapowaqa yabíq-yikanune.”
467	GEN 19:9	Abo yeráwáqá mirátirae, “Páábaq yááwao oqtarákémmá,” yeráwáqá téta. “Rótima íma maruq áinare. Abo íbêqa wemá ketáti kawáá máínénábiyo! Ketá yenáká kótámamqma emmá táwí-áaimma uyákanunatae.” Mirákéteta innene-umá Rótimma abúbúqma maré-kéwéta oqtá yokiránéta-urae.
470	GEN 19:12	Kaya (2) énítóré kórátá Rótitaba téta, “Íyaq emá yaimma anna wayuka maapi Tótóm maqa yíkárano, mirauma enairó-utama, ení ánimaqa enayámummaqa yaimma ení arainibíkémmá?” Máraiya-moema yiwíqme mamipíké kóró.
472	GEN 19:14	Miráketeyataba, Róti maréna uréna wení ayamummatí aanabo-íyápóráóqá timáyímíkaiye. Róti téna, “Uyatéraq ma márúqá yúwaro, Yawe Îtogo áqa ma márúqá maamá táwítawa-ínékeiye!” Abo wení ayamummatí aanabo-íyápóráóqá ábê-aimma kétiye-téta yúyánápí tirae.
473	GEN 19:15	Iráqma-tágaimma, kaya (2) énítóré kórátá Rótimma yokage-umá timámena, “Uyaté enánákaraq enayámúmmaqa yiwíqme kówao, ímo-iteqoweqa keráwákáráq Tótóm marukote aweké mayainówe.”
475	GEN 19:17	Minnámo kaya (2) énítóré kórátá yiwíqma máápaqo kéyiyuwena, móra (1) enitoreko téna, “Uyatéraq keráwátí túyaba kóro. Íma wáéqma aónaro, íma móra-aakapáqá mami árúbáqá agaro!”
476	GEN 19:18	Abo Rótima anónna umá-téna, “Ímiye ketí anóko, timuqá-marakáúne.
478	GEN 19:20	Képi keboqyá maruqa aónao, íma népáq-urane, tiyúwéna péqmare mi kébóqyá márúkáqá wono. Miraonana kekáq puiyataqa íma yíkae.”
479	GEN 19:21	Móra (1) enitoreko Rótitaba téna, “Kateko-úráné, kemá enááraqa kanaráré-tiyakaune. Emó ténná maruqa íma maamá-táwítawa onune.
480	GEN 19:22	Ánibo uyaté-péqmare kówao mi marukaq. Kemá íma móra-yatariq urána emá mi márúkáqá kówao.” (Rótimo peqmarenamo urai marukoni áwîqa Yowa)
489	GEN 19:31	Mórataoqa (1) ananowáá aukotaba téna, “Ketiborátá anónuqma-kaiye, mamarabi aaimmá máte-marabaqa, kerátáté mainomma íma-wá-mae.
490	GEN 19:32	Kerátá táínomma ketibokárátá amiqma neginági uyákátuwekaq weté watéka iyápó mayáyúye.”
492	GEN 19:34	Méyá mi énáíkáqa ananowá aukotaba téna, “Énai nokamma, kemá ketiboté wataune, kéqnamma íbê-nokamma kerátá táinomma amiqma neginági uyákátuwaya abo emá ure weté waténaka wekáké iyápó mayao.”
498	GEN 20:2	abo mikáqá Abara-ámma wení ánáqa Térataba, wemá “Ketímánare,” tiráiye. Abo Ápímérék Kéra wayukati Kíni-bowana, wení mayai wayuka timáyíkáitata Téramma koma áwîqmeta yewana Ápíméréki mayákáraiye.
499	GEN 20:3	Miráowata, móra (1) nókámma Îtogo Ápímérékikaq kainapáqá páquma timámíkaiye, “Emá puyínóne, emó aaramó awiránna áitaba. Min ínímmá waataké íníne.”
500	GEN 20:4	Mirá-kétitaba, Ápímérékima Térani waqóká íma wuré-nabowana, mirá tiráiye. “Îtogo emá kanaraq kekáráq yepímmó ummamó-ímo mai-kayuka yíkámínono?
501	GEN 20:5	Abara-ám kekáráq timátimena, Térataba ketímánare titanawaq, abo Térama timátimena Abara-ámtaba ketiyóbíye tiráiyo. Kemá táágama tuyanakake mamitátáqá taroquráunanibo kemá íma tai-áimma taroquráune.”
502	GEN 20:6	Miráitana Îtogoma kainapáqá timámíkaiye. “Áraine, itéq-aoneq-uráune, emá táágama auyanakake mirá-uráne, miráitaq kemá íma emmá ayuwauna ketúrakaqa táí áimma taroq-uráne. Mináítábá, kemá íma emmá ayuwauna wete watáne.
