22602	JON 1:2	Got déré dé angi wa, “Méni sé raama yi nukwa xalekwa sakuré. Ye méni wun némafwi getéfa Ninifambu xakutaméni. Xaakwa hundi hambukmbu wa, Ninifana du takwaka. Wuni wundé xéwu di haraki saraki sémbut hurundaka.”
22606	JON 1:6	Wungi hwandéka dé gunjambéka hatikwa du Jonaka dé hwaké. Hwaka xétaka dé sérkené. Sérkena dé wa, “Métaka méni xéndi hwae? Sé raama ména gotka mé wa. Wamét nanika saréfa nakéndé wana yingi wana. Nanika saréfa nandét, nani yamba hiyakéme.” Dé wungi wa.
22607	JON 1:7	Gunjambémbu jémba yakwa du waréngéna di wa, “Mé yangut nana atéfék xi haaye bu wurmbu lakwakwa. Lakwataka bu yawiwalendotaka tara bu xékwa, héndé du dé haraki hurundéka dé ané xakéngali xaku.” Wungi wataka di wandanéngala nae di xé Jonana xi takumbu rendéka.
22608	JON 1:8	Xétaka di Jonaka wa, “Méni naniré mé wa! Méta yaméka dé ané xakéngali xaku? Méta jémba yaméka? Méni yénéna méni ya? Méni yén getéfana méni? Méni yén héméngwal méni?”
22609	JON 1:9	Wungi wandaka dé wa, “Wuni Hibruna du wuni. Wuni Néma Du Gotna xi harékéwuka dé. Dé anwarmbu dé re. Dé hafu dé atéfék gu héfa akwi atéfék jondu akwi dé hurataka.”
22610	JON 1:10	Wungi we dé wa, “Wuni Gotré yatakataka yaange yinjoka wuni ya.” Wandéka xékétaka di wungi roo. Roota di wa, “Métaka méni wungi huru? Wungi haraki méni huru!”
22611	JON 1:11	Wungi wandaka dé gu némafwimbu dé ramé. Raméndéka di Jonaré wa, “Méniré métaki yambet gu jémba tékéndé?”
22612	JON 1:12	Wungi wandaka dé wa, “Wuniré hura guré yakingut, gu jémba tétandé. Wuni wuni xékélaki wuni haraki huruwuka dé némafwi xakéngali xaku.”
22614	JON 1:14	Raméndéka di Néma Du Gotka wa, “Néma Du, nani ménika nani we. Nani amba duré guré yakimbet, naniré hasa xiyakéméni. Méni nana sémbutré du xiyana sémbut maki sarékékéméni. Méni mawuli yamékangalambu dé ané xakéngali xaku. Xakundéka déré hura guré yakikwe.”
22619	JON 2:3	Dé angi wa, “Néma Du Got, wuni némafwi xak héraata reta wuni ménika we. Wawuka méni wambula wuniré wa. Wuni hiyangambana téfambu géraata reta wuni ménika we. Gérawuka méni xéké.
22621	JON 2:5	Yakitéfindéka wuni wuna mawulimbu wuni wa, ‘Néma Du Got wuniré hérekindéka wuni ambu re. Reta wuni déka tempel wambula xétawuni.’ Wungi wuni wa.
22624	JON 2:8	Némafwi Du, wuni angi wuni saréké, ‘Hiyatawuni.’ Saréka wuni ménika saréké. Saréka wuni méniré wawuka méni ména yikafre male némafwi gembu reta méni wuna hundi xéké.
22626	JON 2:10	Yatakandaka wuni gwar waata wuni ména xi haréké. Harékéta wuni wuna jondu ménika hwetawuni. Wawunéngala hurutawuni. Néma Du Got méni natafa male naniré wambula héraméka nani huli té.”
22629	JON 3:2	“Méni sé raama yi wumba némafwi getéfa Ninifaré. Ye méni hambukmbu mé wa wawun hundi Ninifana du takwaka.”
22631	JON 3:4	Ye Ninifambu xaakwa dé wulayi. Natafa nukwa wulaaye dé hambuk hundimbu dé angi wa, “Nukwa dumi yétiyéti (40) yindét Got Ninifaré haraki hurutandé.”
22634	JON 3:7	Reta dé hundi takandéka dé yi, atéfék Ninifana du takwaka. “Wuni guna némafwi du wuna néma du akwi nani angi we, ‘Atéfék du takwa hénoo yamba sakénguni. Guna bulmakau sipsip hamwi akwi yamba sakéndi. Hélingu hénoo akwi yamba sakénguni!
22636	JON 3:9	Yatakambet Got déka mawuli wi yatakataka nanika saréfa natandé wana. Nanika saréfa nandét nani yamba hiyakéme.’” Dé wungi wa.
22639	JON 4:2	Mawuli wiya dé Gotka wa, “Néma Du, méni wuna hundi mé xéké. Wuni getéfa yatakahafi ye wundé xékélakiwu, méni wungi maki male hurumékandé. Wungi xékélaki wuni Tarsisré yaange yinjoka wundé yiwu. Yiwun mo angi dé, wuni xékélaki méni saréfa naakwa Got méni. Méni bari hari mawuli wihafi méni. Méni nanika saréfa male naméka dé. Méni nanika mawuli mawuli yaméka dé. Mawuli mawuli yaméka di nawulak du deka haraki sémbut yatakandat, dika saréfa nae méni diré haraki huruhafi méni.
22640	JON 4:3	Méni wungi maki némbuli diré haraki huruhafi yamét, wuni hiyanjoka wuni mawuli ye. Wuni némbuli hiyawut, wu yikafre dé. Wuni némbuli hiyahafi yawut, wu haraki dé.” Jona dé wungi wa.
22641	JON 4:4	Wungi wandéka dé Néma Du Got déré wa, “Méni wungi mawuli wiméka yikafre wana haraki wana?”
22645	JON 4:8	Hiyandéka dé nukwa xale. Xalendéka dé Néma Du Got takandéka dé séfi ya xérékékwa mur nukwa xalekwa sakumbu dé ya. Yandéka dé nukwa Jonana anéngambambu dé xé. Xéndéka dé déka anéngamba jinjawe yandéka dé xakrinjoka huru. Xakrinjoka hura dé wa, “Wuni hiyanjoka wuni mawuli mawuli ye. Hiyawut, wu yikafre dé.”
22646	JON 4:9	Wandéka dé Got Jonaré dé angi wa, “Wumba bangwi hiyandéka méni biya mawuli wi. Biya mawuli wiméka yikafre wana?” Wandéka dé Jona wambula angi wa, “Yawundu! Wuna mawuli wi wu yikafre dé. Wuni némafwimbu wuni biya mawuli wi. Wuni hiyanjoka wuni we.”
22647	JON 4:10	Mawuli windéka dé Néma Du Got déré angi wa, “Wumba bangwi natafa male ganmbu dé bari hari waré. Wara dé nakémba gan dé hiya. Méni déré yalefu huratakahambaméni. Méni huratakaméka waréhambandé. Méni wumba yalefu jooka méni saréfa nae.
22648	JON 4:11	Wuni hafu wuni Ninifaka saréfa wuni nae. Ninifa némafwi getéfa dé. Séfélak yikama nyangwal wumbu di re (120,000). Di deka yika tamba aki tambaka yike di ye. Séfélak bulmakau bali akwi wumbu di re.” Néma Du Got wungi dé wa.
23229	MAT 1:16	Jekop Josepna yafa dé. Josep Mariana du dé. Maria Jisasré lé héra. Déka nani wa, “God wasékendén du Krais dé.”
23232	MAT 1:19	Léré hukémbu hérandé du, déka xi Josep, dé yikafre male du dé. Lé nyan téléka dé wun jooka xékéta déka mawulimbu dé wa, “Lé nak du wali lé hwa. Némbuli léré yatakatawuni.” Wungi wataka dé wambula wa, “Wuni léré atéfék du takwana makambu takawut, lé rootalé. Wuni nakélak léré yatakatawuni.”
23233	MAT 1:20	Wungi wataka wun jooka sarékéta hwandéka dé janji nak ya. Yandéka Néma Duna ensel nak gaye dé déré wa, “Méni Josep, Devitna mandéka, mé xéké. Méni rookéméni, Mariaré héranjoka. Godna Hamwinya gaye léré hambuk hwendéka lé nyan té. Godna Hamwinya wungi hwendénka méni léré héranjoka yamba rookéméni.
23234	MAT 1:21	Lé dunya hératalé. Héralét, méni déka xi angi wataméni, Jisas. Déka xina mo angi dé: dé du takwaré Satanéna tambambu hérae hurundan haraki saraki sémbut hérekitandé.” Wungi dé Josepré wa.
23236	MAT 1:23	“Du wali hwahafi yalé takwa hési nyan tétalé. Te héralét di déka xi Emanuel watandi.” Wungi hayindéka wun nukwa wun hundi mwi hundi dé ya. Wun xi Emanuel angi dé wa: God nani wali dé re.
