23233	MAT 1:20	Ma'uaa nenee fei naranarana fei, hemea alo'aloo mei Fasu na fa'arewa a'ana laloo mefina ma na ware, “Joseph, mena na'uu David, apuna ma'au ba o duginaa Mary humumu ale'ei haromu, uaa fei na toro laloo iana, pa'ana a'a fei Spiriti Apuna.
23234	MAT 1:21	I wanininaa hemea baduu wawane ma onei roroinaa harana Jesus, uaa i fatela'anaa ei rama'aa gufuna a'a ei hafelo'aa ro'ou.”
23236	MAT 1:23	“Mei nanao a'u'uanarai atawe dinaa a'a hemea wawane, i pa'i iana ma i wanininaa hemea baduu wawane ma ro'aa roroinia Immanuel”—hanuna ba “Mei Haidaa i a'a o'ou.”
23240	MAT 2:2	ma i'igai, “Amaia mei ina wanini ba haparaa ei Jew? Hai'ouna fanunupa'aa fei pi'una pepei anaa halo ma ba hai'ou losuinia.”
23243	MAT 2:5	Rona ware, “Yei Bethlehem, i fawelei Judea, uaa sifeni, feni ne'iaa mei mamama'a:
23244	MAT 2:6	“‘Ma'uaa yoi, Bethlehem, yena malalaa Judea, fa'ua ba onamina pusu'oroi ma'uaa, ana ona bauana a'a ei bauaniaa Judah; uaa, i a'amu iwe nomai hemea hapara ma i oma'aa ei maroau, rama'aa Israel ale'ei hemea oma'aa ei sipsipi.’”
23246	MAT 2:8	Ma ina ware, “Hamonei aunu ma labagifarawaninaa mei baduu. Hamona labagipa'ia, mi warefanau ma ana u'aree losuinia.” Ma ina alonaa ro'ou yei Bethlehem.
23249	MAT 2:11	Ro'aa nopa'aloo fei humu, rona ma'apa'aa mei baduu mawe mei inana Mary ma rona fa'unaa du'uu ro'ou ma losuinia. Si'ei, rona gigiaa ei pa ro'ou ma fania ei fanaa ro'ou—ei gold ma ei manumanu dufaa ma hefi'adiai ranuu ei haihai na dufa.
23251	MAT 2:13	Ro'aa aunudii, hemea alo'aloo mei Fasu na fa'arewa a'a Joseph laloo fei mefi. Ina ware, “Asi'adugaa mei baduu mawe mei inana ma ponipa'ainaa Egypt. Guta yena hawina na warefa'aio, uaa Herod fi labaginaa mei baduu ba i fo'afama'eia.”
23253	MAT 2:15	ma ina guta yei nopa'aloo fei ma'eaa Herod. Ma si'ei, napa'aa fa'uai tamanu inadii wareia mei Fasu a'a mei mamama'a: “Una harofa'asi'anamii mei na'uu, baduu wawane, yei Egypt.”
23256	MAT 2:18	“Rona guainaa hepalo lao yei Ramah, ai'aiga ma baua faloloa'ia, Rachel na aigaa ei na'una; ma lomi na nunuminaa nemea ba i faloloa'inia, uaa lomi rona oadiai.”
23258	MAT 2:20	ma na warenaa a'ana, “Asi'aa, dugaa mei baduu mawe mei inana ma dinaa fei gufu Israel, uaa ei ba ro'aa fo'afama'eaa mei baduu, rona ma'edii.”
23261	MAT 2:23	ma naree guta laloo hefaa gufu, harana Nazareth. Si'ei, nawe pa'aa fa'uai ei wareaa ei mamama'a: “Ro'awe ware ba hia, hemea Nazareth.”
23263	MAT 3:2	ma na ware, “Filoginaa naranaraa hamu'ou, uaa fei haparaiaa mei Haidaa na rafi'i.”
23264	MAT 3:3	Simeni, meni idii wareia mei mamama'a Isaiah: “Fei lao hemea i haroharomai fawelei abaa wawawau rama'a, ‘Ra'a'augaa fei talaa mei Fasu, fawanewaneaa ei talana.’”
23268	MAT 3:7	Ma'uaa i'a fanunupa'aa watauda Pharisee ma Sadducee ba rona nomai fawelei ifi pudugufainaa ei rama'a, ina warefanaa ro'ou, “Hamu'ou ena na'uu wa'awa'a! Hini mei i warefa'aiaa hamu'ou ba hamonei ponipa'ai a'a fei au sibaa, fei ba i nomai?
23270	MAT 3:9	Apuna naranara ale'ei ba ‘amaa hai'ou, Abraham.’ U'ei warefanaa hamu'odu ba mei Haidaa na hawia ba i fa'asi'afani na'uu Abraham a'a ei mugoo.
23272	MAT 3:11	“A pudugufinaa hamu'ou ranu wagii fei filogiaa naranara. Ma'uaa neneu, iwe nomai hemea na faufaudiai laraa yau ma yau ana lomi na rawani ba a talaitonaa ei hafenaa pinena. I pudugufinaa hamu'ou Spiriti Apuna fininaa hafi.
23273	MAT 3:12	Fei nuenueina na udedii i panina ba i famama'aa fei e'eaa nuenueina ma i tolafui'augaa ei wheat laloo fei ude'udee ro'ou ma ei meme, i siminaa fei hafi lomi i peretoo.”
23275	MAT 3:14	Ma'uaa John ba i pauninia ma na ware, “Yoi nei pudugufinau. Tani o nomai a'au?”
23276	MAT 3:15	Jesus na ware, “Agunei bigi'ia ale'eni e'eni. Ina wanewane ba agua bigi'aa feni ba i fafa'uainaa ei diware'augaa mei Haidaa.” Ma si'ei, John na ugainia.
23278	MAT 3:17	Ma hepalo lao na harogio i gufu pafea ma na ware, “Simeni, meni na'uu, meni una haguia ma unamina ni'eni'e a'ana.”
