Wildebeest analysis examples for:   xav-xavNT   GENERAL_PUNCTUATION    February 11, 2023 at 19:57    Script wb_pprint_html.py   by Ulf Hermjakob

23233  MAT 1:20  Ãne na te te sima rosa'rata wamhã, hâiwa hawi Wanhib'apito ma romhuri'wa hã ma tô tãma sihâi'ré, sõtõ 'rowi. Ãne te tãma tinha: Zuzé, Dawihi nhihudu, asina aihâtâ'â tõ, Marizaha ãma aimro tõ da hã. Ta hã ma tô tiwasã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani na.
23235  MAT 1:22  Ãne da hã ma tô pisutu, Zezusihi ma, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã duréihã tizadawa wasu'u 'rata 'wai ma, Iza'izaha ma, te te ĩwaihu'uzém na te te ãma uwaimrami da. Ãne ma tô tãma waihu'u, duréihã: Pi'õi ubuni hã te za tiwasã. Duré ĩ'ra hã te za tãma waptãrã, aibâ na. Taha nhisi hã za, Emanuwé na ĩsisi hã. ('Re ĩhâimana u'âsi mono, wasiré 're ĩmorĩ u'â, te wasu'u, ĩsisi hã.) Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ãma ĩrowaihu'uzé hã, duréihã.
23240  MAT 2:2  Tawamhã te sô anharĩ za'ra, Zezusihi zô: E mahãta 'watébrémi, zudezu norĩ nhib'apito da, ĩpodo hã. Wa norĩ hã wa tô 'madâ'â za'ra ni, wasi hã, bâtâ pusizém niwĩmhã, zudezu norĩ nhib'apito da, ĩpotozé te te ĩwasu'u hã. Taha wa, wa we ai'aba'ré ni, ãma wawata za'ra da. Ãne ma tô sô anharĩ za'ra.
23242  MAT 2:4  Tawamhã apito Erodi hã ma tô 'rã'õtõ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, da'ãma romhuri'wa ĩpire norĩ hã, duré ĩsimiroti na rob'ui'éré 'rata na dama rowahutu'wa norĩ hã te te sadanharĩ za'ra da: E mame te za waptãrã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩpisudu hã, Danho'reptui'wa da. Ãne te sadanharĩ za'ra.
23243  MAT 2:5  Tawamhã ma ãma sada'âbâ za'ra: Berẽ na 'ri nho'õmo nhisi ãma te za waptãrã, Zudeza na danhipti'a nho'õmo nhisi ãma. Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa hã ma tô ãne na ãma rob'ui'éré siro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na:
23244  MAT 2:6  A norĩ wa'wa hã Berẽ ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ hã Zudaha nhihudu norĩ nhipti'ai ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ hã dama aiwapu na 're aihâimana za'ra wa'aba mono newa, te za oto dama asisi za'ẽtẽ na dama 're aihâimana u'âsi za'ra wa'aba mo. E marĩ wa. Tame danhib'apito da hã za poto wa, ĩ̱nhib'a'uwẽ norĩ hã te te 're ab'madâ'â pese mono da, Izarazéhé nhihudu norĩ hã. Ãne duréihã ma tô ãma rob'ui'éré siro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã.
23245  MAT 2:7  Tawamhã Erodi hã ma tô sô tihârâ za'ra, bâtâ pusizém hawi ĩsihutu norĩ zô, pi'uriwi te te sadanharĩ za'ra da, ta norĩ hã: E mahãna ma tô wasi hã watobro. Ãne te sadanharĩ za'ra.
23246  MAT 2:8  Te te sadanharĩ za'ra pari, ma tô tãma rob'ru za'ra, Berẽ u si'aba'ré da. Ãne te duré tãma rob'ru za'ra: Mo oto ai'aba'réi wa'aba, 'watébrémi zô asinharĩ pese za'ra wa'aba da. Sõpẽtẽ za'ra wa'aba wamhã, ma'ãpé apâ we asiwi ĩ̱po're pu'u aba za, te waihu'u da, ĩtẽme ĩ̱morĩ da duré wa hã, ãma ĩ̱wata da, ĩ̱zama. Ãne ma tô tãma waihu'u za'ra, apito Erodi hã.
23251  MAT 2:13  Tawamhã aibâ norĩ si'aba'ré za'u si, ma tô hâiwa hawi Wanhib'apito ma romhuri'wa hã Zuzéhé ma sihâi'ré, sõtõ 'rowi. Ãne te tãma rowasu'u: Apito Erodi hã ma tô dama rob'ru, ai'uté zô danhopré mono da, ĩsadawa para da te wĩrĩ da. Taha wa, te za oto ai'u. Ai'uté hã sa'ra na. Duré ĩna zama ĩré saprõni Ezitu u, tame a'â ĩré aimasisi aba da, dawi. Tawamhã apâ we ĩ'ane wa'aba zéb da hã, wa hã te aima ĩwaihu'uzéb zô si, te za asina asimipa. Ãne ma tãma waihu'u, hâiwa ãma romhuri'wa hã.
23253  MAT 2:15  Tawamhã tame te oto ĩré aimasisi zahuré, apito Erodi hã ĩdâ'âzéb u. Ãne ma tô tiromhâiba, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, tizadawa wasu'u 'rata 'wai ma, te te ĩwaihu'uzém na te te sina uwaimrami da. Ãne ma tô tãma waihu'u siro: Wa hã ĩ̱'ra, wa satõ, Ezitu hawi morĩ da. Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme hã, ti'ra ãma hã.
23256  MAT 2:18  Rama na romnhisi ãma hã dawawa hã ma tô wapari za'ra ni, dazadari 'rãihâ hã. Raté hã te aiwa'õ, ti'ra norĩ ãma. Pẽ'ẽzé uptabi wa, te te sima wẽ õ di, da te ĩpẽ'ẽtété da hã, ĩ'ra norĩ hã uburé tiwi si'utõrĩ wa. Ãne ma tô Zeremiasi hã rowasu'u.
23258  MAT 2:20  Ãne te tãma tinha: Oto ai'utu. 'Watébrémi hã oto subzari aba. Ĩna ĩré saprõni, Izarazéhé nhihudu norĩ nhipti'ai u. Aibâ norĩ hã 'watébrémi te te aré siwi wĩrĩ da, sô ĩsi'aba'ré norĩ hã ma tô tidâ'â za'ra. Ãne te tãma rowasu'u.
23261  MAT 2:23  Tame te oto 're simasisi zahuré, Nazaré na 'ri wa'õtõ nhisi ãma. Ãne ĩromhâimanazé hã, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimi'ui'éré hã te te ãma uwaimrami da. Ãne duréihã ĩwasu'u na rob'ui'éré 'rada hã: Ta hã Nazaré ãma 're ĩsãmra mono na te za oto da te 're sisi za'ra. Ãne ma tô waihu'u sirõmo za'ra, za da te dasima 're ĩwasu'u za'ra mono zéb da na hã.
23263  MAT 3:2  Ãne te dama rowasu'u: Ma'ãpé, aiwasété wi aipizari za'ra wa'aba. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u hã romhuture di oto. Ãne te dama rowahutu, Zuwã Batita hã.
23264  MAT 3:3  Duréihã Iza'iza hã ma tô Zuwã Batitaha ãma rob'ui'éré siro, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa hã. Ãne ĩsimi'ui'éré hã: Ni'wa hã te za te te dama 're rob'mahârâ, a'ubuni wi: Bâdâdi hã asiwi ropese aba, Wanhib'apito zô. Ĩmana 'rãmi bâdâdi hã sô sa'ra wa'aba, awa'awi da. Ãne ma tô Iza'iza hã ãma rob'ui'éré, romhâ ré.
23268  MAT 3:7  Tawamhã Zuwã hã ma tô 'madâ'â za'ra, parisezu norĩ hã ahâ uptabi na, duré sadusezu norĩ hã. Te ĩtẽme ai'aba'ré, â dawabzuri te te dame 'manharĩ za'ra da. Tawamhã Zuwã hã te te 'madâ'â za'ra wamhã, te tãma nharĩ za'ra, parisezu norĩ ma: A norĩ wa'wa hã wahi ne te 're anomro aba mo. E 'wa simiroti zarina, te we ĩ̱tẽme ai'aba'réi wa'wa bété, â dawabzuri si ĩ'manharĩ za'ra wa'aba zém na, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimihâzé wi, asisõ'reptu za'ra wa'aba da bâ, aiwasédé hã rẽme za'ra wa'aba õ nherẽ.
23271  MAT 3:10  Hâtâra hã te za oto ni'wa hã sarõtõ, wedepa nhihârizéb da hã. Uburé wede hã 're ĩ'rãi pese za'ra mono õ hã te za te te ãma 're anhihâri. Tawamhã unhama u te za te te 're anhamra. Ãne te dama ãma simiré'é Zuwã hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimihâzém na hã.
23272  MAT 3:11  Te duré dama tinha: Wa hã wa tô â uptabi na si te 're aihâiba ubu za'ra wa'wa, â dawabzuri hã te aima 're ab'manharĩ aba mono wamhã, aiwasété wi 're aipizari za'ra wa'aba mono zém na, da te oto ãma 're aiwaihu'u za'ra wa'aba mono da. Tane nherẽ, ĩ̱za'u si te za ĩ̱ma ĩpire uptabi hã wei wi. Taha si te za oto 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani na te te duré 're aihâiba ubu za'ra wa'wa, unhama ne na zama, â na te aima 're ĩ'ab'manharĩ aba mono ne hã. Ta hã ĩ̱ma pire uptabi wa, ĩpara'uza hã te tãma mrami waihu'u õ di za, tãma ĩ̱wapure wa.
23273  MAT 3:12  Wei morĩ wapsi, te za da'ãma aipo'o. Buru nho, da te 're upõrĩ za'ra mono parimhã, te za da te 're sa'wari za'ra, ĩsa'warizéb 're. Tawamhã ĩtomhâ na te za da te ãma 're ro'o za'ra. Ĩro hã sa'ẽtẽ nherẽ, da te wĩrĩ waihu'u õ di za. Tane ĩ̱ma ĩpire hã wei morĩ wapsi, te za da'ãma aipo'o, tridu upõrĩ za'wari ne, ĩtomhâ za'wari ne. Ãne ma tô dama rowasu'u, Zuwã Batita hã.
23275  MAT 3:14  Tane nherẽ, ma tô pibu Zuwã Batita hã, ĩsimirosa'rada hã te te tiwi ãma saprĩ da, â dawabzuri te te tãma 'manharĩ tõ da. Ãne te tãma tinha: E marĩ da, te ĩ̱ma aipire uptabi nherẽ, ĩ̱ma asi'ru, â dawabzuri hã te aima 'manharĩ da. A hã te aré ĩ̱ma ĩ'manha.
23276  MAT 3:15  Tawamhã Zezusi hã asa te tãma tinha: Tane tô. Ĩbâ ma te asina ĩ̱ma ĩwaihu. Tane nherẽ, te za ĩ̱ma ĩ'manha, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te wama ĩpisutuzéb zarina, wa te wasina uwaimrami da. Ãne ma tô tãma waihu'u Zezusi hã, Zuwã Batitaha ma. Taha wa, Zuwã hã ma tô ãma saze. Ma tô â dawabzuri hã tãma 'manha, Zezusihi ma.
23278  MAT 3:17  Tawamhã hâiwa hawi te we ãma tinha: Ã hã ĩ̱'ra. Ĩ̱ma sawi uptabi di. Tãma ĩ̱to za'ẽtẽ uptabi di. Ãne te we tinha, Ĩmama hã.
23281  MAT 4:3  Tawamhã Wa'uburé ma tô ĩtẽme wi. Ĩtẽme wisi wamhã, te tãma tinha: Sena a hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra wamhã, ma'ãpé ẽtẽ ma nharĩ, ĩ'u'ẽtẽ wapu na aima si'manharĩ za'ra da.
23282  MAT 4:4  Tawamhã Zezusi asa te tãma tinha, ãne: 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na rob'ui'éré hã ãne: Dasa na si 're danhiptete za'ra mono õ di za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama 're ĩ'awaihu'u mono zém na zama, te za 're danhiptete za'ra. Ãne te tãma tinha, Zezusi hã.
23284  MAT 4:6  Tawamhã ãne te tãma tinha, Wa'uburé hã: Sena a hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra wamhã, ma'ãpé atobro, ti'ai u. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, te za, u, hâiwa hawi we atẽme satõrĩ za'ra, tãma ĩromhuri'wa norĩ hã, te te ai'madâ'â za'ra da. Tinhib'rata na te za, u, siwi asapa, ẽne hã te te ai'u'a õ'umnhasite, aipara wi. Ãne 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa nhimi'ui'éré hã, duréihã, ĩbaihâ na hã.
23285  MAT 4:7  Tawamhã Zezusi hã te asa tãma tinha: Mare di. Asib'apito za'ra wa'wa hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã marĩ hã te te aima 're pisutu za'ra wa'aba mono õ nherẽ, 're pibu za'ra wa'aba mono õ di za, ta hã te te 're aipawaptob za'ra wa'aba mono zô. Ãne duré ĩmreme na rob'ui'éré, ĩbaihâ na hã. Ãne te Zezusi hã tãma tinha.
23287  MAT 4:9  Tawamhã Wa'uburé te ãne tãma ropisutu, Zezusihi ma: Asib'apito na ĩ̱'ãma aiwata da, te za aihi'rãtitõ ĩ̱ma aime. Tawamhã ã hã uburé wa za aima tisõ, ate da.