503	GEN 20:7	Ánibo waa ánáqibo yauwéqma tiyákenana awaikókáq wíno. Wemá ketí óyáúqnare, nunamummá wemá tiyákaina páá mainone. Ánibo, emó ímo yauwéqma awaikókáqó timá-kemoema egáráq ení wayukagaraq puyínóe.”
505	GEN 20:9	Abo Ápímérék Abara-ámma áyarena tiráiye, “Emá nóraq ketámmá umátíkáráno? Kemá íma móra táí-áima taroq-uyákáraupo. Minnámma emá kekáráq ketí anó-maruqa anó tigaeta mamiráumá timénó. Emá íma taroqówai áimma taroq-umátikane.”
506	GEN 20:10	Abo Ápímérékima Abara-ámma ítáraiye, “Nóra náitabawa emá mamirámá-uránó?”
507	GEN 20:11	Abara-ámma anónná-uráiye, “Kemá túyáánápí-téqa mami márúkáq wáyúká íma Îtogoní áqa áraimma ínópowata kemmá ketínákake tíkatuweta ketínaqa mayainóe tiráúne.
509	GEN 20:13	Minnámo Îtogomo timátimenamo, enaboní márúqa yuwé kówáo titaqá kemá Térataba téqa, ‘Nánaukapaqo wóyúyamma emá ketábá keti-yóbíye tiyó,’ Emó ení íráqó-náimno mamiráuma tirátine-moema.”
511	GEN 20:15	Mirá-umátuwena Ápíméréki tiráiye, “Máte maramo kemó yabiyúnna aónatuwe yuwé emó akáínnaraq nákaqo mánáetinaráq áúyatuwe abo máo.”
512	GEN 20:16	Térataba wemá téna, “Kemá téniqa antreti (100) ara tauma enayóbímma kámune. Kemó tái-áimmo emmó taróq-uyákáunaraqo ayumí ení wayukatí yúrakaqa amúne. Epímmá íma aweke maiye.”
520	GEN 21:6	Téra tiraiye, “Îtogo wirágara amurámu timiye, abo máte-wayukamo iyápómo kemó akáúnnamo minná-itétama kete yeráwáqá wíra-inówe.”
521	GEN 21:7	Aniyeténa Téra tiráiye, “Íma-mórawaigo Abara-ámtaba téna kettaba min íyápó ákáyaminiye tiraim-manibo, kemá íbêqa Abara-ám anónumma áúráípi iyápó ákáyamune.”
524	GEN 21:10	Miráitana Terá Kówánai-tena Abara-ámtaba tiráiye, “Mi máyáí íníkáráq wení ánimma wárénata kótao, íma Ítímáeri ení ótamma ketánikote yaináníye.”
526	GEN 21:12	Abo Îtogo Abara-ámtaba tiráiye, “Íma emá umma-áúyánámmá itaó enánikotabakaraq ení mayai ínímmá. Nówai-naimmo Téramo tína itaó, nówai-náitababiyo Áítíkikake kemó pórómáti-uyákáraunna emá iyápó-anna mayáínóne.
527	GEN 21:13	Kemá Ítímáerimma nétuqya iyápó áménana yeráwáqá abo mamá anó maruqa-páqinowe, minna wema enánipowana.”
530	GEN 21:16	abo wemá maré waqónáwátáq kéra-nékaka wení ánikomo-máikake máena, wemá wetábá ááímá kétena, “Kemá íma kao-nanana puyíkae.” Abo Ága mérami wáqónáwátáqó máqemaikakemma wemá ibiqá átáma yakáiye.
531	GEN 21:17	Îtogo Ítímaerimo ibiqó-yáráimma ítáraiye. Îtogoní énítóreko wíyôpake Ágamma áyarena abo wetábá tiráiye, “Nóraq-uránó, Ága? Íma ikatíq-uwó, Îtogo enánikoní ibiqá ítátuwaiye.
532	GEN 21:18	Emá uréya enánimma awíqma enayáápi yoraó, kemá wení iyápó-anna mamá anó maruqa áúqyikanune.”
536	GEN 21:22	Mi-kánábímmá Ábrá-ámkaq aamá tínéna Abimereki iráiye Píkórite, wení ááíq-wayukatí kawáámá. Ábíméréki téna “Ítogo mátetataqo taroq-innabímmá ete mániye.
537	GEN 21:23	Íbêqa Îtogoní áúrakaqa emá ayáámma aikaq márénaqa kemá aónéqa minná emá íma kete, ketí iyápórawakaraq, ketí iyápó-annarawate táwí áaimma taroq-ónúne-tiyo. Emó namuq-náká-umá mánna marukaqó kemó emmó arátiraunna iraqo-náaimma mirárá-umá kemmá tirátio.”
538	GEN 21:24	Abara-ám téna “Kemá tiyáámma tikaq-maráúne.”
540	GEN 21:26	Abo Ábíméréki téna, “Náwamo miraimmá íma kemá aónaraune. Emá íma mitaoqa timátimenaq ítárauna íbêquramma-itaúne.”