23281	MAT 4:3	Mei manimania na nomai a'ana ma na ware, “Nabaa yoi Na'uu mei Haidaa, ware a'a eni mugoo ba ronei filoginaa faraa pidaua.”
23282	MAT 4:4	Jesus na ware, “Rona ne'idigia ba: ‘Ei rama'a, lomi ro'aa gutalao a'a ei faraa pidaua ua, ma'uaa a'a minaa ei warea noranamai haba'umuu mei Haidaa.’”
23284	MAT 4:6	Ina ware, “Nabaa yoi Na'uu mei Haidaa, fapasinaa yoi pu. Uaa rona ne'idigia: “‘I ware a'a ei alo'alona ba ronei hadumio ma ro'aa poronaa yoi pafea a'a ei panii ro'odu ba nepalo mugoo nei'aa bi'a'ainaa pinemu.’”
23285	MAT 4:7	Jesus na warenaa a'ana, “Ana na ne'idii: ‘Apuna manimaniaa mei Fasu, mei Haidaniamu.’”
23287	MAT 4:9	Ina ware, “Minaa e'eni a fanio nabaa o fa'unaa du'umu ma losuinau.”
23288	MAT 4:10	Jesus na warefania, “Faraua a'au, Satan! Uaa na ne'idii ba ‘Losuinaa mei Fasu, mei Haidaniamu ma biginenegi'uaia.’”
23291	MAT 4:13	Na di'ininaa Nazareth ma aunu, reguta Capernaum, yei papaa fei ranu fawelei Zebulun ma Naphtali—
23293	MAT 4:15	“Fei malalaa Zebulun ma fei malalaa Naphtali, fei tala dinaa agi i papaa Jordan ma fei gufu Galilee, fei gufuu ei Gentile—
23294	MAT 4:16	ei rama'a rona guta laloo fei roromaa, rona fanunupa'aa hepalo baua we'ai; ma a'a ei rona guta i malalaa fei hanunuu fei ma'ea, fei we'ai na arewa.”
23295	MAT 4:17	A'a fei au fei ma nolao, Jesus nawe u'u'u, “Filoginaa naranaraa hamu'ou, uaa fei haparaiaa mei Haidaa na rafi'i.”
23297	MAT 4:19	Na ware Jesus, “Nomai. Nenerau ma a feroinaa hamugua tonaa rama'a ale'ei hamuna'o to nia.”
23306	MAT 5:3	“Ni'eni'ea a'a ei rona fapapanai a'a mei Haidaa, uaa fei haparaia pafea, manumanuu ro'ou.
23314	MAT 5:11	“Ni'eni'ea a'a hamu'ou nabaa ena rama'a, rona warefafeloaa hamu'ou, haperararaiaa hamu'ou ma warefasifi ba hamona bigi'aa ei maumau hafelo ma rona bigi'aa ei manumanu ei a'a hamu'ou, uaa yau.
23316	MAT 5:13	“Hamu'ou ale'ei agii feni malagufu. Ma'uaa nabaa fei agi na pa'ai fei agi'agiana, batanai ba i agi'agiadiai? Lomidiai bigi'ana; hepalo ua bigi'ana ba ro'aa siminaa ano ma ro'aa talaihapuninia ei rama'a.
23317	MAT 5:14	“Hamu'ou ale'ei we'ai feni malagufu. Hepalo baua gufu pafoo maugeni, pa'aa lomi i ude'opa'aipa'i.
23320	MAT 5:17	“Apuna nara ba eni a nomai ba a fapedugaa fei Law o ei Mamama'a; abaa eni a nomai ba a fapedugaa ro'ou, ma'uaa ba a bigi'aa tamanu ronadii wareia.
23324	MAT 5:21	“Hamona aida ba ei rama'aa mina, rona guainia ba, ‘Apuna fo'afama'e, ma hini i fo'afama'e, i oa a'a fei dududua.’
23325	MAT 5:22	Ma'uaa u'ei warefanaa hamu'ou ba hini i siba a'a mei lofuna, ana i oa a'a fei dududua. Hepalodiai, hini i ware ‘Raca’ a'a mei lofuna, hia, i u i pudaa ei Sanhedrin. Ma'uaa hini i ware ba, ‘Yoi pa'aa lomi apa'amu!’ i fagiana a'a fei hafi lomi i peretoo.
23326	MAT 5:23	“Si'ei, nabaa o'aa augaa ei fanamu a'a fei tawahafi na apunai yei humuu mei Haidaa ma yei ona nonominia ba mei lofumu na pa'i awatana a'amu,
23328	MAT 5:25	“Fawanewanebatafainia a'a mei i bidi ununa a'amu, mei ba i dududuio. Bigi'ia ei hamu'eifi talailao i ma'aa tala. Nabaa lomi, i aunaa yoi i panii mei fadududua ma mei fadududua i aunaa yoi panii mei ba ipowe aunaa yoi humuu bobo'aia.
23330	MAT 5:27	“Hamona aida ba ei rama'aa mina, rona guainia ba, ‘Onei'aa fiharoharoipa'ai.’
23334	MAT 5:31	“Ina udedii fei warea ba, ‘Hini mei i di'ininaa mei harona pifine, inei fania hepalo ne'ifa'aia ba lagu'aa fi'alagii.’
23336	MAT 5:33	“Hamona aida ba ei rama'a mina, rona guaidigia ale'ei ba, ‘Onei'aa madi'inaa ei fa'unaiamu; ma'uaa bigi'aa tamanu ona warefa'uanainia a'a mei Fasu.’
23340	MAT 5:37	Ma nabaa hamo'aa ware ba ‘Hi'i’ wagii hepalo manumanu, ware ua ba ‘Hi'i’ ma nabaa hamo'aa ware ba ‘Lo'e’, ware ua ba ‘Lo'e’, nabaa na pa'idilao warea, fei, noranamai a'a mei hafelo'a.
23341	MAT 5:38	“Hamona guaidigia ba, ‘Nabaa nemea i waleaa pudaa nemea, ana i waleaa pudana ma nabaa nemea i fa'aguguaa difoo nemea, ana i fa'aguguaa difona.’
