23217	MAT 1:4	ꞌBa Aram, kui xi kuán naꞌenre Aminadab. ꞌBa Aminadab, kui xi kuán naꞌenre Naasón. ꞌBa Naasón, kui xi kuán naꞌenre Salmón.
23218	MAT 1:5	Salmón, kui xi kuán naꞌenre Booz ꞌba Rahab xi kuán nare. Booz, kui xi kuán naꞌenre Obed ꞌba Rut xi kuán nare. ꞌBa Obed, kui xi kuán naꞌenre Isaí.
23219	MAT 1:6	ꞌBa Isaí, kui xi kuán naꞌenre rey David. ꞌBa David, kui xi kuán naꞌenre Salomón ꞌba nare kui xi kuán chjunre Urías tsakaiñu.
23220	MAT 1:7	ꞌBa Salomón, kui xi kuán naꞌenre Roboam. ꞌBa Roboam, kui xi kuán naꞌenre Abías. ꞌBa Abías, kui xi kuán naꞌenre Asa.
23224	MAT 1:11	ꞌBa Josías, kui xi kuán naꞌenre Jeconías ko ntsꞌe, kui xi tjindu nixtjin nga xuta Israel kichani nangi Babilonia nga tjinduꞌñu.
23225	MAT 1:12	ꞌBa jaskan nga je xuta Israel je kichani nga tjinduꞌñu nangi Babilonia, Jeconías kuán naꞌenre Salatiel. ꞌBa Salatiel, kui xi kuán naꞌenre Zorobabel.
23226	MAT 1:13	ꞌBa Zorobabel, kui xi kuán naꞌenre Abiud. ꞌBa Abiud, kui xi kuán naꞌenre Eliaquim. ꞌBa Eliaquim, kui xi kuán naꞌenre Azor.
23227	MAT 1:14	ꞌBa Azor, kui xi kuán naꞌenre Sadoc. ꞌBa Sadoc, kui xi kuán naꞌenre Aquim. ꞌBa Aquim, kui xi kuán naꞌenre Eliud.
23228	MAT 1:15	ꞌBa Eliud, kui xi kuán naꞌenre Eleazar. ꞌBa Eleazar, kui xi kuán naꞌenre Matán. ꞌBa Matán, kui xi kuán naꞌenre Jacob.
23230	MAT 1:17	ꞌBa ꞌbatsaꞌen teñujun kaꞌa xuta chinga jaꞌa jendibani Abraham kaꞌnda David. ꞌBa jaskan ꞌba nde teñujun kaꞌa xuta chinga jaꞌa jendibani David kaꞌnda nga kichani nga tjinduꞌñu xuta Israel nangi Babilonia. ꞌBa jaskan nga je kichani nga tjinduꞌñu xuta Israel nangi Babilonia, ꞌba nde ngiteñujun kaꞌa xuta chinga jaꞌa ngani kaꞌnda nga kitsin Cristo.
23236	MAT 1:23	Chjun xungu sꞌe̱yaꞌmore jngu kiꞌndi, jngu kiꞌndi xiꞌin sꞌe̱re, ꞌba Emanuel kꞌuin kiꞌndiu. Jaꞌen xi tsunire: Naꞌenchana tijña ngajinna.
23239	MAT 2:1	Jesús kitsin Belén, naxinanda chi xi tijña ngajinre nangi Judea, nixtjin nga rey Herodes tjinre xa. ꞌBa kui nixtjinbiu jaꞌe naxinanda Jerusalén nchja chjine xi kutꞌaya ngatꞌare niñu xi jendibani ngitutsꞌian.
23241	MAT 2:3	ꞌBa kionga rey Herodes kjintꞌe kibi, ꞌñu kuafore ko ngatsiꞌi xuta naxinanda Jerusalén ngayeje.
23243	MAT 2:5	ꞌBa nchjabiu kitsure: —Ngajin Belén, naxinanda chi xi tijña ngajinre nangi Judea. Ngatꞌa xuta chinga profeta ꞌba=tsaꞌen kitsiꞌindu enre Naꞌenchana:
23244	MAT 2:6	ꞌBa ji Belén, naxinanda chi xi tijña ngajinre nangire xuta Judá, bi ichi tetsju ngisai ngajinre naxinanda yaꞌe xi tseꞌe xutaxare xuta Judá. Ngatꞌa ngajinri kꞌuetjujin jngu xutaxa, xi sikuenda xutana̱ xi tseꞌe Israel.