543	GEN 21:29	Abo Ábíméréki Abara-ámma ítáraiye, “Nówai náaitabawa mami mórá-tíyápákáráq kaya (7) típítípíráwáqá emó mamá-ókaq yenamáraqa makáánó?”
544	GEN 21:30	Wemá anónna-uráiye, “Mami mórá-tíyápákáráq kaya (7) típítípíráwáqá mayaínónna áaraimma mi maíqnótábá keqtábá ukaíye-tínóne.”
549	GEN 22:1	Yaímma kana yátámakitana, Îtogo Abara-ámma maqmá aónaraiye. Îtogo “Abara-ámma” timámítana, Abara-ám téna, “Maa-maúne” tiráiye.
550	GEN 22:2	Îtogo téna, “Enánimma kímora arupikémmó akaín íyápó awîqme Móréya aukapaq winaq, móra (1) anuma arátena enánimma ikámma agaamá ôba umátikao.”
553	GEN 22:5	“Kaya (2) mayaí nákáráq maakáq pááqya otikaraq maero,” Abara-ám timáyíkaraiye. “Kerátá Îtogokaq mérapaq wuréka monoqá mó-tiyákátuweka yauwéqma keráwátópaq yéyúye.”
555	GEN 22:7	Áitiki téna, “Ketibo?” titana. “Owe ketáaniko?” Abara-ám anónná uráiye. Áitiki téna, “Iraa-áakaraq iraamáq maíbo, ánibo nákaraq áráa tipitipi agaamá ôbamo umákaima maiyo?”
556	GEN 22:8	Abara-ám anónna uráiye, “Ketáaniko, Îtogoma wenamáríq móra (1) áráa tipitipi ôbamo agaamá amímá timini-karatae.” Abo maakama móraitéta maréta kóuraye.
559	GEN 22:11	Abo wíyôpake Yawe Îtogoní énítóreko áayama téna, “Ábárá-ám! Ábárá-ám!” Abara-am anónna uráiye, “Ké-maúne” tiráiye.
560	GEN 22:12	“Íma min-íyápómá awekema amiyo, ánekuqma mórayatari-uwo (1),” tiráiye. “Íbêqa kemá aónáúnama emá Îtogoní áaqa ikatiqé mináítábá emá íma enánimma kímora iyapo yáátorane.”
562	GEN 22:14	Abo Abara-ám mi márúqá “Yawe Îtogo timíní marure” tiráiye. Íbe kanama “Yawe Îtogota timíní anuwe” tiráiye.
564	GEN 22:16	“Kemá áaraimma akoqná aimma timamune, “Yawe Îtogo mirá téna tiye. “Emó kímora iyapo ímo yátóránna áitaba,
566	GEN 22:18	Emó ketáámo waaránna áitaba, ení iyápó annarake máte marabaqa maa márábímmá (amurámuq marainoe).”
568	GEN 22:20	Yaímma kana yáwitana Abara-ámma timámíkaiye, “Mírkáma wekáráq iyápó anowae, enábáqa Náqakake wemá inamaíráwáqá yíkátukaiye.
570	GEN 22:22	Kététi, Áyo, Bírítáti, Yítírábu-garaq Bétúeriye.”
23233	MAT 1:20	Yótêbima minnáyaba aúyánámmá itáíq-itaiq kéitana uyátárai-nakoni kaqtó-nakoma kainapáq iréna mi-káqtó-nákómá maará-tiraiye: “Yótêbio, Tébitin-annabike-nako, emá enánáakoma Máríaama mayaíyábá ikatîqa íuwo. itaao. min-íyápómá áyáqnobaqo máin-iyapoma minnâ Áánúqtuni Aokaq-Áágómá ámikaiye.
23236	MAT 1:23	ítáaro. mórama aúgen-inikoma ámûkarariq kéena iyápóma inaamaímá marakániye. miráinata wení áwîqa Imáánuerie téta áwîqa yamáminoe. min-áwíkóní áaikoma mirá-uraiye. ‘Áánúqtuma ketáátê máiye.’” téna naayóbáqá Áánúqtuni amuné-nákómá tiráine.
23240	MAT 2:2	“aúgen-iyapoma pááq imá Ítíráaeo-wayukati kínimma mánin-iyapoma náakaraq máiyo? ketáámá wení wiyókómá aúge-kinimma pááq itana awaaméqá immá aabaú utaipáké aónatuweqtaaboataa ketáá wekáq nunamummá timákanataa kéyune.” téta tirááe.
23242	MAT 2:4	Érôtima máqtemma anón-i-wayukama mamá káikuyikena uyáta-maqma anó-monoq-wayukagaraq áíkuyikarena aammá aúmatan-aimma yirááti-wayukaboana wemá ítama aónaraiye: “Metáíya yauwéqma waayúkama yiwiránîn-naqa náakaraq Áánûqtuni amuné-wáyúkámá tiráámma pááq íníyô?” téna ítama yimónaraiye.
