311	GEN 12:12	Ítípiq wayukama emmó aoneta, yerawáqá miráitinoe, ‘mami nínímmá wenánáre.’ teta yeráwáqá kemmá tikameta emmá paa-ayuwaiya mainone.
318	GEN 12:19	Nóra-itawa emá wetaba ketímánáre tenara, ‘kemá awiqma ketínári urauno’? Abo îbeqa manna enánáqibo, awiqme kówao!”
509	GEN 20:13	Minnámo Îtogomo timátimenamo, enaboní márúqa yuwé kówáo titaqá kemá Térataba téqa, ‘Nánaukapaqo wóyúyamma emá ketábá keti-yóbíye tiyó,’ Emó ení íráqó-náimno mamiráuma tirátine-moema.”
23236	MAT 1:23	ítáaro. mórama aúgen-inikoma ámûkarariq kéena iyápóma inaamaímá marakániye. miráinata wení áwîqa Imáánuerie téta áwîqa yamáminoe. min-áwíkóní áaikoma mirá-uraiye. ‘Áánúqtuma ketáátê máiye.’” téna naayóbáqá Áánúqtuni amuné-nákómá tiráine.
23251	MAT 2:13	wiyóqtábá ítaraa-kayukama yeqtí naaópaq kówana uyátárai-nakoni kaqtó-nakoma Yótêbinopaq kainapáq kukéna timá ámikaiye: “emá itóé iyápógaraq anóakaraq yiwíqme péqmare Íqtîbibaq kóaao. Érôtima iyápó abáá-uma ikamínénaboana abáá kéibo mibáq Íqtîbibaq márenaq keqnáámmá kemá timáménaa ‘kóaao’.” téna timá ámikaiye.
23264	MAT 3:3	maamin-náqá Yóáaneqtaba naayóbáqá Áánúqtuma amuné-náqá Áítáíyan óyaukaq tiráine. minnáma maará-tiraine: “waayúkama íma máa-kaqmaapaqa móra-nakoma anókaq ááyama kétiye. ‘uyátárai-nakoni aammá yokaa oro.’” téna Âítáíya naayóbáqá yirummá waeraíyábá tiráine.
23270	MAT 3:9	Áánûqtuma maamin-óqtánápó mamá kanaaráq Áabaraani iyápóma aúqyikanipoaq ‘Áabaraama ketááí tináábúóé.’ ítero. mirá tíyakakemma táí-meyamma ímayanoe. kemá keráwáqá kétima-timune.
23282	MAT 4:4	miráimanibo Îtuma yauwéqma tiráiye: “ímiye. Áánûqtun-aama agamatá-kánnáágómá maará kétiye. ‘aáwakoma wenamáa waayúkagomma matúq-matuq umá mái-auwaraimma íaminiye. ímiye. máqten-aimma Áánûqtun óyaupike yínna-aikake waayúkama matúq-matuq umá mái-auwaraimma mayánóe.’ mirá kétiye.” téna
23284	MAT 4:6	ánibo Tááqtaama Îtumma timá ámikaiye: “emá Áánûqtuni áanikomo máema kanaaráq maakáké yaúme memapí metenanamá móra-yataakoma ayáámá íayakaniye. Áánûqtuni agamatá-kánnáágómá mirá kétiye. ‘Áánûqtuma wení kaqtó-wayukama timá-yiminata emmá iyáánapo yáqtokaiyana móra-oqtakoma enaítaupimma íataraniye.’ mirá kétiye.” téna Tááqtaama tiráiye.
23285	MAT 4:7	Îtuma Tááqtaamma yauwéqma timá ámikaiye: “ááqibo Áánûqtuni agamatá-kánnáágógáráq maará kétiye. ‘uyátárai-nakomma íma makáqma aónaao. wemá minnâ ení Áánûqtue.’ máqtemma keqtááyábá mirá kétiye.” téna Îtuma tiráiye.
23288	MAT 4:10	Îtuma wemmá timá ámikaiye: “Tááqtaao, emá paábaq kóaao. Áánûqtuni watáa agamatá-kánnáágómá kétiye. ‘emá uyátárai-nakokaq nunamummá tiyo. minnâ wemá ení Áánûqtue. wenamáa wení mayaímá mayaao.’ máqtemma keqtááyábá mirá kétiye.” téna Îtuma tiráiye.
23312	MAT 5:9	waayúka aúkáapimma mi-káyúkámá mamá kaayoné-í-ááímmá tarôq kéo-kayukama Áánûqtuma ‘ketí iyápó-annae.’ téna timá-yikaniqtababoata yemá yimuqá kémaraae.
