22621	JON 2:5	Yakitéfindéka wuni wuna mawulimbu wuni wa, ‘Néma Du Got wuniré hérekindéka wuni ambu re. Reta wuni déka tempel wambula xétawuni.’ Wungi wuni wa.
23254	MAT 2:16	Josep déka takwa nyan wali Isipré yaange yindaka dé Judana néma du Herot Jerusalemémbu reta nukwa xalekwa sakumbu yandé du déka wambula yandate dé haxéfatiké. Haxéfatika dé mawuli wita dé wa, “Wunika yéna di ya.” Wungi wataka dé déka mawulimbu wa, “Nukwa xalekwa sakumbu yandé du di wa, ‘Héki hwari yéték yindéka nani wun nyirmbu tékwa hunkwariré tale xé.’ Wungi di wa.” Wungi wandan hundika sarékéta dé déka xi warekwa duré wa, “Guni sa yi Betlehemré. Ye guni Betlehemémbu rekwa hafwaré akwi ye atéfék dunyaré mé guni xiyasanda. Héki hwari yéték yandé dunyaré, héki hwari natafa yandé dunyaré, hérandan wayikana dunyaré akwi, diré atéfék mé guni xiyasanda.” Wungi wandéka ye di wun nyangwalré atéfék di xiyasanda.
23269	MAT 3:8	Tale guni hurungun haraki saraki sémbut yatakataka guni yikafre sémbut male hurutanguni. Hurungut nawulak du takwa xéta watandi, ‘Di haraki saraki sémbut yatakataka némbuli yikafre sémbut di huru.’ Wungi watandi.
23270	MAT 3:9	Guni guna mawulimbu guni wa, ‘Nani Abrahamna mandéka nani. Nani jémba retame.’ Wungi wata yéna guni ye. Wungi wakénguni. God mawuli ye wandét ané motu du maki xaakwa ye di Abrahamna mandéka maki xakutandi.
23281	MAT 4:3	Hiyandéka Satan yae dé déré wa, “Méni angi méni wa, ‘Wuni Godna nyan wuni.’ Wungi wata némbuli wun jooka wuniré wakwetaméni. Méni wamét ané séfélak rekwa motu waleka bret xakundé. Wungi wamét bret xakundét wuni ménika xékélakitawuni.”
23284	MAT 4:6	Takataka dé déré wa, “Méni angi méni wa, ‘Wuni Godna nyan wuni.’ Wungi wata méni mé wuréféka naande yi. Wun jooka Godna nyingambu angi dé wa: ‘God déka enselré wandét di ménika jémba hatitandi. Hatindat méni deka tambambu reta ména man motumbu yamba xatukwekéméni.’ Méni wun hundi xékéta wuréféka naande ye jémba remét, atéfék du takwa xéta xékélakitandi. Méni Godna nyan méni.”
23312	MAT 5:9	“Du takwa nawulak nawulak du takwa waru warendaka di nyéndékmbu di té. Téndaka di warehambandi. Wun nyéndékmbu tékwa du takwaka God watandé, ‘Di wuna nyangwal di.’ Wungi wandét sarékéta wun nyéndékmbu tékwa du takwa yikafre mawuli yatandi.
23320	MAT 5:17	“Guni angi wakénguni, ‘Moses wandén hambuk hundika hu hwenjoka Jisas dé ya. Hanja rendé Godna profet deka hundika hu hwenjoka Jisas dé ya.’ Wungi wakénguni. Moses wandén hambuk hundi atéfék Godna profetna hundi atéfék akwi jémba xékéta wandan maki yanjoka wuni ya. Guni wun hundika jémba xékélakingute wuni ya.
23322	MAT 5:19	Du nawulak Moses wandén hambuk hundi nakéka angi wandat, ‘Wun hambuk hundi wun yikama hundi male. Nani wun hundi yatakambet, wu yikafre dé.’ Wungi wandat, God néma du reta dika watandé, ‘Di baka du di. Di wuna tambambu baka di re. Deka ximbu yamba harékékéwuni.’ Wungi wandét, di nawulak du wun hambuk hundi xékéta wakwa maki yata angi wandat, ‘Wun hambuk hundi atéfék jémba xékétame. Nak hundi yamba yatakakéme.’ Wungi wandat, God néma du reta dika watandé, ‘Di néma du di. Di wuna tambambu jémba di re. Deka ximbu harékétawuni.’ Wungi watandé.
23323	MAT 5:20	Guni Moses wandén hambuk hundika jémba xékélakingute, wuni guniré we. Xékélelakikwa du, Farisi akwi, di Moses wandén hambuk hundi atéfék jémba xékéta wakwa maki yanjoka di hambuk jémba ya. Yandaka nawulak du diré xéta di wa, ‘Di yikafre sémbut hurukwa du di re.’ Wungi wandaka God deka mawuli xékélakita dé dika wa, ‘Wu yingafwe.’ Wungi wandéka guniré wuni we. Guni yikafre mawuli yata yikafre joo yatanguni. Yangut guna yikafre sémbut Farisina sémbut xékélelakikwa duna sémbutré akwi sarékéngwandéndét, guni Godna hémémbu retanguni. Guna yikafre sémbut deka sémbutré sarékéngwandéhafi yandét, guni Godna hémémbu yamba rekénguni.” Wungi dé Jisas wa.
