22602	JON 1:2	Got déré dé angi wa, “Méni sé raama yi nukwa xalekwa sakuré. Ye méni wun némafwi getéfa Ninifambu xakutaméni. Xaakwa hundi hambukmbu wa, Ninifana du takwaka. Wuni wundé xéwu di haraki saraki sémbut hurundaka.”
22603	JON 1:3	Wungi wandéka dé Jona hélék ya. Métaka we? Ninifa di Isrelna mama di. Hélék ye dé Gotré yatakanjoka dé Tarsisré yaange yi. Tarsis afakémbu dé re, nukwa nandikwa sakumbu. Ye dé Jopambu xaku. Xaakwa dé xé gunjambé Tarsisré yinjoka yae téléka. Xétaka dé gunjambéka hatikwa duka yéwa hwe. Hwetaka dé gunjambéré wulayi, di wali Tarsisré yinjoka. Dé Gotré yatakataka yinjoka dé mawuli ya.
22606	JON 1:6	Wungi hwandéka dé gunjambéka hatikwa du Jonaka dé hwaké. Hwaka xétaka dé sérkené. Sérkena dé wa, “Métaka méni xéndi hwae? Sé raama ména gotka mé wa. Wamét nanika saréfa nakéndé wana yingi wana. Nanika saréfa nandét, nani yamba hiyakéme.” Dé wungi wa.
22607	JON 1:7	Gunjambémbu jémba yakwa du waréngéna di wa, “Mé yangut nana atéfék xi haaye bu wurmbu lakwakwa. Lakwataka bu yawiwalendotaka tara bu xékwa, héndé du dé haraki hurundéka dé ané xakéngali xaku.” Wungi wataka di wandanéngala nae di xé Jonana xi takumbu rendéka.
22608	JON 1:8	Xétaka di Jonaka wa, “Méni naniré mé wa! Méta yaméka dé ané xakéngali xaku? Méta jémba yaméka? Méni yénéna méni ya? Méni yén getéfana méni? Méni yén héméngwal méni?”
22609	JON 1:9	Wungi wandaka dé wa, “Wuni Hibruna du wuni. Wuni Néma Du Gotna xi harékéwuka dé. Dé anwarmbu dé re. Dé hafu dé atéfék gu héfa akwi atéfék jondu akwi dé hurataka.”
22610	JON 1:10	Wungi we dé wa, “Wuni Gotré yatakataka yaange yinjoka wuni ya.” Wandéka xékétaka di wungi roo. Roota di wa, “Métaka méni wungi huru? Wungi haraki méni huru!”
22611	JON 1:11	Wungi wandaka dé gu némafwimbu dé ramé. Raméndéka di Jonaré wa, “Méniré métaki yambet gu jémba tékéndé?”
22612	JON 1:12	Wungi wandaka dé wa, “Wuniré hura guré yakingut, gu jémba tétandé. Wuni wuni xékélaki wuni haraki huruwuka dé némafwi xakéngali xaku.”
22614	JON 1:14	Raméndéka di Néma Du Gotka wa, “Néma Du, nani ménika nani we. Nani amba duré guré yakimbet, naniré hasa xiyakéméni. Méni nana sémbutré du xiyana sémbut maki sarékékéméni. Méni mawuli yamékangalambu dé ané xakéngali xaku. Xakundéka déré hura guré yakikwe.”
22616	JON 1:16	Gu jémba téndéka di gunjambémbu rekwa du némafwimbu di roo, Gotka. Roota di Néma Du Gotka nawulak jondu hweta di dé wali hundi bulésékéréké.
22617	JON 2:1	Guré yakindaka dé Néma Du Got némafwi xéri hamwika wandéka dé ya. Yae dé Jonaré nyéréké. Nyérékéndéka dé Jona xéri hamwina biyakombu dé re, nukwa hufuk gan hufuk.
22619	JON 2:3	Dé angi wa, “Néma Du Got, wuni némafwi xak héraata reta wuni ménika we. Wawuka méni wambula wuniré wa. Wuni hiyangambana téfambu géraata reta wuni ménika we. Gérawuka méni xéké.
22620	JON 2:4	Méni wuniré guré méni yaki, andéla séké nyambaré. Guré yakiméka dé gu wuniré yakitéfi. Ména gu atéfék raama yae dé wuniré yakitéfi.