23246	MAT 2:8	ꞌBa kionga je jako, kitsikasen Belén ꞌba kitsure: —Tangiun ꞌba nda tinyisjo kiꞌndiu. ꞌBa kionga je ku̱asjainu, ndekꞌenu nijmi, tuxi ko an kuitsichjini_ra̱.
23254	MAT 2:16	Kionga Herodes tsabe nga nchja chjinebiu ꞌejñure, ꞌñu kuastire ꞌba kitsja kjuaꞌñu nga kjuinikꞌen ngatsiꞌi kiꞌndi xiꞌin xi tjin Belén ko xi tjin ngandai naxinando. Kitsikꞌen ngatsiꞌi xi tjinre kaꞌnda jó nu, ngatꞌa ꞌexki nixtjin xi kitsu nchja chjinebiu nga tsabe niñu.
23256	MAT 2:18	Kjinuꞌyare nangi Ramá jndare jngu chjun, xi tikjiꞌndaya ꞌba ꞌñu titsine. Raquel= xi tikjiꞌndatꞌa kiꞌndi nistire, ꞌba bi nde mejénnire nga kjuinije kakun, ngatꞌa je jesun kiꞌndi nistire.
23258	MAT 2:20	—Tisetjen, chjube kiꞌndiu ko nare ꞌba tꞌinko ngani nangire xuta Israel, ngatꞌa je jesun nchja xi mejénre sikꞌen kiꞌndiu.
23259	MAT 2:21	ꞌBa ꞌbatsaꞌen Kuse tsisetjen, kiskjebe kiꞌndiu ko nare, ꞌba jendiba ngani nangire xuta Israel.
23260	MAT 2:22	Tunga kionga Kuse kjintꞌe en nga Arquelao tibatexuma nangi Judea ngaꞌndere Herodes xi naꞌenre mani, kitsakjun nga kuaje kio. Tunga kitsaꞌe chini titjúnre nga kikꞌinyare nga kuaje nangi Galilea.
23266	MAT 3:5	ꞌBa ꞌetju xutare naxinanda Jerusalén ko ngatsiꞌi xuta xi tjin nangi Judea ꞌba ko ngatsiꞌi xuta xi tjin ngandai ndaje Jordán nga jaꞌekasen ñojonre Juan.
23274	MAT 3:13	ꞌBa ꞌbatsaꞌen Jesús ꞌetju nangi Galilea ꞌba jaꞌekun Juan ndaje Jordán, tuxi kui kuatendani.
23281	MAT 4:3	ꞌBa ꞌbatsaꞌen chanayiu jaꞌekutꞌayako ꞌba kitsure: —Tsa kjuakixi nga Kiꞌndire Naꞌenchana kuáin, ꞌba sji nga ndiojobi ngatjama niñuxtila.
23282	MAT 4:4	Tunga Jesús kitsure: —ꞌBa=tsaꞌen kuaꞌindutꞌa enre Naꞌenchana: “Bi tu niñuxtila xi kꞌuendukunnire xuta, tusa ngayéje enre Naꞌenchana.”
23283	MAT 4:5	ꞌBa ꞌbatsaꞌen chanayiu kiko Jesús naxinanda tsje Jerusalén ꞌba kitsikasensun ngaꞌndere ningu ña ngisa nkꞌa.
23284	MAT 4:6	ꞌBa kitsure: —Tsa kjuakixi nga Kiꞌndire Naꞌenchana kuáin, tikintjaingi yojori ngaꞌe. Ngatꞌa ꞌba=tsaꞌen kuaꞌindutꞌa enre Naꞌenchana: Naꞌenchana kꞌuexare ankjelere nga sikuendari. Ko ntsja subanginiri, tuxi nijnguú ndiojo satengini ndsakui.
