23233	MAT 1:20	Waah dakl tibɔr ngbaan kina na, le u kan Uwumbɔr aatuun ubaa tidaŋ ponn ni. Le Uwumbɔr aatuun ngbaan bui u, “Josef, Ubɔr David aayaabil, taa yii ke saan joo Mari u li ye aapuu; ba pu? Uwumbɔr Aafuur Nyaan le tii u lipuul ngbaan.
23234	MAT 1:21	U ga maa ubijabo, le aa ga yin u ke Yesu; ba pu? uma le ga nyan waanib baatunwanbir ni.”
23236	MAT 1:23	“Usapɔɔn u kaa nyi uja na ga nan dek lipuul ki maa ubijabo, bi ga li yin u ke Imanuel.” (Imanuel aatataa le ye ke “Uwumbɔr bi ti chee”.)
23239	MAT 2:1	Bi nan ma Yesu, Betlehem aatiŋ ponn ni la, ki bi Judea aatiŋ ni na, n‑yoonn mu Herod ye ubɔr na. Baah ma Yesu na, le bilankpalb bibaa nyan ni liwipuul wɔb ki dan Jerusalem,
23240	MAT 2:2	ki nan baa ke, “Baah ma ubo u ye Juu yaab aabɔr na, u bi la chee? Ti kan waaŋmabil liwipuul wɔb, le ti dan ke ti nan doon u.”
23242	MAT 2:4	Le u yin Uwumbɔr aatotoorninkpiib ni Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb mɔmɔk, le ki nan baa bi, “Bi ga maa Kristo u ga gaa binib lii na la chee?”
23243	MAT 2:5	Le bi tuk u, “Betlehem aatiŋ, ki bi Judea aatiŋ ni na; ba pu? Uwumbɔr aabɔnabr aah nan ŋmee pu na sɔ:
23244	MAT 2:6	‘Sin Betlehem aatiŋ, ki bi Judea aatiŋ ni na, saa ye kitiwaatiir Judea aatim ponn ni; ba pu? uyidaan ga nyan aa ponn ni, ki ga li ye Uwumbɔr aanib Israel yaab aayidaan.’”
23245	MAT 2:7	Le Herod yin bilankpalb ngbaan libɔɔl ni, le ki baa bi, “Liŋmabil ngbaan nan nyan ni bayoonn?” Le bi tuk u.
23246	MAT 2:8	Le u tun bi ke bi buen Betlehem, ki tuk bi, “Li cha man ki ti bee ubo ngbaan aabɔr mbamɔm. Ni yaa ti kan u kan, ni gir ni man ki nan tuk mi, aan m mu buen ti doon u.”
23251	MAT 2:13	Baah nan chaa kun na, Josef nan kan Uwumbɔr aatuun tidaŋ ponn ni. Le Uwumbɔr aatuun ngbaan bui u, “Fiin ki yoor ubo ngbaan ni una ki san buen Ijipt aatiŋ ni, ki ti li bi nima ki kiir bundaln m ga nan tuk si ke aa nya nima na. Ubɔr Herod ga li ban ubo ngbaan ke u ku u.”
23252	MAT 2:14	N‑yaayoonn ngbaan le Josef fii le ki yoor ubo ngbaan ni una kinyeek, ki nyan nima ki buen Ijipt,
23253	MAT 2:15	ki ti bi nima le Herod ti kpo. Nimina nan ŋa kina ke ni gbiin Uwumbɔr aah nan cha waabɔnabr len pu na, ke Uwumbɔr bui ke, “M yin Maabo ke u nyan ni Ijipt aatiŋ ni.”
23256	MAT 2:18	“Bi ŋun kifuuk Rama aatiŋ ni, ki ye ikpowiil aafuuk la. Rachel le wii waabim pu, bi mɔmɔk kpo a, le ubaa aan ŋmaa sɔŋ usui.”
23258	MAT 2:20	Le Uwumbɔr aatuun ngbaan bui u, “Fii ki yoor ubo ngbaan ni una ki gir buen Juu yaab aatiŋ ni. Binib bi nan ban bi ku ubo ngbaan na kpo a.”
23262	MAT 3:1	N‑yoonn ngbaan le Jɔnn u muini binib nnyun ni na bi nteersakpiin ni, Judea aatiŋ ni,
23263	MAT 3:2	le ki mooni, “Kpeln nimi aabimbin man. Uwumbɔr aanaan peen ni a.”
23264	MAT 3:3	Uwumbɔr aabɔnabr Aisaya nan len Jɔnn aabɔr ke, “Unii ubaa bi nteersakpiin ni ki tar ke: ‘Toor Uwumbɔr aasan man, ki ŋa waasan mu li tok ki tii u.’”
23268	MAT 3:7	Le Jɔnn kan Farisii yaab ni Sajusii yaab pam dan u chee ke u muin bi nnyun ni. Le u baa bi, “Nimi ijagen aabim, ŋma sur nimi ke ni nya ntafadaan mu choo na ni?
23273	MAT 3:12	U joo waayikpimbik uŋaal ni, u ti chaar waajikaar, ki ga di njikaabim ŋa lipil ni, ki di tigbengbir see mmii mu kaan junn na ni.”
23274	MAT 3:13	N‑yoonn ngbaan le Yesu nyan ni Galilee, ki dan Jɔnn chee, Jɔɔdann aamɔɔl ni, ki ban ke Jɔnn muin u nnyun ni.
23275	MAT 3:14	Le Jɔnn aa kii, le ki len ke, “Ni ŋan si le muin mi nnyun ni, le aa ban ke m muin si.”
23276	MAT 3:15	Le Yesu bui u ke, “Kii kina n‑yoonn mue. Ni ŋan ke ti ŋa Uwumbɔr aah ban pu na mɔmɔk.” Le Jɔnn kii ki muin u nnyun ni.