23288  MAT 4:10  Tawamhã Zezusi te asa tãma tinha: Satanasi, mo oto aimorĩ, ĩ̱nhiti. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa, ma tô ãne rob'ui'éré: Uburé Danhib'apito uptabi ãma si, te za 're aiwata za'ra wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma si. Taha ma si te za 're ĩromhuri za'ra wa'aba mo, Asib'apito za'ra wa'aba ma si. Ãne ĩmreme na rob'ui'éré, ĩbaihâ na hã. Ãne te rob'ui'éré 'rada hã tãma 'rãzarõtõ Zezusi hã, Satanasihi ma.
23293  MAT 4:15  Zeburõhõ nhihudu norĩ nhipti'ai ãma 're ĩdahâimana za'ra mono, duré Naptarihi nhihudu norĩ nhipti'ai ãma zama, ĩsõ'u tẽme bâdâdi wa, 're ĩdahâimana za'ra mono hã, Zodã na pa nhisi zara niwĩ 're ĩdahâimana za'ra mono hã, Darireza ãma zudezu'õ norĩ hã dawazari 're ĩhâimana za'ra mono norĩ hã te uburé robra na 're dahâimana za'ra. Tane nherẽ, te za oto rowa'a za'ẽne hã da te 're 'madâ'â za'ra, tame. Te za oto dama rowa'a, dapẽ'ẽ 're robra na 're ĩdanomro mono norĩ ma. Ãne Iza'izaha nhimi'ui'éré wasu'u hã, Zeburõhõ nhihudu norĩ 're ĩhâimana za'ra mono norĩ ãma hã, Naptarihi nhihudu norĩ ãma zama.
23295  MAT 4:17  Tawamhã ta hawim haré ma oto romhuri na sãna'rata Zezusi hã, Timama zadawa wasu'u na. Ãne ma tinhimirowasu'u na dama ãma sãna'rata: Aiwasété wi te za oto 're aipizari za'ra wa'aba mo. Ãhãna bâdâ hã ma tô oto ĩwa waptãrã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb da hã.
23297  MAT 4:19  Tawamhã Zezusi hã te sô tihârâ zahuré: We ane wa'aba, ĩ̱siré 're ane wa'aba da oto, romhuri na aima ĩ̱sisanho wa'aba da, ĩ̱ma 're ĩda'awaibui wa'aba mono zéb da hã. Ãne te sô tihârâ zahuré, Zezusi hã.
23306  MAT 5:3  Ni'wam norĩ hã umnhasi sina 'râwi 're ĩsipawapto waihu'u za'ra mono õ na 're siwaihu'u za'ra mono wamhã, duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono si za ta norĩ hã ĩ'upana te te 're ĩpawapto wẽ za'ra mono na te te sina 're waihu'u za'ra mono wamhã, ta norĩ si te za rowẽ na 're hâimana za'ra, ãma 're sib'a'uwẽ za'ra mono wa.
23307  MAT 5:4  Duré, ni'wam norĩ hã ti'ab ré dawasété u'âsi 're danomro mono wa, da'ãma 're ĩpẽ'ẽzé za'ra mono norĩ hã ta norĩ ma si tãma 're rowẽ za'ẽtẽ za'ra mono di za. Ta norĩ ma si te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te tãma 're pisutu za'ra, toi u'âsi 're ĩhâimana za'ra mono zéb da hã.
23308  MAT 5:5  Duré, ni'wam norĩ hã tiwaihu'u pese na 'râwi 're ĩsi'madâ'â ze za'ra mono õ norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono si te te sima 're ĩ'madâ'â za'ra mono norĩ hã, ta norĩ ma si, tãma 're rowẽ za'ẽtẽ za'ra mono di za. Ta norĩ ma si te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ĩwẽ hã te te 're tãma anhomri, te te tãma 're ĩropisutu za'ra mono zéb zarina.
23309  MAT 5:6  Duré, ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te sima 're ĩwẽ za'ra mono zéb uwaibaba, uburé marĩ ĩwẽ hã te te tãma 're ĩ'manharĩ za'ra mono da si, te te sima 're wẽ za'ra mono wamhã, ta norĩ ma si, tãma 're rowẽ za'ẽtẽ za'ra mono di za. Ta norĩ ma si, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te tãma ãma 're a'uwaimrami, rowẽ te te tãma 're ĩ'apisutu mono zém na hã.
23310  MAT 5:7  Duré, ni'wam norĩ hã da'ãma 're ĩpẽ'ẽzé za'ra mono zéb zarina, da'ãma 're ĩsina mono norĩ hã, ta norĩ ma si, tãma 're rowẽ za'ẽtẽ za'ra mono di za. Ta norĩ ãma si te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ãma tipẽ'ẽzé za'ra, za da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã.
23311  MAT 5:8  Duré, ni'wam norĩ hã marĩ wasété zô 're sipizari za'ra mono ãna 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma si, tãma 're ĩsihâiba nhomri u'âsi za'ra mono norĩ hã ta norĩ ma si, tãma 're rowẽ za'ẽtẽ za'ra mono di za. Ta norĩ si te za titõmo na 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te 're 'madâ'â za'ra, 'râwi.
23312  MAT 5:9  Duré, rowẽ na dasiré 're dahâimana za'ra mono da, ni'wam norĩ hã tinhimiroti wẽ na te te 're dapawaptob u'âsi za'ra mono wamhã, ta norĩ ma si, tãma 're rowẽ za'ẽtẽ za'ra mono di za. Ta norĩ si te za ti'ra na te te 're sisi za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã.
23313  MAT 5:10  Duré, ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te sima 're ĩwẽ za'ra mono zéb zarina, uburé marĩ ĩwẽ hã te te 're 'manharĩ za'ra mono da si, te te sima 're wẽ za'ra mono wa, da te tãma 're ĩrob'manharĩ wasété za'ra mono norĩ ma si, tãma 're rowẽ uptabi za'ra mono di za. E marĩ wa. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã ta norĩ ãma 're sib'a'uwẽ za'ra mono wa. Ãne ma tô Zezusi hã tãma rowasu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma.
23314  MAT 5:11  Tawamhã ãne te duré tãma rowahutu za'ra: Ĩ̱zazei'wa oto 're anomro aba mono wa, da te ai'ãma 're wasété za'ra wa'aba mono nherẽ, duré da te aima 're rob'manharĩ wasété za'ra wa'aba mono nherẽ, duré dazadawa nhipese na taré da te dama 're aiwasu'u wasété za'ra wa'aba mono nherẽ, ĩ̱wi 're aipizari za'ra wa'aba mono õ wamhã, aima 're rowẽ uptabi za'ra wa'aba mono di za.
23315  MAT 5:12  Taha wa, ma'ãpé atoi u'âsi, ãma 're anomro aba mono za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te za marĩ ĩwẽ hã sa'ẽtẽ na te te aima 're sõmri za'ra wa'wa, hâiwa ãma asô 're ĩsimi'wara aba mono hã. Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ ma, ma tô da te tãma 're rob'manharĩ u'âsi za'ra, da te aima 're ĩrob'manharĩ wasété za'ra wa'aba mono ne. Ãne na ma tô Zezusi hã tãma waihu'u sirõmo za'ra romhâ ré, te te waihu'u zara da.
23316  MAT 5:13  Tawamhã ãne te duré tãma rowasu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma: Ãne wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa. A norĩ wa'wa hã sa ne, te za dama 're aihâimana za'ra wa'aba mo. Sa na hã dasa hã ãma se ti, dasai warĩrĩzé wa. Tane nherẽ, oto 're se si'utõrĩ za'ra mono wamhã, niha da te 'manharĩ waihu'u õ di, apâ se da, dasa da te ãma 're ĩwarĩrĩ za'ra mono da hã. Marĩ dai õ di oto, dama hã. Taré te za da te 're sa'wari za'ra rob u, marĩ dai õ wa oto. Taha wa, te za oto taré ĩsisiwi 're danomro, dapara na. Tane duré, a norĩ wa'wa hã ĩ̱zadawa wasu'u na dama 're romhuri wẽ za'ra wa'aba mono nherẽ, oto romhuri hã 're sahâri za'ra wa'aba mono wamhã, marĩ dai õ di oto, 're aihâimana za'ra wa'aba mono zé hã za, ĩ̱ma hã.
23317  MAT 5:14  Ãne wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa. A norĩ wa'wa hã rob'uiwẽzém ne, te za dama 're aihâimana za'ra wa'aba mo. 'Re dasimani za'ra mono tõ da, da te dasima 're ĩrob'uiwẽ za'ra mono ne, te za 're ĩdanhimroi wẽ wa'aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono u. 'Rinho'u hã sa'a nhisiwi, da te 're ĩ'ri za'ra mono hã dawi 're simani waihu'u za'ra mono õ di. 'Madâ'â pese di, dama hã. Tane duré, a norĩ wa'wa hã dawi 're aimani waihu'u za'ra wa'aba mono õ di za. Sõ'awi te za dama 're ĩ̱wasu'u wẽ u'âsi za'ra wa'aba mo.
23320  MAT 5:17  Duré, rosa'rata na ĩ̱'ãma upa za'ra wa'aba õ di za, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na Mozési te te ãma ĩrob'ui'érézé hã, duré ĩsadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimiroti zama, te dawi sawi da, we ĩ̱morĩ na hã ti'ai u. Ta norĩ nhimirowasu'u 'rada hã te dawi ĩsawi da hã, we ĩ̱morĩ õ di. Mare di. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré hã te ĩ̱sina ĩ'uwaimrami da si, wa wei mo.
23324  MAT 5:21  Ãne hã ma tô duré 're ĩwapari za'ra wa'aba mo, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama ĩrotizé hã: 'Re danhimroi wa'aba mono õ di za. Ni'wam norĩ hã te te 're danhimroi mono wamhã, te za dawasété na dawaihu'u'wa norĩ u da te 're simro, ta norĩ hã ĩwasété na te te siwi 're waihu'u za'ra mono wa, te te dama 're 'ru za'ra mono da, da te dasiwi 're simroi mono da. Ãne duréihã aihi'rata norĩ wa'aba ma, ma tô roti.
23325  MAT 5:22  Ãne na roti hã tô sena nherẽ, wa za oto wa hã aimawi aima waihu'u za'ra wa'wa, ãne na roti na hã. Ni'wam norĩ hã tisiré 're ĩhâimana za'ra mono norĩ da, 're siti'ru za'ra mono wamhã, ta norĩ hã te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te siwi 're awẽ'õ, ĩwasété na te te 're ĩ'awaihu'u mono zéb zarina. Duré ãté ni'wa hã te za tisiré ma tinha, ãne: A hã, marĩ da, 're aihâimana mono õ. Ãne ni'wam norĩ hã te te dama 're nharĩ za'ra mono wamhã, te za da te 're simro, zudezu norĩ ma roti'wa norĩ u, dawasété na dawaihu'u'wa norĩ tẽme, ta norĩ hã te te siwi 're wẽ'õ za'ra mono da, ĩwasété na te te siwi 're waihu'u za'ra mono wa. Duré ni'wa hã ãté ãne te za tisiré ma tinha: E niha asimiza'rese'õ a hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono wasu'u na hã. Ãne ni'wam norĩ hã tisiré ma, te te 're nharĩ za'ra mono wamhã, ãté ta norĩ hã te za ropipa u 're sisisi, unhama ro'o u'âsi u.
23328  MAT 5:25  Ãté ni'wa hã te za sima ai'ãma rosa'rata 'wa, dama rowairébé'wai u te te ai'mazaprõni aba da, marĩ tiwi ĩ'mai'manharĩ wasété aba zém na te te tãma ai'maiwasu'u wa'aba da. Ãne wamhã, te te ai'mazaprõni aba õ ré, te za tãma ai'masiwasu'u wa'wa, te te ãma ai'mazazei wa'aba wa, dama rowairébé'wa norĩ u, te te ai'mazaprõni aba tõ da, damrami'wai ma, te te ai'mai'rui wa'aba tõ da, dazazéb 're, da te ai'manherẽ aba tõ da.
23330  MAT 5:27  Ãne hã ma tô duré 're ĩwapari za'ra wa'aba mo, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama ĩrotizém na hã: Aimro na asiwi 're asipsaihuri za'ra wa'aba mono õ di za.
23334  MAT 5:31  Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te duré dama ĩrotizé hã, ãne: Aibâ norĩ hã timro te te 're rẽme za'ra mono õ ré, te za rob'ui'éré hã te te tãma 're sõmri za'ra, za te te ĩrẽmezém na. Taha parip si, te za oto timro hã te te 're rẽme za'ra, pibu pese na. Ãne duréihã Mozési te te ãma ĩrob'ui'érézé hã, ãne na hã.
23336  MAT 5:33  Ãne hã ma tô duré 're ĩwapari za'ra wa'aba mo, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama ĩrotizém na Mozési te te ãma ĩrob'ui'érézé hã: 'Re ĩhâimana u'âsi mono nho'a, marĩ na dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono wamhã, te za tô dama ãma 're ĩ'uwaimrami za'ra wa'aba mo. Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama ĩrotizém na rob'ui'éré hã.
23337  MAT 5:34  Ãne na roti hã tô sena nherẽ, wa za oto wa hã aimawi aima waihu'u za'ra wa'wa, tô õhõ na roti na hã. Marĩ pire na taré dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za oto, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nho'a. Mare di. Duré ãne na dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za: Hâiwa hã tô sena wahuré 're ĩsa'wari mono ne, wa duré wa hã tô sena aima ropisutu. Ãne wasu'u zarina taré dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za. E marĩ wa. Hâiwa hã taré hã 're ĩhâimana mono õ wa, tame 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã 're sãmra u'âsi mono wa, ta hawi te te we duré 're da'ab'madâ'â mono wa. Duré ãne na dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za: Ti'a hã tô sena wahuré 're ĩsa'wari mono ne, wa duré wa hã tô sena aima ropisutu. Ãne wasu'u zarina taré dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za. E marĩ wa. Ti'a zama pire wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te si wa. Duré ãne na dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za: Zeruzarẽ na 'ri nho'õmo nhisi hã tô sena 're ĩsa'wari mono ne, wa duré wa hã tô sena aima ropisutu. Ãne wasu'u zarina taré dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za. E marĩ wa. Ta hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te si wa duré, uburé Danhib'apito uptabi te si wa.