23346	MAT 5:43	“Hamona aida ba rona ware ale'ei mina ba, ‘Haguaa mei gufumu ma fahafelo a'a mei bidibidii unumu.’
23352	MAT 6:1	“Hamonei'aa bigi'aa ei rawani'a bigi'aa hamu'ou i pudaa rama'a ba ro fanunuia. Nabaa hamona bigi'ia, lomi ba hamo'aa pa'i pono'aa hamu'ou a'a mei Amaa hamu'ou pafea.
23353	MAT 6:2	“Si'ei, nabaa ona fani a'a ei lomi rona pa'i, apuna warefa'aiaa ei rama'a a'a ei maniwa, ale'ei rona'o bigi'ia ei ware'oni laloo ei synagogue ma yei ma'aa tala ba ei rama'a ronei fani ma'aua a'a ro'ou. A warefa'uai a'a hamu'ou ba rona todigaa minaa ei pono'aa ro'ou ena rona tenaa ro'ou ei rama'a.
23356	MAT 6:5	“Ena hamona lafulafu, apuna bigi'ia ale'ei ena ware'oni, uaa rona nunuminia ba ro'aa ufalarai ma lafulafu laloo fei synagogue ma i ma'aa tala ba ei rama'a, ro'aa fanunupa'aa ro'ou. A warefa'uai a'a hamu'ou ba rona todigaa minaa ei pono'aa ro'ou.
23360	MAT 6:9	“Si'ei ba ei mau lafulafuaa hamu'ou nei ale'eni feni ba: “‘Mena Amaa hai'ou pafea, fei haramu na honua,
23364	MAT 6:13	Onei'aa duginaa hai'ou a'a ei manimania, ma'uaa dugitata'ainaa hai'ou a'a mei hafelo'a.’
23367	MAT 6:16	“Ena hamona fabao, apuna fanunufaloloa'i ale'ei fei mau bigi'aa ena ware'oni, uaa rona'o fanunufaloloa'i ba ei rama'a, ronei fanunu'apa'ia ba ro'ei fabao ei. A warefa'uai a'a hamu'ou ba rona todigaa minaa ei pono'aa ro'ou.
23370	MAT 6:19	“Apuna auma'aa ei pa'aa rawani'a manumanumu yeni malagufu, yeni na pa'i pugo'a ma po'ai i fafeloia ma ei fafanao ro'aa wadu'ai ma topa'ainia.
23373	MAT 6:22	“Fei puda, we'ai fei unu. Nabaa fei pudamu na rawani, minaa fei unumu, ana imina we'a.
23375	MAT 6:24	“Lomi nemea i nafii a'a helagui fasu. Nabaa ale'ei, i fabidibidinaa ununa nemea ma haguaa nemea, o i bigifawe'i a'a nemea ma narafafelo a'a nemea. Lomi na hawia ba o nafii a'a minaa lagua—mei Haidaa ma fei Mugoo Po'i.
23376	MAT 6:25	“Si'ei, u'ei warefanaa hamu'ou, apuna naranara watauda a'a fei gutanaa hamu'ou ale'ei ba hamo'aa hana o hunumaa tamanu; o, a'a ei unuu hamu'ou ba hamo'aa rafe tamanu. Haa, fei gutanaa hamu'ou, manumanuu du'ua ua? Ma ei unuu hamu'ou, manumanuu lawalawa ua?
23379	MAT 6:28	“Hamatani hamomina naranara watauda a'a ei lawalawaa hamu'ou? Fanununaa ei lily fei ano ba batanai ro'ei habe. Lomi rona bigifatemu o tawitawi.
23382	MAT 6:31	Hee, apuna naranara watauda ma ware ale'ei ba, ‘O'aa hanaiaa tamanu?’, o ‘O'aa hunumaa tamanu?’, o ‘O'aa haweginaa tamanu?’
23386	MAT 7:1	“Apuna fanunufarapa a'a hefi'a, o mei Haidaa ana i fanunufarapa a'amu.
23387	MAT 7:2	Uaa batanai fafanunuamu a'a hefi'a, ana owe tonia ale'ei ei mau bigi'amu—nabaa puduu fanamu watauda o ma'ida, ana watauda o ma'ida i hadiwe'imai a'amu.
23388	MAT 7:3	“Tani o fanunuaa ei bareuaa pudaa mei lofumu ma lomi ona narapa'aa fei hewagu i pudamu?
23389	MAT 7:4	Tani o ware a'a mei lofumu ale'ei ba, ‘Yau, ba a suagisuminaa ei bareuaa pudamu,’ ma ana ona pa'i hewagu i pudamu?
23391	MAT 7:6	“Apuna fanaa ei ponoto ei manumanu na apunai, uaa ro'aa momo'imai ma tadudigedigeo; ma apuna siminaa ei hapemu pearl a'a ei moimoi, uaa, ona bigi'ia ale'ei, ro'aa hapuninia haroo pinee ro'ou.
23392	MAT 7:7	“I'igai ma hamowe to; labarai ma hamowe labagipa'i; faba'aba'a a'a fei gigei ma iwe gigi a'a hamu'ou.
23394	MAT 7:9	“Nabaa mei na'u i i'igainaa fei faraa pidaua, hini hamu'ou i fania hepalo mugoo?
23398	MAT 7:13	“Wadu'ai a'a fei pusu'o gigei. Uaa, na lare fei gigei wagii fei baua tala i dinaa ma'ea ma watauda, rona wadu'ai lalona.
23400	MAT 7:15	“Wagi'inaa hamu'ou a'a ei mamama'a sifisifi. Uaa, rona nomai a'a hamu'ou, maumau ro'ou ale'ei sipsipi ma'uaa, pa'aa maumau ro'ou ale'ei ponotoo podu.
23406	MAT 7:21	“A'a ba minaa ei rona ware a'au ba, ‘Mena Fasu, mena Fasu,’ ba ro'aa wadu'ainaa laloo fei haparaia pafea ma'uaa, ana uniaa mei i bigi'aa fei nunumiaa mei Amau i pafea.