23322	MAT 5:19	miráinana móra-nakoma maami aammá aúmatan-aipike móra pááqyan-aimma mamá paábaq yuwéna káqo-nakomma ‘mirá-uwo’ téna aráátina-nakoma min-nákóní áwîqa Áánûqtu yabíkái-marupaqa pááqya-qtataakaa umá wániye. ánibo móra-nakoma ámáan-aimma waréna waayúkati yúyánámmá mamá itó éna ‘ámáan-aimma wáráaro’ ténama wení áwîqa Áánûqtu yabíkái-marupaqa anón-awiqa wániye.
23324	MAT 5:21	Mótetini áimma títaubikotaa matáan-aimma keráwáqá itaraae. minnâ ‘keráwáqá waayúka íma yíkamma púyoro.’ ánibo móra-nakoma waayúka yíkamma puyénama min-nákómá kanaaráq aamá ítama yainaí-áípí mániye.
23330	MAT 5:27	naayóbáqá pááq-urain-aimma ítaraane. minnâ ‘kumari-ááímmá ítaroq oro.’
23334	MAT 5:31	naayóbáqá Mótetini maarán-áíkáráq pááq uráine. minnâ ‘móra-nakoma ánáakomma ayuwénama kanaaráq wemá móra-wannaama agamá kámena áqa maa káyuwaune tíno.’
23336	MAT 5:33	káqon-aimma ketááí títaubikoma titaq ítaraama maará-uraiye. ‘keráwáqá timá akoqnáá umákaiyan-aimma íma aratínómanibo keráwáqá móra-yataaqtaba áraine téq timá akoqnáá ínéqa kanaaráq keráwáqá tíya-qtataakoni anaaé waréraq uyátárai-nakoni aúrakaq áraimma tero.’
23340	MAT 5:37	miráimanibo keráwáqá maará tero. ‘owé. mirá-onune. ímiye. ímira-onune.’ tero. ókaraq aamá waayúkama awáágí-aimma minnâ Tááqtaanopake pááq kéiye.
23341	MAT 5:38	keráwáqá naayón-áímmá iráimma ítaraane. ‘enaúramma kubíqtuwaiyainaama anónnáma kubíqtuwaao.’ ánibo ‘enáwáyaamma ikámma óqtuwainaama anónnáma wenáwáyaamma ikámma óqtuwaao.’
23345	MAT 5:42	ánibo móra-nakoma keráwáqtábá móra-yataaqa ‘tímero’ tín-naqa kanaaráqíbo keráwáqá paá móra-yataaqa áméro. ánibo móra-nakoma téna atábááma umátikeq móra-yataaqa keráwáqá timénáae tín-naqa kanaaráqíbo keráwáqá tinaaémma íumakaaro.
23346	MAT 5:43	keráwáqá maan-áímmá naayóbáqá iráimma ítaraane. ‘yaímma-wayukama keráwáqtí waaqókáq máiya-kayukama tirummá yiméraq kaayoné kéumayikeraq keráwáqtí namuro-wáyúkáma tíyamma umáyikáaro.’
23358	MAT 6:7	keráwáqá nunamummô kéteqa netuq-áímmá Áánûqtun áama íma ítáa-kayukama teníkáá umá ítero. yemá yeqtí yúyánápímmá miráuma netuq-áítáá tenana ‘Áánûqtuma ketááí táama itániye.’
23360	MAT 6:9	keráwáqa maará téraq nunamummá tero. ‘keqtibotááo, emá yabíkáana-marukaq máanama enáwîkoma aokaq waíno.
23382	MAT 6:31	miráinaq keráwáqá netuq-túyánámmá íma itéra ‘nóin-aawaraq nánúnataabiyo? nóin-nonaq nánúnataabiyo? ítero.
23389	MAT 7:4	miráitaq keráwáqá tigaemá íyaq kéitaraq aanábógóqtábá maará kétimameo? ‘aanábô, enaúrapi táí-yataaq wáimma matuwánáae.’ téra kéteo?
23394	MAT 7:9	keráwápíké móra-nakoni áanikoma aboáqtábá téna ‘yammá timiyo’ tínanama aboámá óqtamma mayamíníyô? ímiye.
23395	MAT 7:10	ánibo iyápógoma aboáqtábá ‘noyááqa timiyo’ tínanama aboámá táí-iraakabayaamma amíníyô? minnágaraq ímiye.
23406	MAT 7:21	máqte-kayukama ‘uyátárai-nako, uyátárai-nako,’ mirá kétepoaq Áánûqtuma yabíkái-marupaqa íuyaberanoe. ímiye. paá náayubi ketibomá Áánûqtuma wení márûpaq máin-nakoni anaaé warétama kanaaráq Áánûqtuma yabíkái-marupaqa uyáberanoe.
