23216	MAT 1:3	Ën Yuta pi Peresre Siraë pepap, ën piarpim ëlëp Tema. Ën Peres pi Esronë pepap. Ën Esron pi Ramë pepap.
23218	MAT 1:5	Ën Salmon pi Poasë pepap, ën pim ëlëp Reap. Ën Poas pi Opetë pepap, ën pim ëlëp Rut. Ën Opet pi Sesi pim pepap.
23224	MAT 1:11	Ën Sosaia pi Sekonaiaare pim nangaröa pepap. Akun pötak Papilon nga omnaröak Yuta omnaröa naëaan narö wii tëak wak së Papilon yangerak moulmëën pitëm inëën eim wakaima.
23225	MAT 1:12	Yuta omën narö Papilon yangerak wakaima akun pötak Sekonaia Sialtielë pepap wakaima. Ën Sialtiel pi Serapapelë pepap.
23230	MAT 1:17	Apramökaan yewaisem wais Tewitëk elën, omën kur pöment 14 yaë. Ën Tewitëkaan yewaisem wais Papilon omnaröa pit wii tëak wak së Papilon yangerak moulmëa akun pötak ela pöröeta 14 tapël yaë. Ën pitëm Papilon yangerak wii kaatak saö pörekaan yewaisem wais Yesuu wilaurek oröa pöröeta 14 tapël yaë.
23231	MAT 1:18	Yesu Kristo pim wilauta ngönte epët. Öng Maria Yesu pim ël pöp omp Yosep pöp koirëpënëak yaö elmëën wëa. Pël ëautak piarip yal naën om namp nerek wëën, Maria pi Ngëëngk Pulöök elmëën önga namp tekeri sa.
23232	MAT 1:19	Pël ëën pim omp yaö elmëaup Yosep pi omën wotpilëp yak Maria omnaröa ëöetak ëö sëpanëak ëlëëp wes momëëpënëak kön wia.
23233	MAT 1:20	Yosep pi pël kön wieim ka uraan Aköpë ensel nampök wangartak oröak piin epël ök mëëa. “Yosep, Tewitë körööp, ni Maria pim öngaap wë piptaan kas ëëngan. Pim önga tekeri sak wë pipop, Ngëëngk Pulöök kaamök elmëënak wë.
23234	MAT 1:21	Pël ëën pi yokotup wilën pöt pim yapinte Yesu pël mam. Pi tapöpök pim omnaröa ketre saunat ent ë nuulëak utpetetakaan kama niöpnaap.”
23236	MAT 1:23	“Kat wieë. Koont öng tek nampök ru yak sak yokot namp wilëpnaan yaë. Pël ëen pitök yokot pöpë yapinte Emanuel pël mapnaap.” Yapin pöta songönte epët. “Anutu tiarring wë.”
23237	MAT 1:24	Pël maan Yosep pi wal ëak Aköpë enselëpë ök mëëa pöl ëak Maria koira.
23238	MAT 1:25	Pël ëautak Maria yokot pöp nawilën wëën Yosep piiring ka naurön ëa. Pël ëën yokotup wilën pim yapinte Yesu pël mëëa.
23239	MAT 2:1	Omp Erot pim Yutia yangerak omp ak sak wëa pötak Mariaak pörek Petelem kak Yesu wila. Pël ëën ënëmak këtëpë yengampiaulaan ëwat omën narö Yerusalem kak së oröak epël pëël mëëa.
23241	MAT 2:3	Pël maan omp ak Erot pöpre ën Yerusalem kakë omnarö pit ngön pöten kat wiak yaan sak kön selap wia.
23242	MAT 2:4	Pël ëak omën omp ak Erot pi kiri ar yaaö wotöököröere ën Mosesë ngön kosangotë ngarangk pouröen ngön maan së pim naë rongan ëën ngön pötaan yak pitën, “Kristo pi kak tarëk orööpnaap?” pël mëak pëlpël mëëa.