23278	MAT 3:17	Le u ŋun nneel len paacham ke, “Njapɔɔn u m gee u na sɔ. Nnimbil gbiin u.”
23279	MAT 4:1	N‑yoonn ngbaan le Uwumbɔr Aafuur Nyaan cha Yesu buen nteersakpiin ni ke kinimbɔŋ ti tɔŋ u.
23281	MAT 4:3	Le kinimbɔŋ u tɔŋni binib na dan u chee, le ki nan bui u, “Aa yaa ye Uwumbɔr Aajapɔɔn kan, bui ŋitakpal ŋimina aan ŋi kpaln tijikaar.”
23282	MAT 4:4	Le Yesu bui ki ke, “Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘Tijikaar baanja aan ŋmaa tii unii limɔfal. Limɔboln limɔk nyan ni Uwumbɔr aamɔb ni na le ga tii unii limɔfal.’”
23284	MAT 4:6	le ki bui u, “Aa yaa ye Uwumbɔr Aajapɔɔn kan, lir ni kitiŋ. Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘U ga tuk waatuuntiib ke bi li lik si, le bi ga li joo si biŋaal ni, aataal taa gbeer litakpal.’”
23285	MAT 4:7	Le Yesu bui ki ke, “Ni ki ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘Taa tɔŋ Aadindaan Uwumbɔr.’”
23287	MAT 4:9	le ki bui u, “Aa yaa gbaan kitiŋ ki pak mi kan, m ga di nimina mɔmɔk di tii si.”
23288	MAT 4:10	Le Yesu bui ki ke, “Kinimbɔŋ, li cha. Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘Li pak Aadindaan Uwumbɔr ki dii uma baanja.’”
23293	MAT 4:15	“Sebulunn aanib ni Naftali aanib aatiŋ ki bi Jɔɔdann aamɔɔdapuul, nnyusakpem wɔb, aan bi yin ki ke Galilee aatiŋ, ŋinibol mɔmɔk aabɔŋ aah ŋmal tɔb ponn ni nin chee na,
23294	MAT 4:16	nima aanib bi bi mbɔmbɔɔn ni na kan nwiihn sakpiin. Binib bi bi mbɔmbɔɔn ni, ki san nkun ijawaan na, nwiihn woln bi pu.”
23295	MAT 4:17	N‑yoonn ngbaan ki joo cha le Yesu piin ki mooni binib ke, “Kpeln nimi aabimbin man. Uwumbɔr aanaan peen ni a.”
23297	MAT 4:19	Le Yesu bui bi, “Dii mi man, aan m cha ni ban binib ki nan tii Uwumbɔr.”
23314	MAT 5:11	“Binib yaa sii nimi ki ŋa nimi falaa ki mɔln inyamɔn mɔmɔk aabɔŋ ki paan nimi, ki bii nimi, min Yesu pu kan, Uwumbɔr aanyoor bi ni pu.
23315	MAT 5:12	Ni li kpa mpopiin sakpen, ba pu? ni ga nan kan tinyoor sakpen paacham. Kina le bi nan ŋa Uwumbɔr aabɔnabtiib bi nan bi n‑yaayoonn na falaa.”
23316	MAT 5:13	“Nimi maadidiliib le ye dulnyaa wee ni aayaan. N‑yaan yaa bii, ki yaa kaa ki mɔ kan, nibaa aa bi ki ga ki ŋmaa ŋa mu aan mu mɔɔk. Mu aa ki bi tibɔr tibaa ni. Bi ga di mu kpir la. Le binib ga taa mu pu ki jer.
23317	MAT 5:14	“Nimi le ye dulnyaa wee ni aawiihn, ni woln binib aanimbil. Kitisakpeŋ ki bi ligongoln paab na aan ŋmaa bɔr.
23319	MAT 5:16	Ni li bi kina man. Cha binib mɔmɔk kan nimi aawiihn aah wiin pu na, aan bi kan nimi aatunyaan aan ki pak Nite Uwumbɔr u bi paacham na.”
23320	MAT 5:17	“Ni taa dak ke m dan m nan kuln Uwumbɔr aakaal ni Waabɔnabr aabɔr. Maa dan ke m nan kuln ti. M dan ke m nan ŋa taah len pu na mɔmɔk chub la.
23323	MAT 5:20	M tuk nimi la, nimi aabimbin yaa kaa ŋan ki jer Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb ni Farisii yaab aabimbin kan, naan koo ni Uwumbɔr aanaan ni.”
23324	MAT 5:21	“Ni ŋun ke bi nan tuk n‑yaayoonn na aanib, ‘Taa ku unii, ke unii ubaa yaa ku uken kan, bi ga ji u tibɔr.’
23325	MAT 5:22	Min le tuk nimi ke unii umɔk gee liŋuul una aabo pu na, bi ga ji u tibɔr. Unii umɔk tuk una aabo, ‘Saa bi tibɔr tibaa ni,’ bibɔjirb aaninkpiib ga ji u tibɔr. Unii umɔk tuk una aabo ke, ‘Si ujɔr’ na, u ŋeer u koo mmii mu kaan junn na ni.
23328	MAT 5:25	“Aa ni unii yaa kpa tibɔr, u ban u di ti buen kooti ni kan, chuu utaal mala aan ni taa kee fuu nima, u taa di si ŋa ubɔjir aaŋaal ni, ubɔjir mu taa di si ŋa kiyondiik aaninkpel aaŋaal ni, ke u di si ŋa kiyondiik ni.
23329	MAT 5:26	M tuk si mbamɔn la, saan nyan nima ki nan saa buyoonn aa ga pa kooti ni aamombil mɔmɔk doo na.”
23330	MAT 5:27	“Ni ŋun ke bi nan tuk n‑yaayoonn na aanib, ‘Taa gɔr kidagook.’
23333	MAT 5:30	Aa yaa gee tiwan ke saah gee aaŋangii pu na kan, tiwan ngbaan yaa tɔŋ si ke aa tun titunwanbir kan, di ni lii. Saawan nibaa yaa bee yɔli kan, ni soor ni tiwon mɔmɔk koo mmii mu kaan junn na ni.”