23289	MAT 4:11	ꞌBa ꞌbatsaꞌen chanayiu tsakasentꞌaxinre Jesús. ꞌBa jaꞌe ankjelere Naꞌenchana nga jaꞌekatesinre kui.
23290	MAT 4:12	Kionga Jesús kjintꞌe nga Juan kjiya nduya, kiji ngani nangi Galilea.
23291	MAT 4:13	ꞌBa Nazaret ꞌetjuni nga kikꞌejña Capernaum, naxinanda xi tijñandai ndachikun ña tsikꞌendu xuta xi ntjere Zabulón ko xi ntjere Neftalí.
23293	MAT 4:15	Nangire xuta xi ntjere Zabulón, ko nangire xuta xi ntjere Neftalí, nangi xi tiñare ngandai ndachikun, xi tijña xingunda ndaje Jordán, nangi Galilea, ña ꞌba nde tjindu xuta xi bi tseꞌe Israel.
23296	MAT 4:18	Kionga Jesús tsuꞌba ndai ndachikun Galilea, tsabe jó nchja xi ntsꞌe mani, kui xi Simón xi ꞌba nde Pedro ꞌmi ꞌba ko Andrés. Xi inyakanikjaꞌa naꞌya tire ngajin nando, ngatꞌa kui tsuba tjiuti.
23301	MAT 4:23	ꞌBa Jesús tsakꞌajme ngayéje naxinanda xi tjin nangi Galilea. Yakuya ngaya niꞌya sinagoga xi tjin kio, ꞌba kitsikjaꞌaxtiuya en ndare Naꞌenchana nga Naꞌenchana xi batexuma, ꞌba kitsinda ngayéje chiꞌin xi kunre xuta ko ña kjinere.
23303	MAT 4:25	ꞌBa kitjenngi Jesús nkjin xuta xi jendibani nangi Galilea, nangi Decápolis, naxinanda Jerusalén, nangi Judea, ꞌba ko nangi xi tjin xingunda ndaje Jordán.
23321	MAT 5:18	Ngatꞌa ꞌba xinkixi_nuu̱. Yejerañu tjin ngisa ngankꞌaa ko tꞌanangiu nijnguú letra ꞌba nijnguú punto xi kuaꞌindutꞌa kjuatexumo xjaꞌaxinre kaꞌnda nga ku̱ajngu yeje.
23326	MAT 5:23	’ꞌBa mani, tsa chjeri tebaꞌe altare Naꞌenchana ꞌba tsa kio kjuaꞌetsjenri nga tjinre kjua ntsꞌé ngatꞌa tsiji,
23327	MAT 5:24	tꞌejñe chjeri ngankjain alto ꞌba titjunfara tikꞌendakuai kjua ntsꞌé. ꞌBa ꞌbatsaꞌen ndekaꞌe ngani chjeri yaꞌa.
23337	MAT 5:34	Tunga an xin_nuu̱ niñajanni nikꞌaxkiu ngatꞌare Naꞌenchana. Ninga bi nikꞌaxkiu ngatꞌare ngankꞌaa, ngatꞌa kio= yaxile ña batexuma kui.
23338	MAT 5:35	ꞌBa ninga bi nikꞌaxkiu ngatꞌare tꞌanangiu, ngatꞌa kio= ña sejñasun ndsaku. ꞌBa ninga bi nikꞌaxkiu ngatꞌare naxinanda Jerusalén, ngatꞌa kio= ña naxinandare Rey xi ꞌñu je.
23344	MAT 5:41	Tsa tjin xi kꞌueneri nga jngu kilómetro kꞌuikue chꞌare, tusa jó kilómetro tꞌikue.
23380	MAT 6:29	Tunga an xin_nuu̱ nga ninga rey Salomón xi ꞌñu nyina kuán nixtjin kuatse jan, bi ꞌba kun najñu tsakaja joni naxu.