23407	MAT 7:22	A'a fei arewaa fei, watauda ro'aa warenaa a'au ba, ‘Mena Fasu, mena Fasu, haa, lomi hai'ouna'odii ware'au a'a fei haramu ale'ei ei mamama'a ma abaa hai'ouna'o fawala'anaa watauda pigea ma bigi'aa watauda foigia a'a fei haramu?’
23408	MAT 7:23	Ma a warefa'arewa a'a ro'ou ba, ‘Lomi una apa'aa hamu'ou. Di'ininau, hamu'ou ena hamona'u bigi'aa ei hafelo'a!’
23409	MAT 7:24	“Si'ei, hini i guainaa eni wareau ma biginenegia, tawi'ana ale'ei mei rama'a na pa'i apa'ana, mei na faduaa fei humuna pafoo na'a.
23412	MAT 7:27	Na ropa fei maunu, na mere fei lamalamana, fei lalarena na agifanima'aiaa fei humu ma na pasimeme'ainaa pu.”
23416	MAT 8:2	Hemea na watawatai ununa na nomai ma fa'unaa du'una i ma'ana ma na ware, “Mena Fasu, nabaa ina rawani a'amu, fafafa'arainau.”
23417	MAT 8:3	Jesus na roainalao fei panina ma idoaa mei rama'a mei. Ina ware, “Na rawani a'au. Inei fafa'arai ena unumu!” Ana ei ua, ina pedu ei watawataa ununa.
23418	MAT 8:4	Ma Jesus na warefania, “Apuna warefanaa nemea. Ma'uaa aunu ma fama'aa ena unumu a'a mei bauaniaa humuu mei Haidaa ma fanaa tamanu Moses nadii wareia ba onei fani ma fei, ale'ei u'ugamu a'a ro'ou.”
23420	MAT 8:6	Ina ware, “Mena Fasu, mei nafiu na haino i humu, uaa na ma'e ununa ma namina tonaa fi'ina.”
23421	MAT 8:7	Jesus na warenaa a'ana, “Yau, a dii ma re farawaninia.”
23422	MAT 8:8	Mei centurion mei, na ware, “Mena Fasu, yau abaa rawani'a rama'a ba o wadu'aimai humuu. Ma'uaa onei ware ua ma i rawanidiai mei nafiu.
23423	MAT 8:9	Uaa ana yau na pa'i hemea bauaniau ma yau hemea bauaniaa hefi'a rama'aa fo'aa. A ware a'a hemea ba ‘Nowau,’ ma i nolao ma hemeadiai ba, ‘Nomai,’ ma i nomai. A warenaa a'a mei nafiu ba, ‘Bigi'aa feni,’ ma i bigi'ia.”
23424	MAT 8:10	I'a guainaa fei Jesus, na maduofo ma na warenaa a'a ei ro nenegia ba, “A warefa'uai a'a hamu'ou ba lomi una apa'aa hemea Israel napa'aa we'i naranarana ale'eni meni.
23426	MAT 8:12	Ma'uaa hefi'a na'uu fei gufu haparaiaa, rowe oanaa ano laloo fei roromaa fawelei na pa'i ai'aiga ma fi'u'uiaa difo.”
23427	MAT 8:13	Nawe ware Jesus a'a mei centurion mei, “Nowau! A pa'aa bigi'ia, ana ale'ei ona nara ba a bigi'ia.” Ma mei nafina na rawani ana a'a fei au fei.
23431	MAT 8:17	Ei bigi'ana ei, na fafa'uainaa tamanu nadii wareia mei mamama'a Isaiah: “Ina harenaa ei hafelo'a unuu o'ou ma tonaa ei funuaa o'ou.”
23433	MAT 8:19	Ma hemea feroiaa law na nomai a'ana ma na ware, “Mena feroia, ona dinaa hitani, a nenegio.”
23434	MAT 8:20	Jesus na ware, “Ei ponotoo podu, rona pa'i waduu ro'ou ma ei manufifidau rona pa'i hofaa ro'ou, ma'uaa mei Na'uu Rama'a, lomi nopana ba i haino.”
23435	MAT 8:21	Hemeadiai ei otalai nenerana na warenaa a'ana, “Mena Fasu, yau ba ado'o aunu ma agifinaa mei amau.”
23436	MAT 8:22	Ma'uaa Jesus na warenaa a'ana, “Nenerau. Ei ma'ea ronei i'ifinaa ana ro'ou.”
23439	MAT 8:25	Ei otalai nenerana, ronaree funifunia ma ware, “Mena Fasu, fatela'anaa o'ou! O'aa wawau'u!”
23440	MAT 8:26	Ina ware, “Hamu'ou ena lomi namina we'i naranaraa hamu'ou, tani hamomina ma'au ale'ei?” I dii, ina asi'aa ma na warefamadinoaa fei lalarena ma fei lama. Ma namina madino fei lama.
23441	MAT 8:27	Ei rama'a, namina nanawala pudaa ro'ou ma rona i'igai, “Rama'a bata meni rama'a meni? Te fei lalarena ma fei lama, ana laguna guaipa'aa wareana!”
23443	MAT 8:29	Laguna iwa ba, “Tamanu ei nunumiamu a'a haigua, mena Na'uu mei Haidaa? Atawe pa'aa fei au haigua ma ba o'amii haperararaiaa haigua?”
23445	MAT 8:31	Ei pigea, rona i'igaifawe'i a'a Jesus, “Nabaa o'aa fawala'anaa hai'ou, alonaa hai'ou a'a ei moimoi ba hai'ou'aa wadu'aa ro'ou.”
23446	MAT 8:32	Ina warenaa a'a ro'ou, “Nowau!” Si'ei, rona wala'aa ma wadu'aa ei moimoi ma minaa fei gupuu ro'ou, rona poni'upunaa fei adii fei ranu fawelei namina faro'ai ma pasima'e lalona.
23450	MAT 9:2	Hefi'a rama'a, rona notabeamii a'ana hemea na ma'e ununa, na haino pafoo fei hafenaa ununa. I'a fanunupa'aa fei we'iaa naranaraa ro'ou Jesus, na warenaa a'a mei na ma'e ununa, “Guta farawani mena na'uu; ena hafelo'amu una futoia.”