23243	MAT 2:5	miráitata yemá timá-ameta: “maakáq Béqteremubaqa Yúría-marupare.” téta timá ámikaae. naayóbáqá Áánúqtuni amuné-wáyúkámá maará téta aúbabi agatááne:
23244	MAT 2:6	“keráwáqá Béqteremu-wayukao, Yútaa-wayukati marabáqá máamma paá-marukaqa íma mááe. keráwáqtí márûpake anómma yabíkái-naqa pááq íniye. miráínana wemá ketí Ítíráaeo-wayukaraq yabiíniye.” téna naayóbáqá tiráine.
23245	MAT 2:7	miráitana Érôtima aabaú utai-náúkápáké wiyóqtábá ítaraa-kayukama yaákarena aúpáq yááyaraiye. ánibo wemá miráitana mi-káyúkáráq ita-ita umá káonena: “mi-kíyóqá pááq-urai-kanaarakemma náaraq-uma-kanaawaq yáuraiyo?” téna ítama yimónaraiye.
23246	MAT 2:8	yimónatuwena Érôtima mi-káyúkámá timáyíkáitata Béqteremubaqa kégowana tiráiye: “keráwáqá uréraq min-íyápóyábá abáá-uma arútáaro. ánibo keráwáqá aónamareqa ketôpaq yauwéqma má-tima-timero. miráinaq kegáráq uréq wemmá omáqá aónanune.” téna tiráiye.
23251	MAT 2:13	wiyóqtábá ítaraa-kayukama yeqtí naaópaq kówana uyátárai-nakoni kaqtó-nakoma Yótêbinopaq kainapáq kukéna timá ámikaiye: “emá itóé iyápógaraq anóakaraq yiwíqme péqmare Íqtîbibaq kóaao. Érôtima iyápó abáá-uma ikamínénaboana abáá kéibo mibáq Íqtîbibaq márenaq keqnáámmá kemá timáménaa ‘kóaao’.” téna timá ámikaiye.
23253	MAT 2:15	Yótêbima Íqtîbibaq máqe-urai-kanaaraq Érôtima pukái-kanaabima Íqtîbibake yeqtí máápaqa kóuraae. miráitana uyátárai-nakoma amuné-wáyúkátí yóyaukaq tiráimma áraimma pááq uráiye. maará-tiraine: “ketáanikoma Íqtîbibake yíkáae téq wemmá ááyaraune.” téna agamatán-áúbábí tiráine.
23256	MAT 2:18	“Aráámaa-marupake móra-aimma ítáawana min-áíkómá anón-ibiqa yaréta Arétéroma wení iyápóyaba ibiqá kéyarainatama aarawaamá íma kanaaráq mamá áyáqa paru ínóe. máqtemma wení iyápóma pukurááwanaboana ibiqá kéyarainata aarawaamá wenáyaqa íma mamá paru ínóe.” téna Yérémáiya naayóbáqá tiráine.
23258	MAT 2:20	mi-káqtó-nákómá maará-tiraiye: “emá itóé iyápógaraq anóakaraq yiwíqme Ítíráaeobaq yauwéqme kóaao. wemá min-íyápómá ikamínéna i-náqá áqa pukuráiye.” téna tiráiye.
23261	MAT 2:23	wemá móra-maruqa Náátárêtibare te-márúpáq ko máqe-uraiye. miráitana naayóbáqá Áánúqtuni amuné-wáyúkámá agatáán-aikoma áraimma pááq uráiye. maará-tiraane: “yemá Náátárêtibake-nare téta tínóe.” téta Metáíyaqtaba tirááne.
23263	MAT 3:2	wemá maará-tiraiye: “keráwáqá tirummá waéráaro. Áánúqtuma yabíkái-kanaama waaqókáq kéiye.” téna tiráiye.
23264	MAT 3:3	maamin-náqá Yóáaneqtaba naayóbáqá Áánúqtuma amuné-náqá Áítáíyan óyaukaq tiráine. minnáma maará-tiraine: “waayúkama íma máa-kaqmaapaqa móra-nakoma anókaq ááyama kétiye. ‘uyátárai-nakoni aammá yokaa oro.’” téna Âítáíya naayóbáqá yirummá waeraíyábá tiráine.
23268	MAT 3:7	Yóáanema aónaimma netuqyaammá Pérati-wayukagaraq Táátûti-wayukagaraq nommá peránátaae téta yewana wemá tiráiye: “keráwáqá iraakabayaakón áráakawaqa mááe. náawaq titaráq keráwáqá Áánûqtuni áyámma anaaékaq ínîqtabama kanaaráq péqmare kóino?
23270	MAT 3:9	Áánûqtuma maamin-óqtánápó mamá kanaaráq Áabaraani iyápóma aúqyikanipoaq ‘Áabaraama ketááí tináábúóé.’ ítero. mirá tíyakakemma táí-meyamma ímayanoe. kemá keráwáqá kétima-timune.