22621	JON 2:5	Yakitéfindéka wuni wuna mawulimbu wuni wa, ‘Néma Du Got wuniré hérekindéka wuni ambu re. Reta wuni déka tempel wambula xétawuni.’ Wungi wuni wa.
22623	JON 2:7	Wuni naande naande gumbu rekwa némbuna mombu wuni xaku. Wuni séndé ge maki hafwaré wuni naande yi. Nandiwuka méni Néma Du Got, wuna Néma Du Got, wuniré wambula héraméka wuni huli re.
22624	JON 2:8	Némafwi Du, wuni angi wuni saréké, ‘Hiyatawuni.’ Saréka wuni ménika saréké. Saréka wuni méniré wawuka méni ména yikafre male némafwi gembu reta méni wuna hundi xéké.
22628	JON 3:1	Hukémbu Néma Du Got wambula dé hundi wa Jonaka. Dé angi wa,
22631	JON 3:4	Ye Ninifambu xaakwa dé wulayi. Natafa nukwa wulaaye dé hambuk hundimbu dé angi wa, “Nukwa dumi yétiyéti (40) yindét Got Ninifaré haraki hurutandé.”
22632	JON 3:5	Wungi wandéka di Ninifana du takwa Gotna hundi xéka di hénoo yakérta di gérémbandé nukwa wur di naki, Gotré deka saréfa na wakwenjoka. Di deka néma du takwa akwi baka du takwa akwi di wungi huru.
22634	JON 3:7	Reta dé hundi takandéka dé yi, atéfék Ninifana du takwaka. “Wuni guna némafwi du wuna néma du akwi nani angi we, ‘Atéfék du takwa hénoo yamba sakénguni. Guna bulmakau sipsip hamwi akwi yamba sakéndi. Hélingu hénoo akwi yamba sakénguni!
22635	JON 3:8	Atéfék du takwa bulmakau sipsip hamwi akwi gérémbandé nukwa wur mé sandataka. Sandatakataka guni némafwimbu mé guni wa, Gotka. Guni atéfék guna nak maki nak maki haraki saraki sémbut, guna du xiyana sémbut akwi mé guni yataka.
22639	JON 4:2	Mawuli wiya dé Gotka wa, “Néma Du, méni wuna hundi mé xéké. Wuni getéfa yatakahafi ye wundé xékélakiwu, méni wungi maki male hurumékandé. Wungi xékélaki wuni Tarsisré yaange yinjoka wundé yiwu. Yiwun mo angi dé, wuni xékélaki méni saréfa naakwa Got méni. Méni bari hari mawuli wihafi méni. Méni nanika saréfa male naméka dé. Méni nanika mawuli mawuli yaméka dé. Mawuli mawuli yaméka di nawulak du deka haraki sémbut yatakandat, dika saréfa nae méni diré haraki huruhafi méni.
22640	JON 4:3	Méni wungi maki némbuli diré haraki huruhafi yamét, wuni hiyanjoka wuni mawuli ye. Wuni némbuli hiyawut, wu yikafre dé. Wuni némbuli hiyahafi yawut, wu haraki dé.” Jona dé wungi wa.
22641	JON 4:4	Wungi wandéka dé Néma Du Got déré wa, “Méni wungi mawuli wiméka yikafre wana haraki wana?”
22642	JON 4:5	Wungi wandéka dé Jona getéfa yatakataka gwande ye dé nukwa xalekwa sakumbu re. Reta dé boro yakitaka dé hakélékombu re. Reta dé haxéta re, joo nak Ninifambu xakundét xénjoka.
22645	JON 4:8	Hiyandéka dé nukwa xale. Xalendéka dé Néma Du Got takandéka dé séfi ya xérékékwa mur nukwa xalekwa sakumbu dé ya. Yandéka dé nukwa Jonana anéngambambu dé xé. Xéndéka dé déka anéngamba jinjawe yandéka dé xakrinjoka huru. Xakrinjoka hura dé wa, “Wuni hiyanjoka wuni mawuli mawuli ye. Hiyawut, wu yikafre dé.”
22646	JON 4:9	Wandéka dé Got Jonaré dé angi wa, “Wumba bangwi hiyandéka méni biya mawuli wi. Biya mawuli wiméka yikafre wana?” Wandéka dé Jona wambula angi wa, “Yawundu! Wuna mawuli wi wu yikafre dé. Wuni némafwimbu wuni biya mawuli wi. Wuni hiyanjoka wuni we.”