23339  MAT 5:36  Duré ãne na dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za: Ĩ̱'rã hã tô sena ĩ̱ma 're ĩhâimana mono ne, wa duré wa hã tô sena aima ropisutu. Ãne wasu'u zarina taré dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono õ di za. E marĩ wa. Ai'rã za'ra wa'wa hã ate za'ra wa'aba õ wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te si wa. Asi'uihâ na aséré hã asima 're 'rãdâ'â waihu'u za'ra wa'aba mono õ di. Duré asi'uihâ na 're asiséré'a waihu'u za'ra wa'aba mono õ di.
23340  MAT 5:37  Marĩ hã dama 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono da, asina dama 're ropisutu za'ra wa'aba mono wamhã, ãne si te za dama 're ĩnharĩ za'ra wa'aba mo: Ĩhe. Wa za tô 'manha. Duré marĩ hã dama 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono da, asima 're wẽ za'ra wa'aba mono õ wamhã, ãne si te za duré dama 're ĩnharĩ za'ra wa'aba mo: Mare di. Wa hã te 'manharĩ õ di za. Ãne si te za dama 're ĩnharĩ za'ra wa'aba mo. Ãne si dama 're nharĩ za'ra wa'aba mono õ wamhã, Wa'uburé nhimiwada'uri zarina te za aiwasédé hã 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mo.
23341  MAT 5:38  Ãne hã ma tô duré 're ĩwapari za'ra wa'aba mo, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te dama ĩrotizém na hã: Ni'wam norĩ hã te te 're datõmo wamnarĩ za'ra mono wamhã, te za asa da te 're tõmo wamnarĩ za'ra ĩwa'rãmi, aiwab da. Duré ni'wam norĩ hã da'wa te te dawi 're prub za'ra mono wamhã, te za duré asa ĩwa'rãmi da te 're 'waprub za'ra, aiwab da. Ãne na duréihã roti hã.
23346  MAT 5:43  Ãne hã ma tô duré 're ĩwapari za'ra wa'aba mo: Asiré 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ si te za 're ĩsawi pese za'ra wa'aba mo. Ai'ruiwapari'wa norĩ si te za asa asiwi 're ĩwẽ'õ pese za'ra wa'aba mo.
23352  MAT 6:1  'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma, 're aiwata za'ra wa'aba mono da, marĩ hã dama 're ĩ'manharĩ wẽ za'ra wa'aba mono zém na hã ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono õ di za, danho'a hã, ãne na hã taré da te 're ai'madâ'â wẽ za'ra wa'aba mono zô. Asimiza'rese te za 're anomro aba mo, ãne hã 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono tõ da. Ãne hã danho'a 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono wamhã, Aimama 'wa hã hâiwa ãma 're ĩhâimana mono hã tinhoprubzé ĩwẽ uptabi hã te te aima 're sõmri za'ra wa'aba mono õ di za, marĩ ĩwẽ hã 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mono zé wa'rãmimhã.
23353  MAT 6:2  Taha wa, ĩsibrob'õ norĩ ma, marĩ hã tãma 're ĩsõmri za'ra wa'aba mono zém na, da te 're aiwẽsãmri za'ra wa'aba mono da, dama 're asiwasu'u za'ra wa'aba mono õ di za, ãne na hã. Ãne hã te ni'wam norĩ hã te te dama 're 'manharĩ za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb 're, 'ri 're, duré 'ri nhi'riti na 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ ma zama. 'Re hâimana wẽ za'ra mono newa, te ta norĩ hã ãma 're dawata za'ra mono zô, ãne hã te te dama 're 'manharĩ za'ra. Tawamhã, ãma 're dawata za'ra mono wamhã, taha na si te za tô ãma 're hâimana za'ra. 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhoprubzé hã nimahã bâtâ na hã tãma 're hâimana za'ra mono õ di za. Tô sena, wa ãne hã aima waihu'u sirõmo za'ra wa'wa.
23356  MAT 6:5  Duré ni'wam norĩ hã te te sima 're ĩwẽ za'ra mono zéb zarina, te danho'a 're mreme zusi, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma. Hâiwi 're simasa mono sina, te 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma 're ĩdawata za'ra mono zéb ãma, 're mreme zusi, 're hâimana wẽ za'ra mono newa, da te 're 'madâ'â wẽ za'ra mono da. 'Ri nhi'riti wa, bâdâdi sitob ãma, te duré ãne 're mreme zusi, da'ahâ norĩ nho'a. Tawamhã, da te 're 'madâ'â wẽ za'ra mono wa, ãma 're dawata za'ra mono wamhã, taha na si te za tô ãma 're hâimana za'ra. Nimahã na hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhoprubzé hã tãma 're ĩhâimana za'ra mono da hã, mare uptabi di za, ta norĩ ma hã. Tô sena wa ãne na aima waihu'u sirõmo za'ra wa'wa.
23358  MAT 6:7  Duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're aimreme zusi aba mono wamhã, taré aimreme na 're sahu ahâ za'ra wa'aba mono õ di za apâre, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te 're aiwapari za'ra wa'aba mono õ newa. 'Re ĩhâimana u'âsi mono waihu'u'õ'wa norĩ si te timreme na te te tãma 're sahu u'âsi za'ra taré, taha zarina si te te 're pawaptob za'ra mono da newa.
23360  MAT 6:9  Ãhã zarina si te za 're aimreme zusi aba mo, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma: Wamama, hâiwa ãma 're asãmra mono hã, asisi wẽ na uburé da te 're aiwaihu'u za'ra mono da, wa aima da'ãma 're ĩ̱mreme.
23364  MAT 6:13  Duré, 're wa'ab'madâ'â nhimini mono õ di za, Wa'uburé hã te te 're wa'a'upi mono wa, wawasété u 're warere'e tõ mono da. Ma'ãpé, 're wa'anho'reptui u'âsi mono, ĩwasété uptabi wi. Ãne si te za Aimama aba wi, 're ĩrowaptẽrẽ za'ra wa'aba mo. Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, tisiré 're ĩnomro mono norĩ ma.
23365  MAT 6:14  Tawamhã ãne te duré tãma roti za'ra: Dawasédé hã da te ai'ãma 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mono zé hã asina 're 'madâ'â u'âsi za'ra wa'aba mono wamhã, Aimama 'wa hã te za duré uburé aiwasédé hã 're ĩ'manharĩ za'ra wa'aba mono zé hã te te ai'ãma 're 'madâ'â u'âsi za'ra wa'wa. Dawasédé hã da te ai'ãma 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono nherẽ, asina 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono õ wamhã, tawapsi, aiwasédé hã te te ai'ãma 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono õ di za Aimama 'wa hã, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono hã.
23367  MAT 6:16  'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're aimreme zusi aba mono da, asai ãna a'â 're aihâimana za'ra wa'aba mono wamhã, ai'ubu pire na 're aihâimana za'ra wa'aba mono õ di za. Ni'wam norĩ si te za ubu pire na sai ãna 're mreme zusi, 're nomro wẽ mono newa, da te 're 'madâ'â wẽ za'ra mono da. Tawamhã, da te 're 'madâ'â wẽ za'ra mono wa, ãma 're dawata za'ra mono wamhã, taha si te za tô tãma 're hâimana za'ra. Nimahã na 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhoprubzé hã tãma 're hâimana za'ra mono õ di za, ta norĩ ma hã. Tô sena wa ãne na hã aima waihu'u sirõmo za'ra wa'wa.
23370  MAT 6:19  Marĩ ĩwa'âbâ za'ẽne hã asima si 're ubumroi pese za'ra wa'aba mono õ di za, ti'a 're anomro aba mono ré hã. Ti'ai ãma marĩ na 're ĩdanhimarĩ za'ra mono hã si'utõrĩ pese di, dawi 're u're su'u za'ra mono wa, duré zazahâi hâzapu'u'wa hã te te dawi 're hâiwasété za'ra mono wa. Ĩsipsaihuri norĩ hã te za duré dawi sô 're sisisi, dawi 're sipsaihuri za'ra mono da, danhimarĩ na.
23373  MAT 6:22  Rob'uiwẽzé hã te za da te dasima 're ro'o za'ra, dama rob'madâ'â pibu pese da. Tane duré, dato hã aiwa rob'uiwẽzém ne. Datõmo wẽ wamhã, dama rob'madâ'â pese di. Datob'a wamhã, dama rob'madâ'â waihu'u õ di. Tane duré, a norĩ wa'wa hã asimirosa'rata wẽ za'ra wa'aba wamhã, te za rowa'a na ne 're aihâimana u'âsi za'ra wa'aba mo. Duré, asimirosa'rata wasété za'ra wa'aba wamhã, robra na ne te za 're aihâimana za'ra wa'aba mo.
23375  MAT 6:24  Dama romhuri'wa hã ĩsib'apito maparane wamhã, aiwa te te tãma 're romhuri wẽ zahuré mono õ di za. Ĩsib'apito maparane wamhã, sahuré te te 're sawi pese zahuré mono õ di za. Misi te za te te 're sawi pese. Ĩhâiba amo si te za te te siwi 're wẽ'õ. Duré sahuré te te 're wapari pese zahuré mono õ di za, romhuri'wa hã. Misi te za te te 're wapari pese. Ĩhâiba amo si te za te te 're 'ruiwapari. Tane, a norĩ wa'wa hã rob'uiprazéb zô si, asima 're romhuri za'ra wa'aba mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're romhuri wẽ waihu'u za'ra wa'aba mono õ di za. Mare di.
23376  MAT 6:25  Taha wa, wa za duré ãne aima waihu'u za'ra wa'wa. Marĩ na 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za, asazé wa'aba na, duré 're ĩ'âhuri aba mono õ na zama. Duré ai'uzazém na zama, asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. E taré wasa zô si wa za 're wahâimana za'ra. Mare di. Wasazé nhipai u pire uptabi di, wahâimanazé hã. E taré 're ĩwasi'uza za'ra mono zép si, te wahâiba hã wama 're hâimana za'ra. Mare di. Marĩ ĩwẽ uptabi da, te wahâiba hã wama 're hâimana za'ra.
23379  MAT 6:28  E marĩ wa, te bété ai'uzazéb õ na asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mo. E asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono zéb zarina, te za rowẽ na 're aihâimana za'ra wa'aba mo. Mare di. Ma'ãpé, romnhirãrã 're ĩhâimana za'ra mono zém na rosa'rata za'ra wa'aba a'â, rom na 're ĩsimasa mono na hã. Ta norĩ hã ti'uzazéb da hã, te te sisada 're 'manharĩ za'ra mono da, te te 're romhuri za'ra mono õ di.
23382  MAT 6:31  Aimama 'wa hã hâiwa ãma 're ĩsãmra mono ma hã, tãma aiwaihu'u pese za'ra wa'aba di, marĩ zô aiwi 're ĩrowaptâ'â za'ra wa'aba mono zém na hã. Taha wa, marĩ na asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. Ãté asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono wa, te za ãne asima 're ĩrosa'rata za'ra wa'aba mono zéb zarina, ãne asima 're ĩnharĩ za'ra wa'aba mo: E ma hawi te za mra hã wama 're wairébé, duré wa te 're ĩ'âhuri mono zéb da hã, duré wa'uzazéb da hã. Ãne na asima 're rosa'rata za'ra wa'aba mono õ di za. 'Re ĩhâimana u'âsi mono waihu'u'õ'wa norĩ hã, taha zô si te sima 're sõpré, sina 're hâtâ'â za'ra mono wa.
23386  MAT 7:1  Dawasédé hã da'ãma 're ĩsa'ra za'ra wa'aba mono zéb zarina, asiwi 're dawẽ'õ za'ra wa'aba mono õ di za, taha zarina 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te siwi 're aiwẽ'õ za'ra wa'aba mono tõ da.
23388  MAT 7:3  Ãne, wa za duré ãma aima romnhimiré'é za'ra wa'wa. Ãté wede wa'õno hã atob 're te nomro, sabui õ nherẽ. E niha te za bété sô ĩtõmo 'madâ, wede nhiprubre wazere da, asisãnawã tõmo hawimhã. E ãne hã ĩ'uwaibaba. Mare di. Wede wa'õno hã atob 're ĩnomro hã sabui õ nherẽ, e niha te za tãma ĩnha: Ropru hã a'â te aima wazere, atõmo hawimhã. Mare di. Wede wa'õno hã te za a'â atõmo hawimhã ĩwaze. Tawamhã te za sô airĩtĩ wẽ, wazere da, asisãnawã tõmo hawimhã, wede nhiprubre hã.
23391  MAT 7:6  Duré 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ruiwapari'wa norĩ ma, ĩwasu'uwẽ na tãma 're rowasu'u za'ra wa'aba mono õ di za, te te ãma 're ĩwasété za'ra mono norĩ ma hã. E marĩ wa. Ta norĩ hã wapsã ma, marĩ ĩse hã da te tãma 're a za'ra mono nherẽ, dazô 're sipizari za'ra mono wa, te te 're ĩdahâzu mono ne, te za ta norĩ hã asada 're hâimana wasété za'ra wa'wa. Uhâbâ norĩ hã marĩ wẽ zô, sima 're sõpré waihu'u mono õ di. Marĩ ĩwẽ hã wa'âbâ za'ẽtẽ nherẽ, uhâbâi ma, da te 're sãmra mono wa, taré te te 're ĩwati'i za'ra mono ne, te za ta norĩ hã taré te te 're wapari za'ra, ĩwasu'uwẽ hã. Taha wa, ta norĩ ma, 're rowasu'u za'ra wa'aba mono õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ruiwapari'wa norĩ ma hã.