23394	MAT 7:9	’¿A tjin ngajinnu xi tu ndiojo= tsjare kiꞌndire, kionga miꞌare niñuxtila?
23419	MAT 8:5	Kionga jaꞌasꞌen Jesús naxinanda Capernaum, jaꞌekun jngu ngakure chasoldadu nga jaꞌeketsꞌare jngu kjuanda.
23422	MAT 8:8	Tunga xi ngakure chasoldadu kitsu: —Naꞌen, bi bakinna̱ nga niꞌyana̱ kuitjasꞌen. Tu tꞌexasai ꞌba chuꞌndana̱ ku̱anda.
23423	MAT 8:9	Ngatꞌa ꞌba=nde an, tjin= xi batexumana̱ ꞌba ꞌba=nde tjinna̱ chasoldadu xi batexuma_ra̱. Kionga jngu xin_ra̱: “Tꞌin”, ngu fi. ꞌBa kionga kjaꞌere xin_ra̱ “Jabi”, ngu ndiba. ꞌBa tsa jngu chuꞌndana̱ xin_ra̱: “Tiꞌen tsajmibi”, ngu tsaꞌen.
23424	MAT 8:10	ꞌBa kionga Jesús kjintꞌe en xi kitsu xutabiu, tu ꞌba= kuánre ꞌba kitsure xuta xi tjenko: —Kjuakixi= xi xin_nuu̱. Nisajnguú xuta xi tseꞌe Israel ꞌbia̱ xi ꞌbitsaꞌen makjainre jotsaꞌen makjainre xutabi.
23427	MAT 8:13	ꞌBa ꞌbatsaꞌen Jesús kitsu nganire xi ngakure chasoldadu: —Tꞌin ngani niꞌyari, ꞌba ꞌba ngatjama jotsaꞌen mankjainri. ꞌBa ndekuini chubabiu kuanda chuꞌndare chasoldadu.
23481	MAT 9:33	ꞌBa kionga Jesús tsꞌaxje isennixtjin xi bi nda, kinchja ngani xuta nimo. ꞌBa xutankjiun kuakunre ꞌba kitsure xinkjin: —Nisañajanni ꞌyare ngajinre xuta Israel jngu tsajmi xi ꞌba kjiꞌi.
23488	MAT 10:2	ꞌBi kikꞌin nchja chinga apóstol xi tejó: xi titjun Simón xi ꞌba nde kjiꞌyaxkunre Pedro, ꞌba ko Andrés xi ntsꞌe mani; Santiago ko Juan xi kiꞌndire Zebedeo;
23489	MAT 10:3	Felipe ko Bartolomé; Tomás, Mateo xi kiskjebechjintjai tsajmi ngatꞌare Roma; Santiago kiꞌndire Alfeo, ꞌba ko Tadeo;
23491	MAT 10:5	ꞌBa ꞌbatsaꞌen Jesús kitsikasen nchja xi tejó ꞌba kitsuyare mé= xi tjinnere nga saꞌen. Kitsure: —Bi mangiun nangi ña tsajain xuta xi tseꞌe Israel. ꞌBa nijnguú naxinanda xi tseꞌe Samaria bitjasꞌion.
23492	MAT 10:6	Tusa tangiun ña tjindu xuta xi tseꞌe Israel xi kichaja joni chutsanga xi kitꞌaxin tajngu.
23495	MAT 10:9	’Bi chꞌo ton xi oro ni ninga xi plata ninga kjaꞌe ngisa ton ngaya chitsanu.
23502	MAT 10:16	’Tenijin kakun. An tetsikasen_nuu̱ joni chutsanga ngajinre tjiundsejen. Ngu nkjinkakun ngatjamo tsuꞌba joni tjiuye, ꞌba indakjua ngatjamo joni tjiunise xi paloma ꞌmi.
23504	MAT 10:18	ꞌBa tu ngatꞌana̱= nini kuekonu ngixkun chikun ꞌba ngixkun rey, tuxi sikixiyñu ngatꞌa tsaꞌan ngixkun nchjabiu ꞌba ngixkun xuta xi bi Israel tseꞌe.