23273	MAT 3:12	wení ayáápimma yáumma matokéna wítima kugébatuwaniye. miráumatuwena wení wíti-naupaqa wítima mamá áíkuiniye. miráimanibo wítigoni átima iramá káíq-kaiq umá kain-írábí agatuwániye.” téna Yóáane Áánûqtuma kugébama agatuwánîqtaba tiráiye.
23275	MAT 3:14	miráitana Yóáanema aúyánámmá ítáimma íma kanaaráq umaatarénaboana Îtumma nommá pérakane kéena tiráiye: “kanaaráq emá kemmá nommá pétikanone. nôraq itaawáq ketôpaqa kéyeno?” titana
23276	MAT 3:15	Îtuma yauwéqma tiráiye: “ibáqyuwaao. mi-kánááráqá miráráá óyáae. miráoyanama máqte-qtataaqa Áánûqtuma akáinaiq óyúye.” mirá titana Yóáanema Îtun áama waréna wemmá nommá pérakaraiye.
23278	MAT 3:17	ánibo móra-aikoma Áánûqtunopake tiráiye: “maannáma ketáanikoe. kemá weqtábá ôriq umá kétikaiye. ketí tíyakoma weqtábá íráqôniq kéiye.” téna tiráiye.
23281	MAT 4:3	Îtumma makáqma aónai-naqa Tááqtaama waaqókáq-amakaq iréna tiráiye: “emá Áánûqtuni áanikomo máemoema emá tinata maaráin-oqtakoma waéqma yammá auraíno.” téna áama yaitana naíkáae téna tiráiye.
23282	MAT 4:4	miráimanibo Îtuma yauwéqma tiráiye: “ímiye. Áánûqtun-aama agamatá-kánnáágómá maará kétiye. ‘aáwakoma wenamáa waayúkagomma matúq-matuq umá mái-auwaraimma íaminiye. ímiye. máqten-aimma Áánûqtun óyaupike yínna-aikake waayúkama matúq-matuq umá mái-auwaraimma mayánóe.’ mirá kétiye.” téna
23284	MAT 4:6	ánibo Tááqtaama Îtumma timá ámikaiye: “emá Áánûqtuni áanikomo máema kanaaráq maakáké yaúme memapí metenanamá móra-yataakoma ayáámá íayakaniye. Áánûqtuni agamatá-kánnáágómá mirá kétiye. ‘Áánûqtuma wení kaqtó-wayukama timá-yiminata emmá iyáánapo yáqtokaiyana móra-oqtakoma enaítaupimma íataraniye.’ mirá kétiye.” téna Tááqtaama tiráiye.
23285	MAT 4:7	Îtuma Tááqtaamma yauwéqma timá ámikaiye: “ááqibo Áánûqtuni agamatá-kánnáágógáráq maará kétiye. ‘uyátárai-nakomma íma makáqma aónaao. wemá minnâ ení Áánûqtue.’ máqtemma keqtááyábá mirá kétiye.” téna Îtuma tiráiye.
23287	MAT 4:9	miráitana Tááqtaama Îtumma timá ámikaiye: “emá araayutaúmmá ayé kekáq nunamummá timá tíkénaqa kanaaráq maami-máqté-qtátááqá emmá aménúne.” téna Tááqtaama tiráiye.
23288	MAT 4:10	Îtuma wemmá timá ámikaiye: “Tááqtaao, emá paábaq kóaao. Áánûqtuni watáa agamatá-kánnáágómá kétiye. ‘emá uyátárai-nakokaq nunamummá tiyo. minnâ wemá ení Áánûqtue. wenamáa wení mayaímá mayaao.’ máqtemma keqtááyábá mirá kétiye.” téna Îtuma tiráiye.
23293	MAT 4:15	“Tébirunini-marukaq-wayukao, Náábataarini-marukaq-wayukao, únókááyúkóní áwábaq uréna Yótááni-nomma aqtátuwena maami Yéqtaaeo-wayukama mibáq kémae. yeqtí Kááriri-marukaa-marure.
23294	MAT 4:16	yema kumayuq-yátáápí kémaeta anón-omma kamá tágaimma aónaraae. aarawaamá yemá puí-yátáákóní amakaq máiyana yekáqá ómmá táganiye.” téna Ááítáia agamatá-kánnáábí tiráine.
23295	MAT 4:17	mi-kánááráqá Îtuma áaimma átáma átê-wataama Áánûqtuqtaba tiráiye. wemá maará-tiraiye: “Áánûqtuma yabíkái-kanaama waaqókáq kéibo keráwáqá tirummá waéráaro.” téna tiráiye.
23297	MAT 4:19	Îtuma yenákámá timá yímikaiye: “kenákámá ketinaaé wáráakao. miráíya kemá waayúkama yabitimáe ketôpaqa í-ááímmá tiráátenune.” téna tiráiye.