23451	MAT 9:3	A'a fei, hefi'a ei feroiaa law rona'u fiwarewarei, “Mei rama'a mei, ina warefafeloaa mei Haidaa!”
23452	MAT 9:4	Jesus na aidadii ei naranaraa ro'ou ma na ware, “Tani hamu'ou narafafelo?
23453	MAT 9:5	Afaia na maduta: fei ba una ware, ‘Na futo ei hafelo'amu,’ o, fei ba, ‘Asi'aa ma talai’?
23454	MAT 9:6	Ma'uaa, si'ei ba hamonei aida ba mei Na'uu Rama'a na pa'i faufauna yeni malagufu ba i futoaa ei hafelo'a. . . .” ina warenaa a'a mei na ma'e ununa ba, “Asi'aa, tonaa fei hafenaa unumu ma dinaa humumu.”
23457	MAT 9:9	Ei i talaidi'ininaa yei, ina ma'apa'aa hemea rama'a, harana Matthew, hemea otonaa mugoo po'ii gavaman na guta wagii fei palee fei bigi'ana. Ina warenaa a'ana, “Nenerau,” ma Matthew na asi'aa ma nenegia.
23458	MAT 9:10	Ei fi hanana i humuu Matthew Jesus, watauda otonaa mugoo po'ii gavaman mawe ei “rama'a hafelo”, rona nomai ma hananafipui a'ana ma ei otalai nenerana.
23459	MAT 9:11	Ro'aa fanunupa'aa fei ei Pharisee, rona i'iginaa ei otalai nenerana, “Tani i hananafipui a'a ei otonaa mugoo po'ii gavaman mawe ei ‘hafelo'a rama'a’ mei feroiaa hamu'ou?”
23460	MAT 9:12	I'a guainaa fei Jesus, ina ware, “A'a ba ei rona rawani ei rona nunuminaa hemea lo'otaa uaa ei rona funu.
23461	MAT 9:13	Ma'uaa nowau ma labarainia ba tamanu hanuu feni: ‘Una nunuminaa faloloa'ia laraa ei fana.’ Uaa eni a nomai, a'a ba u'amii dugaa ei wanewanea rama'a, ma'uaa ei rama'a hafelo.”
23462	MAT 9:14	Si'ei, ei otalai neneraa John, rona nomai ma i'iginia, “Tani ipo'o biyei ba hai'ou mawe ei Pharisee, hai'ouna fabao ma ei otalai neneramu, lomi rona'o fabao?”
23463	MAT 9:15	Na ware Jesus, “Batanai ba ei maroaa mei wawane lalaia, ro'aa faloloa'i ei ifi gutafipui a'a ro'ou? Iwe nomai fei au ba mei lalaia, hefi'a, rowe dugipa'ainia a'a ei maroana; ma a'a fei au fei, ro'awe fabao.
23464	MAT 9:16	“Lomi hemea i tawi'aa hepalo maninii manufau lawalawa a'a hepalo watanai lawalawa, uaa fei manufau maninii lawalawa i rapudigeaa fei lawalawa ma fawara'a'apoidinia.
23465	MAT 9:17	Ana lomi ba ei rama'a, ro'aa igiaa ei manufau wine a'a ei watanai pe'ii wine. Nabaa ro'aa bigi'ia ale'ei, ei pe'ii wine ei bigi'aa ro'ou hudii manulelele i ba'awara'a, ei wine i wigibeu ma ei pe'ina ana i hafelo. Agia, rona'o igiaa ei manufau wine a'a ei manufau pe'ii wine ma minaa lagua, lagu'aa udefarawani.”
23466	MAT 9:18	Ei ifi wareaa fei, hemea bauaniaa ei Jew na nomai ma fa'unaa du'una i ma'ana ma na ware, “Mei na'uu, baduu pifine, ma'eana e'eni ua. Ma'uaa mi augaa panimu pafona ma i fawenaidiai.”
23469	MAT 9:21	Ma ina nara ale'ei ba, “Nabaa a ido'uaiaa fei hawaa uguna, a rawani.”
23470	MAT 9:22	Na diarai Jesus, na ma'apa'ia ma na ware, “Gutafarawani, mena na'uu. Fei we'iaa naranaramu na farawaninio.” Ma ana ei ua, ina rawani mei pifine.
23472	MAT 9:24	ina ware, “Hamu'ou aunu. Lomi na ma'e mei baduu pifine. Na ma'igu ua.” Ma'uaa rona fadinia.
23475	MAT 9:27	Ei i talaidi'ininaa yei, helagui pudawerai, laguna nenegia ma laguna haroharo, “Faloloa'inaa haigua, mena Na'uu David!”
23476	MAT 9:28	Ei i wadu'ailao laloo humu, laguei pudawerai, laguna nomai a'ana ma ina i'iginaa lagua, “Hamunapa'aa nara ba a bigipa'ia?” Laguna ware, “Hi'i, mena Fasu.”
23477	MAT 9:29	Ina idoaa pudaa lagua ma na ware, “Ana ale'ei fei we'iaa naranaraa hamugua, yau a bigi'ia”
23478	MAT 9:30	ma laguna fanunupa'i. Ma Jesus na warefawe'i a'a lagua, “Apuna u'u a'a nemea.”
23481	MAT 9:33	I'a fawala'adigaa fei pigea a'ana, nawe wareware mei umuloo. Namina nanawala pudaa fei gupuu rama'a ma rona ware, “Pa'aa lomi ba ona fanunupa'aa he'a manumanu ale'eni yeni Israel.”
23482	MAT 9:34	Ma'uaa rona ware ei Pharisee ba, “A'a fei faufau mei haparaa ei pigea, ina fawala'anaa ei pigea.”
23485	MAT 9:37	I dii, na warenaa a'a ei otalai nenerana ba, “Na we'idii ei du'ua laloo fei pe'ihape ma'uaa, ma'ida ua ei rama'aa hufu'a.