23239	MAT 2:1	Herot Judana du takwa deka néma du rendén nukwa Maria lé Jisasré héra, Betlehemémbu. Betlehem Judiana héfambu dé té. Héraléka hukémbu di nyirmbu tékwa hunkwarika xékélakikwa du nukwa xalekwa hafwambu yae di Jerusalemré yi. Ye xaakwa di wa, “Nani nukwa xalekwa sakumbu reta nyirmbu tékwa huli hunkwariré nani xé. Xétaka nani xékélaki. Yikafre male nyan dé xaku.
23240	MAT 2:2	Dé Judana du takwa deka néma du retandé. Xékélakita hunkwariré xétaka déka nani ya, déka hwati se wandé danjoka. Dé yimbu dé re?”
23241	MAT 2:3	Wungi wandaka néma du Herot xékétaka waréngéna dé wa, “Wafewana wun nyan hukémbu wuna hafwa hératandé?” Wungi wataka wun jooka hélék dé ya. Hélék yandéka Jerusalemémbu rekwa séfélak du takwa di wun jooka saréké waréké.
23242	MAT 2:4	Herot hélék yata wandéka di prisna néma du atéfék, xékélelakikwa du atéfék wungi di ya. Yandaka dé diré wakwexéké, “God wasékendén du Krais yimbu xakutandé?”
23243	MAT 2:5	Wungi wandéka di déré wa, “Judiambu rekwa getéfa, Betlehemémbu xakutandé. Wun jooka hanja profet nak Godna nyingambu angi dé hayi:
23244	MAT 2:6	Guni Betlehemémbu rekwa du takwa, mé xéké. Guna getéfa baka getéfa yingafwe. Guna getéfa némafwi dé. Hukémbu guna getéfana du nak néma du retandé. Reta dé wuna du takwa Israelka jémba hatitandé. Wungi dé hayi Godna nyingambu.”
23245	MAT 2:7	Judana néma du Herot wun hundi xékétaka dé wa, nukwa xalekwa sakumbu yandé du déka yandate. Wandéka xéka yandaka dé di wali nakélak hundi bulé. Buléta dé diré wakwexéké, “Yimba gan dé wun hunkwari nyirmbu tale xaku?”
23246	MAT 2:8	Wungi wakwexékéndéka déré wandaka dé wa, “Betlehemré sa guni yi. Ye jémba mé hwaké wun nyanka. Hwaka xétaka wambula yae guni wuniré wa. Wangut wuni akwi ye hwati se déka wandé datawuni.” Wungi wata dé dika yéna dé ya.
23250	MAT 2:12	Hwetaka re hwandaka dé janji hwandéka dé God diré wa, “Guni Herotka wambula yamba yikénguni.” Wungi wandéka waréngéna raama di nak yambumbu wambula yi deka getéfaré.
23251	MAT 2:13	Wunde du yindaka Josep janji hwandéka Néma Duna ensel nak gaye dé déré wa, “Herot wun nyanka hwakétandé. Hwaka xe déré xiyatandé. Méni sé raama wun nyan déka ayiwa wali hura yaange yi afaké hafwa Isipré. Yaange ye guni Isipmbu re. Hukémbu wuni guniré wawut, guni wambula yatanguni.”
23254	MAT 2:16	Josep déka takwa nyan wali Isipré yaange yindaka dé Judana néma du Herot Jerusalemémbu reta nukwa xalekwa sakumbu yandé du déka wambula yandate dé haxéfatiké. Haxéfatika dé mawuli wita dé wa, “Wunika yéna di ya.” Wungi wataka dé déka mawulimbu wa, “Nukwa xalekwa sakumbu yandé du di wa, ‘Héki hwari yéték yindéka nani wun nyirmbu tékwa hunkwariré tale xé.’ Wungi di wa.” Wungi wandan hundika sarékéta dé déka xi warekwa duré wa, “Guni sa yi Betlehemré. Ye guni Betlehemémbu rekwa hafwaré akwi ye atéfék dunyaré mé guni xiyasanda. Héki hwari yéték yandé dunyaré, héki hwari natafa yandé dunyaré, hérandan wayikana dunyaré akwi, diré atéfék mé guni xiyasanda.” Wungi wandéka ye di wun nyangwalré atéfék di xiyasanda.
23258	MAT 2:20	“Wun nyanré xiyanjoka mawuli yandé du di bu hiya. Némbuli méni sé raama wun nyan déka ayiwa wali hura Israelna héfaré wambula sa guni yi.”
23263	MAT 3:2	“God néma du reta gunika hatitendéka nukwa andé yae. Hatitendékaka saréka guna haraki saraki sémbutka mé hu hwe.” Wungi dé Jon wa.
23264	MAT 3:3	Hanja profet nak déka xi Aisaia Jonka Godna nyingambu angi dé hayi: Du nak dé wa, du rehafi hafwambu. Wata dé angi wa, “Néma Duna yambu hurutanguni. Hurungut déka yambu jémba retandé.” Wungi dé wa.
23268	MAT 3:7	Judana du deka néma du séfélak akwi di yi, Jon diré Godna ximbu guré husandandéte. Farisi, Sadyusi, wungi di yi. Yindaka dé Jon diré haraki hundi wata dé wa, “Guni haraki hambwena nyangwal guni. God guna sémbutka xéta mawuli wiya gunika haraki hurutandé. Héndé gunika wa Godna mawuli wika yaange yingute?
23269	MAT 3:8	Tale guni hurungun haraki saraki sémbut yatakataka guni yikafre sémbut male hurutanguni. Hurungut nawulak du takwa xéta watandi, ‘Di haraki saraki sémbut yatakataka némbuli yikafre sémbut di huru.’ Wungi watandi.
23270	MAT 3:9	Guni guna mawulimbu guni wa, ‘Nani Abrahamna mandéka nani. Nani jémba retame.’ Wungi wata yéna guni ye. Wungi wakénguni. God mawuli ye wandét ané motu du maki xaakwa ye di Abrahamna mandéka maki xakutandi.
23271	MAT 3:10	“Sataku hundi nak watawuni. Mi nak sék xakéhafi yandét, du nak misange hérae wun miré xélitandé. Xéle yambu tutandé. Némbuli wun sataku hundika mé saréké. Némbuli God déka hundi xékéhafi yakwa du takwaré hurundan haraki saraki sémbut hasa hwetandé. Hasa hwendét di ya yanéta tékwa hafwaré yitandi.
23272	MAT 3:11	“Guni guna haraki saraki mawuli yatakangut, wuni guniré Godna ximbu guré husandatawuni. Wuna hukémbu yate yakwa du wu néma du dé. Wuni baka du wuni. Déka hambuk wuna hambukré dé sarékéngwandé. Wuni baka du re yingi maki déka jémba yatawuni? Wuni baka du rewuka dé néma du rendéka wuni déka jondu hura yinjoka wuni hurufatiké. Wuna hukémbu yate yakwa du Godna Hamwinya gunika hwetandé. Guna haraki saraki jondu hérae yambu tutandé.
23273	MAT 3:12	Du wit sék hérae yikafre wit sék héranjoka di lékeki. Lékekitaka di yikafre wit sék gembu taka. Takataka di haraki wit sékna séfi di yaki. Nandaka maki wuna hukémbu yate yakwa du wungi yatandé. Dé déka du takwaré hérae hura ye déka getéfambu takatandé. Haraki saraki joo yandé du takwaré hérae xérékéta tékwa yambu yakitandé.” Wungi dé Jon wa.
23275	MAT 3:14	Ye xakundéka Jon hélék yata dé wa, “Méni néma du méni re. Wuni baka du wuni re. Métaka méni wunika ya, wuni méniré guré husandawute? Méni wuniré guré husandamét, wu sékérékétandé.”
23276	MAT 3:15	Wungi wandéka dé Jisas wa, “Yinga. Méni wuniré guré husandataméni. Wungi hurumét God wandén maki hurutaani.” Wungi wandéka dé wa, “Yawundu.”
23278	MAT 3:17	Gayandéka dé Godna getéfambu hundi angi wa, “Ané wuna nyan dé. Déka wuni némafwimbu mawuli ya. Déka wuna mawuli yikafre dé ye.”
23281	MAT 4:3	Hiyandéka Satan yae dé déré wa, “Méni angi méni wa, ‘Wuni Godna nyan wuni.’ Wungi wata némbuli wun jooka wuniré wakwetaméni. Méni wamét ané séfélak rekwa motu waleka bret xakundé. Wungi wamét bret xakundét wuni ménika xékélakitawuni.”
23282	MAT 4:4	Wungi wandéka dé wa, “Yingafwe. Wun jooka Godna nyingambu angi dé wa: Du takwa hénooka male sarékéta di jémba yamba rekéndi, yingafwe. Di Godna hundi xékéndat, deka mawuli jémba téndét, di jémba retandi. Wun hundi xékéta motu bret xakundéte wuni yamba wakéwuni.”
23284	MAT 4:6	Takataka dé déré wa, “Méni angi méni wa, ‘Wuni Godna nyan wuni.’ Wungi wata méni mé wuréféka naande yi. Wun jooka Godna nyingambu angi dé wa: ‘God déka enselré wandét di ménika jémba hatitandi. Hatindat méni deka tambambu reta ména man motumbu yamba xatukwekéméni.’ Méni wun hundi xékéta wuréféka naande ye jémba remét, atéfék du takwa xéta xékélakitandi. Méni Godna nyan méni.”