22647	JON 4:10	Mawuli windéka dé Néma Du Got déré angi wa, “Wumba bangwi natafa male ganmbu dé bari hari waré. Wara dé nakémba gan dé hiya. Méni déré yalefu huratakahambaméni. Méni huratakaméka waréhambandé. Méni wumba yalefu jooka méni saréfa nae.
23229	MAT 1:16	Jekop Josepna yafa dé. Josep Mariana du dé. Maria Jisasré lé héra. Déka nani wa, “God wasékendén du Krais dé.”
23231	MAT 1:18	Maria Jisas Kraisré héralén hundi angi dé wa. Tale Mariana yafa ayiwa di waséke, lé Josepré humbwiléte. Wasékendaka hukémbu bér natafambu rehambambér. Bér rehafi yambéka dé Godna Hamwinya gaye dé léré hambuk hwendéka lé nyan té.
23232	MAT 1:19	Léré hukémbu hérandé du, déka xi Josep, dé yikafre male du dé. Lé nyan téléka dé wun jooka xékéta déka mawulimbu dé wa, “Lé nak du wali lé hwa. Némbuli léré yatakatawuni.” Wungi wataka dé wambula wa, “Wuni léré atéfék du takwana makambu takawut, lé rootalé. Wuni nakélak léré yatakatawuni.”
23233	MAT 1:20	Wungi wataka wun jooka sarékéta hwandéka dé janji nak ya. Yandéka Néma Duna ensel nak gaye dé déré wa, “Méni Josep, Devitna mandéka, mé xéké. Méni rookéméni, Mariaré héranjoka. Godna Hamwinya gaye léré hambuk hwendéka lé nyan té. Godna Hamwinya wungi hwendénka méni léré héranjoka yamba rookéméni.
23234	MAT 1:21	Lé dunya hératalé. Héralét, méni déka xi angi wataméni, Jisas. Déka xina mo angi dé: dé du takwaré Satanéna tambambu hérae hurundan haraki saraki sémbut hérekitandé.” Wungi dé Josepré wa.
23238	MAT 1:25	Hérae dé, wun nukwambu Josep lé wali hwahambambér. Hukémbu nyan héraléka dé déka xi wa, Jisas.
23239	MAT 2:1	Herot Judana du takwa deka néma du rendén nukwa Maria lé Jisasré héra, Betlehemémbu. Betlehem Judiana héfambu dé té. Héraléka hukémbu di nyirmbu tékwa hunkwarika xékélakikwa du nukwa xalekwa hafwambu yae di Jerusalemré yi. Ye xaakwa di wa, “Nani nukwa xalekwa sakumbu reta nyirmbu tékwa huli hunkwariré nani xé. Xétaka nani xékélaki. Yikafre male nyan dé xaku.
23240	MAT 2:2	Dé Judana du takwa deka néma du retandé. Xékélakita hunkwariré xétaka déka nani ya, déka hwati se wandé danjoka. Dé yimbu dé re?”
23241	MAT 2:3	Wungi wandaka néma du Herot xékétaka waréngéna dé wa, “Wafewana wun nyan hukémbu wuna hafwa hératandé?” Wungi wataka wun jooka hélék dé ya. Hélék yandéka Jerusalemémbu rekwa séfélak du takwa di wun jooka saréké waréké.
23242	MAT 2:4	Herot hélék yata wandéka di prisna néma du atéfék, xékélelakikwa du atéfék wungi di ya. Yandaka dé diré wakwexéké, “God wasékendén du Krais yimbu xakutandé?”
23243	MAT 2:5	Wungi wandéka di déré wa, “Judiambu rekwa getéfa, Betlehemémbu xakutandé. Wun jooka hanja profet nak Godna nyingambu angi dé hayi:
23244	MAT 2:6	Guni Betlehemémbu rekwa du takwa, mé xéké. Guna getéfa baka getéfa yingafwe. Guna getéfa némafwi dé. Hukémbu guna getéfana du nak néma du retandé. Reta dé wuna du takwa Israelka jémba hatitandé. Wungi dé hayi Godna nyingambu.”
23245	MAT 2:7	Judana néma du Herot wun hundi xékétaka dé wa, nukwa xalekwa sakumbu yandé du déka yandate. Wandéka xéka yandaka dé di wali nakélak hundi bulé. Buléta dé diré wakwexéké, “Yimba gan dé wun hunkwari nyirmbu tale xaku?”