23243	MAT 2:5	Pël maanak pit epël mëëa. “Petelem kak Yutia yangerak orööpnaap. Ngön pöt tektek ngön yaaö omën nampök epël retëng ëaut.
23244	MAT 2:6	‘O Petelem kak Yutia yangerak wëaurö, arim kak Yutia yangerak ka wia pötë iri naëpan. Pöt arim naëaan omën kësang nampök oröak Israel nem omnaröa ngarangk sëpnaat.’”
23245	MAT 2:7	Pël maanak omp ak Erot pi ëlëëp këtëpë yengampiaulaan ëwat omën pöröen ngön maan pim naë sëën pitën, “Tangewes akun taltak oröak wëën itena?” pöten pëël kat wia.
23246	MAT 2:8	Pël ëën pit ök maan pi pitën epël ök mëak Petelem kakë wes momëa. “Ar së kosang ngentiak ap wesak runga pöp koirak pöt kaalak wais neen ök nean. Pël ëën neenta së itenak piin yaya memaan,” pël mëëa.
23247	MAT 2:9	Pël maan pit kat wiak sëp wesak kan yesem itaangkën tang peen ngaantak pitëm këtëpë yengampiaulaan oröak wëën itena pöwes pitëm wet rëak së ruupë ka wieëaö pöta ngaarëk leng ëak wëa.
23249	MAT 2:11	Pël ëak ka pöta kakaati së itaangkën ruupre ën pim ëlëp Maria wëa. Pël ëën pit së rar rë mowesirak yaya mëak pitëm ul keus köröökaan sum kësang yaaö nant, aini koolre kos lölöp kamp yaaöre i kamp ompyaö yaaut yowe mena.
23250	MAT 2:12	Pël ëak pit rö kan ka uraan Anutuuk wangartak omp ak Erotë ngësël sëpanëak nga mëak pepanöm maan pit sëp wesak pim naë nasën, kan munt naöök kaalak pitëm kakël kan sa.
23251	MAT 2:13	Pit kan sëën Yosep ka uraan Aköpë ensel nampök wangartak oröak piin epël ök mëëa. “Ni wal ëak Yesure ëlëp mësak kan kas Isëp yangerakël së. Erot pi runga pipop ap wesak mëmpënëak yaë pötaan. Ni pörek së wë kat wiaan ënëmak nemtok kaalak waisën pël niaanak waisënëën.”
23252	MAT 2:14	Pël maan Yosep pi wal ëak Yesure ëlëp mësak Isëp yangerakël röök taptakëër kan sa.
23253	MAT 2:15	Pël ëak pit Isëp yangerak së wëën omën omp ak Erot pöp ënëmak wel wiin akun pötak kaalak waisa. Pöt Aköpë ngönte tektek ngön yaaö nampök ök ëa pöt kë rëa. Ngön pöt epët. “Ne nem ruup Isëp yangerak wëën yas maan waisa.”
23254	MAT 2:16	Omp ak Erot këtëpë yengampiaulaan ëwat omën pörö pi morök elmëa pöten kön wiak ya sangën kaö pan ëa. Pël ëak pim omën naröen maan pit së Petelem kakre ka kot naë wieëa pötë yokot kot narö krismaki nentepar il newasën pörö pourö mën won wesa. Pöt ëwat omnaröa tangewesi oröön itenak ök mëëa akun pöten kön weswes ëak ök maan së mën won wesa.
23256	MAT 2:18	Pöt epët. “Rama kakaan ingre këlël kaö panë yaan kat wia. Öng Resel pim ë körööröak pitëm rungaaröaan yaköm ëën ing aima. Pël yaëën omnaröak yok pangk pit wiap nemowasën ëa. Pöt pitëm rungaarö wel wia pötaanök.”