23392  MAT 7:7  'Re ĩhâimana u'âsi mono wi, te za ĩwẽ hã 're ĩwaptẽrẽ za'ra wa'aba mo. Tawamhã te za tô te te aima 're anhomri 'wa. Ĩwẽ zô si te za duré asima 're asõpré u'âsi aba mo. Tawamhã taha zarina te za tô te te aima ãma 're a'uwaimrami 'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã, 'râwi aima 're hâimana za'ra wa'aba mono da. Duré ni'wa hã 'ri tede'wa zô te te 're ĩ'ridawa ta'a mono ne, te za ĩwẽ hã tiwi 're ĩwaptẽrẽ za'ra wa'aba mo. Tawamhã 'ri tede'wa te te tãma ĩ'ridawa ne, te za tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã te te aima 're anhomri 'wa, ĩwẽ hã, si'uihâ na.
23397  MAT 7:12  Marĩ ĩwẽ si da te aima 're 'manharĩ za'ra wa'aba mono da, asima 're ĩdawẽ za'ra wa'aba mono ne, te za marĩ ĩwẽ si dama 're ĩ'manharĩ u'âsi za'ra wa'aba mo, ĩwa'rãmi. Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na Mozési te te ãma ĩrob'ui'éré hã te wama wasu'u za'ra, duréihã ĩsadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ nhimi'ui'éré zama.
23398  MAT 7:13  Duré, ropipa u 're ĩdanhisisi mono zé hã bâdâdi hã sa'ẽtẽ uptabi di. Duré ĩsitobzé hã, sa'ẽtẽ uptabi di. Taha wa, dama wapure di, ãma 're ĩdanomro mono zéb da hã, bâdâdi hã sa'ẽtẽ uptabi wa. Taha wa, te da'ahâ uptabi na ãma 're danomro, ropipa u, tamomo 're danhisisi mono wa, da te 're robzépata u'âsi za'ra mono da. Tane nherẽ, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'rata 're ĩdahâimana u'âsi za'ra mono zéb u, 're ĩdanhisisi mono zéb da hã, bâdâdi nhitobzé hã syryre di. Tamomo bâdâdi hã syry uptabire di duré, ãma 're ĩdanomro mono zéb da hã. Dama pire di, ãma 're ĩdanomro mono zéb da hã. Taha wa, te da'umro na si da te dasina 're uwaimrami za'ra. Taha wa, ma'ãpé, sada 're asiptete za'ra wa'aba mono, bâdâdi nhitobzé ĩsyryre na si 're asisisi aba mono da, rowẽ uptabi u.
23400  MAT 7:15  Duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u uptabi õ 'wa norĩ wi, te za 're asi'madâ'â pese za'ra wa'aba mo. Ta norĩ hã tô sena dasiré 're hâimana wẽ za'ra mono newa, te za te te dama 're roti za'ra taré. Ta norĩ hã te abaze zahi ne 're hâimana u'âsi za'ra, ĩsazei'wa norĩ zada.
23406  MAT 7:21  Ãté ni'wam norĩ hã te za dama 're siwasu'u za'ra, ãne: Zezusi hã ta hã Ĩ̱nhib'apito. Wa hã tãma romhuri'wa, wa tô 're ĩ̱hâimana u'âsi. Ãne ni'wam norĩ hã dama 're siwasu'u za'ra mono nherẽ, uburé 're sisisi mono õ di za, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u hã. Ni'wam norĩ si te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhib'a'uwẽ, 're hâimana za'ra, Ĩ̱mama hã hâiwa ãma 're ĩsãmra mono hã te te sima 're ĩ'awẽ mono zéb zarina, marĩ ĩwẽ si te te 're ĩ'manharĩ za'ra mono norĩ si.
23407  MAT 7:22  Nimahã bâtâ na ropsi'utõrĩzéb ãma, Ĩ̱mama za oto da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã te za da'ahâ na ĩ̱ma nharĩ za'ra ni, ãne: Wanhib'apito, Wanhib'apito, wa norĩ hã asadawa para, wa tô wa te dama 're sadawa wasu'u za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Asadawa para, wa tô duré wa'uburé hã wa te dama 're sãmra za'ra. Marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã wa tô duré wa te dama 're 'manharĩ za'ra, asadawa para. Ãne na hã da'ahâ na te za ĩ̱ma tasiwasu'u za'ra ni, ĩ̱nhib'a'uwẽ uptabi hã 're danomro mono newa.
23408  MAT 7:23  Tane nherẽ, wa za wa hã ĩ̱si'uihâ na tãma nharĩ za'ra, ãne: Te aiwaihu'u za'ra wa'aba õ di, ĩ̱zazei'wa na. Marĩ ĩwasété si ma tô 're ĩ'manharĩ u'âsi za'ra wa'aba mo. Mo oto ai'aba'réi wa'aba, ĩ̱nhiti. Ãne wa za ta norĩ ma nharĩ za'ra, misi haré.
23409  MAT 7:24  Ãne, wa za duré ãma aima simiré'é za'ra wa'wa, 'ri'wai wasu'u na. 'Ri'wa hã tãma rosa'rata waihu'u pese wa, ma tô ẽtẽ nhisiwi 'ri hã 'manha, siptete na 're sa mono da. Tawamhã tã hã pĩni za'ẽtẽ na 're ta'a mono wa, ma tô 're âpré. 'Re âpré mono wamhã, 'ri u ma tô 're praba, â hã. Rowa'u'u za'ẽne hã ma tô duré 're pusi, 'ri uwaibaba, te te me da aré. Tane nherẽ, 'ri hã simei õ di, ẽtẽ nhisiwi te te sima 'ri wa, aibâ hã. Tane duré, ã hã te ĩrotizé hã ni'wam norĩ hã te te 're wapari za'ra mono wa, te te oto 're 'madâ'â pese za'ra mono wamhã, ta norĩ si te za rowẽ na 're hâimana u'âsi za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'rata.
23411  MAT 7:26  'Ri'wa hâiba amo na, wa za duré ãma aima simiré'é za'ra wa'wa, tãma ĩrosa'rata waihu'u õ hã. Ta hã supara nhisiwip si ma tô sima 'ri, siptete na tãma 're sab u'âsi mono da newa. Tawamhã tã hã pĩni za'ẽtẽ na 're ta'a mono wa, ma tô 're âpré. 'Re âpré mono wamhã, 'ri u ma tô 're praba, â hã. Rowa'u'u za'ẽne hã ma tô duré 're pusi, 'ri uwaibaba. Tawamhã 'ri hã ma tô 'marõwĩ, awa'awi. Tane duré, ã hã te ĩrotizé hã ni'wam norĩ hã tipo're na te te 're wapari za'ra mono nherẽ, te te 're 'madâ'â za'ra mono õ wamhã, ta norĩ si te za si'uihâ na 're sisimini za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'rata za 're ĩdahâimana u'âsi za'ra mono zé hã.
23416  MAT 8:2  Tawamhã aibâ ĩ'wa're ré hã ma tô ĩtẽme wi. Ĩtẽme wisi wamhã, ma tô hi'rãtitõ nhamra, ĩpapara. Te tãma tinha: Apito, ĩ̱ma aiwaihu'u pese di, asimipese waihu'u pese na. Taha wa, asima ĩ̱wẽ wamhã, te za ĩ̱pe.
23417  MAT 8:3  Tawamhã Zezusi ma tô tinhib'rada hã wahutu, te te ãma upi da. Te te upi wamhã, te tãma tinha: Tane tô. Wa tô ĩ̱sima aiwẽ, te aipese da. Tâibâ oto aihâzé hã. Tawamhã awa'awi ma ĩ'wa're hã tãma apa.
23418  MAT 8:4  Tawamhã Zezusi hã te tãma tinha, ãne: Ĩ̱wapari pese, asina. Ni'wai ma, asina ĩ̱wasu'u õ di za, te aipesezém na hã. Sasedoti u si te za aimo, aihâiba wẽ zô te te aihâiba 'madâ'â da. Taha parip si, te za tãma asõpru 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, Mozésihi nhimiroti zarina, aipesezém na da te ãma aiwaihu'u za'ra da, sena na. Ãne te Zezusi hã tãma roti, aibâ te te ĩpese ma.
23420  MAT 8:6  Ãne te tãma tinha: Apito, ĩ̱ma romhuri'wa hã ĩ̱nhorõwa ãma te nomro. Hâzé uptabi di. Hâzé uptabi wa, sirési waihu'u õ di, hâzé za'ẽtẽ wa.
23421  MAT 8:7  Tawamhã Zezusi hã te asa tãma tinha: Wa za ãma mo tô, te pese da.
23422  MAT 8:8  Tawamhã romanu hã te duré tãma tinha, da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa hã: Tô'ã, apito. Wa hã aima ĩ̱wapure di, ĩ̱nhorõwa u asébré da hã. Ma'ãpé, taré ã hawi pese aimreme na, séptâ'â da. Tawamhã te za tãma tirowẽ, ĩ̱ma romhuri'wai ma.
23423  MAT 8:9  Wa hã da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wa zapari romhuri'wa. Ĩ̱zapari te duré 're hâimana za'ra, da'wapéi'wa norĩ hã. Nimomo te 'mazatõrĩ wamhã, te za 'maimo. Duré sô ĩ̱'maihârâ wamhã, te za we 'maimo, ĩ̱tẽme. Duré ĩ̱ma romhuri'wai ma, marĩ hã te 'rui wamhã, te za 'manha awa'awi, ĩ̱zadawa para. Ãne te siwasu'u, Zezusihi ma.
23424  MAT 8:10  Tawamhã Zezusi hã ãne hã te te wapari wamhã, ma tô ãma titob'uzu, ĩsiwasu'uzém na. Taha wa, ĩsarina ĩdasi'aba'ré norĩ ma, ma tô nharĩ za'ra: Tô sena wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Ã hã te te sina ĩ̱'umnhasizém na hã niwa te ĩ'madâ'â õ, Izarazéhé nhihudu norĩ nhipti'ai ãma hã. Ta norĩ hã te te ãma siwi wabzu õ di, te te sina ĩ̱'umnhasizém na hã.
23426  MAT 8:12  Tane nherẽ, ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono, ãma 're sib'a'uwẽ za'ra mono da nherẽ, ĩsiré 're si'ubumroi mono da nherẽ, te za sãmra sisiti, robra si 're ĩsa'wari mono u. Tame te za sina 're 'ry'ry. Te za duré 're 'wasitete za'ra, te te 're robzépata za'ẽtẽ za'ra mono wa. Ãne ma tô Zezusi hã dama rowasu'u.
23427  MAT 8:13  Tawamhã te duré da'wapéi'wa norĩ wada'uri'wai ma tinha: Mo oto aimorĩ apâ, asõrõwa u. Asina ĩ̱'umnhasizéb zarina, wa za aipawapto. Tawamhã ãne te te tãma nharĩ wi, ma tô tipese, romanuhu ma, romhuri'wa hã.
23431  MAT 8:17  Ãne ma tô Zezusi hã te te 're da'apawapto, Iza'iza hã duréihã te te ãma ĩrob'ui'érézéb zarina te te sina uwaimrami da. Ãne Iza'izaha nhimi'ui'éré hã: Wahâzé mono bâ, ma tô te te wawi 're awaibu. Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa nhimi'ui'éré hã, Zezusihi ãma hã.
23433  MAT 8:19  Tawamhã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na rowahutu'wa hã ma tô ĩtẽme wi, Zezusihi u. Ãne te tãma tinha: Rowahutu'wa, ãhãna wa ĩ̱sima aiwẽ, asiré 're ĩ̱morĩ da oto, daro mono bâ.
23434  MAT 8:20  Tawamhã Zezusi te asa tãma tinha: Wapsã wawẽre hã ab're 're, ĩsõrõwa hã. Duré si norĩ hã tizasi te te sima 're 'manharĩ za'ra, tinhorõwa da hã. Tazahã, wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã ĩ̱nhorõwa õ di, ãma 're ĩ̱wa'utu mono zéb da hã. Hâiwi si wa datẽme 're morĩ u'â.
23435  MAT 8:21  Tawamhã Zezusi ma tô duré aibâ hâiba amo 'mahâ, ĩsarina 're ĩmorĩ hã, ĩsiré 're morĩ u'âsi da oto. Tawamhã aibâ hã te asa tãma tinha: Apito, a'â apâ ĩ̱morĩ, ĩ̱mama hã ĩ̱wi dâ'â wa, ĩ̱sisa'u te ãma ti'a da. Ãne te sina 'mahâ.
23436  MAT 8:22  Tane nherẽ, te Zezusi hã tãma tinha, asa: Õne haré te za ĩ̱siré 're aimo oto. Ĩdâ'â norĩ hã te za tisiré ĩdâ'â norĩ ãma te te 're ti'a za'ra.
23439  MAT 8:25  Tawamhã ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã ma tô ĩtẽme sina roptob za'ra, te te siwi utu da. Tawamhã ãne te 'mahârâ za'ra: Wanhib'apito, ma'ãpé wanho'reptu za'ra na. Wa za ai'utõrĩ ni.
23440  MAT 8:26  Tawamhã Zezusi hã te tãma nharĩ za'ra: E marĩ da, ma aipahi za'ra wa'wa. E ĩ̱'umnhasi za'ra wa'aba ãna. Tawamhã ma tô wahudu, Zezusi hã. Wahutu wamhã, ma tô rowa'u'u ma tinha, te te sazâri da, â sisasisi ma zama. Tawamhã ma tô sazâ, rowa'u hã. Ma tô duré ti'âtu.