23306	MAT 5:3	“mi-káyúkámá Áánûqtuma áwáqnaa ínîqtaba kéeta wemá yabíkái-marupaqa mánoqtababoata yemá yimuqá kémaraae.
23312	MAT 5:9	waayúka aúkáapimma mi-káyúkámá mamá kaayoné-í-ááímmá tarôq kéo-kayukama Áánûqtuma ‘ketí iyápó-annae.’ téna timá-yikaniqtababoata yemá yimuqá kémaraae.
23322	MAT 5:19	miráinana móra-nakoma maami aammá aúmatan-aipike móra pááqyan-aimma mamá paábaq yuwéna káqo-nakomma ‘mirá-uwo’ téna aráátina-nakoma min-nákóní áwîqa Áánûqtu yabíkái-marupaqa pááqya-qtataakaa umá wániye. ánibo móra-nakoma ámáan-aimma waréna waayúkati yúyánámmá mamá itó éna ‘ámáan-aimma wáráaro’ ténama wení áwîqa Áánûqtu yabíkái-marupaqa anón-awiqa wániye.
23324	MAT 5:21	Mótetini áimma títaubikotaa matáan-aimma keráwáqá itaraae. minnâ ‘keráwáqá waayúka íma yíkamma púyoro.’ ánibo móra-nakoma waayúka yíkamma puyénama min-nákómá kanaaráq aamá ítama yainaí-áípí mániye.
23330	MAT 5:27	naayóbáqá pááq-urain-aimma ítaraane. minnâ ‘kumari-ááímmá ítaroq oro.’
23334	MAT 5:31	naayóbáqá Mótetini maarán-áíkáráq pááq uráine. minnâ ‘móra-nakoma ánáakomma ayuwénama kanaaráq wemá móra-wannaama agamá kámena áqa maa káyuwaune tíno.’
23336	MAT 5:33	káqon-aimma ketááí títaubikoma titaq ítaraama maará-uraiye. ‘keráwáqá timá akoqnáá umákaiyan-aimma íma aratínómanibo keráwáqá móra-yataaqtaba áraine téq timá akoqnáá ínéqa kanaaráq keráwáqá tíya-qtataakoni anaaé waréraq uyátárai-nakoni aúrakaq áraimma tero.’
23340	MAT 5:37	miráimanibo keráwáqá maará tero. ‘owé. mirá-onune. ímiye. ímira-onune.’ tero. ókaraq aamá waayúkama awáágí-aimma minnâ Tááqtaanopake pááq kéiye.
23341	MAT 5:38	keráwáqá naayón-áímmá iráimma ítaraane. ‘enaúramma kubíqtuwaiyainaama anónnáma kubíqtuwaao.’ ánibo ‘enáwáyaamma ikámma óqtuwainaama anónnáma wenáwáyaamma ikámma óqtuwaao.’
23345	MAT 5:42	ánibo móra-nakoma keráwáqtábá móra-yataaqa ‘tímero’ tín-naqa kanaaráqíbo keráwáqá paá móra-yataaqa áméro. ánibo móra-nakoma téna atábááma umátikeq móra-yataaqa keráwáqá timénáae tín-naqa kanaaráqíbo keráwáqá tinaaémma íumakaaro.
23346	MAT 5:43	keráwáqá maan-áímmá naayóbáqá iráimma ítaraane. ‘yaímma-wayukama keráwáqtí waaqókáq máiya-kayukama tirummá yiméraq kaayoné kéumayikeraq keráwáqtí namuro-wáyúkáma tíyamma umáyikáaro.’
23351	MAT 5:48	miráinaq máqte-qtataaqtabama keráwáqtí túyánápímmá aati-aatimá arupú umá máero. miráuma keqtibomá Áánûqtuma wení márûpaqa aati-aatimá kateko umá máinikaa umá keráwákáráq mútûq katekoîq umá pááq umá ánatagoro.” téna Îtuma timá yímikaiye.
23352	MAT 6:1	óq-aimma Îtuma timá yímikaiye: “keráwáqá atéráaro. keráwáqá Áánûqtukaq móra-yataariq ínéqa íma abarokáq mirá kéiyata máqte-kayukama kanaaráq timónanoe. keráwáqa waayúkayopake anó-meyaqtaba abáá kéiyanama ánibo keráwáqá mirá éqa keráwáqá móra-meyamma Áánûqtuma keqtibomá wení márûpaq máin-nakoma keráwáqá anó-meyamma ítiminiye.
23358	MAT 6:7	keráwáqá nunamummô kéteqa netuq-áímmá Áánûqtun áama íma ítáa-kayukama teníkáá umá ítero. yemá yeqtí yúyánápímmá miráuma netuq-áítáá tenana ‘Áánûqtuma ketááí táama itániye.’