23246	MAT 2:8	Wungi wakwexékéndéka déré wandaka dé wa, “Betlehemré sa guni yi. Ye jémba mé hwaké wun nyanka. Hwaka xétaka wambula yae guni wuniré wa. Wangut wuni akwi ye hwati se déka wandé datawuni.” Wungi wata dé dika yéna dé ya.
23249	MAT 2:11	Mawuli yata di geré wulaaye di xé wun nyan déka ayiwa Maria wali rembéka. Xétaka hwati se di wandé da déka. Yata di deka wurmbu hwandé jondu taré. Tara di yikafre jondu déka hwe. Gol motu, ya xérékéndaka yikafre yama xaakwa joo (frankinsense), yikafre yama xaakwa hulingu déka xi mir, wungi di déka hwe.
23250	MAT 2:12	Hwetaka re hwandaka dé janji hwandéka dé God diré wa, “Guni Herotka wambula yamba yikénguni.” Wungi wandéka waréngéna raama di nak yambumbu wambula yi deka getéfaré.
23251	MAT 2:13	Wunde du yindaka Josep janji hwandéka Néma Duna ensel nak gaye dé déré wa, “Herot wun nyanka hwakétandé. Hwaka xe déré xiyatandé. Méni sé raama wun nyan déka ayiwa wali hura yaange yi afaké hafwa Isipré. Yaange ye guni Isipmbu re. Hukémbu wuni guniré wawut, guni wambula yatanguni.”
23254	MAT 2:16	Josep déka takwa nyan wali Isipré yaange yindaka dé Judana néma du Herot Jerusalemémbu reta nukwa xalekwa sakumbu yandé du déka wambula yandate dé haxéfatiké. Haxéfatika dé mawuli wita dé wa, “Wunika yéna di ya.” Wungi wataka dé déka mawulimbu wa, “Nukwa xalekwa sakumbu yandé du di wa, ‘Héki hwari yéték yindéka nani wun nyirmbu tékwa hunkwariré tale xé.’ Wungi di wa.” Wungi wandan hundika sarékéta dé déka xi warekwa duré wa, “Guni sa yi Betlehemré. Ye guni Betlehemémbu rekwa hafwaré akwi ye atéfék dunyaré mé guni xiyasanda. Héki hwari yéték yandé dunyaré, héki hwari natafa yandé dunyaré, hérandan wayikana dunyaré akwi, diré atéfék mé guni xiyasanda.” Wungi wandéka ye di wun nyangwalré atéfék di xiyasanda.
23255	MAT 2:17	Hanja profet nak, déka xi Jeremaia, dé Godna hundi Godna nyingambu dé hayi. Wun xiyasandandan nukwa déka hayindén hundi mwi hundi dé ya. Déka hayindén hundi angi dé:
23257	MAT 2:19	Hukémbu Herot dé hiya. Hiyandéka Josep déka takwa, nyan wali Isipmbu di re. Wumbu re dé Josep janji hwandéka dé Néma Duna ensel gaye dé Josepré wa,
23260	MAT 2:22	Josep Israelna héfa xaakwa dé xéké, Arkelaus déka yafa Herotna hafwa hérae Judiambu rekwa du takwaka néma du rendéka. Xékétaka Judiambu renjoka dé roo. Roondéka nak janji yandéka God déré wandéka dé wun nyan déka ayiwa wali hura di Galilina héfaré yi.
23261	MAT 2:23	Ye di Nasaretmbu re. Josep, Maria, Jisas wun getéfambu rendaka profet hanja hayindan hundi mwi hundi dé ya. Jisaska di angi hayi: Déka watandi, dé Nasaretna du dé.
23262	MAT 3:1	Hukémbu nukwa nak guré husandakwa du Jon dé du rehafi Judiana hafwambu dé tale Godna hundi wa. Wun hafwaré yandé du takwaré dé angi wa,
23264	MAT 3:3	Hanja profet nak déka xi Aisaia Jonka Godna nyingambu angi dé hayi: Du nak dé wa, du rehafi hafwambu. Wata dé angi wa, “Néma Duna yambu hurutanguni. Hurungut déka yambu jémba retandé.” Wungi dé wa.
23265	MAT 3:4	Jon hafu dé yikafre nukwa wur, yikafre hénooka sarékéhambandé. Dé kamelna séfina yuwimbu yatindan nukwa wur dé sanda. Sandataka dé bulmakau bali séfiré rundan yoo dé naki. Dé hawuluki dé sa. Nongérana gék dé jéma sa.