23486	MAT 9:38	I'iginaa mei Fasuu fei pe'ihape ba inei aloaa ei rama'aa bigi'a i pe'ihapena.”
23491	MAT 10:5	Eni hefua ma helagui eni, Jesus na aloaa ro'ou ma fanaa eni warea eni: “Apuna aununaa a'a ei Gentile, o dinaa hepalo gufu yei Samaria.
23493	MAT 10:7	Ena hamona nowau, u'ugaa feni u'uga feni: ‘Fei haparaia pafea na rafi'i.’
23497	MAT 10:11	“Tamanu ena bauana o pusu'o gufu hamona dinaa lalona, labaginaa nemea rama'a na honua yena ma guta i humuna hawina hamona aunu.
23502	MAT 10:16	“A aloaa hamu'ou ale'ei sipsipi dupuaa ei ponotoo podu. Si'ei, hamonei ano'anoi ale'ei wa'a ma inei rawani maumau hamu'ou ale'ei ei padu.
23503	MAT 10:17	“Oma'ama'aa hamu'ou a'a ena rama'a; ro'aa aunaa hamu'ou panii ei bauaniaa gufu ma hafugaa hamu'ou laloo ei synagogue ro'ou.
23507	MAT 10:21	“Ei filofui, ana ro'aa aloaa ei lofuu ro'ou ma'ea ma nemea ama, ana i aloaa mei na'una; ei baduu, ro'aa barafeaa wareaa ei ama ma inaa ro'ou ma alonaa ro'ou ma'ea.
23510	MAT 10:24	“Hemei baduu feferoi, lomi i muainaa mei feroiana ma hemei nafi lomi i muainaa mei fasuna.
23512	MAT 10:26	“Si'ei, apuna ma'auaa ro'ou. Tamanu na ude'opa'ai, rowe u'ugia nefarani ma tamanu na opa'ai iwe ude'are'are ua.
23518	MAT 10:32	“Hini i ware ba ina apa'au i pudaa rama'a, ana a ware ba una apa'ia i pudaa mei Amau i pafea.
23520	MAT 10:34	“Hamonei'aa nara ba ena a nomai ba a fagutafarawaninaa ei rama'a yeni malagufu. Ena a nomai, a'a ba a fagutafarawaninaa ei rama'a, uaa una notomai fei wadu.
23521	MAT 10:35	Uaa ei a nomai ba u'a fafisibainaa “‘nemea rama'a a'a mei amana, nemea baduu pifine a'a mei inana, nemea pifine a'a mei inaa mei harona—
23522	MAT 10:36	ana ei maroaa hemei i humuaa fei humu, i bidibidi unuu ro'ou a'ana.’
23523	MAT 10:37	“Hini na mua fei haguana amana ma inana laraa fei haguana yau, lomi i raraba a'au; hini na mua fei haguana mei na'una baduu wawane o pifine laraa fei haguana yau, lomi i raraba a'au;
23526	MAT 10:40	“Hini i fagutanaa hamu'ou, ina fagutanau ma hini i fagutanau, na fagutanaa mei i aloamiau.
23528	MAT 10:42	Ma nabaa nemea i fani hefaa baraa ranu a'a nemea eni pusu'o otalai nenerau, u'ei warefa'uai a'a hamu'ou ba lomi i pa'ai ei pono'ana.”
23531	MAT 11:3	ba roneiree i'iginia, “Haa, yoi mei ba i nomai, o hai'ou oma'aa hemeadiai?”
23532	MAT 11:4	Jesus na ware, “Nowau ma u'ufanaa John tamanu hamona guainia ma fanunuia:
23534	MAT 11:6	Ina pa'i hawegiana mei lomi na pasi uaa yau.”
23535	MAT 11:7	Ro'aa asi'aa ba ro aunu ei otalai neneraa John, Jesus nawe warefanaa fei gupuu rama'a fei u'ugaa John, “Tamanu fei ba hamo'aa fanunuia fawelei abaa wawawau rama'a? Ba hamo'aa fanunuaa fei tarea guana na gufifababaia fei lalarena?
23538	MAT 11:10	Simei, mei ro'adii ne'i'u'ugia: “‘Awe aloaa mei talaitonaa wareau i ma'amu, mei ba i pagipagi'augaa fei tala i ma'amu.’
23544	MAT 11:16	“U'a hawawaginaa hamu'ou taweni a'a tamanu? Ro'ou, ale'ei ei baduu rona guta i fawelei rona alo'alo ma rona haroharonaa a'a hefi'a ba,
23545	MAT 11:17	“‘Hai'ouna hugufaa fei flute ma hamu'ou, lomi hamona palapala; hai'ouna laugaa hepalo laugaa faloloa'ia ma lomi hamona faloloa'i.’
23546	MAT 11:18	Uaa John na nomai ma lomi na hanana o hunu ma rona ware ba, ‘Ina tauia pigea.’
23547	MAT 11:19	Ina nohunumai ma hananamai mei Na'uu Rama'a ma rona ware ba, ‘Ina puguai ma hunupoapoai ma hia, tafii ei otonaa mugoo po'ii gavaman mawe ei “rama'a hafelo.” ’ Ma'uaa fei apa'a, ana na fama'aiaa o'ou tamanu na wanewane wagii fei bigi'ana.”
23549	MAT 11:21	“Ona fagiana yoi, Korazin! Ona fagiana yoi, Bethsaida! Ei foigia una bigidigia a'a hamugua, nabaa una bigi'ia yei Tyre ma Sidon, laguna filogidigaa minaa ei naranaraa lagua a'a ei madigee lawalawa ma ei maduhafi.
23552	MAT 11:24	Ma'uaa u'ei warefanio ba a'a fei arewaa dududua, na bauanadiai fei lagimu laraa Sodom.”
23553	MAT 11:25	A'a fei au fei, Jesus na ware, “Una uduginio, O'ama, mena Fasuu fena pafea ma feni malagufu, uaa ona opa'ainaa ei manumanu ei a'a ei ano'ano mawe ei rona tonaa baua feroia ma'uaa, ona fa'arewaia a'a ei pusu'o baduu.