23407	MAT 7:22	mikáq anó-kanaamo pááq ínna-kanaaraqa aarawaamá maará téta timá-timinoe. ‘uyátárai-nako, uyátárai-nako, enáwîkaqtaa ketáámá amuné kúme uréire éwaunataae. enáwîkaketaa ketáámá táí-aagomma waayúka yúbikema mamá paábaq yuwéwaunataae. ánibo enáwîkaketa ketáá netuqyaan-áwááméq-yátáárîqa uráunataae.’ téta mirá tíyaqa
23408	MAT 7:23	ánibo mi táoqa kemá yemmá abarokáq maará-tima-yimenune. ‘kemá keráwáqtí túrakaqa íaonewaunamiye. keráwáqá táí-wayukaao, paábataa kóoro’ tenúne.” téna Îtuma tiráiye.
23412	MAT 7:27	ánibo aaqá yitana nommá augéna uwááma anómma yokáiye. ánibo mirái-qtataakoma min-námmá awétátuwaitana min-námmá kuturáiye. ‘pau’ titana anómma mútûq yawítíguraiye.” téna
23423	MAT 8:9	kegáráqá ketí anó-naapaamma wáiye. kemá mórama tiyááka ááiq-i-wayukati kawáá-náqá máune. miráitaq kegáráqá anó-kayukati yiménáápáqá máunata yemá yabítíkaraae. ketí timénáápáq máa-kayukama kemá timá-yimeq móra-naqtaba ‘emá waao’ túnanama wemá kanaaráq kéwiye. ánibo kemá káqo-waqtaba téq ‘emá maabáq iyo’ túnanama wemá kanaaráq kéiye. miráitaq kemá ketí mayaí-nákóqtábá ‘maa-máyáímá mayaao’ túnanama wemá paá kémayaiye.” téna titana
23453	MAT 9:5	nóin-aikowaq ketí náápaamma yiráátiniyo? ánibo kemá téqa ‘ení kúmiq-yataaqa mamá paábaq yuwaúne’ mirá túnawaq íma oyaaqá kéi aqá ánibo ‘emá itó-uma uréire uwo’ túnna-waigoma minnâ íma oyaaqá éna ummaa kéyaiye.
23458	MAT 9:10	anaaékaqa Îtuma naaúpaq máena aáwaqa kénaitata netuqyaa-káyúkámá táákiti-moneqa máyáa-kayukagaraq káqomma karere-káyúkágáráq ‘paátataare’ timá yíkáa-kayukagaraq Îtunopaq irááe. yemá Îtugaraq wení iyápó-annagaraq umá máeta aáwaqa narááe.
23461	MAT 9:13	keráwáqá uréraq Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáábíkén-áímmá ko ítáaro. ‘naí-wámmá ikáma kekáq timíyábá kemá íkétikaibo kaayoné-yátááqtábá kemmá kétikaiye.’ téna agamatá-kánnáágómá kétiye.” téna Îtu timátuwena tiráiye: “arupú-wáyúkámúne tíya-kayukama yááyanaaq íkukaune. ímiye. kemá paá kúmiq-wayukayaba yááyanaa kukáune.” téna Îtuma tiráiye.
23484	MAT 9:36	wemá aónaimma netuqyaammá aarawaamá yimónatuwena arummá umáyíkaraiye. miráuma taíbaq-yuyanamma itéta ‘náawaq tíwáqnaa íníyô? náakaraq ónúnataabiyo?’ téta miráuma tipi-típigoma yeqtí kawáá-náqá íma máitata oníkáá urááe.
23498	MAT 10:12	ánibo keráwáqá móra-naupaqa uyábereqa mi-náúpáq-wáyúkámá miráo-maarao-aimma téraq ‘kaayoné-yátááqá keráwáqtôpaq waíno’ timá yíkáaro.
23505	MAT 10:19	yemá keráwáqá tiwíqma aamá ítama yainaíyaqa keráwáqá ikatîq íéraq ‘ketáámá nóine ténúnô? ketáámá nóin-ainaq yauwéqma timá-yimenunataabiyo’ ítero. kíq-taoqa aamó tínón-aimma timínímma
23527	MAT 10:41	máqtemma náayuwabi Áánûqtuma timáyíkarai-kayukama mamá íráqôniq kéumaketama Áánûqtuma timákaraiqtaba mirá kéumakaapoata yemá timákarai-nakoni íráqô-meyamma yáíkaaq umá mayánóe. ánibo náayuwabi aónáíyamma mórama arupú-naqa ínata yeqtí yúyánánóbáqá téta ‘arupú-naqa áwáqnaa ónáátae téta min-náqá awíqmeta yeqtí naaú wétama yemá miráuma arupú-nakoni íráqô-meyamma yáíkaaq umá mayánóe.