23266	MAT 3:5	Dé Godna hundi wandéka di Jerusalemémbu rekwa du takwa, Judiana héfambu rekwa du takwa, Jordan xéri tufwambu rekwa du takwa wungi di séfélak du takwa di déka yi.
23267	MAT 3:6	Ye di hurundan haraki saraki sémbutka hélék yata wandaka dé diré Godna ximbu guré husanda, Jordan xérimbu.
23268	MAT 3:7	Judana du deka néma du séfélak akwi di yi, Jon diré Godna ximbu guré husandandéte. Farisi, Sadyusi, wungi di yi. Yindaka dé Jon diré haraki hundi wata dé wa, “Guni haraki hambwena nyangwal guni. God guna sémbutka xéta mawuli wiya gunika haraki hurutandé. Héndé gunika wa Godna mawuli wika yaange yingute?
23269	MAT 3:8	Tale guni hurungun haraki saraki sémbut yatakataka guni yikafre sémbut male hurutanguni. Hurungut nawulak du takwa xéta watandi, ‘Di haraki saraki sémbut yatakataka némbuli yikafre sémbut di huru.’ Wungi watandi.
23270	MAT 3:9	Guni guna mawulimbu guni wa, ‘Nani Abrahamna mandéka nani. Nani jémba retame.’ Wungi wata yéna guni ye. Wungi wakénguni. God mawuli ye wandét ané motu du maki xaakwa ye di Abrahamna mandéka maki xakutandi.
23271	MAT 3:10	“Sataku hundi nak watawuni. Mi nak sék xakéhafi yandét, du nak misange hérae wun miré xélitandé. Xéle yambu tutandé. Némbuli wun sataku hundika mé saréké. Némbuli God déka hundi xékéhafi yakwa du takwaré hurundan haraki saraki sémbut hasa hwetandé. Hasa hwendét di ya yanéta tékwa hafwaré yitandi.
23272	MAT 3:11	“Guni guna haraki saraki mawuli yatakangut, wuni guniré Godna ximbu guré husandatawuni. Wuna hukémbu yate yakwa du wu néma du dé. Wuni baka du wuni. Déka hambuk wuna hambukré dé sarékéngwandé. Wuni baka du re yingi maki déka jémba yatawuni? Wuni baka du rewuka dé néma du rendéka wuni déka jondu hura yinjoka wuni hurufatiké. Wuna hukémbu yate yakwa du Godna Hamwinya gunika hwetandé. Guna haraki saraki jondu hérae yambu tutandé.
23275	MAT 3:14	Ye xakundéka Jon hélék yata dé wa, “Méni néma du méni re. Wuni baka du wuni re. Métaka méni wunika ya, wuni méniré guré husandawute? Méni wuniré guré husandamét, wu sékérékétandé.”
23276	MAT 3:15	Wungi wandéka dé Jisas wa, “Yinga. Méni wuniré guré husandataméni. Wungi hurumét God wandén maki hurutaani.” Wungi wandéka dé wa, “Yawundu.”
23278	MAT 3:17	Gayandéka dé Godna getéfambu hundi angi wa, “Ané wuna nyan dé. Déka wuni némafwimbu mawuli ya. Déka wuna mawuli yikafre dé ye.”
23279	MAT 4:1	Jon Jisasré guré husandandéka Godna Hamwinya Jisasré dé hérae hura yi, du rehafi hafwaré. Satan Jisasna mawuli hurukwexéndéte Godna Hamwinya déré wun hafwaré dé hérae hura yi.
23281	MAT 4:3	Hiyandéka Satan yae dé déré wa, “Méni angi méni wa, ‘Wuni Godna nyan wuni.’ Wungi wata némbuli wun jooka wuniré wakwetaméni. Méni wamét ané séfélak rekwa motu waleka bret xakundé. Wungi wamét bret xakundét wuni ménika xékélakitawuni.”
23282	MAT 4:4	Wungi wandéka dé wa, “Yingafwe. Wun jooka Godna nyingambu angi dé wa: Du takwa hénooka male sarékéta di jémba yamba rekéndi, yingafwe. Di Godna hundi xékéndat, deka mawuli jémba téndét, di jémba retandi. Wun hundi xékéta motu bret xakundéte wuni yamba wakéwuni.”