23324	MAT 5:21	Wun hundi wataka dé diré angi wa: “Hanja rendé du ané hundi wandaka guni wundé xékéngu. Angi di wa, ‘Guni du takwaré xiyakénguni. Guni diré xiyangut, di guniré kot xékékwa néma duka hura yindat, dé wun haraki saraki jooka guniré hasa hwetandé.’
23325	MAT 5:22	Wungi wandaka némbuli wuni nak hundi guniré we. Mé xéké. Du nawulak nak duré rékambambu wandat, God wun haraki saraki jooka diré hasa hwetandé. Du nawulak nak duré haraki hundi wata angi wandat, ‘Méni xékélakihafi du méni.’ Wungi wandat, God kot xékékwa néma du reta wun haraki saraki jooka wungi wakwa duré hambukmbu hasa hwetandé. Du nawulak nak duré hambukmbu haraki hundi wata angi wandat, ‘Méni wangété du méni.’ Wungi wandat, God wandét wungi wakwa du ya yanékwa hafwaré yitandi.
23330	MAT 5:27	“Hanja rendé du ané hundi wandaka guni wundé xékéngu. Angi di wa, ‘Guni nak duna takwa wali haraki saraki sémbut yamba hurukénguni.’
23334	MAT 5:31	“Hanja rendé du ané hundi akwi wandaka guni wundé xékéngu. Angi di wa, ‘Du nak déka takwa déré yatakataka yiléte mawuli yata, dé wun jooka nyinga hayitandé. Hayitaka léka hwendét, lé wun nyinga hura yitalé.’
23336	MAT 5:33	Wun hundi wataka dé Jisas angi wa: “Hanja rendé du ané hundi akwi wandaka guni wundé xékéngu. Angi di wa, ‘Guni jémba nak yanjoka yawundu nae hundi giya, guni wun jémba yatanguni. Wun jémba yamba yatakakénguni.’
23340	MAT 5:37	Di guniré jémbaka wakwexékéndat, guni yawundu nae guni angi watanguni, ‘Xéxé, wun jémba yatame.’ Wungi yanjoka hélék yata guni angi watanguni, ‘Yingafwe. Wun jémba yamba yakéme.’ Wungi watanguni. Nak hundi wakénguni. Guna hundi ginjoka nawulak jonduna ximbu wakénguni. Guna hundi ginjoka nawulak jonduna ximbu wata guni Satanéna hundi xékéta wakwa maki yatanguni.
23341	MAT 5:38	“Hanja rendé du ané hundi wandaka guni wundé xékéngu. Angi di wa, ‘Du yéték wareta du nak duna dama yafénekéndét, dé hasa déka dama yafénekétandé. Du yéték wareta du nak duna némbi nak tangurundét, dé hasa déka némbi nak tangurutandé.’
23346	MAT 5:43	“Hanja rendé du ané hundi wandaka guni wundé xékéngu. Angi di wa, ‘Guni guna nyémayikaka némafwimbu mawuli yata guna mamaka hélék yatanguni.’
23358	MAT 6:7	“Godka xékélakihafi yakwa du takwa di wa, ‘Nani séfélak hundi buléta nana nak nak godka wambet, di xékétandi.’ Wungi wata séfélak hundi di baka buléta wa. Guni séfélak hundi buléndakangala bulékénguni, God wali.
23367	MAT 6:16	Wun hundi wataka dé diré wambula wa: “Yéna yakwa du God wali hundi bulénjoka di nak nukwa nak nukwa hénooka yakér. Yakérta nak du takwa hénooka yakérndanka xékélakindate di deka saawimbu wama héfa ya. Yandaka deka saawi wama male dé xaku. Xakundéka nawulak du takwa xéta di wa, ‘Wun du Godka sarékéta di hénooka hiyae. Wu yikafre sémbut hurukwa du di.’ Wungi wata deka ximbu di haréké. Yéna yakwa du wun du takwa yikafre joo di hasa wundé héranda. Hukémbu God yandan yikafre joo hasa yamba hwekéndé. Mwi hundi wuni guniré we.
23386	MAT 7:1	Wun hundi wataka dé Jisas wambula wa: “Nak du takwa yandan jooka sarékéta guni bari angi wakénguni, ‘Wun du takwa wu haraki saraki sémbut hurukwa du takwa di.’ Wungi wakénguni. Guni wungi hundi wangut, God hurungun sémbut xéta guniré watandé, ‘Guni haraki saraki sémbut hurukwa du takwa guni.’
23387	MAT 7:2	Wungi watendékaka sarékéta, guni dika bari angi wakénguni, ‘Wu haraki saraki mawuli xékékwa du takwa di.’ Wungi wakénguni. God nak du takwaka wangun hundi xéka, guniré hasa watandé.