23538	MAT 11:10	Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáábí Áánûqtuma áanikomma maará téna timá ámikaiye. ‘ketááyabamo tínîn-naqa timákáanana ení áqnáabariq umá wíniye. wemá ení aammá awiyéna yokaa umákaniye.’ téna Yóáaneqtaba agamatá-kánáábí tiráine téna kétiye.
23546	MAT 11:18	Yóáane iráimma wemá aáwaqa íma néna wááéni-nomma íma naráitata yemá weqtábá ‘aíbôq-nare’ téta tirááe.
23547	MAT 11:19	kemá Waayúkagoni Áráaqa iréq aáwaqa néq nommá néq únnayabama yemá maará kéte. ‘aónaaro. wemá aáwaqa ôriq umá netuqyaa naínápóana wemá wááéni-nomma netuqyaa kénaiye. ‘paátataare’ timá yíkáayuma táákiti-moneqa máyáa-kayukagaraq kúmiq-wayukagaraq wemá yeqtí aanábómíye.’ ááqibo anaaékaqa minnáyaba Áánûqtuni itaí-yátáákómá aónainoe.” téna Îtuma tiráiye.
23553	MAT 11:25	mi-kánááráqá Îtuma maará-tiraiye: “ketiboó, emá yabíkáana-marupakaraq maa-márágáráq uyátáráana-nakoe. emá aamá íma ítaraa-kayukama aúyánápí wáin-aaimma aamá kéyiraatenamanibo ítaraa-kayukayopakemma mamá káuyoraane. minnáyataba kemá ‘tíkáiye’ kétune.
23565	MAT 12:7	keráwáqá Áánûqtuni agamátá-kánnáábíkén-áímmá ítareqa táwî-aimma téq otaamá íkuineq oné. maami agamatá-kánnáábíkén-áíkómá maará kétiye. ‘naí-wámmá timíyábá íketikaimanibo kaayoné-yátááqtábá kétikaiye.’ téna Áánûqtuma tiráiye. aammá aúmatan-aimma íyawitiraa-kayukama íma mamá yawááq-umayikaaro.
23590	MAT 12:32	Waayúkagoni Áráaqa móra-nakoma timá táíq umákainanama wení kúmiq-yataaqa Áánûqtuma mamá paá umákena awikátuwaniye. miráimanibo móra-nakoma Áánûqtuni Aokaq-Áágóqtábá ‘Píetibuni aánapo kématuwaiye’ timákaiyanama mirá-kúmíq-yátááqá Áánûqtuma íma mamá paá umákena awikátuwaniye. íbêq-kanaarakaraq anaaéka-kanaarakaraqa wemá íma mirá-iniye.
23602	MAT 12:44	min-áágómá wenaúyánápímmá kétiye. ‘kemá yauwéqma naayóbáqô kémauna-naupaq ko mánune.’ téna kétiye. mirá-timatuwena ko aónaimma min-námmá paá-namma wáitata kuyútuketa íráqôniq umá arútama wáitatamanibo kuyúqma agaro umákaae.
23622	MAT 13:14	maami-nóínínáúkáqtábá naayóbáqá Áánûqtun-aama amuné-náqá Áítáíyama áraimma pááq íniye téna maará-tiraine. ‘keráwáqá aamá itánómanibo áaimma íma itánoe. keráwáqá túramma aónainomanibo móra-yataaqa íaonainoe.
23635	MAT 13:27	ánibo mayaí-wáyúkámá yókóní aanábóráq uréta yemá timá ámikaae. ‘anó-nako, emá ení yópímá íráqôn-anayumma yukááne. ánibo nôraq itanawáq námagaraamma karútaiyo?’ téta tewana
23636	MAT 13:28	ánibo wemá timá yímikaiye. ‘móra-namuro-wayukama mirá-uraae.’ téna titata mayaí-wáyúkámá timá ámikaae. ‘ketáámá námagaraamma ko yubónúnataabiyo?’ téta ítama aónaraae.
23637	MAT 13:29	miráitana yón-áánábó-nákómá yauwéqma timá yímikaiye. ‘ímiye. námama yubíyapaq wítigaraq yayútuwaabo.
23638	MAT 13:30	keráwáqá paá yuwaíyata mákama wáeta naí-kánááráq úyotao. ánibo naí-kánááráq uínaqa mi-máyáíráq-wáyúkámá maará téq timá-yimenune. ‘keráwáqá námagaraanokaa yúqma atáá-uma irabí agayaíq umáráaro. miráimanibo wítigomma paá mamá ketí aáwaq-naupataa umátíkáaro.’ téna tiráiye.” téna Îtuma waéqma itaí-áípí timá yímikaiye.