23441  MAT 8:27  Tawamhã ma tô ãma titob'uzu za'ra, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã. Ãne te sima nharĩ za'ra: Pra, e niha ĩwaihu'u pe, õ hã. Ĩsadawa hawi ma rowa'u hã sazâ, â sisasisi zama. Ãne te sima rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩnomro mono norĩ hã.
23443  MAT 8:29  Tawamhã rosa'rese õ ré, ma tô sa'ẽtẽ 'mahârâ zahuré Zezusi hã, ãne: 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'ra, e marĩ wa'ãma 'manharĩ da, te we aimo, wawa'wai baba. E ropsi'utõrĩzé wana wa'ahâri da, te we aimo, wa te robzépata da.
23445  MAT 8:31  Tawamhã wa'uburé norĩ hã aibâ norĩ pẽ'ẽ 're, 're ĩhâimana za'ra mono hã te sa'ẽtẽ sina 'mahârâ za'ra: Nimomo wazatõrĩ za'ra da wamhã, ma'ãpé uhâbâ norĩ u wazatõrĩ za'ra na, ĩhâiba 're, 're wahâimana za'ra mono da.
23446  MAT 8:32  Tawamhã Zezusi hã ma tô õne haré tãma rob'ru za'ra: Mo oto ai'aba'réi wa'aba. Tawamhã uhâbâ hâiba 're ma tô sisisi, wa'uburé norĩ hã. Taha wa, te sa'ẽtẽ sisa're, uhâbâ norĩ hã, ĩ'rãsipra u. Âi ba ma tô rere. Taha wa, ma ai'utõ, â na uburé.
23448  MAT 8:34  Tawamhã 'ri nho'õmo ãma 're ĩdasi'ubumroi mono norĩ hã ma tô aihĩni tawairébé ni, Zezusi hã da te dasina uzusi za'ra da. Tawamhã ma tô sãmri za'ra ni. Da te dasiwi sãmri wamhã, ma tô tãma rob'ru za'ra ni: Ma'ãpé, warom nhiti aimorĩ, nimomo. Ãne te dasiwi satõrĩ ni, Zezusi hã.
23450  MAT 9:2  Tamomo ma tô ni'wam norĩ hã we siwi ti'â, ĩmorĩ'õ hã ĩsimiwaptâ ré. Ĩmorĩ'õ hã za te te ĩpese na ma tô ãma umnhasi za'ra, Zezusi hã. Tawamhã Zezusi hã taha na ma tô sina simirosa'rata waihu'u za'ra, aibâ norĩ hã. Taha wa, te ĩmorĩ'õ ma tinha: Ĩ̱siwadi, aiwi robzei'õ tõ. Aiwasédé hã 're ĩ'ab'manharĩ wasété mono zé hã te ai'ãma 're ab'madâ'â mono õ di za oto. Ãne te tãma tinha.
23451  MAT 9:3  Tawamhã ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti 'rata na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ hã ma tô 'râwi sima rowasu'u za'ra, ãne: Õ hã te 'Re ĩhâimana u'âsi mono ãma wasété.
23452  MAT 9:4  Tane nherẽ, Zezusi hã ma tô sina waihu'u, ĩsimirosa'rata za'ra hã. Taha wa, te tãma nharĩ za'ra: E marĩ da, ma tô ãne ĩ̱'ãma ĩrosa'rata wasété za'ra wa'wa.
23453  MAT 9:5  Wa hã dawasédé hã te dama 're ĩ'apari waihu'u pese mono zém na hã, sena na ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da hã, e niha te za ĩwaihu'u za'ra wa'wa. Aibâ ma, wa tô tinha: Aiwasédé hã 're ĩ'ab'manharĩ mono zé hã te ai'ãma 're ab'madâ'â mono õ di za oto. Ãne na si ĩ̱mreme wamhã, aima pibu prã za'ra wa'aba di. Ã hã ĩmorĩ'õ hã wahutu da, duré oto morĩ da, te tãma nharĩ wapsi, te za ĩwaihu'u za'ra wa'wa, ĩ̱waihu'u pese na sena na ĩ̱waihu'u pese za'ra wa'aba da oto. Taha wapsi, aima pibu pese za'ra wa'aba di za.
23454  MAT 9:6  Ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã ĩ̱ma waihu'u pese di, dawasédé te dama 're ĩ'apari mono da hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para. Ãne na asiwi ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da, wa za ĩhi'ré ma tinha, wahutu da. Tawamhã ĩmorĩ'õ ma, te tinha Zezusi hã: Ma'ãpé, aiwahutu. Asa'warizé hã âri, asõrõwa u aimorĩ da oto.
23457  MAT 9:9  Tawamhã Zezusi hã ma tô mo, dahawi. Morĩ ré, ma tô ĩ̱sã, danhib'apito ma, rob'uiprazé ubumroi'wa hã, Mateusi na ĩ̱nhisi hã. Ĩ̱nhimiromhurizéb ãma wa nhamra, rob'uiprazé te dawi 're ĩ'a'ubumroi mono zéb ãma. Tawamhã Zezusi hã te ĩ̱'mahâ: We aimorĩ, ĩ̱siré 're aimorĩ da oto. Tawamhã awa'awi wa tô wahudu, ĩsiré 're ĩ̱morĩ da oto.
23459  MAT 9:11  Tawamhã parisezu norĩ hã ãne hã te te 'madâ'â za'ra wamhã, ma tô Zezusihi siré 're ĩwanomro mono norĩ hã wazadanharĩ za'ra, ãne: E niha bâ, te asib'apito za'ra wa'wa hã rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ siré tisa, dawasété na 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ siré zama.
23460  MAT 9:12  Tawamhã Zezusi hã te te sina wapari za'ra wa, ma tô tãma nharĩ za'ra, ãne: Hâzé ãna 're ĩnomro mono norĩ zô, dawede'wa hã 're siwasutu za'ra mono õ di, te te 're wede za'ra mono da. Ĩhâzé ré norĩ zô si te za 're siwasutu za'ra, te te 're pese za'ra mono da.
23461  MAT 9:13  Duréihã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã ãne na rob'ui'éré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na: Asimizama hã ĩ̱ma 're ĩzata za'ra wa'aba mono zô hã, sô 're ĩ̱nhimipari mono õ di oto. Asimizawi pese zarina, da'ãma 're aiwamri za'ra wa'aba mono da si, wa ĩ̱sima te 're aiwẽ za'ra wa'wa oto. Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na rob'ui'éré hã sô sabu za'ra wa'aba ĩbaihâ hã, waihu'u pese za'ra wa'aba da. Dawẽ na 're ĩdanomro mono norĩ zô ĩ̱sitẽme 're ĩ̱hârâ mono da, we ĩ̱morĩ õ di. Dawasété na 're ĩdanomro mono norĩ zô si 're ĩ̱hârâ mono da, wa wei mo.
23462  MAT 9:14  Tawamhã Zuwã Batitaha siré 're ĩnomro mono norĩ hã ma tô Zezusihi u ai'aba'ré. Tawamhã ãne te siwi sadanha: Wa norĩ hã, duré parisezu norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're wamreme zusi mono da hã, wasai ãna wa a'â 're wahâimana za'ra, bâtâ na. E marĩ wa, sai ãna a'â 're hâimana za'ra mono õ di bété, asiré 're ĩnomro mono norĩ hã.
23463  MAT 9:15  Taha wa, te Zezusi hã asa tãma nharĩ za'ra: Aibâ hã ĩmrozéb u, sô ĩhârâ za'ra norĩ hã sihutu wamhã, e aibâ ĩmro da hã ĩsiré sãmra za'ra ré, te za robzei'õ na tihâimana za'ra, ta norĩ hã. Mare di. Ãnei õ di. Niwapsi te za bâdâ hã ĩwa waptãrã, aibâ ĩmro da hã ĩsiwadi norĩ wa'wa hawi, da te tiwi ĩ'âri za'ra zéb da hã. Tawapsi te za tô sai ãna 're si'ubumro, robzei'õ na.
23464  MAT 9:16  Duré da'uza hã hâ'ratare wamhã, te za hâihata. E tawamhã ĩhâté hânhihâri na te za hâiwa'aba ni. Mare di. Ĩhâté hânhihâri na da te hâiwa'aba wamhã, da te ĩré hâ'upsõi wamhã, te za tihâzahutu, ĩhâiwa'abazé hã. Tawamhã te za oto hâsisinarĩ pese, da'uza 'rada hã.
23465  MAT 9:17  Duré e romhâ 'manharĩ 'rata 're, te za uwa 'rãi wa'u ĩsé hã da te 're sé, wa'ui ware õ ré. Mare di. Wa'ui ware õ ré, da te 're séme mono wamhã, oto wa'ui ware wamhã, te za romhâ 'manharĩ 'ratare hã sina wazu. Tawamhã uwa 'rãi wa'u ĩsé hã te za asa'wa. Romhâ 'manharĩ hã te za duré hâihaiwamna. Ĩtép si'uiwa na si, te za da te 're sé, dawi 're sisa'wari za'ra mono tõ da, rob'rãi wa'u zé té hã. Tawapsi, romhâ 'manharĩ hã dawi 're hâsiwamnarĩ za'ra mono õ di za duré. Ãne ma tô Zezusi hã ãma romnhimiré'é, uwa 'ru 'rãi wa'u ĩsé, da te 're ĩséme mono zém na hã.
23466  MAT 9:18  Tawamhã Zezusi hã te te dama rowasu'u ré, ma tô aibâ hã ĩtẽme wi, dama roti'wa hã. Ĩtẽme wisi wamhã, ma tô hi'rãtitõ ĩpapara nhamra. Tawamhã te tãma tinha, ãne: Ĩ̱'ra hã azarudu hã ma tô ĩ̱wi dârâ, ãhãna si. Tane nherẽ, ma'ãpé ãma ĩ̱me aimorĩ, asib'rada ãma hiri da, hâiwa'utu da, ĩ̱ma 're morĩ da apâ.
23469  MAT 9:21  Ta hã ma tô ãne sima rosa'rata: Ĩ'uza si te tiwi upi nherẽ, wa za séptârâ. Ãne te sima rosa'rata, pi'õ hã.
23470  MAT 9:22  Tawamhã pi'õ, ĩ'uza te te upi wamhã, ma tô Zezusi hã sô aipi'ra. Sipi'rai wamhã, ma tô pi'õ hã tisã. Ãne te tãma tinha: Ĩ̱siwadi, aiwi robzei'õ tõ. Za te aipesezém na, ĩ̱'umnhasi zarina ma tô aihâzé hã aima apa. Tawamhã awa'awi ma tô pi'õ hã séptârâ.
23472  MAT 9:24  Tawamhã ãne te dama tinha: Mo oto aiwairébé aba. Azarudu hã dâ'â õ di. Taré te nhono. Tawamhã ma tô ãma tawa'ẽ za'ra ni, dâ'â uptabi nherẽ, taré ĩsõtõ na te te waihu'u wa, Zezusi hã.
23475  MAT 9:27  Tawamhã 'ri para hawi watobro wamhã, morĩ ré, ma tô aibâ norĩ hã ĩsarina tineb zahuré, ĩtob'a zahuré hã. Tawamhã te 'mahârâ zahuré, ãne: Dawihi nhihudu, ma'ãpé wa'ãma aipẽ'ẽzé na.
23476  MAT 9:28  Tawamhã 'ri para u ma tô ãzé, Zezusi hã. Sébré wi, ma tô ĩtob'a norĩ hã ĩtẽme aimasisi zahuré. Tawamhã Zezusi hã te sadanharĩ zahuré: E te asina ĩ̱'umnhasi 'wa, te ato pese aba da hã. Tawamhã asa te tãma nharĩ zahuré: Ĩhe, wa tô wasina ai'umnhasi ni, apito.
23477  MAT 9:29  Tawamhã Zezusi hã ma tô tõmo upi zahuré. Te duré tãma nharĩ zahuré: Asina ĩ̱'umnhasi aba zéb zarina, wa za tô ato pese 'wa.
23478  MAT 9:30  Tawamhã ma tô oto tito pese zahuré, aibâ norĩ hã. Ma tô duré sadawa uwati zahuré, ãne: Te aima ĩ'manharĩ wẽ wa'aba zém na, dama ĩ̱wasu'u wa'aba õ di za. Tô'ã. Ãne te sina sadawa uwati zahuré.
23481  MAT 9:33  Tawamhã Zezusi hã ma tô wa'uburé ma rob'ru, ĩhawi watobro da, ĩsiti. Te te tãma rob'rui wi, ma tô aibâ hã mreme watobro. Taha wa, ma ãma tatob'uzu za'ra ni. Te duré dasima nharĩ za'ra ni, ãne: Niwa, wa te ĩ'madâ'â za'ra õ, ãne hã, Izarazéhé nhihudu norĩ nhipti'ai 'remhã.
23482  MAT 9:34  Tane nherẽ, ma tô parisezu norĩ hã taré ĩwasédé hã ãma hiri za'ra, ãne: Wa'uburé norĩ nhib'apito zadawa para, te õ hã wa'uburé hã te te dama 're anhamra, Satanasihi zadawa para. Ãne ma tô parisezu norĩ hã siwi wẽ'õ, Zezusi hã.
23485  MAT 9:37  Tawamhã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, te tinha, ãne: Amnho hã sa'ẽtẽ uptabi di, da te 're ĩ'ubumroi mono da hã. Tane nherẽ, sada hã da'umrore di, ĩ'ubumroi'wa da hã.
23486  MAT 9:38  Taha wa, ma'ãpé tiwi 're rowaptẽrẽ u'âsi za'ra wa'aba mono, rob're tede'wai wi, romhuri'wa da hã we te te da'azatõrĩ da da'ahâ na, rob're hã te te 're ubumro za'ra mono da. Ãne ma tô Zezusi hã da'ãma romnhimiré'é.