23389	MAT 7:4	Guni némafwi haraki saraki sémbut hurutaka métaka guni yikama haraki sémbut hurundé du takwaka guni angi wa? ‘Guni haraki saraki joo guni huru. Guni jémba rengute wuni guniré yikafre hurutawuni.’
23400	MAT 7:15	Wun hundi wataka dé angi wa: “Guni xékélaki natanguni. Du nawulak gunika yae yéna yata angi watandi, ‘Nani Godna ximbu nani hundi we.’ Wungi wata nak hundi wata guna mawuli haraki hurundat, nawulak du takwa wangété reta dika watandi, ‘Wunde yikafre sémbut hurukwa du di. Sipsip bali jémba rekwa maki di jémba re. Deka hundi xékétame.’ Wungi wata di xékélakihambandi. Haraki wasa haraki mawuli yandaka maki di yéna yakwa du haraki saraki mawuli di xéké. Xékéndaka wungi xékélakihambandi.
23406	MAT 7:21	“Séfélak du takwa yéna yata di wunika watandi, ‘Méni nana Néma Du méni.’ Wungi wata yénataka hundi wata di anwarmbu rekwa du wuna yafa Godna hundi xékéhambandi. Wun du takwa di Godna hémémbu yamba rekéndi. Godna hundi xéka wandén maki yakwa du takwa male di Godna hémémbu retandi.
23407	MAT 7:22	Wuni némafwi kot xékékwa néma du retewuka nukwa séfélak du takwa wuniré angi watandi, ‘Nana Néma Du, ména ximbu nani Godna hundi wa. Ména ximbu wambeka di haraki hamwinya yaange yi. Ména ximbu wata nani séfélak hanja xéhafi yandan hambuk jémba nani ya. Nani ména du takwa me.’
23451	MAT 9:3	Wungi wandéka di xékélelakikwa du di hafu buléta di wa, “God hafu dé du hurundan haraki saraki joo yakwanyitandé. Wun du dé wa, ‘Wuni hurumén haraki saraki joo wundé hérekiwu.’ Wungi wata dé Godka haraki hundi wa, dé du male du dé.”
23453	MAT 9:5	Wuni Duna Nyan ané héfambu reta hurundan haraki saraki sémbut hali hérekiwu. Guni wun jooka xékélakihambanguni. Méta hundi wuni hali wawu, ‘Wuni hurumén haraki saraki joo wundé hérekiwu’ o ‘Sé raama ména jambé hura yi.’ Guni wuna hambukéka jémba xékélakingute wuni ané hundi akwi déré watawuni.” Wungi wataka dé matamba lékémbandé duré dé wa, “Méni sé raama ména jambé hura yi, ména geré.”
23461	MAT 9:13	Godna nyingambu angi dé wa: God dé wa, ‘Guni wunika hamwi xiyae hwengute hélék wuni ye. Guni nak du takwaka saréfa naata diré yikafre hurungute wuni mawuli ye.’ God wungi wandéka déka hundi déka nyingambu dé wa. Guni ye wun hundika jémba sarékétanguni. Haraki saraki mawuli yakwa du takwa wunika yae wuna hundi xékéndate wuni gaya. Yikafre mawuli yakwa du takwaka saréka gayahambawuni.” Wungi dé Jisas wa.
23493	MAT 10:7	Dika yita guni angi diré hundi watanguni, ‘Néma Du God gunika hatitendéka nukwa walémba dé, yatandé.’
23498	MAT 10:12	Guni ge nakmbu wulaaye wumbu rekwa du takwaré angi watanguni, ‘Yikafre mawuli yata retanguni.’
23511	MAT 10:25	Nyangwal diré wakwekwa du wali sékéré téndat, wu yawundu. Jémba yakwa du dika jémba hwekwa du wali sékéré téndat, wu yawundu. Némbuli wun hundika mé saréké. Nak du wuni guna néma duré yanguka maki, di guni wuna duré akwi yatandi. Nak du wunika haraki saraki hundi wata di wa, ‘Guna néma du dé atéfék haraki hamwinyana néma du dé, déka xi Belsebul dé.’ Di wunika wungi wata guni wuna du gunika haraki hundi watandi.” Wungi dé Jisas déka duré wa.
23518	MAT 10:32	“Du nawulak séfélak du takwana makambu téta nak nak angi wandat, ‘Wuni Jisasna du wuni.’ Wungi wandat, hukémbu wuni wuna yafana getéfambu reta déka makambu téta wuni déré watawuni, ‘Ané du wuna du dé.’ Wungi watawuni.
23519	MAT 10:33	Du nawulak séfélak du takwana makambu téta nak nak angi wandat, ‘Wuni Jisasna du yingafwe.’ Wungi wandat wuni wuna yafana getéfambu reta déka makambu téta wuni déré watawuni, ‘Wun du wuna du yingafwe.’ Wungi watawuni Godka.
23524	MAT 10:38	Guni angi wangut, ‘Jisasna jémba yata hangéli héraata mimbu hiyambet, wu baka joo dé. Néma joo yingafwe.’ Wungi wata guni wuna jémba yata guni wuna du retanguni. Guni wungi wahafi yata wuna jémba yahafi yata guni wuna du takwa yamba rekénguni.