23258	MAT 2:20	“Omën rungaap mëmpënëak ëa pörö yok wel wia. Pötaanök piar ëlëp mësak Israel yangrakël së.”
23259	MAT 2:21	Pël maan Yosep pi wal ëak Yesure ëlëp mësak Israel yangerakël sa.
23260	MAT 2:22	Pël ëak pi kat wiin Akeleas pöp pim pepap Erot pim urtak Yutia yangera omp ak sak wëa. Pël ëën pi we pöökël së öpnaaten kas ëa. Ënak Anutuuk piin wangartak pepanöm maan pi pörek sëp wesak Yesure ëlëp Kalili yangerakël mësak sa.
23261	MAT 2:23	Pël ëak pit së ka naöökë yapinte Nasaret pël ya pöök wakaima. Pöt Anutuu tektek ngön yaaö omën naröa Yesu pimëën ëa pöt kë oröa. Ngön pöt epët. “Omnaröak piin Nasaret omnamp pël mapnaap.”
23263	MAT 3:2	“Anutuuk tiar wa ngaöök nimëëpna akunet yok temanöm yes. Pötaanök ar lup kaip tiak utpetat sëp wesak kasëng meneë.”
23265	MAT 3:4	Son pöp pim ulpëën kosangëp pol kamel ëpötök ket ëak mëak wëa. Pël ëak pol koröpöök yepat ket ëaö naö ureëa. Ën pim kaömp pöt ngëntre mop pëën neima.
23267	MAT 3:6	Pël ëak pitëm ketre saunat tekeri wesak ök maan Sonök Yotan imeri i momëa.
23268	MAT 3:7	Son pi itaangkën Parisiire Satusi ngönën omën narö kësang puuk i momëëpënëak yesën itenak pitën epël ök mëëa. “Kamalöröa morök yaalni pöl ar yaaurö. Ar kön wiin nem naë waisën i nimëëma pöt Anutuuk nga elniipënëak ëa pöt naalniipan.
23271	MAT 3:10	Anutu pim iner këra songöntak wia. Pöwer këra nement ulöp ompyaö nautön ëëpna pöt ku tiak es marën kotöpnaat.
23272	MAT 3:11	“Omën nem ënëm waisëpna pöp pim weëre kosangtak nemët il wasëpnaap. Ne utpet epopök pim ing korötepar yok pangk wak nasëngan. Ne ar lup kaip tiak arim utpetat sëp wasënëëtaan i yaaptaring yanimë. Ën puuk pöt ar Ngëëngk Pulöök i ket ëak nimëën esuwesi ök arim utpetat kotak won sëpnaat.
23273	MAT 3:12	Pi pim kat yaurautaring wais kat ur rongan ëak kaömp ompyaut wa pim kaömp kaatak wiipnaat. Pël ëak unönre söksök pöt wa top ëak es kosangwesi moolaan kot sëpnaat.”
23275	MAT 3:14	Pël ëën Son pi ke mourak piin epël ök mëëa. “Ni oröpmorëën nook i nimëëmëak yenëaan? Ne omën pasip, ën nuukëër omën kaöap. Pötaan nuukëër yok pangk ne i nemëëmëëp. Pël ëautak ni nook i nimëëmëak waisan.”
23276	MAT 3:15	Pël maan Yesuuk kangiir epël ök mëëa. “Ni peene kat newiak pël ëëm. Tepër wotpil wesak Anutuu ngön pout ngaarëk öpëa pöt pangk ëëpnaat.” Pël maan Son kuure mak mëak i momëa.
23277	MAT 3:16	Sonök Yesu i momëën pi akun tapëtakëër imeriaan oröak itaangkën kutömwer këm nga ëën Ngëëngk Pulö int ekëpë ök sak pim rangk irë ngentia.