23360	MAT 6:9	keráwáqa maará téraq nunamummá tero. ‘keqtibotááo, emá yabíkáana-marukaq máanama enáwîkoma aokaq waíno.
23364	MAT 6:13	emá keqtáá anómma makáqma aónai-yataaqa íma mamé. yéwaq Tááqtaaqtabama yabíqma akoqnáátaa umátikaao.’
23382	MAT 6:31	miráinaq keráwáqá netuq-túyánámmá íma itéra ‘nóin-aawaraq nánúnataabiyo? nóin-nonaq nánúnataabiyo? ítero.
23385	MAT 6:34	miráinaq keráwáqá aabáyaayabama íma túyánámmá ítáaro. aabáyaa-kanaagoma wenamáárîq mi-kánááyábá taíbaq-ummaama wániye. móra-mora-kanaagoni ummaamá wé paá mi-kánáágónáé.” téna Îtuma tiráiye.
23386	MAT 7:1	Îtuma óq-aimma timá yímikaiye: “keráwáqá yainaí-wáyúkáráá umá káqo-kayukama íma mamá yawááq-umayikaaro. anónnáma keráwáqá mamá yawááq-umatikanoe.
23389	MAT 7:4	miráitaq keráwáqá tigaemá íyaq kéitaraq aanábógóqtábá maará kétimameo? ‘aanábô, enaúrapi táí-yataaq wáimma matuwánáae.’ téra kéteo?
23394	MAT 7:9	keráwápíké móra-nakoni áanikoma aboáqtábá téna ‘yammá timiyo’ tínanama aboámá óqtamma mayamíníyô? ímiye.
23395	MAT 7:10	ánibo iyápógoma aboáqtábá ‘noyááqa timiyo’ tínanama aboámá táí-iraakabayaamma amíníyô? minnágaraq ímiye.
23406	MAT 7:21	máqte-kayukama ‘uyátárai-nako, uyátárai-nako,’ mirá kétepoaq Áánûqtuma yabíkái-marupaqa íuyaberanoe. ímiye. paá náayubi ketibomá Áánûqtuma wení márûpaq máin-nakoni anaaé warétama kanaaráq Áánûqtuma yabíkái-marupaqa uyáberanoe.
23407	MAT 7:22	mikáq anó-kanaamo pááq ínna-kanaaraqa aarawaamá maará téta timá-timinoe. ‘uyátárai-nako, uyátárai-nako, enáwîkaqtaa ketáámá amuné kúme uréire éwaunataae. enáwîkaketaa ketáámá táí-aagomma waayúka yúbikema mamá paábaq yuwéwaunataae. ánibo enáwîkaketa ketáá netuqyaan-áwááméq-yátáárîqa uráunataae.’ téta mirá tíyaqa
23408	MAT 7:23	ánibo mi táoqa kemá yemmá abarokáq maará-tima-yimenune. ‘kemá keráwáqtí túrakaqa íaonewaunamiye. keráwáqá táí-wayukaao, paábataa kóoro’ tenúne.” téna Îtuma tiráiye.
23409	MAT 7:24	waéqma itaí-áímmá Îtuma tiráiye: “kanaaráq móra-nakoma maamin-áímmá iténa waraína-nakoma wemá miráuma áá-íté-wainapoana wení naammá óqtan-amuraaq kéumaraiye.
23412	MAT 7:27	ánibo aaqá yitana nommá augéna uwááma anómma yokáiye. ánibo mirái-qtataakoma min-námmá awétátuwaitana min-námmá kuturáiye. ‘pau’ titana anómma mútûq yawítíguraiye.” téna
23416	MAT 8:2	mikáqá móra-naqa kárúyamma ákái-nakoma amakaq iréna araayutaúmmá ayéna tiráiye: “uyátáráana-nako, kanaaráq emmá akáinaama emá kemmá mamá éqtikanone.” titana
23417	MAT 8:3	Îtuma ayáámma árûqmarena tiráiye: “kemmá kétikaitaq miráona kéune. emmá érákaino.” titana mi-kárú-kárígómá ê mikáq ánataguraiye.
23418	MAT 8:4	ánibo Îtuma mi-kárú-náqá timá ámikaiye: “emá atéqma arutaao. móra-nakomma timámenabo ímiye. emá uré enaúma anó-monoq-wayukama mó-yiraate naayóbáqá Mótetima tiráiniq umá Áánûqtukaq amí-yátááqá mó-amiyo. miráinata waayúkama aónéta ení karímá mikáq ánatagiye téta tero.” téna Îtuma timá ámikaiye.
23420	MAT 8:6	“ummaataráána-nako, ketí mayaí-náqá karímá mayéna naaúpaq waguréna máiye. ayáátákoma pukitana áíqa ôriq umá kéiye.” titana
23421	MAT 8:7	Îtuma yauwéqma timá ámikaiye: “wemmá kemá ko mamá érakanune.” téna tiráiye.
23422	MAT 8:8	miráitana ááiq-i-kawaa-nakoma yauwéqma timá ámikaiye: “ummaataráána-nako, kemá íráqôn-naqa íma máupo emá kanaaráq ketí naaúpaqa íma uyáberaao. emá paá aamá tinana ketí mayaí-náqá atóbáíno.