23334	MAT 5:31	“N‑yaayoonn na aanib nan ki len ke ‘Uja yaa jenn upuu lii kan, u ŋmee kigbaŋ, ki di tii u ki mɔk ke u jenn u.’
23335	MAT 5:32	Min le tuk nimi ke upii yaa kaa gɔr kidagook kan, uchal yaa jenn u lii kan, u ŋa u upiidagoor le na. Uja u yoor baah jenn upii u lii na mu ye udagoor la.”
23336	MAT 5:33	“Ni ŋun ke bi nan tuk n‑yaayoonn na aanib ke, ‘Taa puu Uwumbɔr nnyamɔn pu, ke aa yaa puu Uwumbɔr kan, ŋa saah len pu na.’
23340	MAT 5:37	Ni po len ke ‘Een’, bee ‘Aayii’. Ni yaa ki kpee nibaa kan, naa ŋan.”
23341	MAT 5:38	“Ni ŋun ke bi nan tuk n‑yaayoonn na aanib, ‘Unii yaa chuu lokr aanimbil kan, bi chuu lokr u mu yaal. Unii yaa gbaa fenn aanyin kan, bi chuu fenn u mu yaan.’
23345	MAT 5:42	Unii yaa mee si tiwan kan, tiin u. Unii yaa ban ke aa pinn u tiwan kan, taa yii.”
23346	MAT 5:43	“Ni ŋun ke bi nan tuk n‑yaayoonn na aanib, ‘Li gee aana aabo ki nan saadin.’
23347	MAT 5:44	Min le tuk nimi: ni li gee nimi aadim man, [ki bui binib bi seei nimi na ke, ‘Uwumbɔr ŋa tinyoor ŋa ni pu;’ ki ŋa binib bi nan nimi na tiŋann,] ki mee Uwumbɔr ki tii binib bi ŋani nimi falaa ki muk nimi na.
23351	MAT 5:48	Nima pu na, ni li bi mbamɔm, ke Nite Uwumbɔr u bi paacham na aah bi pu na.”
23352	MAT 6:1	“Ni li nyi man, ki taa tun nimi aatunyaan binib aanimbil ni, ke bi kan aan ki pak nimi. Ni yaa ŋani kina kan, naan kan tinyoor Nite Uwumbɔr u bi paacham na chee.
23353	MAT 6:2	“Aa yaa tii ugiin tiwan kan, taa joo kiloŋ gbaa ke biŋmaŋmannim aah ŋani pu mmeen aadir ni, ni kitiŋ ponn ni, ke binib pak bi na. M tuk nimi mbamɔn la, bi kan baapal le na.
23355	MAT 6:4	Tii u libɔɔl ni. Le Aate Uwumbɔr u kan saah ŋa pu libɔɔl ni na ga pa si binib aanimbil ni.”
23356	MAT 6:5	“Ni yaa mee Uwumbɔr kan, ni taa mee u ke biŋmaŋmannim na aah mee u pu na. Bi gee ke bi sil mmeen aadir ni, ni kitiŋ ponn ni ki mee Uwumbɔr, aan binib kan bi. M tuk nimi mbamɔn la, bi kan baapal le na.
23358	MAT 6:7	“Ni yaa mee Uwumbɔr kan, ni taa len yɔl yɔl aabɔr ke binib bi kaa dii Uwumbɔr aasan na aah len pu na. Bi dak ke bi yaa len sakpen kan, nima le ga cha Uwumbɔr ŋun.
23360	MAT 6:9	Ni yaa mee Uwumbɔr kan, bui ke, ‘Tite Uwumbɔr u bi paacham na, cha binib li san saayimbil.
23364	MAT 6:13	Taa cha ti kan ntɔŋ. Nyan timi kinimbɔŋ aaŋaal ni. [Si le yeh nnaan, ni mpɔɔn, ni mpakm n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na.’]
23365	MAT 6:14	“Ni yaa di cha pinn binib baataani kan, Nite Uwumbɔr u bi paacham na mu ga di cha pinn nimi.
23366	MAT 6:15	Ni yaa kaa di cha pinn binib baataani kan, Nite Uwumbɔr mu aan di cha pinn nimi aatunwanbir.”
23367	MAT 6:16	“Ni yaa lul bumɔb kan, ni taa bii ninimbil wɔb ke biŋmaŋmannim aah ŋani pu na; bi bii binimbil wɔb ke binib bee ke bi lul bumɔb. M tuk nimi mbamɔn la, bi kan baapal la.
23369	MAT 6:18	aan binib taa bee ke aa lul bumɔb. Aate Uwumbɔr u bi libɔɔl ni na le ga bee. Le Aate Uwumbɔr u kan saah ŋa pu libɔɔl ni na ga tii si tinyoor.”
23370	MAT 6:19	“Ni taa kuun liwankpal bil dulnyaa wee ni. Idundur ni ŋipulaaleen ga bii ni. Binaayukb mu ga loon koo ni ki nan sun ni.
23372	MAT 6:21	Saawankpal aah bi nin chee na, aasui mu bi nima la.”
23373	MAT 6:22	“Linimbil ye tiwon aakaryaa la. Aanimbil yaa wiin kan, saabimbin mɔmɔk ga li gbii nwiihn la.
23374	MAT 6:23	Aanimbil yaa jɔb kan, saabimbin mɔmɔk ga li gbii mbɔmbɔɔn la. Aanimbil li tii si nwiihn na yaa bɔɔn kan, aa bi mbɔmbɔɔn sakpiin ni la.”
23375	MAT 6:24	“Unii ubaa aan ŋmaa li ye dindatiib bilee aanaagbiija; u ga li nan ubaa, le ki gee uken; u ga li si ubaa aachaŋ ni, le ki lik uken fam. Naan ŋmaa dii Uwumbɔr ni liwankpal mu.