23671	MAT 14:5	téna titana Érôtima áyáqtaba umátuwena Yóáanemma ikamínéna uráimanibo aarawaatí yáaqa ikátaiye. aarawaamá Yóáaneqtaba ‘Áánûqtuni amuné-náqíye’ tewanabóana ikatîq uráiye.
23673	MAT 14:7	min-ínáárúgómmá maará téna Érôtima áraimma Áánûqtun aúrakaq timá akoqnáá umákaraiye: “emá keqtábá móra-yataaqa ‘timiyo’ tinna-yátááqá paá aménúne.” téna Érôtima tiráiye.
23677	MAT 14:11	aqnómmá mamá móra-taapepi matuwéta mamé iréta min-ínáárúmá má ámikaae. miráitana min-áqnómmá anóama máipaq mamé itana anóama téna áraimma Yóáanema ‘pukiye’ tiráiye.
23685	MAT 14:19	ánibo máqte-kayukama aápêkaq ‘maraq máero’ timátuwena móra-tiyaapaq-yamma kémayena kaayaq-nóyááqá kémayena uréna Áánûqtunopaq múte káonena Áánûqtukaq ‘tíkáiye’ tiráiye. mirá-timatuwena yammá mapákena iyápó-annama yímikaiye. miráitata iyápó-annama matéta aarawaamá yímíqme urááe.
23688	MAT 14:22	íbêqa Îtuma wení iyápó-annama maará téna timá yímikaiye: “áqnáabaq únópí-káárébí utéra nokaayúpí atátuweraq meran-ábápáq kéwiyaraq kemá waayúkama timá yíkáanata ‘koíyaro.’” téna Îtuma timá yímikaiye.
23706	MAT 15:4	Áánûqtuma maará-tiraiye. ‘emá enanó-enaboni aménáápáq máao. ánibo móra-nakoma anóanabi aboámmá timá táíq umákainaama min-náqá ikamíyana puíno.’ téna tiráine.
23707	MAT 15:5	miráimanibo keráwáqá maará kéte. ‘móra-nakoma mónerabi móra-yataaqa makénama anóbomma áwáqnaa kéimanibo ‘maannáma monoq-náúpáqtábáé.’ kétenama
23710	MAT 15:8	‘maan-ánná-ínínáúkáqá paá amegaa-yóyáúkáké tíwîqa múte kéyauyomanibo íyaqnobaqa keqtábá íma kéyikaiye.
23725	MAT 15:23	miráitana Îtuma móra-aimma yauwéqma íma timá ámikaiye. ánibo wení iyápó-annama Îtumma timá ámikaae: “maan-íníkómá aamá kárame kéyena tinaaétaa waqmé kéiye. emá timákénana ‘kóíno’.”
23738	MAT 15:36	ánibo Îtuma maami abapaké kaayaq-yámmá kémayena noyááqa kémaye uréna Áánûqtukaq ‘tíkáiye’ timátuwena mapákena iyápó-annama yímitata yemá matéta mi-káyúkámá yímíqme urááe.
23743	MAT 16:2	Îtuma yauwéqma timá yímikaiye: “énaikaqa keráwáqá maará kéte. ‘aabayákómá karogarommá káuraitaqa íráqô-kanaama wániye.’ kétee.
23744	MAT 16:3	ánibo aabáyaanapimma keráwáqá maará kéte. ‘konnákómá abúkitana aabayákómá karogarommá káuraipoana uwááma kéyorena aaqá yíniye.’ kétee. minnâ áraine. aabayákóní awaaméqá keráwáqá aónama kéyainaae. miráimanibo íbêqa maa-kánáágómá keqtábá awaaméqá immá íaonama kéyainaae.
23753	MAT 16:12	téna Îtuma móragaraq tiráiye. miráitata iyápó-annama mikáq ítaraae. Îtuma yakaráq waéqma agayaí-yíqtíyábá íkétiye. ímiye. wemá paá Pérati-wayukagaraq Táátûtiq-wayukati yááyaba ‘atéráaro!’ téna tiráiye.
23755	MAT 16:14	ánibo iyápó-annama tirááe: “yaímma-wayukama téta ‘Yóáanema nommá peraí-náré’ kétewata yaímma-wayukama téta ‘wemá Iráíyae.’ kétewata yaímma-wayukama téta ‘wemá Yérémáíyama káqomma Áánûqtuni amuné-náré’ kéte.” téta tirááe.