23527	MAT 10:41	Guni profet nakré xe angi wangut, ‘Wun du dé Godna ximbu hundi wa. Wuni déka retendéka hafwa, hénoo akwi hwetawuni.’ Wungi wata yangut, hukémbu God guniré yikafre hurutandé, déka profetré yikafre hurungun maki. Guni yikafre jémba yakwa du nakré xe angi wangut, ‘Wun du dé yikafre jémba male dé ya. Wuni déka retendéka hafwa, hénoo akwi hwetawuni.’ Wungi wata yangut, hukémbu God guniré yikafre hurutandé, yikafre jémba male yakwa duré yikafre hurungun maki.”
23528	MAT 10:42	“Ané hundi akwi mé xéké. Du takwa wuna duré xéta angi wandat, ‘Wun du di néma du yingafwe. Di baka du di. Reta di Jisasna jémba di ya. Diré yikafre hurutame. Di hulingu hiyae yandat, dika hulingu hwetame.’ Wungi wata di wun yikama jémba yandat, God wun yikama jémbaka yike yamba yakéndé. Hukémbu wun yikafre jémba hasa hwetandé diré. Mwi hundi wuni guniré we.” Wungi dé Jisas déka duré wa. Wandéka di déka jémba yanjoka di yi.
23534	MAT 11:6	Du takwa nawulak di wunika wa, ‘God déré dé waséke, dé naniré yikafre hurundéte. Wu mwi hundi dé.’ Wungi wata di wunika jémba saréké. Wunika wungi sarékékwa du takwa di yikafre mawuli yata jémba retandi. Wungi Jonka watanguni.” Wungi dé Jonéna duré wa.
23545	MAT 11:17	Wata di wa: ‘Nani hama yombeka guni hétihiyahambanguni. Nani saréfa naata gamba gwar wambeka guni wata gérahambanguni.’ Némbuli rekwa du takwa di wungi wakwa nyangwal maki di.
23546	MAT 11:18	Jon yae sambeka hénoo sahafi yata sambeka wain hulingu sahambandé. Sahafi yandéka di déka sémbutka hélék yata di Jonka wa, ‘Haraki hamwinya déka mawulimbu wulaaye téndéka dé wangété ye.’
23547	MAT 11:19	Wungi wandaka wuni Duna Nyan yae sambeka hénoo sata sambeka wain hulingu wuni sa. Sawuka di wunika hélék yata di wa, ‘Mé xé. Wun du séfélak hénoo wain hulingu satéfwa du dé. Dé Romka yéwa héraakwa du wali reta, haraki saraki sémbut hurukwa du takwa wali reta dé deka nyayika dé re.’ Wungi wandaka wuni guniré we. God dé atéfék jonduka xékélaki. Déka jémba yikafre jémba dé. Wu mwi hundi dé. Wun hundika sarékéta guni Godka yandéka jémbaka jémba sarékétanguni.” Wungi dé Jisas wunde du takwaré wa.
23551	MAT 11:23	“Guni Kaperneamémbu rekwa du takwa, guni wambula wambula guni wa, ‘Nani Godna getéfaré waritame.’ Wungi wanguka guniré wuni we. God wandét guni haraki hafwaré nanditanguni. Guni Godna getéfaré yamba warikénguni. Wuni guna getéfambu reta wuni hambuk jémba wuni ya. Yawuka guni xé. Xe guni Godka sarékéhambanguni. Hanja Sodomémbu rendé du takwa séfélak haraki saraki sémbut hura wun hambuk jémba xe deka hurundan haraki sémbut yatakatandi. Wungi yatakandat, God wun getéfaré haraki yamba hurukéndé.
23560	MAT 12:2	Sandaka di Farisi xéta di Jisasré wa, “Mé xé. Ména du wit humbu di tukwee se, baka hwa nukwambu. Nana hambuk hundi angi dé wa, ‘Guni baka hwa nukwambu jémba yamba yakénguni.’ Wun hambuk hundi ména du xékéhambandi. Di wit humbu tukweta di jémba ya baka hwa nukwambu. Wungi haraki di huru.”
23562	MAT 12:4	di Godna geré wulaaye wun prisré dé wakwexéké, Godka hweta takandan bret dika hwendéte. Wakwexékéndéka hwendéka Devit déka du wali di wun bret sa. Wungi sata di nana hambuk hundi xékéhambandi. Nana hambuk hundi angi dé wa, ‘Pris male Godka hwendan hénoo satandi. Nak du wun hénoo yamba sakéndi.’ Wungi dé wa. Guni Devit hurundén jooka xékélakihambanguni wana?”
23563	MAT 12:5	“Nak hundika akwi mé saréké. Pris di baka hwa nukwa di tempelmbu jémba ya. Moses wandén hambuk hundi dé angi wa, ‘Pris baka hwa nukwa akwi tempelmbu wun jémba yatandi. Wu yikafre dé.’ Wungi wandéka di baka hwa nukwa wun jémba yandaka guni dika haraki hundi wahambanguni. Wahafi yata métaka guni wuna duka guni haraki hundi wa?