23285	MAT 4:7	Wungi wandéka dé Jisas wa, “Yingafwe. Wun jooka Godna nyingambu angi dé wa: God dé ména Néma Du dé. Déré yamba hurukwexékéméni. Wun hundi xékéta wuni wuréféka naande yamba yikéwuni.”
23287	MAT 4:9	Wakwetaka dé wa, “Méni hwati se wunika wandé dae wuna ximbu harékémét wuni atéfék getéfa, wumbu rekwa jondu akwi ménika hwetawuni.”
23288	MAT 4:10	Wungi wandéka dé wa, “Méni, Satan, méni séléka. Godna nyingambu angi dé wa: Ména néma du dé God male dé. Méni déka wandé dae déré wataméni. Déka ximbu male harékétaméni. Wun hundi xékéta wuni ménika wandé yamba dakéwuni.”
23295	MAT 4:17	Jisas wun hafwaré ye xaakwa dé tale Godna hundi wa. Wata dé wa, “God néma du reta gunika hatitendéka nukwa andé yae. Yatendékaka sarékéta guni guna haraki saraki mawuli mé yataka.” Wungi dé wa.
23297	MAT 4:19	Xétaka dé bérka wa, “Béni mé ya wuni wali. Yambét wuni béniré nak jémbaka wakwetawuni. Wakwewut béni xéri hamwi hurumbén maki du takwaré hératambéni. Hérambét di wuna hundi xékétandi.”
23306	MAT 5:3	“Du takwa nawulak deka hambukéka sarékéhafi yata Godna hambukéka sarékéta di déka jémba ya. Wunde du takwa Godna hémémbu rendaka dé néma du reta dika dé jémba hati. Hatindét yikafre mawuli yatandi.
23307	MAT 5:4	“Du takwa nawulak di géra. Wunde du takwana mawuliré God yikafre hurutandé. Hurundét, yikafre mawuli yatandi.
23308	MAT 5:5	“Du takwa nawulak deka ximbu harékéhafi yata nak du takwaré haraki hundi wahafi yata jémba di re. Wunde du takwaré God yikafre hurundét, di ané héfambu néma du takwa retandi. Reta yikafre mawuli yatandi.
23309	MAT 5:6	“Du takwa nawulak Godka sarékéta yikafre mawuli yata yikafre jondu male yanjoka di némafwimbu mawuli ya. Hénooka hiyaakwa du hénoo sanjoka némafwimbu mawuli yandaka maki, di yikafre jondu male yanjoka di némafwimbu mawuli ya. Wunde du takwaré God jémba yandét deka mawuli jémba téndét di jémba male retandi. Reta yikafre mawuli yatandi.
23310	MAT 5:7	“Du takwa nawulak di nawulak du takwaka saréfa nae di diré yikafre huru. Wunde du takwaka God saréfa nae yikafre hurutandé. Yikafre hurundét yikafre mawuli yatandi.
23311	MAT 5:8	“Du takwa nawulak deka mawulimbu yikafre mawuli male dé té. Wunde du takwa Godré xéta di dé wali jémba retandi. Reta sarékéta yikafre mawuli yatandi.
23312	MAT 5:9	“Du takwa nawulak nawulak du takwa waru warendaka di nyéndékmbu di té. Téndaka di warehambandi. Wun nyéndékmbu tékwa du takwaka God watandé, ‘Di wuna nyangwal di.’ Wungi wandét sarékéta wun nyéndékmbu tékwa du takwa yikafre mawuli yatandi.
23313	MAT 5:10	“Du takwa nawulak Godna jémba yandaka nawulak du takwa hélék yata diré di haraki huru. Haraki hurundaka di Godna jémba yakwa du takwa Godna hémémbu rendaka God néma du reta dika dé jémba hati. Hatindét yikafre mawuli yatandi.
23314	MAT 5:11	“Mé xéké. Guni wunika yangut, du nawulak wunika hélék yata guniré haraki hundi wata haraki saraki sémbut guniré huruta gunika yénataka hundi wandat, guni yikafre mawuli yatanguni.
23315	MAT 5:12	Hanja di séfélak profetré wungi di haraki huru. Diré wungi haraki hurundanka sarékéta di guniré wungi haraki hurundat, guni yikafre mawuli yatanguni. Hukémbu God guniré némafwimbu yikafre hurundét, guni dé wali jémba male retanguni. Jémba retengukaka sarékéta guni yikafre mawuli yata mawuli sawuli yata wungi re wungi re retanguni.” Wungi dé Jisas wa.
23316	MAT 5:13	Wun hundi wataka dé Jisas angi wa: “Ané sataku hundi mé xéké. Takwa di hunyi taka, hénoo résék yandéte. Hunyi résék yahafi yandét, yingi maki yandat, résék wambula yatandé? Yingafwe. Résék wambula yamba yakéndé. Résék yahafi yandét, hénoombu yamba takakéndi. Di wun hunyi baka yakitaka di manmbu xakélakitandi. Némbuli wun hundika mé saréké. Guni, wuna du, guni hénoombu takandaka hunyi maki guni. Guni nawulak du takwaré yikafre hurungut, di haraki saraki joo wambula yamba hurukéndi. Guni nawulak du takwaré yikafre huruhafi yangut, résék yahafi yakwa hunyi baka yakitaka manmbu xakélakindakangala, God guniré yakitandé.
23317	MAT 5:14	“Guni, wuna du, guni yanékwa hama ya maki guni re. Renguka nawulak du takwa guniré di xé. Guni némbumbu tékwa getéfa maki guni re. Renguka nawulak du takwa guniré di jémba xé, némbumbu tékwa getéfaré jémba xéndaka maki.
23318	MAT 5:15	“Ané sataku hundi mé xéké. Du hama ya xéréka hura yae aki ekombu di samétaka, o yingafwe? Yingafwe. Di jambé takumbu di taka. Takandaka wumbu rekwa atéfék du takwa di jémba xé.
23320	MAT 5:17	“Guni angi wakénguni, ‘Moses wandén hambuk hundika hu hwenjoka Jisas dé ya. Hanja rendé Godna profet deka hundika hu hwenjoka Jisas dé ya.’ Wungi wakénguni. Moses wandén hambuk hundi atéfék Godna profetna hundi atéfék akwi jémba xékéta wandan maki yanjoka wuni ya. Guni wun hundika jémba xékélakingute wuni ya.
23322	MAT 5:19	Du nawulak Moses wandén hambuk hundi nakéka angi wandat, ‘Wun hambuk hundi wun yikama hundi male. Nani wun hundi yatakambet, wu yikafre dé.’ Wungi wandat, God néma du reta dika watandé, ‘Di baka du di. Di wuna tambambu baka di re. Deka ximbu yamba harékékéwuni.’ Wungi wandét, di nawulak du wun hambuk hundi xékéta wakwa maki yata angi wandat, ‘Wun hambuk hundi atéfék jémba xékétame. Nak hundi yamba yatakakéme.’ Wungi wandat, God néma du reta dika watandé, ‘Di néma du di. Di wuna tambambu jémba di re. Deka ximbu harékétawuni.’ Wungi watandé.
23323	MAT 5:20	Guni Moses wandén hambuk hundika jémba xékélakingute, wuni guniré we. Xékélelakikwa du, Farisi akwi, di Moses wandén hambuk hundi atéfék jémba xékéta wakwa maki yanjoka di hambuk jémba ya. Yandaka nawulak du diré xéta di wa, ‘Di yikafre sémbut hurukwa du di re.’ Wungi wandaka God deka mawuli xékélakita dé dika wa, ‘Wu yingafwe.’ Wungi wandéka guniré wuni we. Guni yikafre mawuli yata yikafre joo yatanguni. Yangut guna yikafre sémbut Farisina sémbut xékélelakikwa duna sémbutré akwi sarékéngwandéndét, guni Godna hémémbu retanguni. Guna yikafre sémbut deka sémbutré sarékéngwandéhafi yandét, guni Godna hémémbu yamba rekénguni.” Wungi dé Jisas wa.
23324	MAT 5:21	Wun hundi wataka dé diré angi wa: “Hanja rendé du ané hundi wandaka guni wundé xékéngu. Angi di wa, ‘Guni du takwaré xiyakénguni. Guni diré xiyangut, di guniré kot xékékwa néma duka hura yindat, dé wun haraki saraki jooka guniré hasa hwetandé.’
23325	MAT 5:22	Wungi wandaka némbuli wuni nak hundi guniré we. Mé xéké. Du nawulak nak duré rékambambu wandat, God wun haraki saraki jooka diré hasa hwetandé. Du nawulak nak duré haraki hundi wata angi wandat, ‘Méni xékélakihafi du méni.’ Wungi wandat, God kot xékékwa néma du reta wun haraki saraki jooka wungi wakwa duré hambukmbu hasa hwetandé. Du nawulak nak duré hambukmbu haraki hundi wata angi wandat, ‘Méni wangété du méni.’ Wungi wandat, God wandét wungi wakwa du ya yanékwa hafwaré yitandi.