23423	MAT 8:9	kegáráqá ketí anó-naapaamma wáiye. kemá mórama tiyááka ááiq-i-wayukati kawáá-náqá máune. miráitaq kegáráqá anó-kayukati yiménáápáqá máunata yemá yabítíkaraae. ketí timénáápáq máa-kayukama kemá timá-yimeq móra-naqtaba ‘emá waao’ túnanama wemá kanaaráq kéwiye. ánibo kemá káqo-waqtaba téq ‘emá maabáq iyo’ túnanama wemá kanaaráq kéiye. miráitaq kemá ketí mayaí-nákóqtábá ‘maa-máyáímá mayaao’ túnanama wemá paá kémayaiye.” téna titana
23424	MAT 8:10	Îtuma min-áímmá ítátuwena iyánáaq uráiye. ánibo wení anaaé wáráa-kayukama maará téna Îtuma timá yímikaiye: “keráwáqá áraimma kétima-timune. mórama Aánûqtuni waayúkabike Ítíráaeobake-naqa maan-nákómá maaráuma arummá tímínikaa-naqa íaonaraune.
23426	MAT 8:12	miráimanibo Ítíráaeo-wayukama Áánûqtuma wemá yabíkái-marupaqa yeqtí yítaubikoma máamanibo yaímma Ítíráaeo-wayukama marabí máa-yuma yemá máápaq anó-kumayuqnobaq máeta ibiqá yaréta yíwáyaamma akégúnanoe.” téna Îtuma tiráiye.
23427	MAT 8:13	ánibo Îtuma ááiq-kawaa-naqa timá ámikaiye: “emá íbêqa kóaao. emá arummá timénaboana mirá ónaiq umá mi-qtátááqá pááq íniye.” téna Îtuma tiráiye. ánibo ê mi-kágáámá mi-kárí-náqá wení karígómá ayúwáitana atóbaraiye.
23431	MAT 8:17	miráitana móra-aimma naayóbáqá Áánûqtuma móra amuné-náqá Áítáíyaan óyaukaq pááq íniye tiráimma minnâ pááq kéitana min-áíkómá maará-tiraiye: “wemá wenamáárîq ketááí karímá mamá paábaq kéyuwena ókon-okomma ketááí tiyáátáma íkui-yataaqa matukáiye.” téna agamatán-áúbágó tiráiye.
23432	MAT 8:18	netuqyaa-káyúkáma Îtuma ikúyakaraawana yimónawaaena wení iyápó-annama timá yímikaiye: “nokaayúkómmá meranábápáq méwíyataao.”
23433	MAT 8:19	titana mórama ámáan-aimma yirááti-nakoma iréna Îtumma timá ámikaiye: “yirááti-nako, emá náakarabi wíné inabáqá kegáráq waqmé ónúne.” téna tiráiye.
23434	MAT 8:20	Îtuma yauwéqma timá ámikaiye: “abááq-íyákáwákómá yeqtí ánáamma maínarunobaq wáitana numaráwákóní ánáamma wáimanibo Waayúkagoni Áráaqa kemá Îtuma kemá wagéqa tiqnómmá maqmá arage ónúna-namma íma wáiye.” téna Îtuma timá ámikaiye. miráitana Îtuni anaaé waráina-waigoma wení naammá móraiq umá wániyo?
23435	MAT 8:21	ánibo káqomma móra iyápó-annabike-nako Îtumma timá ámikaiye: “ummaataráána-nako, kemá kanaaráq awé uráanana ketibomá puínaq mó-uqtamakatuwerabiyo?” mirá titana
23436	MAT 8:22	Îtuma timá ámikaiye: “ibáqyuwaao. yemá pukáá-kayukama yenamáárîq matúq-matuq umá mái-auwaraiqtaba pukáiya-kayukama mamá arááq-yuma kanaaráq uqtamáyikanoe. emá paá ketinaaé ya waraao.” téna tiráiye.
23439	MAT 8:25	ánibo yemá Îtumma ko awáútureta tirááe: “uyátárai-nako, emá keqtáá tíwáqnaa uwo. ketáámá yubékonataa kéune.” téta tewana
23440	MAT 8:26	Îtuma timá yímikaiye: “nôraq itaráq ikatîqa kéoo? keráwáqtí itáíq-itaiq umá yabi-í-yátááqá pááqyamiye.” timátuwena Îtuma itó-urena uwáágokaraq nokókáráq yiwáágúraiye. ánibo uwáágoma mó-áráwáá itana nokómá ókaraq íma noniyamá metaráiye.
23441	MAT 8:27	minnáyabi iyápó-annama netuq-yúyánámmá kéiteta tirááe: “maaminnáma nóikaa-nare ténaq máitanawaq uwáágogaraq nokógáráqá wenáama kéwaraayo?” téta tirááe.