23565	MAT 12:7	“Godna nyingambu angi dé wa: God dé wa, ‘Guni nawulak du takwaka saréfa naata diré yikafre hurungute, wuni mawuli ye. Guni wunika hamwi xiyae hwengute hélék wuni ye.’ Wungi dé God wa. Wandéka wun hundi déka nyingambu rendéka guni wun hundika xékélakihambanguni. Guni wun hundika jémba xékélakita guni haraki saraki sémbut huruhafi yandé duré haraki hundi yamba wakénguni.
23579	MAT 12:21	Nak téfambu rekwa du takwa déka jémba sarékéta watandi, ‘Dé naniré yikafre hurutandé.’ Wungi wata déka haxétandi.’ Wungi dé God wa.” Wungi dé Aisaia hayi.
23585	MAT 12:27	Guni wunika angi guni we, ‘Haraki hamwinyana néma du, Belsebul wuna mawulimbu téta wunika hambuk hwendéka wuni wawuka di haraki hamwinya yaange yi.’ Wu yéna guni ye. Wawuka maki guna du nawulak di akwi wandaka di haraki hamwinya yaange yi. Di wun jémbaka xékélakita di hukémbu wangun yénataka hundika guniré duna makambu takatandi.
23595	MAT 12:37	Hukémbu dé guna hundi atéfék xékétaka dé nawulakéka angi watandé, ‘Guni yikafre sémbut hurukwa du takwa guni.’ Wataka nawulakéka angi watandé, ‘Guni haraki saraki sémbut hurukwa du takwa guni.’ Wungi God watandé.” Wungi dé Jisas Farisiré wa.
23599	MAT 12:41	Hanja Ninivembu rendé du takwa di Jonana hundi xékétaka hurundan haraki saraki sémbut di yataka. Jona néma du rendéka wuni guna nyéndékmbu tékwa du wuni Jonaré wuni sarékéngwandé. Hukémbu God néma kot xékéta néma du retendéka nukwa Ninivembu rendé du takwa raama Godna makambu téta gunika watandi, ‘Jona naniré Godna hundi wandéka nani xéka hurumben haraki saraki sémbut yatakataka nani Godna hundi jémba xéké. Jisas Jonaré sarékéngwanda guniré Godna hundi wandéka guni hurungun haraki saraki sémbut yatakahafi ye guni Godna hundi xékéhambanguni. Wungi yata guni némafwi haraki saraki sémbut guni huru.’ Wungi watandi gunika.
23600	MAT 12:42	“Hanja néma takwa hési, afaké téfambu yae lé néma du Solomonéna hundi xékénjoka lé afaké yambumbu ya. Dé xékélelakikwa du rendéka wuni guna nyéndékmbu tékwa du Solomonré wuni sarékéngwandé. Hukémbu God néma kot xékéta néma du retendéka nukwa wule néma takwa raama Godna makambu téta lé gunika watalé, ‘Wuni afaké téfambu wuni ya. Yae Solomonéna hundi wuni xéké. Jisasna hundi Solomonéna hundiré dé sarékéngwandé. Guni Jisasna hundi xékéhambanguni. Wungi yata némafwi haraki saraki sémbut guni huru.’ Wungi wule takwa watalé gunika.” Wungi dé Jisas diré wa.
23602	MAT 12:44	Hwakéfatika dé wa, ‘Wuni hanja rewun geré wambula yitawuni.’ Wungi wataka wambula ye dé xé wun duna mawuli yikafre ye baka téndéka.
23620	MAT 13:12	Yikafre mawuli yakwa du takwa wuna hundi di xéké. Wuna hundi jémba xékékwa du takwa hukémbu Godna atéfék hundika jémba xékélakitandi. Wuna hundi jémba xékéhafi yakwa du takwa di wa, ‘Nani Godna hundi wundé xékélakikwa.’ Wungi wataka hukémbu Godna hundika yike yata baka retandi.
23636	MAT 13:28	Wungi wandaka dé diré wa, ‘Nana mama nak yae dé wun waranji yaki.’ Wungi wandéka di jémba yakwa du déré wa, ‘Méni mawuli méni ye nani haraki wara félémbete?’
23638	MAT 13:30	Yikafre wit haraki wara wali yituku warékwambér. Wara sék xakémbét wuni sék xatékékwa duré angi watawuni, Tale guni wun haraki wararé féla guni hatambu gitanguni. Gitaka yambu tutanguni. Tutaka guni wit sék xatéka faata hari wuna handi gembu husola takatanguni. Wungi watawuni wit sék xatékékwa duré.’ Wungi dé yawina yafa wa.”
23665	MAT 13:57	Wungi wataka déka hambukéka xékélakihafi yata di déka hélék ya. Hélék yandaka dé Jisas diré wa, “Profetka di nak téfana du takwa wa, ‘Wu néma du dé. Dé yikafre jémba dé ya.’ Wungi wandaka déka hém déka motéfambu rekwa du takwa akwi di déka wa, ‘Wu baka du dé. Nani maki du dé.’ Wungi di wa.”