23284	MAT 4:6	Takataka dé déré wa, “Méni angi méni wa, ‘Wuni Godna nyan wuni.’ Wungi wata méni mé wuréféka naande yi. Wun jooka Godna nyingambu angi dé wa: ‘God déka enselré wandét di ménika jémba hatitandi. Hatindat méni deka tambambu reta ména man motumbu yamba xatukwekéméni.’ Méni wun hundi xékéta wuréféka naande ye jémba remét, atéfék du takwa xéta xékélakitandi. Méni Godna nyan méni.”
23285	MAT 4:7	Wungi wandéka dé Jisas wa, “Yingafwe. Wun jooka Godna nyingambu angi dé wa: God dé ména Néma Du dé. Déré yamba hurukwexékéméni. Wun hundi xékéta wuni wuréféka naande yamba yikéwuni.”
23286	MAT 4:8	Jisas wun hundi wandéka Satan déré dé hérae hura wari némafwi némburé. Hura wara dé ané héfambu rekwa atéfék getéfa, wun getéfambu rekwa atéfék yikafre jondu akwi dé Jisasré wakwe.
23287	MAT 4:9	Wakwetaka dé wa, “Méni hwati se wunika wandé dae wuna ximbu harékémét wuni atéfék getéfa, wumbu rekwa jondu akwi ménika hwetawuni.”
23288	MAT 4:10	Wungi wandéka dé wa, “Méni, Satan, méni séléka. Godna nyingambu angi dé wa: Ména néma du dé God male dé. Méni déka wandé dae déré wataméni. Déka ximbu male harékétaméni. Wun hundi xékéta wuni ménika wandé yamba dakéwuni.”
23294	MAT 4:16	Halékingambu re di xé, némafwi ya hanyindéka. Hiyangambana héfambu rekwa du takwa di xé, xitélakéndéka nukwa hanyindéka.
23295	MAT 4:17	Jisas wun hafwaré ye xaakwa dé tale Godna hundi wa. Wata dé wa, “God néma du reta gunika hatitendéka nukwa andé yae. Yatendékaka sarékéta guni guna haraki saraki mawuli mé yataka.” Wungi dé wa.
23296	MAT 4:18	Jisas Galilina tukweseke tufwambu yita dé xé Saimon, déka nak xi Pita, déka bandi Andru wali bérka jémba yambéka. Bér atéfék nukwa yambén maki wun tukwesekembu bér mara yaki, xéri hamwika.
23297	MAT 4:19	Xétaka dé bérka wa, “Béni mé ya wuni wali. Yambét wuni béniré nak jémbaka wakwetawuni. Wakwewut béni xéri hamwi hurumbén maki du takwaré hératambéni. Hérambét di wuna hundi xékétandi.”
23299	MAT 4:21	Yalefu ye dé xé Sebedina nyan yétékré, Jems wali déka bandi Jon wali. Bérka yafa Sebedi wali di gunjambémbu reta mara yarafuta rendaka dé Jisas bérka wa, dé wali yimbéte.
23301	MAT 4:23	Jisas yitaka yatakata dé Galilimbu tékwa atéfék getéfaré yi. Ye xaakwa dé Godna hundi buléndaka gembu reta du takwaré dé wakwe, Godna jémbaka. Atéfék du takwaré dé hundi wa, God néma du reta déka du takwaka jémba hatitendékaka. Bar hiyaakwa du takwa, séfimali haraki yandé du takwaré akwi dé huréhaléké.
23302	MAT 4:24	Wungi yandéka di Siriana atéfék héfambu Jisaska hundi wa saafa yi. Wa saafa yindaka di wun hundi xékéta séfélak du takwaré déka hura yi. Bar hiyaakwa du takwa nyangwal, séfimali haraki yandé du takwa nyangwal, haraki hamwinya hura téndé du takwa nyangwal, sayiké hiyaakwa du takwa nyangwal, matamba lékémbandé du takwa nyangwal, wun du takwa nyangwalré di hura yi, Jisaska. Hura yindaka dé diré huréhaléké.
23303	MAT 4:25	Huréhalékéndéka séfélak séfélak du takwa di dé wali yi. Galilimbu yandé du takwa, Dekapolismbu yandé du takwa, Jerusalemémbu yandé du takwa, Judiambu yandé du takwa, Jordan xéri angé sakumbu yandé du takwa, wungi di dé wali yi.