23328	MAT 5:25	“Du nawulak guniré kotka harindat, guni di wali yambumbu yita di wali hundi buléta di wali hundi gitanguni. Guni natafa mawuli hératanguni. Guni di wali wun hundi gihafi yangut, wafewana di guniré kot xékékwa néma duka hura yindat, dé wandét di guniré séndé gembu takatandi? Takandat guni séndé gembu hwatanguni.
23330	MAT 5:27	“Hanja rendé du ané hundi wandaka guni wundé xékéngu. Angi di wa, ‘Guni nak duna takwa wali haraki saraki sémbut yamba hurukénguni.’
23334	MAT 5:31	“Hanja rendé du ané hundi akwi wandaka guni wundé xékéngu. Angi di wa, ‘Du nak déka takwa déré yatakataka yiléte mawuli yata, dé wun jooka nyinga hayitandé. Hayitaka léka hwendét, lé wun nyinga hura yitalé.’
23335	MAT 5:32	Wungi wandaka némbuli wuni guniré angi we. Takwa hési nak du wali haraki saraki sémbut huruhafi yalét, léka du lé déré yatakataka yiléte wandét, wu haraki dé. Lé déré yatakataka yiléte wandét, lé ye nak du wali relét lé wun du wali haraki saraki sémbut bér huru. Tale relén du haraki saraki sémbut hurundéka bér akwi haraki saraki sémbut bér huru.” Wungi dé Jisas diré wa.
23336	MAT 5:33	Wun hundi wataka dé Jisas angi wa: “Hanja rendé du ané hundi akwi wandaka guni wundé xékéngu. Angi di wa, ‘Guni jémba nak yanjoka yawundu nae hundi giya, guni wun jémba yatanguni. Wun jémba yamba yatakakénguni.’
23340	MAT 5:37	Di guniré jémbaka wakwexékéndat, guni yawundu nae guni angi watanguni, ‘Xéxé, wun jémba yatame.’ Wungi yanjoka hélék yata guni angi watanguni, ‘Yingafwe. Wun jémba yamba yakéme.’ Wungi watanguni. Nak hundi wakénguni. Guna hundi ginjoka nawulak jonduna ximbu wakénguni. Guna hundi ginjoka nawulak jonduna ximbu wata guni Satanéna hundi xékéta wakwa maki yatanguni.
23341	MAT 5:38	“Hanja rendé du ané hundi wandaka guni wundé xékéngu. Angi di wa, ‘Du yéték wareta du nak duna dama yafénekéndét, dé hasa déka dama yafénekétandé. Du yéték wareta du nak duna némbi nak tangurundét, dé hasa déka némbi nak tangurutandé.’
23346	MAT 5:43	“Hanja rendé du ané hundi wandaka guni wundé xékéngu. Angi di wa, ‘Guni guna nyémayikaka némafwimbu mawuli yata guna mamaka hélék yatanguni.’
23351	MAT 5:48	Anwarmbu rekwa du guna yafa dé yikafre sémbut male hurukwa du dé re. Guni dé rendéka maki yikafre sémbut male hurukwa du retanguni.” Wungi dé Jisas wa, déka duré.
23352	MAT 6:1	Jisas hundi nawulak akwi dé angi wa: “Guni Godka yikafre jémba yata déka male sarékétanguni. Guni Godka yikafre jémba yanguka nawulak du takwa di xétaka guna ximbu harékéndate mawuli yata deka makambu wun jémba yata, guni gunika guni saréké. Wungi sarékéta deka makambu yangut, anwarmbu rekwa du guna yafa hukémbu guna ximbu yamba harékékéndé.
23353	MAT 6:2	“Yéna yakwa du nawulak deka ximbu harékéta di Godna hundi buléndaka geré wulaaye téta yambumbu akwi téta di jambangwe du takwaka jondu hwe. Séfélak du takwa xéta wun yéna yakwa duna ximbu harékéndate, di yéna yakwa du jambangwe du takwaka jondu di hwe. Wungi hwendaka séfélak du takwa xéta wun yéna yakwa duna ximbu di haréké. Séfélak du takwa deka ximbu némbuli harékéndaka hukémbu God wun yéna yakwa duna ximbu yamba harékékéndé. Mwi hundi wuni guniré we. Guni yéna yakwa du hwendaka maki hwekénguni. Guni jambangwe du takwaka jondu hwenjoka yita nak du takwaré wun jooka wakénguni. Nakélak hwetanguni. Wungi hwengut nak du takwa wun jooka xéhafi yandat guni wali rekwa du takwa akwi wun jooka yamba xékéndi.
23356	MAT 6:5	“Yéna yakwa du Godka wanjoka, di Godna hundi buléndaka geré wulaaye téta yambumbu akwi téta di Godka wa. Séfélak du takwa diré xéta deka xi harékéndate di wumbu téta Godka wa. Wungi wandaka séfélak du takwa deka xi di haréké. Yéna yakwa du wun du takwa yikafre joo di hasa wundé héranda. Hukémbu God yandan yikafre joo hasa yamba hwekéndé. Mwi hundi wuni guniré we. Guni yéna yakwa du Godka wandaka maki wakénguni.
23357	MAT 6:6	Guni God wali hundi bulénjoka guni nak nak guna geré wulaaye ge yambu téfitaka hafu reta dé wali hundi bulétanguni. Buléngut guna yafa God guni wungi reta buléngut, xéta guna hundi xékétandé. Déré xéhambanguni. Dé guna hundi xékéta hukémbu dé wangun yikafre joo hasa hwetandé.”
23358	MAT 6:7	“Godka xékélakihafi yakwa du takwa di wa, ‘Nani séfélak hundi buléta nana nak nak godka wambet, di xékétandi.’ Wungi wata séfélak hundi di baka buléta wa. Guni séfélak hundi buléndakangala bulékénguni, God wali.
23365	MAT 6:14	“Guni wun hundika mé saréké. Guni nawulak du takwa guniré yandan haraki saraki jooka sarékéhafi yangut, anwarmbu rekwa du guna yafa God yangun haraki jondu yakwanyi wun jonduka wambula yamba sarékékéndé.
23366	MAT 6:15	Guni nak du takwa guniré yandan haraki saraki jonduka sarékéta diré hasa hwenangut, guna yafa God yangun haraki saraki jonduka sarékéta wun haraki saraki jondu yakwanyihafi yata guniré hasa hwetandé.” Wungi dé Jisas wa.
23367	MAT 6:16	Wun hundi wataka dé diré wambula wa: “Yéna yakwa du God wali hundi bulénjoka di nak nukwa nak nukwa hénooka yakér. Yakérta nak du takwa hénooka yakérndanka xékélakindate di deka saawimbu wama héfa ya. Yandaka deka saawi wama male dé xaku. Xakundéka nawulak du takwa xéta di wa, ‘Wun du Godka sarékéta di hénooka hiyae. Wu yikafre sémbut hurukwa du di.’ Wungi wata deka ximbu di haréké. Yéna yakwa du wun du takwa yikafre joo di hasa wundé héranda. Hukémbu God yandan yikafre joo hasa yamba hwekéndé. Mwi hundi wuni guniré we.
23369	MAT 6:18	Guni wungi yangut, nawulak du takwa guniré xéta yamba xékélakikéndi, guni God wali hundi bulénjoka mawuli yata hénooka yakérngunka. Di wun jooka xékélakihafi yandate guni guna saawi yakwanyitanguni. Wungi yangut, guna yafa God male wun jooka xékélakitandé. Déré nani xéhambame. Guni hénooka yakérta dé wali hundi buléta hafu rengut, dé xéta hukémbu yangun yikafre joo guniré hasa hwetandé.”
23370	MAT 6:19	“Guni atéfék nukwa séfélak jondu héranjoka guni saréké waréké. Sarékéta wun jonduka male guni mawuli ye. Mé xéké. Guni wungi yata guni ané héfana séfélak jondu héranjoka sarékékénguni. Ané héfana jondu néma joo yingafwe. Bwiyaak wun jonduré di héréké. Sufu wun jonduré dé we. Sélé héraakwa du nak duna ge héréka wulaaye wun jondu di sélé héra. Wun jondu rehafi yatendékaka sarékéta guni Godna getéfambu jémba retengukaka sarékétanguni. Sarékéta guni yikafre sémbut male hurutanguni. Godna getéfambu reta hurutenguka jondu wu némafwi joo dé. Wun jondu ané héfana jondu maki yingafwe. Godna getéfambu reta hurutenguka jondu wungi retandé. Bwiyaak wun jonduré yamba hérékékéndi. Sufu yamba wekéndé. Sélé héraakwa du yamba hérakéndi. Ané héfambu jondu héraakwa du takwa di ané héfana jonduka male di némafwimbu mawuli ye. Godna getéfambu renjoka sarékékwa du takwa di dé wali jémba renjoka di némafwimbu mawuli ye.
23373	MAT 6:22	“Guna dama guna séfina ya maki dé. Guni yikafre jonduka male xéngut, guna dama larétandé. Laréndét, guna séfi akwi larétandé.