23555	MAT 11:27	“Minaa ei manumanu ei, inadii aunaa paniu mei Amau. Lomi hemea na apa'aa mei Na'u, ana unaa mei Ama; ma lomi hemea na apa'aa mei Ama, ana unaa mei Na'u mawe ei ina nunuminia mei Na'u ba i fa'arewaia a'a ro'ou.
23556	MAT 11:28	“Nomai a'au minaa hamu'ou, ena hamona temu ma na pa'i rarabaa hamu'ou ma a fagutafawenainaa hamu'ou.
23558	MAT 11:30	Uaa, nabaa hamo'aa hupu'aifipui a'au, lomi ba hamo'aa temu ma lomi hamo'aa harenaa hefi'a awataa manumanu a'au.”
23560	MAT 12:2	Ro'aa fanunuia ale'ei ei Pharisee, rona warenaa a'ana ba, “Ma'a! Ei otalai neneramu, wagii fei law rona bigi'aa tamanu na hafelo a'a fei Sabbath.”
23561	MAT 12:3	Ina warenaa a'a ro'ou, “Haa, lomi hamona igoaa tamanu David mawe ei maroana rona bigi'ia ei ro'aa bao?
23565	MAT 12:7	Lomi ba hamo'aa ware ba rona bigifatata ei rawani'a rama'a nabaa hamona aidadii hanuu feni warea feni, ‘Una nunuminaa faloloa'ia, abaa ei fana.’
23566	MAT 12:8	Uaa mei Na'uu Rama'a, Fasuu fei Sabbath.”
23568	MAT 12:10	ma hemea rama'a na ma'e hepapa panina, ana hia yei. Si'ei ba ro'aa labarai talawareaa ro'ou ba na tata Jesus, rona i'igainia, “Ina rawani a'a fei law ba o'aa farawaninaa ei funua a'a fei Sabbath?”
23569	MAT 12:11	Ina warenaa a'a ro'ou, “Nabaa nemea hamu'ou na pa'i hapena sipsipi ma ina pasinaa hepalo huapu a'a fei Sabbath, lomi o'aa taufa'asi'ania?
23570	MAT 12:12	Hemea rama'a na awatadiai laraa hepalo sipsipi! Si'ei, ina rawani a'a fei law ba o'aa bigi'aa ei rawani'a manumanu a'a fei Sabbath.”
23571	MAT 12:13	Si'ei, ina warenaa a'a mei i ma'e hepapa panina, “Roainalao fei panimu.” Hee, ina roainia ma namina rawanidiai, ana ale'ei raudei i rawani.
23576	MAT 12:18	“Simeni, meni nafiu, meni unadii rafeinia, mei una haguia, mei una ni'eni'e a'ana; u'a fania fei Spiritiu, ma iwe wareaa tamanu na wanewane a'a ei baua gufu.
23579	MAT 12:21	Ei baua gufu, rona pa'i o'onaia unuu ro'ou wagii fei harana.”
23581	MAT 12:23	Minaa ei rama'a, ronamina ba'arofo ma rona ware, “Haa, simeni, meni Na'uu David?”
23582	MAT 12:24	Ma'uaa ro'aa guainia ei Pharisee, rona ware, “A'a fei faufau Beelzebub, mei haparaa ei pigea, meni rama'a meni, na fawala'anaa ei pigea.”
23583	MAT 12:25	Jesus na apa'aa ei naranaraa ro'ou ma na ware, “Minaa ei gufuu ei hapara, nabaa ro'aa fifalagii, ro'aa borosi ma minaa ei baua gufu, o humu, nabaa ro'aa fifalagii, lomi ro'aa ufalarai.
23587	MAT 12:29	“Ma hepalodiai, batanai ba hemea i wadu'aiporopa'ainaa ei manumanu humuu hemea faufau rama'a nabaa lomi nado'o roro'ai mei faufaua? Ma'uaa, nabaa i roro'inia, ipowe topa'ainaa ei manumanuu humuna.
23588	MAT 12:30	“Hini lomi na oa a'au, ana lomi na nunuminau ma hini lomi na haufipui a'au, ina larosumai.
23591	MAT 12:33	“Farawaninaa fei haihai ma ei fuana i rawani, o fafeloaa fei haihai ma ei fuana i hafelo, uaa o'aa fanunu'apa'aa fei haihai a'a ei fuana.
23595	MAT 12:37	Uaa wagii ei paolaa wareaa hamu'ou, hamo'aa to aree hamu'ou, o lo'e.”
23596	MAT 12:38	I dii, hefi'a ei Pharisee mawe ei feroiaa law, rona warenaa a'ana, “Feroia, hai'ouna nunuminia ba onei bigi'aa hepalo hilalaa foigia i pudaa hai'ou.”
23597	MAT 12:39	Ina ware, “Hamu'ou ena rama'a hafelo, ena lomi na oafagugu a'a feni au feni, hamona i'iginau ba unei bigi'aa hepalo hilalaa foigia! Lomi ba a fama'aia, ma'uaa, sifeni ua ba a fama'aia, fei hilalaa mei mamama'a Jonah.
23601	MAT 12:43	“Nabaa hepalo spiriti hafelo i wala'aa a'a nemea rama'a, i dinaa a'a ei gufu na hapera ba i labarainaa gutafawenaiana, lomi na labagipa'i.
23602	MAT 12:44	I dii, ipowe ware, ‘Yau, a hadiwe'inaa a'a fei humu una di'ininia.’ I'a hadiwe'imai, na fanunupa'ia ba lomi hemea na guta lalona ma na apagidii fei humu ma minaa ei manumanu lalona na udelafui.
23603	MAT 12:45	I dii, ina dugamai olorompalodiai spiriti rona hafelodiai lara hia ma rona wadu'aiguta yei. Ma fei gutanaa mei rama'a mei, namina hafelo'apoi laraa fei gutanana fama'a. Ana ale'ei hinene a'a feni hafelo'a taweni.”