23376	MAT 6:25	“Nima le m tuk nimi ke ni taa cha nimi aalandak muk nimi tiwon aawan pu, ki taa li dak: ‘Ti ga ji ba? Ti ga nyu ba? Ti ga peen ba?’ Limɔfal bi tijikaar baanja pu la aa? Tiwon bi tiwanpeenkaan baanja pu la aa?
23379	MAT 6:28	“Ba pu ni cha ilandak muk nimi tiwanpeenkaan pu? Dakl lik mmopuun aah bi pu na man. Mu aa tun lituln, ki mu aa fik tikokonn.
23382	MAT 6:31	“Nima pu na, ni taa cha ilandak muk nimi, ki taa li dak: ‘Ti ga ji ba? Ti ga nyu ba? Ti ga peen ba?’
23385	MAT 6:34	Nima pu na, ni taa cha fen u choo na aabɔr muk nimi. Fen le ni ga fe dak fen aabɔr. Ni yaa dakl din aabɔr din kan, ni ŋeer kina la.”
23386	MAT 7:1	“Ni taa galn binib, aan Uwumbɔr mu taa galn nimi.
23389	MAT 7:4	Aa tee ŋa kinye ki bui aana aabo, ‘Cha m nyan lidɔchɔl li bi aanimbil ni na,’ ka jaatɔlk bi aayaan ni?
23391	MAT 7:6	“Ni taa di tiwan ni bi chain na di tii ibɔ. I ga gir nan junn nimi. Ni taa di nleenyaan di tii igbeer. I ga taa taa mu pu.”
23392	MAT 7:7	“Ni li mee Uwumbɔr man, le u ga tii nimi. Ni li ban Uwumbɔr chee man, le ni ga kan. Ni li kpaar jaaleŋ man, le u ga piir tii nimi.
23397	MAT 7:12	“Nima pu na, naah ban ke binib li ŋani nimi pu na mɔmɔk, ni mu li ŋani bi kina. Uwumbɔr aakaal ni waabɔnabr aabɔr le mɔk kina.”
23398	MAT 7:13	“Ni li dii mbisamɔb mu kaa waa na. Nsan mu cha mmii mu kaan junn na ni na waa la. Nsan ngbaan aabisamɔb mu waa la. Binib bi dii mu na, bi wiir la.
23399	MAT 7:14	Nsan mu cha limɔfal li kaa kpa ndoon na ni na aa waa. Nsan ngbaan aabisamɔb mu aa waa. Binib bi dii mu na aa wiir.”
23400	MAT 7:15	“Ni li nyi binyamɔndam bi ŋmanni ke bi ye Uwumbɔr aabɔnabr na. Bi ŋmanni ke bi ye ipiih, le ki tee ye ŋisapol ŋi ga bii nimi na.
23405	MAT 7:20	Nima pu na, baah ŋa pu na le ga cha ni bee biŋmaŋmannim bi ŋmanni ke bi ye Uwumbɔr aabɔnabtiib na.”
23406	MAT 7:21	“Naa ye binib bimɔk yin mi ke ‘Dindaan, Dindaan’ na le ga koo Uwumbɔr aanaan ni. Binib bi ŋani Nte Uwumbɔr u bi paacham na aah gee pu na le ga koo waanaan ni.
23407	MAT 7:22	Liyaadaal ngbaan le binib pam ga bui mi, ‘Tidindaan, Tidindaan, ti nan nabr Uwumbɔr aabɔr saayimbil pu, ki nyan tiyayaar binib ni, saayimbil pu, ki tun lijinjiir aatun saayimbil pu.’
23408	MAT 7:23	Le m ga tuk bi, ‘Nimi titunwanbirdam, maa nyi nimi. Siir m chee man.’”
23409	MAT 7:24	“Nima pu na, unii umɔk ŋun maabɔr ngbaan ki ŋani kina na, naahn unii u kpa nlan, ki maa waadiik litakpal pu na.
23411	MAT 7:26	“Unii umɔk ŋun maabɔr ngbaan, kaa ŋani kina na, naahn unii u kaa kpa nlan ki maa waadiik litambol pu na la.
23412	MAT 7:27	Utaal nun, le nwam nyan, le libuln daar ki pee kidiik ngbaan; le ki lir. Ki lir kookoo la.”
23416	MAT 8:2	Le ukɔndaan ubaa dan u chee ki nan gbaan unimbiin ni, le ki doon u ki bui u, “Ndindaan, aa yaa gee kan, aa ga ŋmaa cha m pɔɔk.”
23417	MAT 8:3	Le Yesu taln uŋaal, ki meeh u, le ki bui u, “M gee. Aa pɔɔk a.” Libuul ngbaan ni le u pɔɔk.
23418	MAT 8:4	Le Yesu bui u, “Li nyi, ki taa tuk unii ubaa. Li cha Uwumbɔr aatotoor chee ki ti di aabaa mɔk u, ki toor kitork tii Uwumbɔr, Moses aakaal aah len pu na. Nima le ga mɔk binib ke aa pɔɔk a.”
23420	MAT 8:6	“Ndindaan, maatutunn dɔ linampal. Uwon faan ki wu sakpen a.”
23421	MAT 8:7	Le Yesu bui u, “M ga dan ki nan cha waaween sɔŋ.”
23422	MAT 8:8	Le u bui u, “Ndindaan, maa ŋeer aa dan ndo ki nan koo maadichal ni. Aa yaa po len ke ‘Pɔɔk’ kan, maatutunn ngbaan ga pɔɔk.
23423	MAT 8:9	Min mbaa kii maaninkpel aamɔb, ki mu ye butɔb aajab aaninkpel la, le ki bui ubaa, ‘Li cha,’ le u buen; ki bui ubaa mu, ‘Dan,’ le u dan; ki bui maanaagbiija, ‘Ŋa kina,’ le u ŋa.”
23424	MAT 8:10	Yesu aah ŋun waah len pu na, le ni gar u pam. Le u bui binib bi dii u na ke, “M tuk nimi mbamɔn la, maa kee kan unii ubaa bi Israel yaab ponn ni ki gaa mi ki kii mbamɔm kina.