23375	MAT 6:24	“Du nak néma du yétékéka jémba yanjoka dé hurufatiké. Wungi jémba yandét, dé nak néma duka yikafre mawuli yata nakéka hélék yatandé. Guni wun du maki guni re. Guni néma du Godka jémba yata déka male sarékéta guni déka yikafre mawuli yatanguni. Yata guni yéwa héranjoka sarékékénguni. Guni yéwa héranjoka male sarékéta guni néma du Godka hélék yatanguni.” Wungi dé Jisas wa.
23376	MAT 6:25	Wun hundi wataka dé Jisas diré wambula wa: “Natafa néma duna jémba yatengukaka sarékéta wuni guniré we. Guni roota hénoo, hulingu, nukwa wurka akwi saréké warékékénguni. Hénoo, hulingu, nukwa wur wu baka joo di. Néma joo yingafwe. Guni wun jooka saréké warékékénguni. God wandéka guni re. God guna séfi guna mawuli guna hamwinya xéndéka guni re. Wu néma joo dé.
23379	MAT 6:28	“Métaka guni nukwa wurka guni saréké waréké? Wungi sarékékénguni. Guni maweka mé saréké. Nani wun mawe sehambame. Di baka di xale. Di jémba yahambandi. Di nukwa wur hundafanéhafindi. Hundafanéhafi yandaka God dé dika jémba hati.
23381	MAT 6:30	God wun maweka dé jémba hati. Wun mawe nawulak male tétandi. Némbuli te séri réka yatandi. Réka yandat du takwa wun mawe féla yambu tutandi. Wun mawe wun yikama joo di. Guni du takwa guni némafwi joo guni. Guni Godka jémba sarékéhambanguni. Sarékéhafi yata roota guni wa, ‘Nanika jémba hatitandé, o yingafwe?’ Wungi wanguka némbuli wuni guniré we. God mawe wungi sandandét xéta guni xékélakitanguni. Gunika nukwa wur hwetandé.
23382	MAT 6:31	Wungi xékélakita guni roohafi yata angi wakénguni, ‘Méta joo satame? Méta hulingu satame? Méta nukwa wur sandatame?’
23385	MAT 6:34	Hwetendékaka sarékéta guni sérina jonduka sarékékénguni. Sérina jonduka saréké warékékénguni. Némbulina jonduka male sarékétanguni.” Wungi dé Jisas diré wa.
23386	MAT 7:1	Wun hundi wataka dé Jisas wambula wa: “Nak du takwa yandan jooka sarékéta guni bari angi wakénguni, ‘Wun du takwa wu haraki saraki sémbut hurukwa du takwa di.’ Wungi wakénguni. Guni wungi hundi wangut, God hurungun sémbut xéta guniré watandé, ‘Guni haraki saraki sémbut hurukwa du takwa guni.’
23387	MAT 7:2	Wungi watendékaka sarékéta, guni dika bari angi wakénguni, ‘Wu haraki saraki mawuli xékékwa du takwa di.’ Wungi wakénguni. God nak du takwaka wangun hundi xéka, guniré hasa watandé.
23389	MAT 7:4	Guni némafwi haraki saraki sémbut hurutaka métaka guni yikama haraki sémbut hurundé du takwaka guni angi wa? ‘Guni haraki saraki joo guni huru. Guni jémba rengute wuni guniré yikafre hurutawuni.’
23391	MAT 7:6	“Guni Godna hundika hélék yakwa du takwaré Godna hundi wakénguni. Guni diré Godna hundi wangut, di duré tikwa wasa du takwaré haraki hurundaka maki guniré haraki hurutandi. Du takwa nawulak di Godna hundika hu hwe. Diré akwi Godna hundi wakénguni. Du waréndaka yéwasé balika hwehafindi. Wungi hwendat, bali wangété reta wun yéwasémbu baka xakélaki sakélakitandi. Godna hundi wu yikafre hundi dé. Guni waréndaka yéwasé balika hwehafi yanguka maki, Godka hu hwekwa du takwaré Godna hundi wakénguni. Guni diré déka hundi wangut, wafewana di bali xakélaki sakélakindaka maki guniré haraki hurutandi?
23392	MAT 7:7	“Guni Godré wakwexékéngut, dé gunika hwetandé. Ané sataku hundi mé xéké. Guni hwaka hwaka xétanguni. Guni gena yambumbu xiyangut, gena yambu nafwitandé.
23393	MAT 7:8	Du takwa Godré wakwexékéndat, dé dika hwetandé. Du takwa hwaka hwaka xétandi. Du takwa gena yambumbu xiyandat, gena yambu nafwitandé. Guni wun sataku hundi xékétaka guni Godré wakwexékétanguni. Wakwexékéngut, dé guna hundi xékétandé.”
23394	MAT 7:9	“Ané hundi akwi mé xéké. Guni yafa, guna nyangwal hénoo hwengute wandat, guni motu hwetanguni, o yingafwe? Yingafwe. Guni dika hénoo hwetanguni.
23397	MAT 7:12	“Guni nak du takwa guniré yikafre hurundate mawuli yanguka maki, guni diré yikafre hurutanguni. Moses wandén hambuk hundi Godna profetna hundi akwi guni wungi yangute dé wa.
23398	MAT 7:13	“Haraki hafwaré yikwa yambu wu némafwi yambu dé. Wun yambumbu néma ge fété dé té. Du takwa wun néma fétémbu wulayinjoka we yamba hurukéndi. Séfélak du takwa wun néma fétémbu wulaaye di wun yambumbu ye di fakutandi. God wali yamba rekéndi. Guni wun yambumbu yikénguni. Godna getéfaré yikwa yambu wu yikama yambu dé. Wun yambumbu yikama ge fété dé té. Nawulak du takwa male wun yikama fétémbu wulaaye wun yikama yambumbu di yi. Di God wali jémba retandi, wungi re wungi re. Guni wun yikama yambumbu yitanguni.” Wungi dé Jisas wa.
23400	MAT 7:15	Wun hundi wataka dé angi wa: “Guni xékélaki natanguni. Du nawulak gunika yae yéna yata angi watandi, ‘Nani Godna ximbu nani hundi we.’ Wungi wata nak hundi wata guna mawuli haraki hurundat, nawulak du takwa wangété reta dika watandi, ‘Wunde yikafre sémbut hurukwa du di. Sipsip bali jémba rekwa maki di jémba re. Deka hundi xékétame.’ Wungi wata di xékélakihambandi. Haraki wasa haraki mawuli yandaka maki di yéna yakwa du haraki saraki mawuli di xéké. Xékéndaka wungi xékélakihambandi.
23405	MAT 7:20	Guni wun jooka sarékéta mi sékré xéta xékélakitanguni. Nak mi yikafre mi dé. Nak mi haraki mi dé. Némbuli wun duka mé saréké. Guni deka haraki sémbutka xe xékélakitanguni. Wun haraki saraki sémbut huruta yéna yakwa du di.”
23406	MAT 7:21	“Séfélak du takwa yéna yata di wunika watandi, ‘Méni nana Néma Du méni.’ Wungi wata yénataka hundi wata di anwarmbu rekwa du wuna yafa Godna hundi xékéhambandi. Wun du takwa di Godna hémémbu yamba rekéndi. Godna hundi xéka wandén maki yakwa du takwa male di Godna hémémbu retandi.
23407	MAT 7:22	Wuni némafwi kot xékékwa néma du retewuka nukwa séfélak du takwa wuniré angi watandi, ‘Nana Néma Du, ména ximbu nani Godna hundi wa. Ména ximbu wambeka di haraki hamwinya yaange yi. Ména ximbu wata nani séfélak hanja xéhafi yandan hambuk jémba nani ya. Nani ména du takwa me.’
23408	MAT 7:23	Wungi wandat wuni diré watawuni: ‘Wu yingafwe. Yéna guni ye. Wuni gunika xékélakihambawuni. Guni wuni wali natafa mawuli hérahambanguni. Guni haraki saraki mawuli xékékwa du takwa. Guni séléka!’ Wungi watawuni.”
23409	MAT 7:24	“Ané sataku hundi mé xéké. Xékélelakikwa du nak dé motu takumbu ge to. Tondéka hukémbu némafwi mur hurundéka némafwi wali giyandéka némafwi hwe gwandéndéka wun ge jémba dé hwa, motu takumbu tondén ge. Wun sataku hundika mé saréké. Wuna hundi xékéta wawun maki yatekwa du takwa di motu takumbu yikafre ge tondé du maki di.
23411	MAT 7:26	Jémba sarékéhafi yandé du nak dé am héfambu ge to. Tondéka hukémbu némafwi mur hurundéka némafwi wali giyandéka némafwi hwe gwandéndéka wun ge dé xakri. Xakrindéka hwe yae dé wun ge yate hura yi. Wun hundika mé saréké. Wuna hundi baka xékéta wawun maki yahafi yate du takwa, di am héfambu ge tondé du maki di.” Wungi Jisas dé diré wa.
23413	MAT 7:28	Jisas wungi wandéka séfélak du takwa di déka hundika waréngéné, dé hambuk yata diré Godna hundi wandéka. Waréngéna di wa, “Owa. Dé Godna jémbaka dé jémba xékélaki. Xékélakita dé naniré wakwe. Hambuk hundika xékélelakikwa du di naniré Godna jémbaka wungi wakwehambandi.” Wungi wata déka hundi xékéta waréngéna di saréké waréké.