23278	MAT 3:17	Pël yaëën kutömweriaan ngön nent epël irëa. “Epop nem Ruup. Ne piin ya kë sak kent pan yaalmë.”
23279	MAT 4:1	Setenök Yesu morök elmëëpna yak Pulöök Yesu mësak së yang pultak omën won panëërek moulmëa.
23280	MAT 4:2	Pël ëën Yesu pi kaömp nanën wë këtre röök akun 40 pël ëak sa. Pël ëën ënëmak pi këënëën elmëa.
23281	MAT 4:3	Pël ëën Seten pi oröak morök elmëak epël mëëa. “Ni Anutuu Ruup. Pötaanök kël epotön maan kaömp sëën në.”
23282	MAT 4:4	Pël maan Yesuuk kangiir kaip tiak epël mëëa. “Ngönëntak epël wia. ‘Kaömp pöt pëënök omnaröa wëwëet nanimpan. Anutuu këmtakaan pim ngön ëaut pout ngaarëk weim öpna pöpökëër wëwë om wakaim öpnaap.’”
23283	MAT 4:5	Pël maanak Setenök kaalak Yesu pi mës wak së Yerusalem ka kësang ngëëngköökë ngönën tup kaöeta möröök moulmëak
23284	MAT 4:6	epël ök mëëa. “Ni Anutuu Ruup. Pötaanök öngkrek sörok ola. Pöta ngönte ngönëntak epël wia. ‘Anutu pi pim enselöröen maan ni ngarangk elniipnaat. Pël ëak këlötok nim ingesi niwalpanëën pitök morötök akaak elniipnaat.’”
23285	MAT 4:7	Pël maan Yesu pi kaalak kangiir epël mëëa. “Ngönën nenteta epël wia. ‘Aköp Anutu kaamök elniipnaaten ököök elmëëngan.’”
23286	MAT 4:8	Pël maanak Seten pi kaalak Yesu mës wak së rosir wali panë naöök moulmëak omnaröa kaare yang poutre ën pitëm omnant ompyaö poutön pet elmëak
23288	MAT 4:10	Pël maan Yesuuk epël mëëa. “Seten, ni mop wiak kama së. Pöt ngönëntak epël wia. ‘Aköp Anutuun yaya mam. Pimënt kopëtapön inëën elmëëm.’”
23289	MAT 4:11	Pël maan Seten pi yok Yesu pörek sëp wesak kan sëën ensel narö së pi kaamök elmëa.
23291	MAT 4:13	Pi Nasaret kak sëp wesak Kapaneam kak së wakaima. Ka pö i kaöökë ëöök Sepulanre Naptalai yang pöraarë tekrak wieëau.
23292	MAT 4:14	Pël ëën Anutuu ngönte tektek ngön yaaö omën Aisaia pöp pim ök ëa pöt kë oröa. Pöt epët.
23295	MAT 4:17	Akun pötak Yesu pi ngës rëak ngönën epël ök maö ima. “Anutuu wa ngaöök nimëëpna akunet yok temanön yes. Pötaanök ar lup kaip tieë.”
23296	MAT 4:18	Yesu pi Kalili i kaö pöökë pouuk yesem itaangkën omp nanang naar, namp Saimon pim yapin nent Pita, ën pim nangap Entru, piarip i kaö pöök iir yoolaan itena. Pöt piarip i kaö animaurö korak wes mëak mon wa pël eim wëa.
23297	MAT 4:19	Pël yeem wëën Yesu pi piaripön ngön mëak epël mëëa. “Arip nem ënëm waiseë. Pël ëën nook aripön arpim i kaö animaurö yewan pi tapël omnaröeta önëën niulëëmaan.”
23298	MAT 4:20	Pël maan piarip teëntom panë piarpim iiröt om wiak pim ënëm sa.
23299	MAT 4:21	Pël ëën pi kaalak yesem itaangkën omp nanangën munt naar, piarpim pepapring i kaö wang naöökë rangk wë iiröt ompyaö yewasën itena. Piarpim yapintepar, namp Sems, namp Son, ën piarpim pepap Sepeti. Pël ëën pi piaripön pim ënëm sëpënëak mëëa.