23760	MAT 16:19	kemá emmá Áánûqtuni márûpaq uyáberai-naapaamma kámune. kíma matokéna uyábéráinikaa umá kanaaráq uínóne. nóinawabi té emá máqten-amaan-aimma té ‘mirá íoro. maará íoro.’ tinna-ámáán-áímmá minnágaraq Áánûqtuni márûpaqa paá wániye. ánibo ení ámáan-aimma ‘miráoro-maaraoro.’ tinna-ámáán-áímmá móraiq umá Áánûqtuni márûpakaraq paá wániye.
23761	MAT 16:20	ánibo Îtuma wení iyápó-annayaba akoqnáá-aimma timá-yimena: “keqtábá ‘Metáíya yauwéqma tiwiraí-náré’ ítero.” téna Îtuma timá yímikaiye.
23789	MAT 17:20	Îtuma yauwéqma timá-yimena tiráiye: “keráwáqtí itáíq-itaiq umá arummá timí-yátááqá pááqyapoaq keráwáqá kanaaráq ímira-inoe. kemá áraimma kétima-timune. karáwáqtí itáíq-itaiq umá arummá timí-yátááqá pááqyapoaq keráwáqá kanaaráq ímira-inoe. kemá áraimma kétima-timune. keráwáqtí itáíq-itaiq umá arummá timí-yátáákómá miráuma pááqyan-anayukoraa kéinaqa kanaaráq keráwáqá maan-ánúgómmá timákeraq ‘emá itó-uma merapaq waao’ tíyana kanaaráq wíniye. keráwáqá káqomma máqteniq inómanibo
23812	MAT 18:16	ááqibo wemá enáama íma itáinaama emá kaayarábi móra-naqa awiqma yagaroqtamá okao. miráuma ‘kaayarábi kaumo-wáyúkámá kanaaráq mimórá-áikáq aamá tínóe.’ téna Áánûqtuni agamatá-kánnáábí kétipoana min-áíkomá akoqnáá umá wániye.
23822	MAT 18:26	miráitana mi-máyáí-nákómá kínini aítaupi araayutaúmmá ayéna maará téna inaa tiráiye. ‘arummá umátike tiwé urénaro. kemá ení máqten-aqtabaaraq anónnáma ámíqma ánatanune.’ téna tínana
23824	MAT 18:28	ánibo mi-máyáí-nákómá máápaq yaúbarena aónaimma móra-mayai-naqa tiyáákama (100 kina) aqtábááma ámikai-nare. minnáqá ánûwarapi yáqtoqma akoqnáá umátokena tiráiye. ‘aqtábááma ámikaunaraqtaba páátákáá anónnáma timiyo.’ téna tiráiye.
23825	MAT 18:29	miráitana min-nákómá wetê mórabi mayaímá mayáaya-nakoma wekáq araayutaúmmá aténa maará téna inaa tiráiye. ‘emá arummá umátike tiwé urénaro. kemá ení aqtábááraq anónná aménúne.’ téna tiráimanibo
23828	MAT 18:32	miráitana anó-nakoma mi-máyáí-náqá anón-aqtabaama wái-naqa ááyarena maará téna timá ámikaiye. ‘emá táí-mayai-naqone. áqnáabaqa kekáq ibiqá yaráánaq kemá ení máqten-aqtabaama yuqmá paátataakaa uráune.
23836	MAT 19:5	tarôq umá yikátuwena maará-tiraiye. ‘miráinana waagómá anóaboamma ayuwéna ánáakote yagaroqtamá maéta yenákámá móra-yuma aúqma máyoye.’ téna Áánûqtuma tiráine.
23838	MAT 19:7	ánibo Pérati-wayukama Îtumma timá-ameta tirááe: “nôraq itanawáq Mótetima ámáan-aimma timénataa waagómá aaraukáqá yataí-áúbámá agamá ‘aaragómmá ámítuwe waqtuwaao’ tiráíyô?” téta itama aónaraae.
23839	MAT 19:8	ánibo Îtuma timá yímikaiye: “minnâ tirunóbáqá akoqnáá kéeq keráwáqá aamá arátéwana Mótetima keráwáqti aammá awiyéna ‘aaramá waqtúwáaro’ tiráine. miráimanibo naayóbáqa maramá áaimma átarai-kanaaraqa mirán-ámmá íma wáqe-uraine.
23863	MAT 20:2	min-nákómá yaímma-mayai-wayukate aamá téite umátuweta móra-iyakaq maréta mayaírákémá ‘tiyááka-tiyaaka umá móneqa (1 kína) mayánúnataae’ tirááe. ánibo mirá-timatuweta wááéni-yopitaa mi-máyáí-wáyúkámá timáyíkaraiye.