23704	MAT 15:2	Ye di déré wa, “Nana mandéka wungi di wa, ‘Hénoo sawu nae tale wamben maki guna tamba jémba yakwanyitanguni. Wungi yakwanyitaka guni Godna makambu jémba retanguni.’ Wungi wandaka nani hénoo sawu nae tale nani nana tamba wandan maki jémba yakwanyi. Métaka di ména du nana mandéka wandan hundi xékéhafi ye? Di sawu nae tale deka tamba nana mandéka wandan maki jémba yakwanyihafindi.”
23706	MAT 15:4	God angi dé wa, ‘Guni guna yafa ayiwaré yikafre hurutanguni.’ Wungi wataka angi akwi dé wa, ‘Du nak déka yafa ayiwaka haraki hundi wandét, guni wun duré xiyangut dé hiyatandé.’
23708	MAT 15:6	Wungi wata dé déka yafa ayiwaré yikafre yamba hurukéndé, Godka hwenjoka wasékendénka.’ Guni wungi wata guna mandékana hundi xékéta guni Godna hundika hu hwe.
23711	MAT 15:9	Di du wandan hambuk hundi xékéta wandan maki huruta di wun hundika wa: Wu Godna hundi dé. Wungi wata wuna ximbu baka di haréké.’ Wungi God wandéka Aisaia dé hayi.”
23720	MAT 15:18	Watendaka hundi tale du takwana mawulimbu dé té. Du takwana mawulimbu xalekwa jonduka sarékéta God watandé, ‘Wu haraki saraki sémbut hurukwa du takwa di.’ Wungi watandé, wun jooka.
23722	MAT 15:20	Wun haraki saraki sémbut hurundaka God dé dika wa, ‘Wu haraki saraki sémbut hurukwa du takwa di.’ Wungi wata dé God xékéndan haraki saraki mawulika dé saréké. Du takwa di mandékana hundi xékéhafi yata deka tamba jémba yakwanyihafi yandat, God deka sémbutka “haraki sémbut dé” yamba nakéndé.” Wungi dé Jisas wa.
23743	MAT 16:2	Wungi wandaka dé diré wa, “Gérambu yandéka nukwa naande yindéka nyirmbu waka hwandéka xéta guni wa, ‘Nyirmbu waka dé hwae. Hwandéka séri yikafre nukwa xétandé.’
23744	MAT 16:3	Wungi wataka guni ganémbambu nyirmbu géli waréndéka xéta guni wa, ‘Nyirmbu géli dé waré. Waréndéka némbuli wali giyatandé.’ Wungi guni wa. Guni nyirré xéta guni xékélaki, nukwaka akwi, walika akwi. Métaka guni wuna huruwun jonduka xékélakihafi ye? Guna mawuli yike dé ye.
23749	MAT 16:8	Wungi buléndaka dé xékélakita dé wa, “Métaka guni angi wa? ‘Nani bret yingafwe.’ Wuni guniré yikafre hurutewuka hambukéka jémba sarékéhambanguni.
23755	MAT 16:14	Wungi wandéka di wa, “Ménika nawulak di wa, ‘Dé guré husandakwa du Jon dé.’ Nawulak di wa, ‘Dé hanja rendé Godna profet Elaija dé.’ Nawulak di wa, ‘Dé Godna profet déka xi Jeremaia dé.’ Nawulak di wa, ‘Jeremaia yingafwe. Godna profet nak dé.’ Wungi di ménika we.”
23761	MAT 16:20	Wungi wataka dé déka duré wa, “Mé xéké. Guni nak duré angi wakénguni, ‘Jisas dé naniré yikafre hurundéte God wasékendén du Krais dé.’ Wungi wakénguni.” Wungi dé Jisas wa.
23765	MAT 16:24	Wun hundi wataka Jisas déka duré dé wa, “Guni wuni wali yaata wuna jémba yanjoka mawuli yata angi yatanguni. Guni guna mawuli yangukangala yatakatanguni. Yatakataka guni wunika sarékéta angi watanguni, ‘Nani déka jémba yatame. Yata nani hangéli héraata mimbu hiyambet, wu baka joo dé. Néma joo yingafwe.’ Wungi wata wuna jémba hurutanguni.
23779	MAT 17:10	Wungi wandéka di déka du déré wa, “Xékélelakikwa du di angi wa, ‘Godna profet Elaija tale yatandé. Yandét God wasékendén du Krais hukémbu yatandé.’ Métaka di wungi wa?”
23806	MAT 18:10	“Mé xéké. Guni yikama nyangwalka hu hwekénguni. Dika angi wakénguni, ‘Di yikama nyangwal male di. Dika sarékékéme.’ Anwarmbu rekwa du wuna yafana ensel dika jémba hatindaka guni wungi wakénguni. Wun ensel wuna yafana makambu di re, wungi re wungi re.”