23416	MAT 8:2	Yindaka dé walisufu hurundé du nak déka yae hwati se wandé daata dé wa, “Néma Du, wuni yikafre yawute méni mawuli ye hurumét, wuni yikafre yatawuni.”
23417	MAT 8:3	Wungi wandéka dé déka tambambu huruta dé wa, “Wuni yikafre yaméte wuni mawuli ye. Méni yikafre yataméni.” Wungi wandéka dé wun walisufu hétékéndéka dé wun du yikafre ya.
23418	MAT 8:4	Yandéka dé déré wa, “Mé xéké. Méniré yawun jooka nawulak du takwaré yamba wakéméni. Méni priska ye déka makambu témét, dé ména séfiré xétandé. Xéndét, méni Moses hanja wandén maki Godka hamwi hwetaméni. Hwemét, nak du takwa xéta xékélakitandi, walisufu hétékéndéka méni yikafre yaménka.” Wungi dé Jisas déré wa.
23419	MAT 8:5	Jisas Kaperneamré yindéka dé Romna xi warekwa duna néma du nak yae dé déré wa, “Néma Du, mé xéké. Wuna jémba yakwa duna matamba lékémbandéka dé némafwi hangéli héraata dé gembu male dé hwae.”
23421	MAT 8:7	Wungi wandéka dé wa, “Wuni yae déré huréhalékétawuni.”
23422	MAT 8:8	Wungi wandéka dé wa, “Néma Du, wu yingafwe. Wuni baka du wuni. Méni néma du méni. Wungi reta méni ye wuna geré yamba wulayikéméni. Méni ambu reta baka wamét, dé wuna du wambula yikafre yatandé.
23423	MAT 8:9	Nak du wunika dé néma du re. Rendéka wuni wandén maki wuni ya. Wuni xi warekwa duna néma du wuni re. Wuni du nakéka, ‘Méni sa yi,’ nawuka dé yi. Nak duka, ‘Méni mé ya,’ nawuka dé ya. Wuna jémba yakwa duré, ‘Wun jémba mé huru,’ nawuka dé wun jémba ya. Méni yawuka maki yataméni. Méni baka wamét, wuna du wambula yikafre yatandé.” Wungi dé wa.
23424	MAT 8:10	Jisas wun hundi xékéta dé waréngéna dé saréké waréké. Sarékéta dé déka hukémbu yandé du takwaré wa, “Ané du dé wunika jémba male saréké. Wuni wawut, du takwa yikafre yatendakaka dé xékélaki. Guni Israelna du takwa nawulak male guni wunika jémba saréké. Dé Romna du rendéka déka yikafre mawuli guni Israelna du takwa guna yikafre mawuli wundé sarékéngwandéndé. Mwi hundi wuni guniré we.
23426	MAT 8:12	Israelna séfélak du takwa Godna getéfaré yamba wulayikéndi. Wun du takwaka God hu hwetandé. Hweta wandét di haraki hafwaré yitandi. Wun hafwambu halékinga male dé té. Nukwa xéhambwe. Wun hafwambu rekwa du takwa néma hangéli héraata di némafwimbu géraata némbi titandi.”
23427	MAT 8:13	Wungi wataka dé Romna xi warekwa duna néma duré wa, “Ména geré wambula yitaméni. Ye xaakwa wunika jémba sarékéta wuna hundika ‘Mwi hundi dé’ naménka méni wamén jooka xétaméni.” Wungi dé Jisas wa. Némbuli male wandéka dé Romna xi warekwa duna jémba yakwa du dé wambula yikafre ya.
23432	MAT 8:18	Séfélak du takwa hérangwanda téndaka Jisas xéta dé déka duré wa, “Gunjambémbu wara tukweseke angé sakuré yitame.”
23433	MAT 8:19	Wungi wandéka dé xékélelakikwa du nak yae dé déré wa, “Néma Du, méni naniré Godna jémbaka méni wakwe. Wuni méni wali yitaka yatakanjoka wuni mawuli ye. Yiteméka atéfék hafwaré wuni akwi yitawuni.”
23434	MAT 8:20	Wungi wandéka dé Jisas wa, “Jémba mé saréké. Haraki wasa dé héfambu tékwa wekwambu dé hwae. Afwi deka wurmbu di hwae. Wuni Duna Nyan hwatewuka ge yingafwe.”
23435	MAT 8:21	Wungi wandéka dé déka du nak déré wa, “Néma Du, méni yawundu namét tale wuni ye rewut wuna yafa hiyandét wuni déka fusa hérae rémétawuni. Rémétaka wuni méni wali yitaka yatakatawuni.”
23436	MAT 8:22	Wungi wandéka dé wa, “Yinga. Némbuli wuni wali mé ya. Wuna hundi xékéhafi yakwa du takwa di hiyandé du takwa maki di re. Wunde du takwa deka hiyandé du takwaré rémétandi.”
23439	MAT 8:25	Hwandéka déka du ye di déré sérkené. Sérkenéta di wa, “Néma Du, nani hiyatame. Méni sé raama naniré yikafre huru.”
23440	MAT 8:26	Wungi wandaka dé diré wa, “Métaka guni roo? Roota wunika jémba sarékéhambanguni.” Wungi wataka dé raama wandéka mur fakénandéka dé gu wambula jémba té.
23441	MAT 8:27	Téndéka di atéfék waréngéna di wa, “Owa. Dé wandéka dé mur gu déka hundi xékéta wandén maki dé ya. Wu yingi maki du dé?” Wungi wataka di Jisas wali jémba yi, gunjambémbu.
23443	MAT 8:29	Bér ye Jisasré xe bér hambukmbu wakwexéka bér wa, “Méni, Godna nyan, aniré méta yataméni? Aniré hangéli hwetaméni, o yingi maki dé? Kot xékékwa néma du reteméka nukwa wayika xakukéndé. Némbuli aniré hangéli hwekéméni.” Wungi bér déré wa.
23445	MAT 8:31	Sandaka di wun du yétékré hura téndé haraki hamwinya di Jisasré wa, “Méni naniré hélekinjoka mawuli yata méni wamét nani wun balina mawulimbu wulayitame.”
23446	MAT 8:32	Wungi wandaka dé diré wa, “Guni wumbére duré mé yatakataka guni yaange yi.” Wungi wandéka di wumbére du yétékré yatakataka ye di wun balina mawulimbu wulaaye té. Téndaka wun bali némbumbu yaange naande ye gumbu xakre hulingu se di hiya.
23450	MAT 9:2	Xakundéka di matamba lékémbandé du nakré déka yate hura yi. Dé jambémbu hwandéka di déka yate hura yi. Yindaka Jisas dé xékélaki. Di deka mawulimbu di wa, “Jisas hambuk yata nana duré huréhalékétandé.” Wungi wandaka Jisas xékélakita dé matamba lékémbandé duré wa, “Wuna du, ména mawuli jémba tétandé. Hurumén haraki saraki joo wundé hérekiwu.”
23451	MAT 9:3	Wungi wandéka di xékélelakikwa du di hafu buléta di wa, “God hafu dé du hurundan haraki saraki joo yakwanyitandé. Wun du dé wa, ‘Wuni hurumén haraki saraki joo wundé hérekiwu.’ Wungi wata dé Godka haraki hundi wa, dé du male du dé.”
23452	MAT 9:4	Wungi wandaka Jisas deka mawuli xékélakita dé diré wa, “Métaka guni guna mawulimbu wun haraki saraki mawuli xéké? Wungi xékékénguni.
23453	MAT 9:5	Wuni Duna Nyan ané héfambu reta hurundan haraki saraki sémbut hali hérekiwu. Guni wun jooka xékélakihambanguni. Méta hundi wuni hali wawu, ‘Wuni hurumén haraki saraki joo wundé hérekiwu’ o ‘Sé raama ména jambé hura yi.’ Guni wuna hambukéka jémba xékélakingute wuni ané hundi akwi déré watawuni.” Wungi wataka dé matamba lékémbandé duré dé wa, “Méni sé raama ména jambé hura yi, ména geré.”
23456	MAT 9:8	Yindéka wumbu téta xéndé du takwa roota Godna ximbu di haréké. Harékéta di Jisaska wa, “God wun duka hambuk hwendéka dé wungi huru.” Wungi di wa.
23457	MAT 9:9	Jisas wun hafwa yatakataka dé yi. Yita dé xé Romka yéwa héraakwa du nak déka xi Matyu yéwa héra gembu rendéka. Xe dé déré wa, “Méni wuni wali mé ya.” Wungi wandéka raama dé Jisas wali yi.
23459	MAT 9:11	Reta sandaka Farisi nawulak xe di Jisasna duré wa, “Métaka dé guna néma du yéwa héraakwa du, haraki sémbut hurukwa du nawulak dé di wali hénoo sa?”
23460	MAT 9:12	Wungi wandaka Jisas xéka dé wa, “Yikafre yakwa du takwa doktaka yihafindi. Séfimali haraki yandé du takwa di doktaka yi. Yindaka dokta dé deka séfi huréhaléké. Wuni du takwana haraki saraki mawuli wuni huréhaléké.