23307	MAT 5:4	“Du takwa nawulak di géra. Wunde du takwana mawuliré God yikafre hurutandé. Hurundét, yikafre mawuli yatandi.
23308	MAT 5:5	“Du takwa nawulak deka ximbu harékéhafi yata nak du takwaré haraki hundi wahafi yata jémba di re. Wunde du takwaré God yikafre hurundét, di ané héfambu néma du takwa retandi. Reta yikafre mawuli yatandi.
23309	MAT 5:6	“Du takwa nawulak Godka sarékéta yikafre mawuli yata yikafre jondu male yanjoka di némafwimbu mawuli ya. Hénooka hiyaakwa du hénoo sanjoka némafwimbu mawuli yandaka maki, di yikafre jondu male yanjoka di némafwimbu mawuli ya. Wunde du takwaré God jémba yandét deka mawuli jémba téndét di jémba male retandi. Reta yikafre mawuli yatandi.
23312	MAT 5:9	“Du takwa nawulak nawulak du takwa waru warendaka di nyéndékmbu di té. Téndaka di warehambandi. Wun nyéndékmbu tékwa du takwaka God watandé, ‘Di wuna nyangwal di.’ Wungi wandét sarékéta wun nyéndékmbu tékwa du takwa yikafre mawuli yatandi.
23314	MAT 5:11	“Mé xéké. Guni wunika yangut, du nawulak wunika hélék yata guniré haraki hundi wata haraki saraki sémbut guniré huruta gunika yénataka hundi wandat, guni yikafre mawuli yatanguni.
23315	MAT 5:12	Hanja di séfélak profetré wungi di haraki huru. Diré wungi haraki hurundanka sarékéta di guniré wungi haraki hurundat, guni yikafre mawuli yatanguni. Hukémbu God guniré némafwimbu yikafre hurundét, guni dé wali jémba male retanguni. Jémba retengukaka sarékéta guni yikafre mawuli yata mawuli sawuli yata wungi re wungi re retanguni.” Wungi dé Jisas wa.
23316	MAT 5:13	Wun hundi wataka dé Jisas angi wa: “Ané sataku hundi mé xéké. Takwa di hunyi taka, hénoo résék yandéte. Hunyi résék yahafi yandét, yingi maki yandat, résék wambula yatandé? Yingafwe. Résék wambula yamba yakéndé. Résék yahafi yandét, hénoombu yamba takakéndi. Di wun hunyi baka yakitaka di manmbu xakélakitandi. Némbuli wun hundika mé saréké. Guni, wuna du, guni hénoombu takandaka hunyi maki guni. Guni nawulak du takwaré yikafre hurungut, di haraki saraki joo wambula yamba hurukéndi. Guni nawulak du takwaré yikafre huruhafi yangut, résék yahafi yakwa hunyi baka yakitaka manmbu xakélakindakangala, God guniré yakitandé.
23317	MAT 5:14	“Guni, wuna du, guni yanékwa hama ya maki guni re. Renguka nawulak du takwa guniré di xé. Guni némbumbu tékwa getéfa maki guni re. Renguka nawulak du takwa guniré di jémba xé, némbumbu tékwa getéfaré jémba xéndaka maki.
23318	MAT 5:15	“Ané sataku hundi mé xéké. Du hama ya xéréka hura yae aki ekombu di samétaka, o yingafwe? Yingafwe. Di jambé takumbu di taka. Takandaka wumbu rekwa atéfék du takwa di jémba xé.
23320	MAT 5:17	“Guni angi wakénguni, ‘Moses wandén hambuk hundika hu hwenjoka Jisas dé ya. Hanja rendé Godna profet deka hundika hu hwenjoka Jisas dé ya.’ Wungi wakénguni. Moses wandén hambuk hundi atéfék Godna profetna hundi atéfék akwi jémba xékéta wandan maki yanjoka wuni ya. Guni wun hundika jémba xékélakingute wuni ya.
23321	MAT 5:18	Ané hundi mé xéké. Nyir héfa hényiwata téndét, Moses wandén atéfék hambuk hundi reséketandé. Rendét guni wun hundi xékéta wandéka maki yatanguni. Hukémbu nyir héfa hényitandé. Hényindét, Moses wandén hambuk hundi akwi hényitandé. Mwi hundi wuni guniré we.