23811	MAT 18:15	Wun hundi wataka dé Jisas angi wa: “Ména nyayika nak méniré haraki hurundét, méni déka ye béni hafu reta méni déré wataméni, ‘Méni wuniré haraki méni huru.’ Wungi wataméni déré. Nak du takwaré wun jooka yamba wakéméni. Méni déka ye déré wamét, dé ména hundi xékéta méniré hurundén haraki joo yatakandét, wu yikafre dé. Béni yituku natafa mawuli hérae jémba retambéni.
23817	MAT 18:21	Pita Jisaska ye dé déré wa, “Néma Du, wuna nyémayika wuniré haraki hurundét, wuni déré angi watawuni, ‘Wun jooka wambula yamba sarékékéwuni. Reséndé.’ Wun hundi yambu angé yétiyéti angé hufuk watawuni, o hatika yambu dé?”
23818	MAT 18:22	Wungi wandéka dé Jisas déré wa, “Wuni yambu angé yétiyéti angé hufuk wungi waméte wahambawuni. Ména du séfélak yambu méniré haraki hurundét, méni wungi re wungi re déré angi wataméni, ‘Wun jooka wambula yamba sarékékéwuni. Reséndé.’ Wungi wata wun hundi yamba yatakakéméni. Wungi wateméka yambu handékénénjoka méni hurufatikétaméni.”
23819	MAT 18:23	Wun hundi Pitaré wataka dé ané sataku hundi wa: “God néma du reta déka hémka jémba hatitendéka angi dé. Néma du nak dé wa, ‘Séfélak jémba yakwa duka wuni yéwa hwe. Hwewuka di wunika hasa hwehambandi. Némbuli di wuna yéwa hasa hwendate wuni mawuli ye.’
23822	MAT 18:26	Wungi wandéka dé wun du néma du rendénmbu hwati se wandé dae dé wa, ‘Néma du, méni wunika saréfa naata wunika haxétaméni. Hukémbu wuni ména yéwa atéfék hasa hwetawuni.’
23823	MAT 18:27	Wungi wandéka dé wun jémba yakwa duna néma du déka saréfa naata dé déré wa, ‘Reséndé. Wunika hasa hwekéméni. Méni baka yitaméni.’ Wungi dé néma du wa.
23824	MAT 18:28	“Wun jémba yakwa du hafwaré gwande dé dé wali jémba yakwa du nakré xé. Wun du tale démbu bangi tamba yéti yéwa dé héra. Hérandén yéwa hasa hwehambandé. Xétaka dé déré huluke dé déka holéméngimbu hambukmbu hutukwakéta dé wa, ‘Méni wunimbu héramén yéwa atéfék némbuli hasa hwetaméni.’
23825	MAT 18:29	Wungi wandéka dé wun du hwati se wandé dae dé wa, ‘Méni wunika saréfa naata wunika haxétaméni. Hukémbu wuni ména yéwa hasa hwetawuni.’
23826	MAT 18:30	Wungi wandéka hélék dé ya. Hélék yata dé déré hura ye duna makambu takataka séndé gembu taka. Take dé déré wa, ‘Méni wuna yéwa hasa hwetaka méni séndé ge yatakataka gwandetaméni.’ Wungi wandéka dé séndé gembu hwa.
23829	MAT 18:33	Wungi wata ménika wuni saréfa na. Métaka méni wuni huruwun maki méni wali jémba yandé duka saréfa nahafi ya? Méni déka saréfa nahafi ye méni haraki saraki sémbut hurukwa du méni.’
23830	MAT 18:34	Wungi wataka dé biya mawuli wita dé wun duré séndé gembu taka, déka du déré hangéli hwendate. Take dé déré wa, ‘Wuna yéwa atéfék hasa hwetaka, méni séndé ge yatakataka gwandetaméni.’ Wungi dé wa.”
23831	MAT 18:35	Wun hundi wataka dé Jisas wa, “Guni wun hundika mé saréké. Du nak guniré haraki hurundét, guni angi watanguni, ‘Reséndé. Wun haraki jooka wambula yamba sarékékéme.’ Guni wungi wahafi yangut, God hurungun haraki saraki sémbutka wungi re wungi re sarékétandé. Sarékéta wun haraki saraki sémbut yamba yakwanyikéndé.” Wungi dé Jisas diré wa.
23836	MAT 19:5	Huratakataka dé wa, ‘Du déka yafa ayiwaré yatakataka takwa hérae bér natafambu retambér. Reta natafa séfi retambér.’
23838	MAT 19:7	Wun hundi wandéka di Farisi wa, “Moses nak hundi nanika angi dé wa, ‘Du nak déka takwaré yatakanjoka mawuli ye tale nyinga nak hayitandé, wun jooka. Haaye léka hweta wandét, lé déré yatakataka yitalé.’ Métaka dé Moses wungi wa?”
23863	MAT 20:2	Hwaka xétaka dé diré wa, ‘Guni ané atéfék nukwa jémba yangut, wuni guni nak nakéka natafa yéwa hwetawuni.’ Wungi wandéka di wa yawundu. Yawundu nandaka dé wandéka di déka yawiré yi, déka jémba yanjoka.
23865	MAT 20:4	Xe dé diré wa, ‘Guni akwi ye wuna yawimbu jémba yatanguni. Yangut wuni guni nak nakéka sékéré yéwa hwetawuni.’