23605	MAT 12:47	Hemea na warefania, “Mei inamu mawe ei lofumu, rona u ano ba ro'aa wareware a'amu.”
23606	MAT 12:48	Ina warefania, “Hini mei inau ma ei lofuu?”
23607	MAT 12:49	Ina uninaa fei panina a'a ei otalai nenerana ma na ware, “Si'eni, eni inau mawe eni lofuu.
23608	MAT 12:50	Uaa hini i bigi'aa ei nunumiaa mei Amau pafea, hia, lofuu, agiu ma inau.”
23611	MAT 13:3	Ma ina warehanunuinaa watauda manumanu a'a ro'ou, ale'eni, “Hemea faroa na dinaa pe'ihapena ba i faroaa ei lau.
23617	MAT 13:9	Hini na pa'i adiana nei guainia.”
23618	MAT 13:10	Ei otalai nenerana, rona nomai a'ana ma i'igai, “Tani o warehanunui a'a ei rama'a?”
23619	MAT 13:11	Ina ware, “Fei apa'a a'a ei maumau opa'aiaa fei haparaia pafea, hamona todigia, ma'uaa a'a ro'ou, lomi.
23621	MAT 13:13	Sifeni, feni pa'afina a warehanunui a'a ro'ou: “Rona fanunu, ma'uaa lomi rona fanunupa'i; rona guai, ma'uaa lomi rona guaipa'i, o apa'ia.
23622	MAT 13:14	Tamanu nadii wareia mei mamama'a Isaiah, inawe fa'uai a'a ro'ou: “‘Ranimai hamo'aa guai ua, ma'uaa lomi hamo'aa apa'ia; hamo'aa fanunu ua, ma'uaa lomi hamo'aa fanunupa'i.
23623	MAT 13:15	Uaa ei naranaraa eni rama'a eni, nawe waiwai; lomi rona guaifarawani a'a ei adiaa ro'ou, ma rona ma'igunaa ei pudaa ro'ou. Nabaa lomi, woro ro'aa fanunupa'i a'a ei pudaa ro'ou, guaipa'i a'a ei adiaa ro'ou, ma i pa'i apa'aa ei naranaraa ro'ou ma ro'awe filogii ma a farawaninaa ro'ou.’
23626	MAT 13:18	“Hamonei guainaa fei hanuu fei warea hanunuu mei faroa:
23631	MAT 13:23	Ma'uaa ei lau rona pasi pafoo ei rawani'a piye, tawi'ana ale'ei mei na guainaa fei warea ma na apa'ia. Ina fuaa ma ei fuana ale'ena hefa pu'u, o oloroa pa'ania, o odufua pa'aniadiai a'a figa ei ina faroia.”
23632	MAT 13:24	Jesus na warefanaa ro'ou hepalodiai warea hanunu: “Fei haparaia pafea, tawi'ana ale'ei mei na faroaa ei rawani'a lau i pe'ihapena.
23635	MAT 13:27	“Ei nafii mei amaa fei pe'ihape rona dinaa a'ana ma ware, ‘Hagu'u, a'a ba ona faroaa ei rawani'a lau i pe'ihapemu? Ma noramiaa ro'ou hitani ei guana?’
23636	MAT 13:28	“Ina ware, ‘Bigi'aa hemea na bidibidi ununa a'au.’ “Rona i'iginia ei nafina ba, ‘Ona nunuminia ba hai'ouree fufusiminaa ei guana?’
23637	MAT 13:29	“Ina ware ba, ‘Lomi, uaa ena hamona fufu'aa ei guana ana hamo'aa fufufininaa ei wheat.
23638	MAT 13:30	Lagunei habefipui nopa'aloo fena au hufu'a. A'a fena au fena, a ware a'a ei hufu'a: Hamoneido'o hiteporaa ei guana ma faroro'inaa ro'ou ma fagu'aia; nenee fei, hamonei hiteporaa ei wheat ma re augia i laloo fei paleu.’”
23639	MAT 13:31	Ina warefanaa ro'ou hepalodiai warea hanunu: “Fei haparaia pafea, tawi'ana ale'ei fei lau mustard na tonia hemea ma faroia laloo pe'ihapena.
23640	MAT 13:32	Fa'ua ba namina pusu'oroi a'a minaa ei lau, ma'uaa ei i habe, namina bauanaidi'ininaa minaa ei manumanu i pe'ihape ma na gipenaa haihai ma ei manufifidau i haroo pafea, ronamii guta a'a ei rarana.”
23641	MAT 13:33	Ina warefanaa ro'ou hepalodiai warea hanunu: “Fei haparaia pafea, tawi'ana ale'ei ei fafuafua na tonia hemea pifine ma fihafuinia a'a watauda palaua hawina na fihafuipedugia ma na fua.”
23643	MAT 13:35	Si'ei, nawe fa'uai tamanu nadii wareia mei mamama'a: “U'a gigiaa fei umuu ma wareaa ei warea hanunu, a wareaa ei manumanu na ude'opa'ai ei i mamara feni ano nopa'amii wagieni.”
23644	MAT 13:36	I dii, inawe di'ininaa fei gupuu rama'a ma wadu'inaa fei humu. Ei otalai nenerana, rona nomai a'ana ma ware, “Warefa'arewaia a'a hai'ou fei hanuu fei warea hanunuu ei guana i pe'ihape.”
23645	MAT 13:37	Ina ware, “Mei na larofinaa ei rawani'a lau, hia mei Na'uu Rama'a.
23648	MAT 13:40	“Hanuu fei fufu'aa ro'ou ei guana ma fagu'aia a'a fei hafi, ana ale'ei fei au pedugaa feni ano.
23652	MAT 13:44	“Fei haparaia pafea, tawi'ana ale'ei ei gold rona opa'ainia i podu. I'a pa'ia hemea, ina opa'aidinia ma wagii fei ni'eni'eana na aunu ma re aloaa minaa ei manumanuna ma na pono'aa fei podu fei.
23653	MAT 13:45	“Ma hepalodiai, fei haparaia pafea, tawi'ana ale'ei hemea alo'aloa fi labaginaa ei rawani'a pearl.