23461	MAT 9:13	Godna nyingambu angi dé wa: God dé wa, ‘Guni wunika hamwi xiyae hwengute hélék wuni ye. Guni nak du takwaka saréfa naata diré yikafre hurungute wuni mawuli ye.’ God wungi wandéka déka hundi déka nyingambu dé wa. Guni ye wun hundika jémba sarékétanguni. Haraki saraki mawuli yakwa du takwa wunika yae wuna hundi xékéndate wuni gaya. Yikafre mawuli yakwa du takwaka saréka gayahambawuni.” Wungi dé Jisas wa.
23462	MAT 9:14	Guré husandakwa du Jonéna du di Jisaska ye déré wa, “Nani, Farisi akwi God wali hundi bulénjoka nani séfélak nukwa hénooka yakér. Métaka di ména du nani hénoo yakérmbekangala di yakérhafi ye?”
23463	MAT 9:15	Wungi wandaka dé Jisas diré sataku hundi angi wa: “Du nak takwa hérandét, di hénoo humbwe yikafre mawuli yata hénoo satandi, o yingafwe? Di satandi. Takwa hérandé du di wali rendét, di yikafre mawuli yata satandi. Hukémbu di nawulak du yae wun duré hura yindat, di déka du takwa déka saréfa naata hénoo yamba sakéndi. Wuni wun takwa hérandé du maki wuni re. Wuni wuna du wali wungi rewuka di yikafre mawuli yata hénoo di se. Hukémbu wuni diré yatakawut, di wunika saréfa naata hénoo yamba sakéndi.”
23464	MAT 9:16	Wungi wataka dé diré sataku hundi yéték akwi angi wa: “Du takwa huli nukwa wur nak léngae hérae nyo nukwa wurmbu tékwa mofombu hundafanéhambandi. Di huli nukwa wur nak léngae hérae nyo nukwa wurmbu tékwa mofombu hundafanétaka gumbu yakwanyindat huli nukwa wur séméndét nyo nukwa wur munae dé némafwi mofo tétandé.
23465	MAT 9:17	Nak héki hwarimbu xiyae rundan meme bali séfimbu huli wain hulingu wukasandahafindi. Wungi wukasandandat, wun meme bali séfi nyo ye télamétandé, hulingu atéfék yitandé. Yisékendéka dé wun meme bali séfi yikafre yamba yakéndé. Huli meme bali séfimbu huli wain hulingu jémba tétandé.” Jisas wungi wandéka déka sataku hundina mo hundi angi dé: Nyo hundi wali huli hundi wali yamba tékémbér.
23466	MAT 9:18	Jisas wun hundi wata téndéka dé Judana néma du nak yae Jisaska hwati se wandé dae dé wa, “Wuna takwanya wayika male lé hiya. Méni yae ména tamba léré hurumét, lé wambula ramétalé.”
23468	MAT 9:20	Yindaka lé takwa hési Jisasna hukémbu yi. Tamba atéfék man yéték héki hwari ramu yindéka lé re. Lé Jisaska wandan hundi xékétaka lé saréké, “Déka nukwa wurmbu tamba séngétaka wuni wambula yikafre yatawuni.” Wungi saréka lé yae lé déka nukwa wurna wambumbu huru.
23470	MAT 9:22	Huruléka Jisas waleka léré xéta dé wa, “Nyénawa, nyéni yikafre mawuli yatanyéni. Nyéni nyéniré huréhalékétewuka hambukéka sarékéta némbuli yikafre wundé yanyé.” Wungi wandéka lé wule takwa bari yikafre ya.
23472	MAT 9:24	Xéta hafwambu téta dé wa, “Wule takwanya hiyahambalé. Lé baka xéndi lé hwae. Guni atéfék sé gwandi hafwaré.” Wungi wandéka di déka wangi.
23475	MAT 9:27	Jisas wun hafwa yatakataka yindéka bér dama hiyandé du yéték Jisasna hukémbu yi. Yita hambukmbu bér wa, “Ménawa, Devitna mandéka. Méni anika mé saréfa na.”
23476	MAT 9:28	Wungi wambéka dé Jisas geré wulayi. Wulayindéka bér déka yi. Yimbéka dé bérré angi wakwexéké, “Yingi béni saréké, wunika? Wuni béna dama hali huréhalékéwu, o yingafwe?” Wungi wakwexékéndéka bér wa, “Xéxé. Néma Du, méni hali huréhalékémé.”
23477	MAT 9:29	Wungi wambéka dé déka tamba bérka damambu huruta dé wa, “Béniré huréhalékétewuka hambukéka jémba sarékémbéka béna dama wambula yikafre yatandé.”
23478	MAT 9:30	Wungi wandéka bérka dama dé wambula yikafre ya. Yandéka dé Jisas bérré hambukmbu wa, “Béni wun jooka nak duré wakémbéni.”
23481	MAT 9:33	Di wun duré Jisaska hura yindaka dé Jisas wandéka wun haraki hamwinya yaange yindéka dé wun du hundi bulé. Buléndéka di wumbu téndé du takwa saré warékéta di wa, “Owa. Wu yikafre joo dé. Hanja angina joo Israelmbu xakundéka xéhambame.”
23482	MAT 9:34	Wungi wandaka di Farisi wa, “Wun yikafre joo yingafwe. Haraki hamwinyana néma du Satan dé déka hambuk hwendéka dé wandéka di atéfék haraki hamwinya yaange yi.”
23485	MAT 9:37	Saréfa naata dé déka duré sataku hundi angi wa, “Hénoo semben yawimbu séfélak hénoo akwe dé té. Téndéka nawulak du male di jémba ya.
23486	MAT 9:38	Nawulak male jémba yandaka guni wun yawina yafaré mé wakwexéké. Wakwexékéngut, dé séfélak jémba yakwa duré wandét di yae déka hénoo hératandi.” Wungi dé Jisas sataku hundi wa, séfélak du takwa Godna hundi xékénjoka mawuli yandaka Godna jémba yata déka hundi wakwa du nawulak male rendakaka.
23490	MAT 10:4	Nakémba Saimon. Tale atéfék getéfaré yita dé wa, “Nak téfana du nanika néma du rendéte hélék wuni ye.” Nak du déka xi Judas Iskariot. Hukémbu Jisasré dé mama duna tambambu taka.
23491	MAT 10:5	Jisas wun duré angi dé hundi wa, “Guni Samariambu tékwa getéfaré yikénguni. Nak héfambu tékwa getéfaré akwi yikénguni.
23493	MAT 10:7	Dika yita guni angi diré hundi watanguni, ‘Néma Du God gunika hatitendéka nukwa walémba dé, yatandé.’
23497	MAT 10:11	“Guni nak getéfaré wulaaye guni jémba xétanguni. Xéngut, yikafre du guni wali hundi buléndét, guni déka gembu male retanguni. Nak geré yikénguni. Déka gembu re yitanguni.
23498	MAT 10:12	Guni ge nakmbu wulaaye wumbu rekwa du takwaré angi watanguni, ‘Yikafre mawuli yata retanguni.’
23500	MAT 10:14	Guni getéfa nakré wulayingut, wumbu rekwa du takwa guna hundi xékéhafi yata, gunika hu hwendat, guni wun getéfa yatakatanguni. Yatakataka yita guna manmbu tékwa harki létékétaka guni yitanguni.”
23501	MAT 10:15	Jisas wungi wata dé angi wa, “Gunika hu hwetekwa du takwaka wuni guniré we. Di gunika wungi hu hweta di haraki saraki sémbut di huru. Hanja Sodom Gomorambu rendé du takwa akwi di haraki sémbut di huru. Hukémbu God némafwi kot xékéta néma du retendéka nukwa dé wandét di Sodom Gomorambu rendé du takwa hangéli hératandi. Du takwa gunika hu hwendat, wun natafa haraki saraki sémbut Sodom Gomorambu rendé du takwa hurundan haraki sémbutré sarékéngwandétandé. Wun nukwa God wandét gunika hu hwetekwa du takwa némafwi hangéli hératandi. God deka haraki sémbut hasa hwetendékaka xékélakindate guni guna manmbu tékwa harki mé létéké.”
23502	MAT 10:16	“Mé xéké. Wawut guni atéfék getéfaré yitanguni. Haraki wasa sipsip baliré haraki hurundaka maki, wun getéfambu rekwa du takwa di guniré haraki hurunjoka mawuli yatandi. Hambwe yita haraki saraki joo déré haraki hurundémboka xékélakindéka maki, guni haraki jooka xékélaki natanguni. Nyamwe afwi warehafi yata yikafre rendaka maki, warehafi yata jémba retanguni.
23505	MAT 10:19	Du nawulak guniré duna makambu takandat, guni roohafi yata guna mawulimbu angi wakénguni, ‘Nani méta hundi watame? Dika hundi yingi maki hasa watame?’ Wungi wakénguni, wun nukwa God watenguka hundi gunika hwetandé.
23507	MAT 10:21	“Hukémbu séfélak du deka nyamangu bandinguré duna makambu takandat, di nyamangu bandinguré xiyatandi. Yafa deka nyangwalré duna makambu takandat, di wun nyangwalré xiyatandi. Nyangwal akwi yafa ayiwaré duna makambu takandat, di yafa ayiwaré xiyatandi.