23322	MAT 5:19	Du nawulak Moses wandén hambuk hundi nakéka angi wandat, ‘Wun hambuk hundi wun yikama hundi male. Nani wun hundi yatakambet, wu yikafre dé.’ Wungi wandat, God néma du reta dika watandé, ‘Di baka du di. Di wuna tambambu baka di re. Deka ximbu yamba harékékéwuni.’ Wungi wandét, di nawulak du wun hambuk hundi xékéta wakwa maki yata angi wandat, ‘Wun hambuk hundi atéfék jémba xékétame. Nak hundi yamba yatakakéme.’ Wungi wandat, God néma du reta dika watandé, ‘Di néma du di. Di wuna tambambu jémba di re. Deka ximbu harékétawuni.’ Wungi watandé.
23323	MAT 5:20	Guni Moses wandén hambuk hundika jémba xékélakingute, wuni guniré we. Xékélelakikwa du, Farisi akwi, di Moses wandén hambuk hundi atéfék jémba xékéta wakwa maki yanjoka di hambuk jémba ya. Yandaka nawulak du diré xéta di wa, ‘Di yikafre sémbut hurukwa du di re.’ Wungi wandaka God deka mawuli xékélakita dé dika wa, ‘Wu yingafwe.’ Wungi wandéka guniré wuni we. Guni yikafre mawuli yata yikafre joo yatanguni. Yangut guna yikafre sémbut Farisina sémbut xékélelakikwa duna sémbutré akwi sarékéngwandéndét, guni Godna hémémbu retanguni. Guna yikafre sémbut deka sémbutré sarékéngwandéhafi yandét, guni Godna hémémbu yamba rekénguni.” Wungi dé Jisas wa.
23324	MAT 5:21	Wun hundi wataka dé diré angi wa: “Hanja rendé du ané hundi wandaka guni wundé xékéngu. Angi di wa, ‘Guni du takwaré xiyakénguni. Guni diré xiyangut, di guniré kot xékékwa néma duka hura yindat, dé wun haraki saraki jooka guniré hasa hwetandé.’
23325	MAT 5:22	Wungi wandaka némbuli wuni nak hundi guniré we. Mé xéké. Du nawulak nak duré rékambambu wandat, God wun haraki saraki jooka diré hasa hwetandé. Du nawulak nak duré haraki hundi wata angi wandat, ‘Méni xékélakihafi du méni.’ Wungi wandat, God kot xékékwa néma du reta wun haraki saraki jooka wungi wakwa duré hambukmbu hasa hwetandé. Du nawulak nak duré hambukmbu haraki hundi wata angi wandat, ‘Méni wangété du méni.’ Wungi wandat, God wandét wungi wakwa du ya yanékwa hafwaré yitandi.
23326	MAT 5:23	Wun jooka sarékéta guni nak nak angi hurutanguni. Guni Godka joo hwenjoka yata, déka joo hwendaka jambé tékwambu téta, nak du takwaré hurungun haraki saraki jooka sarékéngut, tale guni Godka hwetenguka joo jambé tékwa sakumbu takataka, wun du takwaka bari yitanguni. Ye guni di wali hundi buléta guni di wali natafa mawuli hérae jémba retanguni. Re hukémbu wambula yae takangun joo Godka hwetanguni.
23328	MAT 5:25	“Du nawulak guniré kotka harindat, guni di wali yambumbu yita di wali hundi buléta di wali hundi gitanguni. Guni natafa mawuli hératanguni. Guni di wali wun hundi gihafi yangut, wafewana di guniré kot xékékwa néma duka hura yindat, dé wandét di guniré séndé gembu takatandi? Takandat guni séndé gembu hwatanguni.
23329	MAT 5:26	Kot xékékwa néma du wandén atéfék yéwa guniré haraki hundi wandé duka hwengut, wun nukwa male séndé ge yatakataka gwande jémba yitanguni. Mwi hundi wuni guniré we.
23330	MAT 5:27	“Hanja rendé du ané hundi wandaka guni wundé xékéngu. Angi di wa, ‘Guni nak duna takwa wali haraki saraki sémbut yamba hurukénguni.’
23331	MAT 5:28	Wungi wandaka némbuli wuni guniré angi we. Du nak nak duna takwaré xéta léré héranjoka mawuli raméndét, déka mawulimbu lé wali dé hwa. Mawuli raméndéka déka mawuli haraki dé té. Dé wungi léré xéta léré héranjoka mawuli raméndéka dé haraki saraki sémbut huru.