23491  MAT 10:5  Tawamhã Zezusi hã te te wazatõrĩ za'ra da, ma tô ãne wama roti za'ra, 12 na wahâiba norĩ ma hã: Zudezu'õ norĩ nhipti'ai u 're anomro aba mono õ di za. Duré samaritanu norĩ nhipti'ai u 'ri nho'õmo mono bâ, 're asisisi aba mono õ di za.
23493  MAT 10:7  Ãne te za dama 're ĩrowahutu za'ra wa'aba mo: 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zéb u hã romhuture di oto.
23497  MAT 10:11  Nimomo daza'rui u 're anomro aba mono wamhã, asô 're ĩtob'uzu za'ra wa'aba mono norĩ u si te za 're asisisi aba mo. Tawamhã tame te za ĩsiré 're aihâimana za'ra wa'aba mo, 'ri tede'wa siré, nimomo 're anomro aba mono zéb u hã.
23498  MAT 10:12  Danhorõwa u 're asisisi aba mono wamhã, ãne te za 're ĩdazawi za'ra wa'aba mo: Rowẽ na 're aihâimana za'ra wa'aba mono. Ãne te za 're ĩdazawi za'ra wa'aba mo.
23501  MAT 10:15  Tô sena, wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Niwapsi 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã Sodoma ãma duré Domora ãma 're ĩdahâimana wasété uptabi za'ra mono norĩ ma, te te ĩrob'manharĩ pipa zém nhipai u, te za asô 're ĩtob'uzu za'ra wa'aba mono õ norĩ hã te te tãma 're arob'manharĩ za'ẽtẽ. Ãne ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma.
23502  MAT 10:16  Tawamhã Zezusi te duré wama rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: Ma'ãpé ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba. Pone'ẽrebâire, robzahi wa'wa u 're ĩsisisi mono ne, wa za datẽme asatõrĩ za'ra wa'wa. Taha wa, te za asimiza'rese 're anomro aba mo, wahi ne. Duré utu'u, marĩ ĩwasédé hã te te 're ĩ'manharĩ za'ra mono õ ne, te za 're anomro wẽ wa'aba mo.
23507  MAT 10:21  Da te 're ĩ̱zaze za'ra mono 'ru te, te za dasisãnawãi uptabi nherẽ, da te dasima 're dahâiba nhomri za'ra, da te 're danhimroi mono da. Damama norĩ hã te za ti'ra ma, ãne te te tãma 're rob'manharĩ wasété za'ra, 'râwim nherẽ. Duré da'ra norĩ hã timama uptabi da nherẽ, te za sada 're hâimana za'ra, te te dama 're hâiba nhomri za'ra mono da, da te 're simroi mono da, ĩna me.
23510  MAT 10:24  Romnhoré'wa norĩ hã te te 're romnhoré za'ra mono ré hã, pire na 're hâimana waihu'u za'ra mono õ di, tãma ĩromnhoré'wa norĩ ma hã. Tane nherẽ, romnhoré hã te te 're 'ruiwapari u'âsi za'ra mono wamhã, zahadu wapsi te za tãma ĩromnhoré'wa norĩ ne oto 're hâimana za'ra, aiwa. Duré te te dama 're ĩromhuri za'ra mono norĩ hã te te dama 're romhuri za'ra mono ré hã, hâimana pire na 're hâimana waihu'u za'ra mono õ di, tinhib'apito norĩ nhipai u hã. Tane nherẽ, tipire zô te te 're rob'ruiwapari u'âsi za'ra mono wamhã, zahadu wapsi te za tinhib'apito ne pire na 're hâimana za'ra oto. Ĩ̱'ruiwapari'wa norĩ hã te Bezebu na te te 're ĩ̱nhisi za'ra, wa'uburé norĩ nhib'apito nhisi na. Ãne te ta norĩ hã te te ĩ̱'ãma 're wasété za'ra. Taha wa, taha nhipai u te za duré te te ai'ãma 're wasété uptabi za'ra wa'wa, ĩ̱siré 're anomro aba mono wa.
23512  MAT 10:26  Tawamhã Zezusi te duré wama rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: Taha wa, dama 're aipahi za'ra wa'aba mono õ di za. Uburé marĩ hã upsibi na 're ĩhâimana za'ra mono hã zahadu wapsi te za suwa nhamra ni. Duré uburé marĩ hã pi'uriwi 're ĩhâimana za'ra mono hã te za niwapsi waihu'u za'ra ni.
23517  MAT 10:31  Sire hã tãma sawi pese za'ra nherẽ, sire zawi nhipai u, tãma asawi uptabi za'ra wa'aba di, 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma hã. Taha wa, asina 're aihâtâ'â za'ra wa'aba mono õ di za. Ãne ma tô wama rowasu'u za'ra Zezusi hã, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma hã.
23518  MAT 10:32  Tawamhã Zezusi hã te duré wama rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: Ni'wam norĩ hã ĩ̱zazei'wa na dama 're siwasu'u za'ra mono wamhã, wa hã wa za duré Ĩ̱mama nho'a te 're awasu'u, ĩ̱zazei'wa na, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono nho'a.
23519  MAT 10:33  Tazahã, ni'wam norĩ hã ĩ̱zazei'õ'wa na dama 're siwasu'u za'ra mono wamhã, wa hã wa za duré Ĩ̱mama nho'a te 're awasu'u, ĩ̱zazei'õ'wa na, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono nho'a. Ãne te wama rowasu'u za'ra, Zezusi hã.
23520  MAT 10:34  Tawamhã te duré ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma rowasu'u za'ra, Zezusi hã: E ti'ai u we ĩ̱morĩ wa, te za ti'ab ré rowẽ na si dasiré 're dahâimana za'ra, simisutu. Mare di. Ãne hã ĩ̱'ãma 're rosa'rata za'ra wa'aba mono õ di za. Ti'ai u we ĩ̱morĩ wa, rowẽ na si 're dahâimana za'ra mono õ di za. Te za ĩ̱'ãma dasima 're dasiwanhizari. Te za duré ĩ̱'ãma 're dasi'wapé za'ra.
23523  MAT 10:37  Ni'wam norĩ hã te te 're ĩ̱zawi za'ra mono zém nhipai u, timama norĩ hã te te 're sawi pese za'ra mono wamhã, ĩ̱'ãma 're nomro waihu'u mono õ di za. Duré ni'wam norĩ hã ĩ̱zawi nhipai u ti'ra norĩ te te 're sawi pese za'ra mono wamhã, ĩ̱'ãma 're nomro waihu'u mono õ di za duré.
23525  MAT 10:39  Ni'wam norĩ hã si'uihâ na tihâimanazép si te te sima 're sawi za'ra mono wamhã, rowẽ ĩsi'utõrĩ'õ hã te te sina 're uwaimrami za'ra mono õ di za. Ni'wam norĩ hã ĩ̱zarina 're nomro mono da, 're sihâiba zawi za'ra mono õ wapsi, te za te te sina 're uwaimrami za'ra, rowẽ hã. Ãne ma tô wama rowasu'u za'ra, Zezusi hã.
23526  MAT 10:40  Tawamhã te duré ãne na wama rowasu'u za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: Ni'wam norĩ hã te te 're aiwaibui wẽ wa'aba mono wamhã, ta norĩ hã ai'u'âbâ wa'aba te za te te siwi 're ĩ̱mrami wẽ. Ta norĩ hã te te siwi 're ĩ̱mrami wẽ mono wa, we ĩ̱zatõrĩ'wa zama te za duré ĩ̱siré te te siwi 're mrami wẽ.
23528  MAT 10:42  Ãté ni'wa hã te za ĩ̱zazei'wai ma, â wahâ hã tãma õ, te te hâ'rẽne da, ĩsiré ĩ̱zazei'wa norĩ ma ĩwapu ma, 're ĩmorĩ na te te waihu'u wa. Ãne hã ĩ̱zazei'wa norĩ hã marĩ 'rare na nherẽ, ni'wam norĩ hã te te 're pawaptob za'ra mono wamhã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za te te tãma 're ĩ'awa'âbâ mono zé hã te za te te sina 're uwaimrami za'ra. Tô sena, wa aima waihu'u za'ra wa'wa. Ãne ma tô Zezusi hã wama rowasu'u za'ra, daro mono bâ te te ĩwazatõrĩ za'ra zéb u hã.
23531  MAT 11:3  Ãne ma tô siwi sadanha: E a hã Zuwã Batita te te dama 're aiwasu'u mono, te we aimo. E zahadu aimawi zô, wa za 're wanhimipari za'ra.
23532  MAT 11:4  Tawamhã Zezusi hã te asa tãma nharĩ za'ra, ãne: Mo oto apâ ai'aba'réi wa'aba Zuwãhã u, marĩ hã ĩwapari za'ra wa'aba zém na tãma rowasu'u za'ra wa'aba da, marĩ hã ĩ'madâ'â za'ra wa'aba zém na zama.
23534  MAT 11:6  Ni'wam norĩ hã, wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para we ĩ̱morĩ na, 'râwi ĩ̱'ãma 're siwawã za'ra mono õ wamhã, ta norĩ ma si tãma 're rowẽ uptabi za'ra mono di za. Ãne te tãma rowasu'u za'ra, Zezusi hã.
23535  MAT 11:7  Tawamhã Zuwã Batitaha siré 're ĩnomro mono norĩ hã apâ si'aba'réi wamhã, ma tô Zezusi hã dama rowasu'u, Zuwã Batitaha hâimanazém na. Da'ahâ na ĩdasi'ubumroi mono norĩ ma, te ãne tãma rowasu'u za'ra: Zuwã hã a'ubuni wi 're sãmra mono ré, ma tô ĩtẽme 're anomro aba mo, 're sabu za'ra wa'aba mono da. E tawamhã du teihi 'rãihâ hã uware wa, rowa'u te te 're ĩhâpâ za'ra mono ne, Zuwã Batita hã roti da, sib'uware na 're hâimana mono wa, ma tô ĩtẽme 're anomro aba mo. Mare di. Ta hã roti da, siptete na ma tô 're hâimana.
23538  MAT 11:10  Duréihã ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã ãne ãma rob'ui'éré, Zuwãhã ãma, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na: Ĩ̱zadawa wasu'u'wa, wa za aiwana satõ, te te asô ropese mono da. Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na rob'ui'éré, ĩbaihâ na hã.
23544  MAT 11:16  E 'wai ãma, wa za oto romnhimiré'é, ãhãna 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ ãma hã. Ai'uté norĩ ãma, wa za simiré'é. 'Ri nhi'riti wa, rowedezéb ãma si'ubumroi ré, te za ãne si'mahârâ za'ra, ai'uté norĩ hã: Wa norĩ hã wa tô aima rowamreme za'ra wa'aba ni aré, dasina damro wa, rowamremezém na. Tane nherẽ, ãma ato za'ra wa'aba õ di. Duré da te dasina 're ti'a za'ra mono wa, rowamremezém na wa tô aré aima rowamreme za'ra wa'aba ni. Tane nherẽ, wame ai'ry'ry wa'aba õ di. Ãne te za si'mahârâ za'ra. Ãne wa tô ai'uté norĩ ãma simiré'é, ãhãna 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ hã.
23546  MAT 11:18  Duré Zuwã Batita hã te te dama 're sadawa wasu'u mono ré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono 'madâ'â sina ma tô sai ãna te te 're romhuri, misi bâtâ na. Duré uwa 'ru 'rãi wa'u hã te te dame 're hâsi mono õ di. Taha wa, ma tô da te tãma 're nharĩ wasété za'ra. Ãne ma tô da te tãma 're nharĩ za'ra: Õ hã wa'uburé te te 're pibui u'âsi.
23547  MAT 11:19  Duré wa hã ti'ai ãma dasiré ĩ̱podo hã wa ĩ̱to sina dasiré 're ĩ̱sa, dasazém na. Uwa 'rãi wa'u ĩsé hã wa duré te dame 're hâsi. Taha wa, ma tô ãne na da te ĩ̱ma 're nharĩ wasété za'ra: Ma'ãpé 'madâ'â za'ra wa'aba. Õhõta te aibâ hã sa za'ẽtẽ na 're sai u'âsi. Ta hã uwa 'ru 'rãi wa'u zei'wa duré. Rob'uiprazé ubumroi'wa norĩ siwadi ta hã, uburé siwa'ru 're ĩdanomro mono norĩ siwadi. Ãne ma tô da te ĩ̱ma 're nharĩ wasété za'ra. Ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti zarina 're nomro mono wamhã, te za marĩ ĩwẽ si te te 're 'manharĩ u'âsi za'ra. Ãne wa, te za ĩwaihu'u pese za'ra wa'wa, tô sena 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti ĩwẽ uptabi na hã. Ãne ma tô Zezusi hã dama rowasu'u.
23549  MAT 11:21  Ãne te 'ri wa'õtõ ãma ma tinha Zezusi hã, 'ri wa'õtõ 're, 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ ma: Corazi na 'ri wa'õtõ nhisi ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ ma, aima 're ropipa uptabi za'ra wa'aba mono di za, Besada na 'ri wa'õtõ nhisi ãma 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ ma zama. Marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã asõ'a za'ra wa'aba, te 're ĩ'ab'manharĩ wẽ mono ne, Tiru ãma 'ri nho'õmo ãma, duré Sido ãma 'ri nho'õmo ãma 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ nho'a, te dama 're ab'manharĩ mono 'wa'âhã, duréi te aré ta norĩ hã 're sipizari za'ra, tiwasété wi. Tiwasété wi 're ĩsipizari za'ra mono zém na, da te 're waihu'u za'ra mono da, te aré 'ru'a hã ti'rã nhisiwi te te 're sa'wari za'ra. Te duré aré sa'u ĩhâiro na 're si'uza za'ra.