23426	MAT 8:12	Le Juu yaab bi ba ga koo ni na, Uwumbɔr ga chuu nyan bi lipaal mbɔmbɔɔn aah bi nin chee na. Bi ga wii ki ŋmɔ ŋinyin nima chee.”
23427	MAT 8:13	Tɔ, le u bui butɔb aajab aaninkpel ngbaan, “Li dii saasan. Saah gaa mi ki kii mbamɔm pu na, ni ŋa kina ki tii si.” Yesu aah len kina na, libuul ngbaan ni le uninkpel ngbaan aatutunn pɔɔk.
23431	MAT 8:17	U ŋa kina ke ni gbiin Uwumbɔr aabɔnabr Aisaya aah nan len pu na ke, “Uma ubaa le nyan ni iween, ni tibunbunn timi aawon ni.”
23433	MAT 8:19	Le Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkr ubaa nan dan u chee ki nan bui u, “Umɔmɔkr, m ga dii si, saah cha nin chee na mɔk.”
23434	MAT 8:20	Le Yesu bui u, “Iŋɔk kpa yaah koo ibuu i ponn ni na. Inyoon i laani paacham na mu kpa yaadil. Min Unibɔn Aabo ma aa kpa maah ga doon nin chee na.”
23435	MAT 8:21	Le waadidiir ubaa mu bui u, “Ndindaan, m mee si nsan, cha m buen ti sub nte waahr, aan ki nan dii si.”
23436	MAT 8:22	Le Yesu bui u, “Dii mi dandana wee, ki cha bitekpiib sub tɔb.”
23439	MAT 8:25	Le waadidiliib dan ki nan gbaa finn u ki bui u, “Tidindaan, ter timi. Ti ga bee nnyun ni.”
23440	MAT 8:26	Le u bui bi, “Ba ŋa ni san ijawaan? Naa gaa mi ki kii mbamɔm.” Le u fii ki kae kibuŋ ni nnyun. Le kibuŋ ni nnyun mɔk ŋmin chii.
23441	MAT 8:27	Ni nan gar bi pam. Le bi baa tɔb, “Ba aanibol le na? Hali kibuŋ ni nnyun kii waamɔb.”
23443	MAT 8:29	Baah kan Yesu na, le bi teen ke, “Sin, Uwumbɔr Aajapɔɔn, aa ban ba ti chee? Aa dan do ke aa nan ŋa timi falaa n‑yoonn aah kaa kee ŋeer buyoonn aa?”
23445	MAT 8:31	Le tiyayaar ti bi bijab ngbaan ni na gaŋ Yesu, “Aa yaa nyan timi binib ngbaan ponn ni kan, cha ti ti koo igbeer ngbaan ni.”
23446	MAT 8:32	Le Yesu bui ti, “Li cha man.” Le ti nyan binib ngbaan ni, le ki ti koo igbeer na ni. Libuul ngbaan ni, le igbeer ngbaan mɔmɔk san sunn limɔɔgongoln taab, le ki ti koo nnyun ni ki kpo.
23450	MAT 9:2	Le bijab bibaa luln ni uja u aawon faan na likekeln ni Yesu chee. Le Yesu kan baah gaa u ki kii mbamɔm pu na, le ki bui uja u aawon faan na, “Maabo, chuu aabaa, m di cha saatunwanbir pinn si.”
23451	MAT 9:3	Waah len kina na, le Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb bibaa dakl bisui ni ke, “Uja wee sii Uwumbɔr la.”
23452	MAT 9:4	Le Yesu bee baalandak, le ki baa bi, “Ba ŋa ni dak ilandak i kaa ŋan na nisui ni?
23453	MAT 9:5	Maah len ke m di cha waatunwanbir pinn u na le pɔɔ aan m yaa len ke ‘Fii ki li chuun’ le pɔɔ?
23454	MAT 9:6	M ga mɔk nimi ke min Unibɔn Aabo kpa mpɔɔn dulnyaa wee ni ke m di cha pinn titunwanbir.” Waah len kina na, le u bui uja u aawon faan na ke, “Fiin ki yoor saawandookaan ki li chaa kun.”
23457	MAT 9:9	Le Yesu siir nima ki buen. Waah cha na, le u kan ulampoogaar ubaa bi yin u ke Matiu. U ka baah gaal lampoo nin chee na. Le Yesu bui u, “Li dii mi.” Le u fii ki dii u.
23459	MAT 9:11	Farisii yaab aah kan kina na, le bi baa waadidiliib, “Ba ŋa nimi aamɔmɔkr ji bilampoogaab ni titunwanbirdam chee tijikaar?”
23460	MAT 9:12	Le Yesu ŋun baah len pu na, le ki bui ke, “Binib bi kpa laafee na aa ban dɔkta, see binib bi bun na le ban dɔkta.
23461	MAT 9:13	Uwumbɔr Aagbaŋ len ke waa ban ke binib toor kitork baanja ki tii u. U ban ke bi li san tɔb kinimbaak la. Li cha ki ti bae tibɔr ngbaan aatataa. Maa dan ke m nan yin bininyaam. M dan ke m nan yin titunwanbirdam [ke bi nan kpeln baabimbin.”]
23462	MAT 9:14	Le Jɔnn aadidiliib dan Yesu chee, le ki nan bui u, “Ti ni Farisii yaab lul bumɔb kpakpaayuk la. Ba pu saadidiliib ma aa lulni bumɔb?”
23463	MAT 9:15	Le u baa bi, “Bicham bi dan bi nan ji ubɔndinn aajim na ga ŋmaa li kpa mpombiin buyoonn upiidinn bi bi chee na aa? Aayii. N‑yoonn choo, le bi ga nan chuu nyan upiidinn na bi chee mpɔɔn. N‑yoonn ngbaan le bi ga lul bumɔb.”