23871	MAT 20:10	áqnáabaq áaimma átáma mayaímá matáá-kayukama iréta ‘ketáámá anó-moneqa mayánúnataae’ téta yúyánápí tirááe. miráimanibo ímiye. yegáráq meyámmá tiyááka-tiyaaka umá móraiq umá matááe.
23892	MAT 20:31	ánibo aarawaamá ‘páátí máákao’ téta tirááe. miráimanibo yenákámá uyátá-maqma anókaq ááyama tirááye: “umaataráána-nako, Tébitin-annabike-nako, kekárátá arummá umátikaao.” téta tirááye.
23898	MAT 21:3	ánibo móra-nakoma kenákáyábá móra-aimmo tínakama maará-tima-amekao. ‘anó-nakoma maamin-oótíráákáqtábá kéiye.’ mirá tíyanama wemá páátákáá timínaka awíqma íyóye.” tena Îtuma tiráiye.
23908	MAT 21:13	Îtuma miráumatuwena timá yímikaiye: “Áánûqtuni watáa agamatán-áíkómá maará kétiye. ‘ketí naakóqtábámá nunamummá tí-náné tínóe.’ miráimanibo keráwáqá mamá moyá-káyúkátí aúpáq-márúkáá kéoe.” téna Îtuma tiráiye.
23911	MAT 21:16	Îtumma timá ámikaae: “maamin-áímmô téta enáwîqa múte yaúyomma áraq kéitaano?” téta ítama aónaraae. ánibo Îtuma yemmá timá yímikaiye: “owé. kéitaune. keráwáqá maarán-áímmá Tébitima ibí naayóbáqá maará-tiraimma íyaq yoráútaao? ‘Áánûqtuo, emá pááqya-noiyapogaraq náákaqo máraiya-noiyapogaraq yeqtí yóyaupike ení áwîqa múte yaúma kánataae.’ téna ibí tiráine.” téna Îtuma tiráiye.
23916	MAT 21:21	ánibo Îtuma yauwéqma timá yímikaiye. kemá áraimma keráwáqá kétima-timune. keráwáqá tirummá timéq kaayaq-tíyáqá íma wáinanama kanaaráq keráwáqá kemá píki-yaraq únaikaa ínóe. keráwáqá mimórá maami-qtátáárîq íinoe. ímiye. keráwáqá téq maan-ánúgóqtábá ‘emá meqtátuwe únópí kumuwo’ tíyanama kanaaráq mirá-iniye.
23920	MAT 21:25	timá tíméro. Yóáanema nommá waayúkama péqyikaraimma náakakena mi-náápáámmá matáíyô?” mi-qtátááqá Áánûqtunopake-qtataarabi paá waayúkati minnáwabiyo?” téna tiráiye. yemá min-áímmá ítátuweta yeíyáá aamá maará-tiraae: “ketáá téqtaa minnâ Áánûqtunopake-qtataare tenanatáámá maará ténataa timá-timiniye. ‘nôraq itaráq keráwáqá wekáqá íma itáíq-itaiq kéo?’ téna tíniye.” téta tirááe.
23921	MAT 21:26	ánibo ketáá téqtaa minnâ ‘paá waayúkagon-amiye.’ téqtaama aarawaatí yáaqa ikaténúnatae. minnáma yemá ‘Yóáaneqtaba Áánûqtuni amuné-náré.’ téta kéte.” téta tirááe.
23923	MAT 21:28	Îtuma tiráiye: “miráimanibo keráwáqá nóinae kéteo? móra-nakoma kaayaq-íyápómá yíkaraiye. ánibo min-nákómá áqnáabaq-iyapogonopaq uréna timá ámikaiye. ‘ketáaniko, íbêqa emá uré wááéni-yopi mayaímá ko mayaao.’ tiráiye.
23924	MAT 21:29	ánibo min-íyápógómá yauwéqma tiráiye. ‘ítíkáiye.’ timátuwena anaaékaqa aúyánámmá waéqma itáá ena uráiye.
23925	MAT 21:30	ánibo keqnáámmá yiboámá uréna móra-aanikokaqa mimórá-áímmá mó-tiraiye. ánibo min-íyápógómá yauwéqma tiráiye. ‘owé. ketiboó.’ mirá-timatuwena íuraiye.