23552  MAT 11:24  Niwapsi 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã Sodoma ãma 're ĩdahâimana wasété za'ra mono norĩ ma, te te ĩrob'manharĩ pipa zém nhipai u, te za te te 're aihâ za'ra za'ẽtẽ za'ra wa'wa, tô sena. Ãne ma tô Zezusi hã dama waihu'u, Capana'u ãma 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ ma hã.
23553  MAT 11:25  Tawamhã Zezusi hã te duré Timama ma mre: Ĩ̱mama, a hã Danhib'apito uptabi, hâiwa ãma zama, ti'ai ãma zama. A hã ma tô rowaihu'u pese 'wa norĩ wi 're ĩ'anhito mo, roti ĩwẽ hã te te waihu'u za'ra tõ da. Rowaihu'u prãi 'wa na 're ĩhâimana za'ra mono norĩ ma si, ma tô marĩ ĩwẽ hã 're ĩ'awaihu'u mo. Taha wa, wa ai'ãma ĩ̱wata, asõpru wa.
23554  MAT 11:26  Tane tô, Ĩ̱mama. Asima 're ĩ'awẽ mono zéb uwaibaba si, ma tô õ norĩ ma si 're ĩ'awaihu'u mo. Ãne Zezusi hã ma tô Timama ma mre.
23555  MAT 11:27  Taha wa, te duré wama nharĩ za'ra, ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma: Ĩ̱mama ma tô ĩ̱ma waihu'u, uburé 're ĩhâimana mono zé hã. Ni'wam norĩ hã si'uihâ na te te 're ĩ̱waihu'u za'ra mono õ di, 're ĩ̱hâimana mono zém na hã. Ĩ̱mama si ma tô ti'ra na ĩ̱waihu'u pese, 're ĩ̱hâimana mono zém na hã. Duré dasi'uihâ na Ĩ̱mama, da te 're waihu'u za'ra mono õ di za. Ĩ̱wétési wa tô Ĩ̱mama hã waihu'u pese, 're ĩhâimana mono zém na hã. Te ĩ̱sima 're ĩ'awẽ mono zéb uwaibaba si, wa za ni'wam norĩ ma si te 're awaihu'u, ta norĩ zama Ĩ̱mama hã te te waihu'u za'ra da, 're ĩhâimana mono zém na hã. Ãne ma tô wama waihu'u za'ra, Zezusi hã.
23556  MAT 11:28  Tawamhã Zezusi hã te oto uburé dama tinha, ãne: Marĩ ĩpire, da te 're 'wasari mono wamhã, te za 're dazadâ'â wairébé. Tane te duré a norĩ wa'wa hã 're asiwasutu u'âsi za'ra wa'aba mo, dama rowahutu'wa norĩ nhimirowasu'u hã 're ĩ'madâ'â pese za'ra wa'aba mono zéb zarina, 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te 're asõ'reptu za'ra wa'aba mono da newa. Tane nherẽ, asina 're uwaimrami waihu'u za'ra wa'aba mono õ di za. Ãne hã uburé 're aihâimana za'ra wa'aba mono norĩ hã ma'ãpé we ĩ̱zô 're asõpré u'âsi aba mono. We ĩ̱zô 're asõpré u'âsi aba mono wamhã, wa za te 're aipẽ'ẽ nomri za'ra wa'wa, 're asiwasutu za'ra wa'aba mono tõ da oto.
23560  MAT 12:2  Tawamhã parisezu norĩ hã te te ãma wa'madâ'â za'ra wamhã, Zezusihi ma, te nharĩ za'ra, ãne: E 'madâ'â za'ra ãna, asiré 're ĩnomro mono norĩ hã. Ta norĩ hã ma tô aro 'rã ne hã te te sima 'rãnhinarĩ, sabadu na wawa'utuzém na nherẽ. Taha wa, wahi'rata nhimiroti hã ma tô ãma upa za'ra, dawa'utuzé bâtâ na romhuri, wa te dawi 're ĩsawi za'ra mono zém na roti hã.
23561  MAT 12:3  Tawamhã Zezusi hã te asa tãma nharĩ za'ra: E apito Dawihi wasu'u na rob'ui'éré hã 're sõré za'ra wa'aba mono ã bâ, te te ĩrob'manharĩzém na tisiré norĩ me, mra te te simroi wamhã.
23565  MAT 12:7  Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã ma tô ãne na rob'ui'éré ĩbaihâ na hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na: Asimizama hã ĩ̱ma 're ĩzata za'ra wa'aba mono zô, 're ĩ̱nhimipari mono õ di oto. Asimizawi pese zarina da'ãma 're aiwamri za'ra wa'aba mono da si, wa ĩ̱sima te 're aiwẽ za'ra wa'wa oto. Ãne hã ãma waihu'u za'ra wa'aba wamhã, aré ĩwasédé hã ãma sa'ra wa'aba õ di, ĩ̱siré 're ĩnomro mono norĩ ãma hã, marĩ ĩwasédé hã te te 'manharĩ za'ra õ wa, ã bâtâ na.
23566  MAT 12:8  Wa hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono te te ĩ̱pisudu, dasiré ĩ̱poto da, ti'ai ãma. Taha wa, dama ĩ̱pire di, romhuri zahârizém na roti hã te dama 're ĩ'apisutu mono zéb da hã. Ãne ma tô Zezusi hã tãma siwasu'u za'ra, parisezu norĩ ma.
23568  MAT 12:10  Tame te aibâ hã nhamra, ĩsimizu'rã're hã. Tawamhã ni'wam norĩ hã ma tô sima wẽ za'ra, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na Mozési te te ãma ĩrob'ui'éré na hã sabadu na romhuri zahârizém na roti hã, te te ãma upai wa, Zezusihi ãma ĩwasédé hã te te ãma hiri za'ra da. Ma tô ãne siwi ãma sadanha, Zezusi hã: Dawa'utuzém na dapesezé hã romhuri zahârizém na hã, e Mozésihi nhimi'ui'éré zarina. Ãne te ãma siwi sadanha.
23569  MAT 12:11  Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra, Zezusi hã: Pone'ẽrebâ hã aima 'maihâimana aba wamhã, ab're 'rehâ wa, aiwi 'maiwaptã'ã aba wamhã, e te aré ĩ'maiwazere 'wa, 'manho'reptui aba da hã. Te aré tô ĩ'maiwazere 'wa, romhuri zahârizém na 'maiwaptã'ã nherẽ, pone'ẽrebâ hã.
23570  MAT 12:12  Duré, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã pone'ẽrebâ te te 're azawi pese mono nherẽ, pone'ẽrebâ zawi nhipai u, tãma dazawi uptabi di. Taha wa, sabadu na romhuri zahârizém na ni'wam norĩ hã marĩ te te dama 're 'manharĩ wẽ za'ra mono wamhã, duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti zarina, te za tô te te 're 'manharĩ za'ra, te te ãma 're upa za'ra mono ãna, ta norĩ hã. Ãne te tãma rowasu'u za'ra, Zezusi hã.
23571  MAT 12:13  Tawamhã ĩsimizu'rã're ma, te duré tinha, Zezusi hã: Ma'ãpé, asimizu wahutu. Tawamhã ma tô tinhimizu hã wahutu, aibâ hã. Te te wahutu wamhã, awa'awi ma tô tinhimizu pese apâ. Ĩsimizu amo ne, wẽ di oto.
23576  MAT 12:18  Ãhãta te ĩpisudu ĩ̱ma romhuri'wa da, te 're ĩsawi pese mono hã. Taha ãma si wa ãma 're ĩ̱toi u'âsi. Taha ma, wa za ĩ̱pẽ'ẽzani hã tãma tisõ. Tawamhã daro mono bâ te 're ĩda'anho'reptui mono zé wasu'u na te za te te dama 're rowasu'u, da te 're ĩwaihu'u za'ra mono zéb da hã.
23579  MAT 12:21  Tawamhã daro mono bâ te za tô sena sô 're danhimipari za'ra, te te 're ĩda'anho'reptui mono zéb zô. Ãne duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na rob'ui'éré hã, Zezusihi ãma hã.
23581  MAT 12:23  Tawamhã da'ahâ na ma ãma tatob'uzu za'ra ni. Taha wa, te dasima nharĩ za'ra ni, ãne: Ãté õ hã apito Dawihi nhihudu, sô 're ĩwanhimipari za'ra mono. Ãne te dasima ãma romnomri za'ra ni.
23582  MAT 12:24  Tawamhã ãne na parisezu norĩ te te dawapari za'ra wamhã, ma tô sima nharĩ za'ra, ãne, ta norĩ hã: Õ hã Bezebuhu zadawa para, ma tô wa'uburé hã te te dama 're anhamra, wa'uburé norĩ nhib'apito zadawa para. Bezebu hã tiwaihu'u pe hã te te tãma 're sõmri mono õ 'wa'âhã, aré te te dama 're anhamra waihu'u mono õ di, wa'uburé hã. Ãne ma tô parisezu norĩ hã Zezusihi nhimiromhuri na sima rowasu'u za'ra.
23583  MAT 12:25  Tawamhã te te ãma ĩrosa'rata wasété za'ra na, ma tô sina waihu'u za'ra, Zezusi hã. Taha wa, te ãne tãma ãma romnhimiré'é za'ra: Danhib'apito nhib'a'uwẽ norĩ hã 'râwim nherẽ, oto sisada 're simasa mono wamhã, te aré 're si'uprosi. Duré 'ri nho'õmo ãma 're ĩdahâimana za'ra mono norĩ hã sisada 're hâimana za'ra mono wamhã, te aré 're si'uprosi. Duré dasisãnawã nherẽ, 'râwi dasisada 're dahâimana za'ra mono wa, 're dasi'wapé za'ra mono wamhã, te aré 're dasi'uprosi, 'râwim nherẽ.
23587  MAT 12:29  Ni'wa hã aibâ ĩsiptete nhorõwa u sébré wamhã, te te sima pawasisi õ ré, ĩsimarĩ hã te te tiwi ubumroi waihu'u õ di za, aibâ ĩsiptete wi hã. Te te sima pawasisi wapsi, te za ĩsimarĩ hã tiwi ubumro oto, 'ri 're tãma ĩromnhimi'wara hã.
23588  MAT 12:30  Ni'wam norĩ hã ĩ̱wẽ'wa 're nomro mono õ wamhã, ta norĩ hã te ĩ̱zada 're hâimana za'ra. Duré ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono u, te 're ĩda'anhimroi mono ne, te te 're danhimroi mono õ wamhã, ta norĩ hã te 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhiti, te te 're dazatõrĩ za'ra.
23590  MAT 12:32  Duré ni'wam norĩ hã dasiré ĩ̱poto ãma te te ĩ̱'ãma 're wasété za'ra mono wamhã, oto tiwasété na 'Re ĩhâimana u'âsi mono ma, 're siwasu'u za'ra mono wamhã, tãma waihu'u pese di, ãne hã ĩwasédé hã te te tãma 're pari za'ra mono da, te te oto ãma 're 'madâ'â tõ za'ra mono da. Tane nherẽ, ni'wam norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono pẽ'ẽzani ãma te te 're wasété za'ra mono wamhã, te za õhõ na ĩwasédé hã te te ãma 're 'madâ'â u'âsi za'ra, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Ãne na ma tô tãma rowasu'u za'ra, Zezusi hã.
23591  MAT 12:33  Tawamhã Zezusi hã ma tô duré tãma romnhimiré'é za'ra, rowede ĩwẽ na. Rowede ĩwasété na ma tô duré tãma romnhimiré'é za'ra, parisezu norĩ ãma. Ãne te tãma ãma romnhimiré'é za'ra, parisezu norĩ ma: Rowede hã wẽ wamhã, te za 're 'rãi wẽ u'âsi za'ra. Rowede hã wasété wamhã, te za duré 're 'rãi wasété u'âsi za'ra. Rowede, 're ĩ'rã za'ra mono zéb zarina te za ãma waihu'u za'ra ni, rowede ĩwẽ na, duré rowede ĩwasété na hã.
23594  MAT 12:36  Tô sena, wa za aima waihu'u za'ra wa'wa. 'Re ĩhâimana u'âsi mono, za da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã dahâiba mono bâ te za tãma tasiwasu'u za'ra ni, rosa'rata ãna marĩ ĩwasété na te te dama 're ĩnharĩ za'ra mono zém na hã.
23595  MAT 12:37  Taha wa, ti'ab ré uburé marĩ na 're aimreme zusi aba mono zéb zarina, te za 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã aima rowairébé za'ra wa'wa, za da'ãma ĩsipo'ozéb ãma hã. Ti'ab ré, marĩ ĩwẽ na 're aimreme zusi aba mono zéb zarina si, te za aiwẽsãmri za'ra wa'wa. Duré, marĩ ĩwasété na 're aimreme zusi aba mono zéb zarina si, te za siwi aiwẽ'õ za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã. Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u sirõmo za'ra, parisezu norĩ ma.
23596  MAT 12:38  Tawamhã parisezu norĩ hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono nhimiroti na rob'ui'éré na dama rowahutu'wa norĩ me, ma tô Zezusihi ma, nharĩ za'ra, ãne: Rowahutu'wa, wa wasima wẽ za'ra ni, marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã aiwaihu'u pese na wanho'a 'manharĩ da, wa te 'madâ'â za'ra da, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para dama 're ĩ'ab'manharĩ mono na, sena na wa te ãma aiwaihu'u za'ra da. Ãne te Zezusihi wi waptẽrẽ za'ra, ta norĩ hã.