23464	MAT 9:16	Yesu nan ki len ke, “Ubaa aan di likekepɔln aageln leŋ libɔkukpokl. U yaa ŋa kina kan, likekepɔln aageln na ga kar libɔkukpokl na. Liboln ngbaan ga jer njan yaan.
23465	MAT 9:17	Ubaa mu aan di ndawiin ki di ŋa kilookpok ponn ni. U yaa ŋa kina kan, kilook ngbaan ga puu, ki bii. Ndaan mu ga kpir. Bi ga di ndawiin ki di ŋa kiloopɔŋ ni la. Le ndaan aan kpir. Kilook ngbaan mu aan bii.”
23466	MAT 9:18	Yesu aah bi len kina na, le uninkpel ubaa dan nan gbaan unimbiin ni ki doon u, le ki bui u, “Mbisal kpo a. Dan nan di aaŋaal paan u pu, le u ga fikr.”
23470	MAT 9:22	Le Yesu fenn ki kan u, le ki bui u, “Mbisal, chuu aabaa. Saah gaa mi ki kii mbamɔm pu na, nima le cha aa pɔɔk.” Libuul ngbaan ni le u pɔɔk.
23472	MAT 9:24	Le u bui bi, “Nyan lipaal man. Upiibo ngbaan aa kpo. U geen la.” Le bi laa u sakpen.
23475	MAT 9:27	Yesu nan siir nima. Waah cha na le bijoom bilee dii u, ki tar ke, “David Aayaabil, san timi kinimbaak.”
23476	MAT 9:28	Le u ti koo kidiik ni. Le bijoom ngbaan mu koo ni u chee. Le u baa bi, “Ni pak ke m ga ŋmaa likr ninimbil aa?” Le bi kii, “Tidindaan, een.”
23477	MAT 9:29	Baah len kina na, le u meeh binimbil, le ki bui bi, “Naah gaa mi ki kii pu na, ni ŋa kina ki tii nimi.”
23481	MAT 9:33	Le Yesu nyan tiyayaar u ni. Le u len, kaa ki ye ubir. Le ni gar kinipaak ngbaan pam. Le bi len ke, “Taa kee kan kina timi Israel yaab aatiŋ ni.”
23485	MAT 9:37	Le u bui waadidiliib, “Idi biir a, ki wiir. Bidicheeliib ma aa wiir.
23486	MAT 9:38	Nima pu na, ni li mee kisaak Aadindaan man ke u tun ni bidicheeliib bi nan chee waajikaar.”
23491	MAT 10:5	Yesu nan tun waakpambalb kipiik ni bilee ngbaan bi ti moon Uwumbɔr aabɔr ki bui bi, “Ni taa buen binib bi kaa ye Juu yaab na aatiŋ ni, ki taa buen Samaria yaab aatiŋ kibaa ni.
23497	MAT 10:11	“Ni yaa fuu kitiŋ kibaa ni kan, ni li ban uninyaan u ga gaa nimi waadiik ni na, ki li bi nima ki ti saa buyoonn ni ga nan nya nima na.
23501	MAT 10:15	M tuk nimi mbamɔn la, bundaln Uwumbɔr ga nan ji binib tibɔr na, binib ngbaan aatafadaan ga jer Sodom ni Gomora aatim aanib aatafadaan.”
23502	MAT 10:16	“M ga tun nimi, ni ti moon Uwumbɔr aabɔr. Ni ga li bi ke ipiih i bi ŋisapol aakaasisik ni na la. Ni li kpa nlan ke iwaa aah kpa nlan pu na, ki li bi suuna ke ŋinanjel aah bi pu na.
23505	MAT 10:19	Bi yaa chuu nimi kan, ni taa baa nisui ni ke ni ga len kinye; n‑yoonn ngbaan yaa nan fuu ni kan, Uwumbɔr Aafuur Nyaan le ga tuk nimi naah ga len pu na;
23507	MAT 10:21	“Binib ga di binaabitiib ŋa binib aaŋaal ni, ke bi ti ku bi. Tetiib mu ga di baabim ŋa binib aaŋaal ni, ke bi ti ku bi. Binib mu ga yii bitetiib ni binatiib, ki cha binib ku bi.
23510	MAT 10:24	“Unii u bae mbaem na aa jer waamɔmɔkr. Unaagbiija ubaa mu aa jer udindaan.
23511	MAT 10:25	Unii u bae mbaem na yaa bi ke waamɔmɔkr aah bi pu na kan, cha unimbil gbiin kina. Unaagbiija yaa bi ke udindaan na kan, cha unimbil gbiin kina. Bi yaa yin udichadaan kinimbɔŋdaan kan, baan yin waachiln ni aanib mu kinimbɔŋdam aa?”
23512	MAT 10:26	“Ni taa san binib ijawaan man. Tibɔbɔrkaan mɔmɔk ga kpiir. Tibɔr timɔk bɔɔ na, ti ga nyan mpaan pu.
23517	MAT 10:31	Nima pu na, ni taa san ijawaan man. Ni jer iyaar pam.”
23518	MAT 10:32	“Unii umɔk len binib aanimbil ni ke u ye miyoo na, m mu ga len Nte Uwumbɔr u bi paacham na aanimbil ni ke udaan ngbaan le ye miyoo.
23519	MAT 10:33	Unii umɔk len binib aanimbil ni ke waa ye miyoo na, m mu ga len Nte Uwumbɔr u bi paacham na aanimbil ni ke udaan ngbaan aa ye miyoo.”
23520	MAT 10:34	“Maah dan dulnyaa wee ni na, ni taa dak ke nima le ga cha binib mɔmɔk li kpaa kimɔbaan. M pu, le butɔb ga li bi.
23523	MAT 10:37	“Unii umɔk gee ute, bee una ki jer mi na, waa ŋeer u le ye maadidiir. Unii umɔk gee ujapɔɔn, bee ubisal ki jer mi na, u mu aa ŋeer u le ye maadidiir.