23509	MAT 10:23	Nak getéfambu guniré haraki hurundat, guni nak getéfaré yaange yitanguni. Israelna atéfék getéfambu jémba yasékehafi yangut, wuni Duna Nyan wambula yatawuni. Mwi hundi wuni guniré we.”
23510	MAT 10:24	“Ané sataku hundi mé xéké. Nyangwal diré wakwekwa duré sarékéngwandéhambandi. Jémba yakwa du dika jémba hwekwa duré sarékéngwandéhambandi.
23511	MAT 10:25	Nyangwal diré wakwekwa du wali sékéré téndat, wu yawundu. Jémba yakwa du dika jémba hwekwa du wali sékéré téndat, wu yawundu. Némbuli wun hundika mé saréké. Nak du wuni guna néma duré yanguka maki, di guni wuna duré akwi yatandi. Nak du wunika haraki saraki hundi wata di wa, ‘Guna néma du dé atéfék haraki hamwinyana néma du dé, déka xi Belsebul dé.’ Di wunika wungi wata guni wuna du gunika haraki hundi watandi.” Wungi dé Jisas déka duré wa.
23512	MAT 10:26	Wun hundi wataka dé Jisas déka duré ané hundi wa, “Du nawulak guniré haraki hurundat, guni dika rookénguni. Hurutaka fakungun joo hukémbu séfélak du takwa xétandi. Nakélak wangun hundi hukémbu séfélak du takwa xékétandi.
23518	MAT 10:32	“Du nawulak séfélak du takwana makambu téta nak nak angi wandat, ‘Wuni Jisasna du wuni.’ Wungi wandat, hukémbu wuni wuna yafana getéfambu reta déka makambu téta wuni déré watawuni, ‘Ané du wuna du dé.’ Wungi watawuni.
23519	MAT 10:33	Du nawulak séfélak du takwana makambu téta nak nak angi wandat, ‘Wuni Jisasna du yingafwe.’ Wungi wandat wuni wuna yafana getéfambu reta déka makambu téta wuni déré watawuni, ‘Wun du wuna du yingafwe.’ Wungi watawuni Godka.
23520	MAT 10:34	“Yingi guni we? Atéfék héfambu rekwa atéfék du takwa warehafi yata jémba rendate wuni ya, o yingafwe? Wu yingafwe. Yawuka du nawulak wuna hundi jémba xékéndat deka hém rékambambu wata di wali waretandi.
23524	MAT 10:38	Guni angi wangut, ‘Jisasna jémba yata hangéli héraata mimbu hiyambet, wu baka joo dé. Néma joo yingafwe.’ Wungi wata guni wuna jémba yata guni wuna du retanguni. Guni wungi wahafi yata wuna jémba yahafi yata guni wuna du takwa yamba rekénguni.
23525	MAT 10:39	Guni wunika sarékéta wuna jémba yangut, di wuna mama guniré xiyandat, guni wuni wali wungi re wungi re jémba retanguni. Guni guna séfika male sarékéta guna jémba male ye guni hiyae fakutanguni. Wuni wali yamba rekénguni.” Wungi dé Jisas déka duré wa.
23526	MAT 10:40	Wun hundi wataka dé Jisas déka duré angi dé wa, “Du takwa guniré yikafre huruta di wuniré akwi yikafre huru. Huruta wunika yawute wandén du Godré akwi di yikafre huru.
23527	MAT 10:41	Guni profet nakré xe angi wangut, ‘Wun du dé Godna ximbu hundi wa. Wuni déka retendéka hafwa, hénoo akwi hwetawuni.’ Wungi wata yangut, hukémbu God guniré yikafre hurutandé, déka profetré yikafre hurungun maki. Guni yikafre jémba yakwa du nakré xe angi wangut, ‘Wun du dé yikafre jémba male dé ya. Wuni déka retendéka hafwa, hénoo akwi hwetawuni.’ Wungi wata yangut, hukémbu God guniré yikafre hurutandé, yikafre jémba male yakwa duré yikafre hurungun maki.”
23528	MAT 10:42	“Ané hundi akwi mé xéké. Du takwa wuna duré xéta angi wandat, ‘Wun du di néma du yingafwe. Di baka du di. Reta di Jisasna jémba di ya. Diré yikafre hurutame. Di hulingu hiyae yandat, dika hulingu hwetame.’ Wungi wata di wun yikama jémba yandat, God wun yikama jémbaka yike yamba yakéndé. Hukémbu wun yikafre jémba hasa hwetandé diré. Mwi hundi wuni guniré we.” Wungi dé Jisas déka duré wa. Wandéka di déka jémba yanjoka di yi.
23531	MAT 11:3	Ye di Jisasré wa, “Hanja Godna nyingambu di hundi hayi, naniré yikafre hurunjoka hukémbu yatekwa duka. Méni wun du méni, o nak duka haxétame? Wun jooka xékélakinjoka dé Jon mawuli ye.”
23532	MAT 11:4	Wungi wandaka dé diré wa, “Guni wambula ye guni xéngun jondu xékéngun hundika Jonré watanguni.
23534	MAT 11:6	Du takwa nawulak di wunika wa, ‘God déré dé waséke, dé naniré yikafre hurundéte. Wu mwi hundi dé.’ Wungi wata di wunika jémba saréké. Wunika wungi sarékékwa du takwa di yikafre mawuli yata jémba retandi. Wungi Jonka watanguni.” Wungi dé Jonéna duré wa.
23535	MAT 11:7	Jisas wungi wandéka Jonéna du yindaka dé Jisas wumbu rendé du takwaré Jonka angi wa, “Guni du rehafi hafwaré ye yingi maki duré xénjoka guni yi? Mur yandéka séngénékwa suwa maki yakwa duré xénjoka guni yi, o yingi maki dé? Jon wun joo maki yingafwe. Jon dé hambuk jémba yakwa du dé.
23539	MAT 11:11	Wungi xékélakita guniré wuni we. Guré husandakwa du Jonéna jémba ané héfambu rekwa takwa hérandan atéfék duna jémbaré dé sarékéngwandé. Sarékéngwanda dé wuni guniré yikafre yatewuka jémbaka xékélakihambandé. Xékélakihafi yandéka dé du takwa wuni guniré yikafre hurutewuka jémbaka xékélakita Godna hémémbu reta di Jonré sarékéngwandétandi. Di Godna hémémbu baka du reta di Jonré sarékéngwandétandi. Wuni guniré mwi hundi wuni we.”
23540	MAT 11:12	Wungi wataka Jisas dé angi wa, “Jon yae dé du takwaré Godna hundi wa. Tale wandén nukwa némbuli akwi séfélak du takwa Godna hémré di haraki huru. Haraki hura di wunde di warekwa du di hambuk yata Godna hémré haraki huru.
23544	MAT 11:16	“Némbuli rekwa du takwa yingi maki di? Guniré watawuni. Némbuli rekwa du takwa di nyéndé amembu rekwa nyangwal maki di. Di reta di nak nyangwalré wa.
23545	MAT 11:17	Wata di wa: ‘Nani hama yombeka guni hétihiyahambanguni. Nani saréfa naata gamba gwar wambeka guni wata gérahambanguni.’ Némbuli rekwa du takwa di wungi wakwa nyangwal maki di.
23546	MAT 11:18	Jon yae sambeka hénoo sahafi yata sambeka wain hulingu sahambandé. Sahafi yandéka di déka sémbutka hélék yata di Jonka wa, ‘Haraki hamwinya déka mawulimbu wulaaye téndéka dé wangété ye.’
23547	MAT 11:19	Wungi wandaka wuni Duna Nyan yae sambeka hénoo sata sambeka wain hulingu wuni sa. Sawuka di wunika hélék yata di wa, ‘Mé xé. Wun du séfélak hénoo wain hulingu satéfwa du dé. Dé Romka yéwa héraakwa du wali reta, haraki saraki sémbut hurukwa du takwa wali reta dé deka nyayika dé re.’ Wungi wandaka wuni guniré we. God dé atéfék jonduka xékélaki. Déka jémba yikafre jémba dé. Wu mwi hundi dé. Wun hundika sarékéta guni Godka yandéka jémbaka jémba sarékétanguni.” Wungi dé Jisas wunde du takwaré wa.
23549	MAT 11:21	Sarékéhafi yandaka Jisas dé diré angi wa, “Haraki du takwa, guni Korasinmbu rekwa du takwa! Haraki du takwa, guni Betsaidambu rekwa du takwa! Wuni guna getéfambu reta wuni hambuk jémba wuni ya. Yawuka guni xé. Xéta guni Godka sarékéhambanguni. Tairmbu hanja rendé du takwa, Saidonmbu hanja rendé du takwa akwi, Godka xékélakihafi ye wun hambuk jémba xe, hanja di hurundan haraki saraki sémbutka hélék yata, wun haraki sémbut yatakatandi. Hurundan haraki saraki sémbutka hélék yata, nak du takwa deka mawulika xékélakindate di nyo nukwa wur naake bombu retandi.