23868	MAT 20:7	Wungi wakwexékéndéka di wa, ‘Naniré du nak jémba yambete wahambandé.’ Wungi wandaka dé diré wa, ‘Guni akwi ye wuna yawimbu jémba yatanguni.’
23869	MAT 20:8	“Hukémbu gan hunyindéka yawina yafa dé jémba yakwa duka hatikwa duré dé wa, ‘Méni jémba yakwa duré wamét yandat méni dika yéwa hwetaméni. Tale méni hukémbu yae jémba yandé duka hwetaméni. Hwetaka méni nyéndék nukwa yae jémba yandé duka hwetaka, hukémbu méni ganémbambu yae jémba yandé duka hwetaméni.’
23873	MAT 20:12	Waruta angi di wa, ‘Wunde du gérambu yae yalefu male di jémba ya. Nani tale yae nani ganémbambu jémba tale yataka némafwi jémba yambeka nukwa dé nana séfimbu xé. Métaka méni ména jémba yandé atéfék duka natafa yéwa hwe? Wu haraki méni huru.’
23898	MAT 21:3	Lukwambét du nak wun jooka béniré wakwexékéndét, béni angi watambéni, ‘Nana Néma Du dé wumbére donki balika mawuli ye.’ Wungi wambét dé bari yawundu natandé, béni wumbére donki hura yambéte.”
23908	MAT 21:13	Yakita dé diré wa, “Godna nyingambu angi dé wa, ‘Wuna ge dé du takwa wunika yaata hundi buléndaka ge dé.’ Wungi dé God wa. Wun hundika guni sarékéhambanguni. Guni jondu hweta yéwa héranguka ané ge sélé héraakwa duna ge maki dé té.” Wungi dé Jisas diré wa.
23920	MAT 21:25	Guni mé wa. Héndé wa Jonka dé du takwaré guré husandandéte? God dé wungi wa, o héfambu rekwa du nak dé wungi wa?” Wungi wakwexékéndéka di di hafu buléta waruta di wa, “Nani angi wambet, ‘God dé wungi wa.’ Wungi wambet dé naniré angi watandé, ‘Métaka guni déka hundi xékéhambanguni?’
23921	MAT 21:26	Wafewana nani angi watame? ‘Héfambu rekwa du nak dé wa.’ Nani du takwaka roota wungi wakéme. Séfélak du takwa di Jonka wa, ‘Godna profet nak dé. Wu mwi hundi dé.’ Wungi di we.”
23923	MAT 21:28	Wun hundi wataka dé Jisas ané sataku hundi wa: “Yingi guni saréké? Du nak dunya yéték dé héra. Nak nukwa dé maka dunyaka ye dé wa, ‘Wuna nyan, némbuli méni ye wuna wain yawimbu jémba yataméni.’
23924	MAT 21:29	Wungi wandéka dé déka nyan wa, ‘Wuni hélék wuni ye.’ Wungi wataka hukémbu mawuli yata dé wun yawimbu jémba yanjoka dé yi.
23925	MAT 21:30	Wun du ye dé maka dunyaré wandén maki dé déka mwi dunyaré wa. Wandéka dé nyan wa, ‘Xéxé. Némbuli yitawuni.’ Wungi wataka yawimbu jémba yanjoka yihambandé.
23927	MAT 21:32	Guré husandakwa du Jon yae dé wa, ‘Guni haraki saraki mawuli yatakataka Godna hundi jémba xékétanguni.’ Wungi wandéka guni déka hundi xékéhambanguni. Xékéhafi yanguka di yéwa héraakwa haraki du, yambumbu tékwa takwa akwi di déka hundi xéké. Xéka hurundan haraki saraki sémbut yatakataka di Godna hundi jémba xéké. Xékéndaka xe guni hurundan maki huruhambanguni. Guni hurungun haraki saraki sémbut yatakahafi ye déka hundi xékéhambanguni.”
23932	MAT 21:37	“Xiyandaka hukémbu dé yafa déka mawulimbu dé wa, ‘Di wuna dunyana hundi xékétandi.’ Wungi wataka dé déka nyanré wandéka dé yawika hatikwa duka yi.
23933	MAT 21:38	Yindéka di yawika hatikwa du déka nyanré xe di di hafu hundi bulé. Buléta di angi wa, ‘Yawina yafa hiyandét wun nyan déka yafana atéfék jondu hératandé. Nani déré xiyataka ané yawi hératame.’
23937	MAT 21:42	Wungi wandaka dé diré angi wa, “Xiyandan nyanka Godna nyingambu angi dé wa: Ge tokwa du yikafre motuka hwaka natafa motuka hélék yandaka dé baka re. Rendéka Néma Du God wun moturé xéta dé wa, ‘Wu yikafre motu dé. Wun motu rendét ge jémba tétandé.’ Wungi wataka wun motu hérae takandéka dé ge jémba té. Téndéka nani xéta nani yikafre mawuli ye. “Wun hundi Godna nyingambu xétaka guni xékélakihambanguni.