23525	MAT 10:39	“Unii yaa kaa kii ke u kpo m pu kan, waamɔfal ga bee yɔli la. Unii yaa kpo m pu kan, u ga kan limɔfal li kaa kpa ndoon na.”
23526	MAT 10:40	“Unii yaa gaa nimi maanib kan, u gaa mi le na. Unii yaa gaa mi kan, u gaa Uwumbɔr u tun ni mi na le na.
23528	MAT 10:42	M tuk nimi mbamɔn la, unii umɔk tii maadidiir waatiir ubaa nnyunyunkoo baanja na kan, waah ye maadidiir pu na le cha u tii u, nima na, u ga kan tiyaapar.”
23532	MAT 11:4	Le Yesu bui bi, “Gir buen Jɔnn chee ki ti tuk u naah ŋun pu na, ni naah kan pu na:
23534	MAT 11:6	Unii u kaa joo mi beeni na, Uwumbɔr aanyoor bi u pu.”
23535	MAT 11:7	Le Jɔnn aadidiliib ki gir buen u chee. Baah cha na, le Yesu len kinipaak ngbaan chee Jɔnn aabɔr ke, “Naah nan buen Jɔnn chee nteersakpiin ni na, ni nan buen ni ti kan ba? Lipul li libuln fiini li na aa? Aayii.
23538	MAT 11:10	Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke Uwumbɔr bui ke, ‘Maatutunn sɔ. M tun ni u ke u loln ni nsan ki nan toor nsan ki siin si.’ Jɔnn le ye ututunn ngbaan.
23544	MAT 11:16	“M ga di ba ŋaŋ dandana aanib ngbaan? Bi bi ke mbim mu ka kinyaŋ ni ki bui biŋeen aatɔtiib,
23545	MAT 11:17	‘Ti pii ŋiwul tii nimi, le naa saar. Ti wii ikpowiil, le naa kaani.’
23547	MAT 11:19	Min Unibɔn Aabo dan le ki ji ki nyu, le bi len ke m ye upusakpiindaan ki ye udanyur, ki jɔnni bilampoogaab ni titunwanbirdam. Tɔ, nlan aah tun pu na le mɔk ke mu ŋan.”
23548	MAT 11:20	N‑yoonn ngbaan le Yesu piin ki bi len ki kae ntim mubaa aanib. U nan tun lijinjiir aatun pam ntim ngbaan ponn ni, le baa kpeln baabimbin. Nima le cha u kae bi.
23549	MAT 11:21	U nan len ke, “Korasinn aatiŋ aanib, tibɔbir bi ni pu. Betseda aatiŋ aanib, tibɔbir bi ni mu pu; ba pu? m yaa ba nan tun lijinjiir aatun Taya aatiŋ ponn ni, ni Saidonn aatiŋ ponn ni ke maah tun ni ponn ni pu na kan, bi ba ga kpeln baabimbin ni yunn a, ki li pee tiwanpeenkaan ni saak kuub na, ki di nfatan puk biyil, aan ki mɔk ke bisui bii baatunwanbir pu.
23552	MAT 11:24	M tuk nimi la, bundaln Uwumbɔr ga ji binib tibɔr na, nimi aatafadaan ga jer Sodom aatiŋ aanib aatafadaan.”
23553	MAT 11:25	N‑yoonn ngbaan le Yesu bui ke, “Nte Uwumbɔr, u ye paacham ni taab Aadindaan na, aa bɔr tibɔr timina bilankpalb ni binimbiwolm, le ki di mɔk chapɔntiib, nima pu le m pak si.
23555	MAT 11:27	“Tɔ, Nte Uwumbɔr le tii mi tiwan mɔmɔk. Ubaa aa nyi min Uwumbɔr Aajapɔɔn, see Nte Uwumbɔr. Ubaa mu aa nyi Nte Uwumbɔr, see min Ujapɔɔn. Binib bi m ban ke m di Uwumbɔr mɔk bi na, bi mu nyi u.
23556	MAT 11:28	“Nimi bimɔk tun lituln ki ti bak na, dan m chee man, le m ga tii nimi lifuur.
23558	MAT 11:30	ba pu? maamɔkm aa pɔɔ. Maatuln mu aa nyuun.”
23559	MAT 12:1	N‑yoonn ngbaan le Yesu ni waadidiliib bɔ dii kisaak kibaa ponn ni, Juu yaab aakpaakool daal. Nkon nan joo waadidiliib, le bi piin ki bi chur tijikaar ki geei ki per ki ŋmɔ.
23560	MAT 12:2	Le Farisii yaab kan baah ŋani pu na, le ki bui Yesu, “Lik saadidiliib aah ŋani pu na. Timi aakaal aa kii ke bi ŋa kina likpaakool daal.”
23561	MAT 12:3	Le u baa bi, “Naa karn Ubɔr David aah nan ŋa pu na aa? Nkon nan joo u ni waanib.
23566	MAT 12:8	Tɔ, min Unibɔn Aabo le ye likpaakool daal mu Aadindaan.”
23568	MAT 12:10	Le uja u aaŋaal faan na bi nima. Le bi ban ke bi galn Yesu, le ki baa u, “Timi aakaal kii ke unii li tei bibum likpaakool daal aa?”
23569	MAT 12:11	Le u baa bi, “Ni ponn ni ubaa yaa kpa upiih ubaa aan u yaa lir liboln ni likpaakool daal kan, saan nyan u uu?
23570	MAT 12:12	Unibɔn aa jer upiih ii? Nima le mɔk ke timi aakaal kii ke ti ŋani ni ŋan na likpaakool daal.”
23571	MAT 12:13	Waah len kina na, le u bui uja u aaŋaal faan na, “Taln aaŋaal.” Le u taln uŋaal. Le mu naar, ki pɔɔk ke muken na.
23576	MAT 12:18	“Maatutunn u m lee u na sɔ. M gee u, le u gbiin nnimbil. M ga di Maafuur Nyaan gbiin u. Le u ga tuk ŋinibol mɔmɔk maah ga ji binib tibɔr pu na.