23509	MAT 10:23	ꞌBa kionga xuta xi tjin jngu naxinanda sjenngikenu, tusa tiyu ꞌba tangiun kjaꞌe naxinanda. Ngatꞌa xinkixi_nuu̱. Nde kje fetꞌaninu nga tetsumo ngayéje naxinanda xi tjin nangire xuta xi Israel tseꞌe kionga kjuaꞌe ngani Kiꞌndire Xuta xiꞌiun.
23511	MAT 10:25	Nda= tjin tsa xi kutꞌaya ku̱anire ku̱an joni xi bakuyare. ꞌBa nda= tjin tsa chuꞌndo ku̱anire ku̱an joni naire. Tsa naꞌenre kiꞌndiu chanayi Beelzebú kikꞌinre, ¿a bi ngisa chꞌo kꞌuinre kiꞌndire?
23542	MAT 11:14	ꞌBa tsa mejénnú ku̱akjainnu ion, Juan= xi Elías xi tjinnere nga kjuaꞌe.
23562	MAT 12:4	Ngu jaꞌasꞌen ngaꞌnde tsjere Naꞌenchana ꞌba kiskine niñuxtila tsje xi tjindu kio, niñuxtila xi bi tixaꞌndere nga kui skine ninga nchja xi tjenko, xi tu naꞌmiu ma kjine.
23582	MAT 12:24	ꞌBa kionga xuta fariseo kjintꞌe mé= xi inyatsu xuta, kitsu: —Kui xutabi ꞌbaxje isennixtjin xi bi nda ko kjuaꞌñure chanayi Beelzebú, xi ngakure isennixtjin xi bi nda.
23585	MAT 12:27	ꞌBa tsa ngatꞌare kjuaꞌñure chanayi Beelzebú teꞌbaxjeña̱ isennixtjin xi bi nda, ngu ¿ꞌyá= tseꞌe kjuaꞌñu xi ꞌbaxjekoni isennixtjin xi bi nda xi tjennginu? Ngu ndekui nchjabiu bakutsejenni nga bi kixi tetsubo.
23600	MAT 12:42	ꞌBa reina xi yatexuma nangi Sabá ꞌba=nde kuisetjenko xuta xi tjin ngandaꞌe, kionga kjuaꞌe nixtjin nga ku̱anre kjua ngasunꞌndio. ꞌBa kui= xi skanineje xuta xi tjin ngandaꞌe, ngatꞌa kui= xi ꞌñu kjin jendibani nga jaꞌekasen ñojon kjuafaꞌetsjenre Salomón. Tunga xi tijña ngaꞌe ngisa= je ngisa nga ko mare Salomón.
23647	MAT 13:39	ꞌBa xuta stike xi ꞌentje ngijña xi bi nda, kui chanayiu. ꞌBa nixtjinre cho̱n, kui nixtjin kionga kjue ngasunꞌndio. ꞌBa xuta xi kuekjaꞌa tsujmintjio, kui= ankjele.
23649	MAT 13:41	ꞌBa Kiꞌndire Xuta xiꞌiun sikasen ankjelere ña batexuma ꞌba skjaꞌaxin ngayéje xi tsikajngije ko ngatsiꞌi xi bi ntꞌe enre Naꞌenchana.
23657	MAT 13:49	ꞌBa=nde ku̱an kionga kjue ngasunꞌndio ngayeje. Kjuaꞌe ankjele nga sikꞌendutꞌaxinre xuta chꞌokun ko xi kixi.
23667	MAT 14:1	ꞌBa kui nixtjinbiu Herodes xi tjinre xa nangi Galilea ꞌba nde kjintꞌe ngatꞌare mé= xi titsaꞌen Jesús.
23669	MAT 14:3	Ngatꞌa Herodes jaꞌba je ꞌexa nga kjinduba Juan ꞌba kisꞌeꞌñu ꞌba kisꞌeya nduya. Tu kjuare Herodia= nini nga ꞌba kitsaꞌen. Kui xi chjunre Felipe, xi ntsꞌe mani Herodes.