23597  MAT 12:39  Tawamhã Zezusi hã te asa tãma nharĩ za'ra, ãne: Nimosi aipoto té wa'aba mono hã, ĩ'aihâimana wasété za'ra wa'wa. 'Re ĩhâimana u'âsi mono zô 're asimipari za'ra wa'aba mono zahã, ma tô ĩ̱wi ĩwaptẽrẽ za'ra wa'wa, marĩ dama ĩ'manharĩ waihu'u'õ hã te 'manharĩ da, asõ'a za'ra wa'aba, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa para, te dama 're ĩ'ab'manharĩ mono na sena na ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da. Tane nherẽ, te 'manharĩ õ di za, ãhãna. Ãne si wa za a'â aima waihu'u za'ra wa'wa. Duréihã Zona hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa hã si'ubdatõ ma tô bâdâ hã ãma ai'utõ, tebe ĩsa'ẽtẽ di'i 're, hâimana ré hã. Taha parimhã, ma tô 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã sõ'reptu. Â zada'ré u ma tô ĩré 'rãiwatobro, rob u, tebe hã, Zonahã ré. Tane duré, wa hã dasiré ĩ̱podo hã si'ubdatõ bâdâ hã te za ĩ̱'ãma ai'utõ, ĩ̱dâ'â wa, ab're 're ĩ̱nomro ré hã. Taha parip si, wa za duré hâiwa'udu, apâ. Ãne wapsi, te za ĩwaihu'u za'ra wa'wa, 'Re ĩhâimana u'âsi mono hawi we ĩ̱morĩ na sena na oto ĩ̱waihu'u za'ra wa'aba da.
23601  MAT 12:43  Ãne wa za duré aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa. Ãté wa'uburé hã te za aibâ hawi 'maiwatobro. Watobro wamhã, a'ubuni wi te za 're mo, rob'ré na. Tawamhã dazô 're rĩtĩ baba mono wa, nimomo wa'utu õ wa, te za sima tinha: Ĩ̱nhorõwa 'rata u, wa za apâ mo, ãma 're ĩ̱nhorõwa u'âsi mono da oto, ĩpẽ'ẽ 'remhã. Ãne te za sima tinha. Tawamhã apâ te za oto mo, aibâ u, ĩpẽ'ẽ 're apâ sébré da. Tawamhã ĩhawi watobro haré, te aré hâiba baba na 're hâimana, 'ri hã baba na 're simasa mono wa, 'ri 're wa'wa su'u na 're ĩsimasa mono ne, duré 'ri paramhã robza'ra wẽ u'âsi 're ĩromnhimi'wara mono ne. Taha wa, wa'uburé ma, wẽ di, aibâ hã apâ ãma 're ĩsõrõwa mono da hã.
23603  MAT 12:45  Tawamhã tisiré norĩ zô te za mo wa'uburé hã, si'u ãma 're sõrõwa za'ra mono da. Tawamhã te za ĩtẽme ãwisi za'ra, 7 na ĩhâiba za'ra hã ĩsipai u ĩwasété uptabi za'ra hã. Tawamhã siré te za tô ãma 're sõrõwa za'ra, aibâ ãma. Aibâ ma, tãma rowẽ prã ti aré, wa'uburé misi, ãma 're sõrõwa mono ré hã, ĩpẽ'ẽ 'remhã. Ahâ na oto ĩwa 're hâimana za'ra mono wa, tãma rowẽ õ uptabi di oto. Tane duré, a norĩ wa'wa hã aima 're rowẽ prã za'ra wa'aba mono di aré. Tane nherẽ, aiwasété wi 're aipizari za'ra wa'aba mono newa, zahadu ĩ̱zazei ãna 're aihâimana wasété u'âsi za'ra wa'aba mono wa, aima 're rowẽ õ uptabi za'ra wa'aba mono di za oto. Ãne ma tô Zezusi hã tãma waihu'u za'ra, parisezu norĩ ma, rowahutu'wa norĩ ma zama.
23605  MAT 12:47  Tawamhã Zezusihi ma, ma tô 'mairowasu'u ni, ãne: Ano norĩ hã te rowi asô aimasa, ana me. Te sima aiwẽ za'ra, marĩ na te te aima rowasu'u za'ra da.
23606  MAT 12:48  Tawamhã Zezusi hã ma uburé dama waihu'u, ãne: E 'wa hã ĩ̱na. E 'wam norĩ hã ĩ̱no norĩ. Ãne hã ma dama waihu'u, Zezusi hã.
23607  MAT 12:49  Tawamhã tinhiptõmo na ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã te te wawasu'u za'ra sina, te duré dama tinha: Ãhãta, ĩ̱na. Ãhãta ĩ̱no norĩ. Ãhãta ĩ̱hidiba norĩ. Ni'wam norĩ hã Ĩ̱mama, hâiwa ãma 're ĩsãmra mono hã te te sima 're ĩwẽ za'ra mono zéb zarina, te te tãma ãma 're ĩ'uwaimrami za'ra mono norĩ si, ta norĩ hã ĩ̱no, duré ĩ̱hidiba, duré ĩ̱na. Ãne ma tô Zezusi hã dama siwaihu'u, (da te waihu'u za'ra dai õ nherẽ).
23611  MAT 13:3  Taha wa, te Zezusi hã tinhimiromnhimiré'é na dama rowahutu, ãne: Aibâ hã te buru u mo, ti'ai hâibâdâ wa, amnho hã te te anhamra mono da, poto mono da.
23616  MAT 13:8  Ti'ai wẽ wa, ma duré nima norĩ hã rere'e. Tawamhã, oto 'wanhipré 'rãihâ mono wamhã, ma tô ti'rã za'ra. 'Rãi mono wamhã, nima niwĩmhã 'rãi ahâ prã ti, amnho hã. Duré nima niwĩmhã 'rãi ahâ di. Duré nima niwĩmhã 'rãi pese uptabi di. Ãne na ma tô Zezusi hã dama ãma romnhimiré'é.
23617  MAT 13:9  Tawamhã ãne na ma tô duré dama ãma 'rãsutu, tinhimiroti na: Asimipari pese za'ra wa'aba wamhã, ma'ãpé ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba, ĩ̱nhimirowasu'u na hã waihu'u za'ra wa'aba da. Ãne ma tô dama waihu'u, da te waihu'u za'ra da.
23618  MAT 13:10  Tawamhã wa norĩ hã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ hã wa tô Zezusihi u ubumro ni. Tawamhã ãne, wa oto wasiwi sadanharĩ ni: E marĩ wa, te romnhimiré'é na si dama 're ĩrowahutu mo. Ãne, wa wasiwi sadanharĩ za'ra ni, wa norĩ zama, wa te waihu'u za'ra õ wa.
23619  MAT 13:11  Tawamhã Zezusi hã te asa wama nharĩ za'ra, ãne: 'Re ĩhâimana u'âsi mono hã a norĩ wa'aba ma si, ma tô aima waihu'u za'ra wa'wa, dama ĩwaihu'u'õ hã, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na hã, sõ'awi te te dama waihu'u õ nherẽ.
23622  MAT 13:14  Duréihã Iza'iza hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u'wa hã ma tô da'ãma rob'ui'éré, za da'ãma 're ĩromhâimana mono zém na hã. Taha wa, ãhãna ma tô da'ãma uwaimra. Ãne duréihã ĩsimi'ui'éré hã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na hã: Ĩ̱nhimiroti hã dapo're na da te 're wapari u'âsi za'ra mono nherẽ, taré te za da te 're wapari za'ra, da te ãma 're waihu'u za'ra mono ãna. Duré ĩ̱nhimiromhuri hã datõmo na da te 're 'madâ'â u'âsi za'ra mono nherẽ, taré te za da te 're 'madâ'â za'ra, da te ãma 're waihu'u za'ra mono ãna.
23623  MAT 13:15  E marĩ wa. Dapẽ'ẽ 're, da te 're ĩrosa'rata za'ra mono zé hã sitom haré te za ĩré 're dahâimana u'âsi za'ra, da te ĩ̱'ãma 're rosa'rata wẽ za'ra mono õ wa. Dapo're nhitom haré, te za duré 're dahâimana za'ra, ĩ̱nhimiroti hã da te 're wapari ze za'ra mono õ wa. Duré datõmo sitom haré te za 're dahâimana za'ra, ĩ̱nhimiromhuri hã dama 'madâ'â zei õ wa. Ãnei õ 'wa'âhã, te aré ĩ̱nhimiromhuri hã da te 're 'madâ'â ze za'ra, datõmo na. Te aré duré da te 're wapari ze za'ra, ĩ̱nhimiroti hã. Te aré duré da te 're ĩ̱waihu'u pese za'ra, dapẽ'ẽ 're, da te ĩ̱'ãma 're rosa'rata wẽ za'ra mono wa. Taha zarina si, te aré duré ĩ̱tẽme 're dasipizari za'ra, dawasété wi hã. Tawamhã dahâzé wa, da te 're ĩdapese za'ra mono ne, wa aré dawasédé hã te dama 're apari, te da'ãma 're ab'madâ'â tõ mono da oto. Ãne duréihã, 'Re ĩhâimana u'âsi mono mreme na rob'ui'éré hã.
23624  MAT 13:16  Tawamhã ĩsiré 're ĩwanomro mono norĩ ma, te oto nharĩ za'ra, Zezusi hã: A norĩ wa'wa hã ĩ̱nhimiromhuri, atõmo na 're 'madâ'â za'ra wa'aba mono wamhã, ma tô ĩ̱'ãma ĩwaihu'u pese za'ra wa'wa. Duré ĩ̱nhimiroti hã aipo're na 're wapari za'ra wa'aba mono wamhã, ma tô duré ĩ̱'ãma ĩwaihu'u pese za'ra wa'wa. Taha wa, aima 're rowẽ uptabi za'ra wa'aba mono di, a norĩ wa'aba ma si. Tô sena wa ãne hã aima waihu'u za'ra wa'wa. Duréihã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u 'rata 'wa norĩ hã duré ĩsimiroti 'madâ'â pese 'wa norĩ hã te aré te te sima 're wẽ uptabi za'ra, ĩ̱nhimiromhuri na 're ĩ̱'madâ'â za'ra wa'aba mono zé hã te te 're 'madâ'â za'ra mono da. Ma tô duré aré te te sima 're wẽ za'ra, ĩ̱nhimiroti na 're ĩ̱wapari za'ra wa'aba mono zé hã te te 're wapari za'ra mono da. Taha wa, a norĩ wa'aba ma si, aima 're rowẽ uptabi za'ra wa'aba mono di za. Ãne hã ma tô wama waihu'u za'ra, Zezusi hã.
23626  MAT 13:18  Tawamhã Zezusi hã ma tô duré wama waihu'u za'ra: Ma'ãpé, ĩ̱wapari pese za'ra wa'aba. Ãhãna wa za oto aima waihu'u za'ra wa'wa, amnho potozém na te ãma ĩsimiré'ézé hã waihu'u za'ra wa'aba da.
23631  MAT 13:23  Duré ni'wam norĩ hã aiwa amnho hã ti'ai wẽ wa ĩrere'e mono ne, te za 're hâimana za'ra. Ta norĩ hã 'Re ĩhâimana u'âsi mono zadawa wasu'u te te 're wapari za'ra mono wamhã, te za te te sima 're wẽ uptabi za'ra, te te 're waihu'u pese za'ra mono da. Tawamhã, rowede ĩ'rãi pese uptabi ne, te za wẽ u'âsi 're hâimana za'ra, ta norĩ hã. Ãne ma tô Zezusi hã wama waihu'u za'ra, te te da'ãma ĩromnhimiré'ézé hã.
23632  MAT 13:24  Tawamhã Zezusi hã ma tô duré wama ãma romnhimiré'é za'ra, ãne: 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na, wa za oto aima ãma romnhimiré'é za'ra wa'wa, ãne. Aibâ hã tiburu na ma tô amnho potozé ĩwẽ hã te te a're, amnho hã tãma 'rã da.
23635  MAT 13:27  Tawamhã buru tede'wai ma, romhuri'wa norĩ hã ma tô ĩtẽme aihutu. Ĩtẽme sihutu wamhã, ãne te tãma rowasu'u za'ra: Apito, oro amnho hã ĩwẽ si aiburu na a're mono za, ma wab'ru hã ĩsiré 'wanhipré. Ãne te ãma siwi sadanha, buru tede'wa hã.
23636  MAT 13:28  Tawamhã buru tede'wa hã te asa tãma nharĩ za'ra, ãne: Ni'wa hã ĩ̱'ruiwapari'wa, ma tô ãne ĩ̱ma 'manha. Tawamhã tãma ĩromhuri'wa norĩ hã te siwi sadanha, ãne: E ãne hã aima wẽ di, wab'ru hã uburé wa te ĩsanoi mono da hã, tãma ropese da.
23637  MAT 13:29  Tawamhã asa te tãma nharĩ za'ra: Tô'ã. Rob're hã ĩ'rãi ré hã ĩsu sano za'ra wa'aba tõ da, taha wa, sano za'ra wa'aba õ di za a'â, wab'ru hã.
23638  MAT 13:30  A'â simisutu siré prédu mono, roptehâri na da te 're ĩsãna'rata mono zéb u hã. Tawapsi wa za oto roptehâri na romhuri'wa norĩ ma 'ru za'ra, wab'ru uimrehẽne te te siwi sanoi mono da, te te duré wasisi mono da, unhama u te te siwi sãmra da, si'unhama da. Taha parip si, te za oto tehâri za'ra, amnho za'razéb u te te siwi sa'ra da, ĩ̱ma. Ãne na ma tô Zezusi hã ãma romnhimiré'é, 'Re ĩhâimana u'âsi mono, da'ãma 're ĩsib'a'uwẽ mono zém na hã, ãne hã sõ'awib õ nherẽ.