23579	MAT 12:21	U pu, le ŋinibol aanib mɔmɔk ga li kpa limakl.”
23581	MAT 12:23	Le ni gar kinipaak ngbaan mɔmɔk pam. Le bi bi baa tɔb, “Uja ngbaan sil ye Ubɔr David Aayaabil aa?”
23583	MAT 12:25	Le Yesu bee baalandakbir ngbaan, le ki bui bi, “Nnaan mubaa ni aanib yaa jaa tɔb kijaak kan, nnaan ngbaan ga bee yɔli la. Kitiŋ kibaa ni aanib mu yaa jaa tɔb kijaak kan, kitiŋ ngbaan ga bee yɔli. Lidichal libaa ni aanib mu yaa jaa tɔb kijaak kan, lidichal ngbaan ga bee yɔli.
23586	MAT 12:28	Tɔ, Uwumbɔr Aafuur Nyaan le tii mi mpɔɔn le m nyani tiyayaar binib ni. Nima le mɔk ke Uwumbɔr aanaan fuu ni ni chee.”
23587	MAT 12:29	“Ubaa aan ŋmaa koo mpɔɔndaan aadichal ni ki bii waawan, see u puen buu u le waahr, le ki nin bii waadichal.
23588	MAT 12:30	“Unii umɔk kaa dii mi na, u ye maadin la. Unii umɔk kaa kuuni binib tii mi na, u yaal bi la.
23590	MAT 12:32	Unii yaa bii min Unibɔn Aabo kan, Uwumbɔr ga di cha pinn u. Unii yaa bii Uwumbɔr Aafuur Nyaan kan, Uwumbɔr aan di cha pinn u dulnyaa wee ni, kaan di cha pinn u paacham mu.”
23591	MAT 12:33	“Busub yaa ŋan kan, bu aasubil ga li ŋan. Bu yaa kaa ŋan kan, bu aasubil mu aan li ŋan. Bu aasubil pu le aa ga bee bu aah ye busub bu na. Kina le unii aatuln pu le ga cha aa bee ke u ŋan aan waa ŋan.
23594	MAT 12:36	“M tuk nimi la, bundaln Uwumbɔr ga ji binib tibɔr na, liyaadaal ngbaan le bi ga kpiir baah nan len tibɔr yɔl yɔl ti na mɔmɔk ki tuk Uwumbɔr.
23595	MAT 12:37	Saamɔliin le ga nyan si. Saamɔliin mu le ga bii si.”
23596	MAT 12:38	N‑yoonn ngbaan le Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb bibaa ni Farisii yaab bibaa bui Yesu, “Umɔmɔkr, ti ban ke aa tun lijinjiir aatuln, aan tinimbil kan, aan ti gaa si ki kii.”
23597	MAT 12:39	Le u bui bi, “Nimi dandana aanib, ni ye titunwanbirdam la, kaa dii Uwumbɔr, nima le ni ban lijinjiir aatuln. Uwumbɔr aabɔnabr Jona aah nan bi ujan sakpiin aaponn ni iwiin itaa ni tinyer titaa pu na,
23600	MAT 12:42	Seba aapiibɔr nan nyan ni dandar ke u nan ŋun Ubɔr Solomonn aalan aaliin. Min u jer Solomonn na bi do la, le naa ŋun maaliin. Bundaln Uwumbɔr ga ji binib tibɔr na, upiibɔr ngbaan aah nan ŋa pu na, nima le ga mɔk ke nimi aabɔr bii.”
23601	MAT 12:43	“Tiyayaar yaa nyan unii ni kan, ti ga li chuun gɔr nnyun aah kaa bi kipɔɔk ki ponn ni na, ki ban taah ga kal nin chee ki fuur na, kaan kan.
23603	MAT 12:45	Le ti ga buen ki ti joo ni tiyayaar tilole ti bir ki jer ti na. Le ti mɔmɔk ga nan koo unii ngbaan ponn ni, ki ga li bi u ponn ni, le ki bii u ki jer waah nan bi njan pu na. Kina le ni ga li bi dandana aanib bi kaa ŋan na chee.”
23605	MAT 12:47	Le kinipaak ngbaan ponn ni ubaa tuk u, “Aana ni aanaatiib si lipaal ki ban bi len aa chee.”
23606	MAT 12:48	Le u baa bi, “Ŋma ye nna? Bilabi ye nnaatiib?”
23607	MAT 12:49	le ki taln uŋaal mɔk waadidiliib, le ki bui ke, “Lik, nna ni nnaatiib sɔ.
23608	MAT 12:50	Ba pu? unii umɔk ŋani Nte Uwumbɔr u bi paacham na aah gee pu na, uma le ye nnaal, ni nninkpan, ni nna.”
23611	MAT 13:3	Le u tuk bi tibɔr pam ŋiyataŋak ponn ni, le ki bui ke, “Ukpaal ubaa le nan buen u ti yaa njikaabim.
23617	MAT 13:9	“U kpa litafal na kan, u ŋun.”
23618	MAT 13:10	Le waadidiliib dan nan baa u, “Ba pu aa ŋak bi ŋiyataŋak?”
23619	MAT 13:11	Le u bui bi, “Nimi le Uwumbɔr cha ni bee waanaan aabɔbɔrkaan, kaa cha bima bee.
23622	MAT 13:14	Baah bi pu na, le ni gbiin Uwumbɔr aabɔnabr Aisaya aah nan len pu na ke, ‘Bi ga pel ki pel, kaan bee Uwumbɔr aaliin aatataa. Bi ga lik ki lik kaan li waa.
23623	MAT 13:15	Ba pu? binib ngbaan aasui aa bi nibaa ni. Bitafal kpaa la. Bi ŋub binimbil, kaa ban ke binimbil woln, kaa ban ke bitafal ŋun, kaa ban ke bisui bee Uwumbɔr aaliin aatataa, kaa ban ke bi kpeln baabimbin ki dii Uwumbɔr aasan ke u tii bi laafee.’