23928	MAT 21:33	káqomma waéqma itaí-áímmá Îtuma tiráiye: “ítáaro. móra waéqma itaí-áímmá tenúne. móra-nakoma wení anó-marama wáitana wááéni-yomma yoqmaréna kurumá umá ikúmakaiye. ánibo arunóbáqá wááéni-nomma kaí-táápékóní maiqá uqmaréna ayáqtááq-namma wení yókáq kawáá-ínámmá umákaiye. miráitana mi-tókóní aboámá wení yómmá yaímma-wayukati iyáápi maréna ‘kawáá oro.’ tiráiye. ánibo mirá-timatuwena móra-aukapaq marabaq ayáqtááq-amma kóuraiye.
23932	MAT 21:37	anaaékaqa mi-tókóní aboamá maará-tiraiye. ‘yemá kanaaráq ketí iyápógon áama itánóe.’ téna timátuwena wenáanikomma timákáitana mi-káyúkáyópáq uráiye.
23933	MAT 21:38	miráimanibo wááéni-yokaq mayaímá máyáa-kayukama áanikomma aónatuweta yeíyáá maará-tiraae. ‘maan-nákómá wemá aboání máqte-qtataaqa mayániye. mayaíyataao. maamin-náqá ikámónanataa puínataa wení yómmá mayánúnatae.’ téta tirááe.
23937	MAT 21:42	ánibo Îtuma timá yímikaiye: “keráwáqá naayóbáq Tébitima Áánûqtuni watáama agamatá-kánnáábí tirái-kannaama íyaq yoráúma ítaraao? maará-tiraine. ‘maamin-óqtámmá naammá í-máyáí-wáyúkámá paábaq matúwááma íbêqa naakóní áwáámoyakaqa anómma akoqnáá-oqtamma wáiye. uyátárai-nakoma maami-qtátááqá mamá pááq-umaraitataa ketáá aónáúnataama íráqôniq kéiye.’ téna agamatá-kánáábímmá kétiye.
23941	MAT 21:46	yemá ítátuweta Îtumma yáqtoraneta ommánibo yemá aarawaatí yáaqa ikátaae. aarawaamá téta Îtuqtaba ‘Áánûqtuni amuné-náqíye’ tewataboata ikatîq urááe.
23945	MAT 22:4	keqnáámmá káqo-mayai-wayukama timáyíkátuwena tiráiye. ‘keráwáqá uréra kemá yááyarauna-wayukama maará téraq mó-tima-yimero. aáwaqa yokaa umátukaune. awai-púrúmáákáámmá kéikameq aínógaraqa naí-wámmá ikámakaune. ánibo máqte-qtataaqa yokaa umátukaune. keráwáqá aaramá iyakaí-ááwákáq yero.’ téna tiráiye.
23949	MAT 22:8	miráitana kínima wení mayaí-wáyúkámá timá yímikaiye. ‘aaramá iyakaí-ááwáqá yokaa umákaunataamanibo waayúkama yááyauna-wayukama kanaaráq íuraapoata íyinoe.
23953	MAT 22:12	ánibo kínima min-náqá timá ámikaiye. ‘ketí aanábó-nákô, nôraq itaawáq emá aaramá iyakaí-kánááráq-únákáqtôma íma umátore paá maan-náúpáqá utáánô?’ titana min-nákómá aamá ítiraiye.
23954	MAT 22:13	miráitana kínima wení mayaí-wáyúkámá maará téna timá yímikaiye. ‘keráwáqá maamin-náqá yáqtoqma aíyayaakaq atáá-umatuwera máápaq márú iyaabótuwaiyana mibáq kumayuqnóbáq maíno. kumayuqnóbáq waayúkama wááqa kéyeta yíwáyaamma akégúnanoe.’
23965	MAT 22:24	yemá maará-tiraae: “yirááti-nako, Móteti maará-tiraine. ‘móra-nakoma wení iyápóma íma marákéna pukínanama kanaaráq ábâkoma ánáakomma maténa iyápóma akaínana awaaóní anónnáma mániye.’ tiráimanibo
23973	MAT 22:32	‘naayóbáqá ibêkaraqa kemá Áabaraani Áánûqtue. wení áráaqa Ááítekima Yáakoboma kemá yeqtí Áánûqtumune.’ miráuma matúq-matuq umá mái-auwaraiqtaba pukáiya-kayukama yeqtí Áánûqtuma íma maíye. ímiye. wemá minnâ waayúkama pukáamanibo paá matúq-matuq umá yúwaraa-kayukati Áánûqtue.” téna tiráiye.
23980	MAT 22:39	ánibo anaaékaq-amaan-aikoma móraiq uráiye. minnágoma mirá-uraiye. ‘kenamáárîq keráwáqtábá tíkáiniq umá móraiq umá móra náayubi keqtimakaq maíyayuyaba tikaínaq kaayoné umáyíkáaro.’