23300	MAT 4:22	Pël maan piarip teëntom panë piarpim pepapre wangaö sëp wesak Yesuu ënëm sa.
23302	MAT 4:24	Pël ëën Yesu pim pël yaaö pöta ngönte aö yesem Siria yangerak oröön yang pör pangk ëa. Pël ëën omën pörek wëaurö pöten kat wiak pitëm yauman omën pourö pim ngësë mësak sa. Yauman omën pörö, narö yauman ke nentere nent waurö, ën narö këlangön ke nentere nent kat yawiaurö. Ën këlangön kat yawia pörö, narö urmerarö pitëm lupötë wëaurö, narö om pas kawi ngentiak reireë ureim wëaurö, ën narö kosat kël waurö. Omën yauman piporö pourö pit pim naë mësak sëën këëkë moweseima.
23303	MAT 4:25	Pël yaëën Kalili yangerakaanre Tekapolis yangerak ka 10 pötëaanre Yerusalem kakaanre Yutia yangerakaanre i Yotanë nal komuntakëlaan omën kësang pan pim ënëm ëa.
23304	MAT 5:1	Yesu pi omën kësang panë pim ënëm sa pöröen itenak rosir naöök së wel aisëak wëa. Pël ëën ruurö pim naë sa.
23305	MAT 5:2	Pël ëën pi ngës rëak ya rë moulak pitën epël ök mëëa.
23306	MAT 5:3	“Omën pitëmtë lupötön kön wiin ompyaut won yaë piporö Anutuuk wa ngaöök yemomë. Pötaanök pit ërëpërëp ëëpnaarö.
23307	MAT 5:4	“Omën ingre ya ilak aim wë piporö Anutuuk wiap mowasëpnaat. Pötaanök pit ërëpërëp ëëpnaarö.
23308	MAT 5:5	“Omën ya wiapring wë piporö yang ngolöpra omnantëën yaö sëpnaat. Pötaanök pit ërëpërëp ëëpnaarö.
23309	MAT 5:6	“Omën wëwë wotpilte öpnaaten kent ëën weë yengenti piporö Anutuuk wëwë wotpil pöt mangkën öpnaat. Pötaanök pit ërëpërëp ëëpnaarö.
23310	MAT 5:7	“Omën karuröaan yaköm yaalmëa piporö Anutuuk yaköm elmëëpnaat. Pötaanök pit ërëpërëp ëëpnaarö.
23311	MAT 5:8	“Omën lup kölam wë piporö Anutuun itaampnaat. Pötaanök pit ërëpërëp ëëpnaarö.
23312	MAT 5:9	“Omën mayaap wiaapnaataan weë yengenti piporöen Anutuuk pim ruurö pël mapnaat. Pötaanök pit ërëpërëp ëëpnaarö.
23313	MAT 5:10	“Omën pitëm wëwë wotpil yaaö pötaan omën munt naröak utpet mowasën këlangön kat wiipna piporö Anutuuk wa ngaöök momëëpnaat. Pötaanök pit ërëpërëp ëëpnaarö.
23315	MAT 5:12	Pöt naröak tektek ngön yaaö omën ngaan wakaima pöröaan utpet ke pil elmëeimaurö. Pötaanök pitök peene ar pil yaalniin pöt, ‘Ënëmak kutömweriaan kangut kësang önaat,’ pël weseë ya kë sak ërëpërëp ëën.”
23316	MAT 5:13	“Tomunat polötë olaan söp naën yaë pöl ar yangerakë omnarö utpet ëëpanëak kaamök yaalmëaurö. Pël yaauröak tomun pötë misëngö som sak wiaan tiar tol ëak kaalak misëng wasën pangk ëëpën? Pël naëngan. Tomun som ke piltak omnant pangk misëng newaspan. Pötaanök wa moolaan omnarö ing mësaö kan ing ëëpnaat. Ar ngön epët kasëng menak pöt tomun misëng won pöta ök sënëët.