23683	MAT 14:17	ꞌBa xutare kitsu nganire: —Tunga tu ón chi ma sani niñuxtila xi kichꞌee̱ ꞌba jó tjiuti.
23685	MAT 14:19	ꞌBa kio kitsure xutankjiun nga ngatꞌendujin xka ngijño, ꞌba kiskjebe nga ón niñuxtilo ꞌba ngojó tjiutiu. ꞌBa kiskutsejennkꞌa ꞌba kitsjare kjuanda Naꞌenchana, ꞌba saꞌe kitsixkua niñuxtilo ꞌba kitsjare xutare, tuxi sikaꞌbisunnire xutankjiun.
23687	MAT 14:21	ꞌBa ónru mi kuán xuta xiꞌin xi kiskine niñuxtilo, kjaꞌere yanchjin ꞌba ko kiꞌndi nisti.
23703	MAT 15:1	ꞌBa ꞌbatsaꞌen yakꞌa xuta fariseo ko chjine kjuatexuma xi jendibani naxinanda Jerusalén kitsitiñatꞌare Jesús, ꞌba ꞌbi kitsure nga tsiningiyare:
23726	MAT 15:24	ꞌBa Jesús kitsingojore: —Kitsikasenna̱ Naꞌenchana nga tu kui sa kjuikuan xuta xi tjin ngajinre xuta tseꞌe Israel, xuta xi kichaja joni chutsanga xi tsakasentꞌaxin tajngu.
23728	MAT 15:26	ꞌBa Jesús kitsu: —Bi nda tjin tsa xjaꞌare niñuxtilare kiꞌndiu ꞌba kuaꞌere tjiunaño.
23731	MAT 15:29	ꞌBa Jesús ꞌetju ngaꞌndebiu ꞌba echu ndai ndachikun Galilea, ꞌba ꞌbatsaꞌen tsijin jngu nindu ꞌba kio tsikꞌejña.
23733	MAT 15:31	ꞌBa kui= kjua kuakunnire xutankjiun, nga tsabe nga ma inyanchja xuta xi ni̱má, nga inyamanda xi kututjun kun ntsja, nga ma inyafi xi kututjun kun ndsaku, ꞌba nga inyamatsejen nganire xuta xi ka. ꞌBa xutankjiun kitsikixiya nga tjinre kjuaje Naꞌenre xuta Israel.
23736	MAT 15:34	ꞌBa Jesús tsiningiyare: —¿Jó tjin niñuxtila kichꞌo? ꞌBa xutare kitsingojo: —Yatu ꞌba jó ján tjiuti.
23738	MAT 15:36	ꞌBa kiskjebe nga yatu niñuxtilo ꞌba ko tjiutiu, ꞌba kitsjare kjuanda Naꞌenchana, ꞌba saꞌe kitsixkua ꞌba kitsjare xutare, ꞌba xutare kitsjare xutankjiun.
23740	MAT 15:38	ꞌBa xi kiskine niñuxtilo ñujun mi xuta xiꞌin, ꞌba kjaꞌere yanchjin ko nisti kiꞌndi.
23741	MAT 15:39	ꞌBa kionga Jesús je kitsikixantꞌa xutankjiun, jaꞌasꞌen ngani ngaya barku ꞌba kiji nangi Magdala.
23746	MAT 16:5	ꞌBa kionga xutare jaꞌaxtiu xingunda ndachikun, kichiyajinre nga tsakaꞌa niñuxtila.
23748	MAT 16:7	ꞌBa xutare jonijmiko xinkjin ꞌba kitsu: —Ngatꞌa kichiyajinna nga kichꞌa niñuxtila kui= kjua ꞌba titsuni.
23749	MAT 16:8	ꞌBa Jesús tsabe mé= xi inyatsure xinkjin ꞌba kitsure: —¿Ánñu teꞌmini_ru xingiu nga bi kichꞌo niñuxtila? ¡Á tsaꞌen chuba makjainninu!