23217	MAT 1:4	Ram mu ma Aminadab, Aminadab mu ma Nasonn, Nasonn mu ma Salmonn,
23231	MAT 1:18	Baah ga nan ma Yesu Kristo na, le bi nan puu ke bi ga di una Mari ki di tii Josef. Baa nan kee kunn u, le bi kan ke u kpa lipuul Uwumbɔr Aafuur Nyaan pu.
23233	MAT 1:20	Waah dakl tibɔr ngbaan kina na, le u kan Uwumbɔr aatuun ubaa tidaŋ ponn ni. Le Uwumbɔr aatuun ngbaan bui u, “Josef, Ubɔr David aayaabil, taa yii ke saan joo Mari u li ye aapuu; ba pu? Uwumbɔr Aafuur Nyaan le tii u lipuul ngbaan.
23235	MAT 1:22	Nimina mɔmɔk nan ŋa ke ni gbiin Uwumbɔr aah nan cha waabɔnabr len pu na ke,
23246	MAT 2:8	Le u tun bi ke bi buen Betlehem, ki tuk bi, “Li cha man ki ti bee ubo ngbaan aabɔr mbamɔm. Ni yaa ti kan u kan, ni gir ni man ki nan tuk mi, aan m mu buen ti doon u.”
23250	MAT 2:12	Le Uwumbɔr nan tuk bi tidaŋ ponn ni ke bi taa ki gir buen ubɔr Herod chee. Nima pu na, bi nan dii nsan yayan le ki kun.
23252	MAT 2:14	N‑yaayoonn ngbaan le Josef fii le ki yoor ubo ngbaan ni una kinyeek, ki nyan nima ki buen Ijipt,
23253	MAT 2:15	ki ti bi nima le Herod ti kpo. Nimina nan ŋa kina ke ni gbiin Uwumbɔr aah nan cha waabɔnabr len pu na, ke Uwumbɔr bui ke, “M yin Maabo ke u nyan ni Ijipt aatiŋ ni.”
23254	MAT 2:16	Le Herod bee ke bilankpalb ngbaan ŋmann u la. Le u gee liŋuul sakpen, ki cha waajab ku mbijabim bi mɔmɔk ye ŋibin ŋilee aabim, ni bi mu kaa fuu kina na, ki bi Betlehem, ni Betlehem aatingbaan ni na. U nan baa bilankpalb ngbaan ke bi kan liŋmabil ngbaan bayoonn. Nima le cha u bee Yesu aabin aah saa pu na.
23257	MAT 2:19	Ni bi cha le Herod ti kpo. Waah kpo na, le Josef, u nan bi Ijipt aatiŋ ni na, kan Uwumbɔr aatuun tidaŋ ni.
23260	MAT 2:22	Le u ŋun ke Ubɔr Herod aabo Akelaus jin ute aanaan Judea aatiŋ ni. Nima pu na, Josef nan san ijawaan, kaa ban u buen nima. Le Uwumbɔr tuk u tidaŋ ni waah ga li cha nin chee na.
23261	MAT 2:23	Le u buen kitiŋ kibaa ni, bi yin ki ke Nasaref, ki bi Galilee aatiŋ ni na. Waah ŋa kina na, le ni gbiin Uwumbɔr aabɔnabr aah nan len pu na, ke bi ga yin Yesu ke Nasaref aatiŋ aanii la.
23262	MAT 3:1	N‑yoonn ngbaan le Jɔnn u muini binib nnyun ni na bi nteersakpiin ni, Judea aatiŋ ni,
23268	MAT 3:7	Le Jɔnn kan Farisii yaab ni Sajusii yaab pam dan u chee ke u muin bi nnyun ni. Le u baa bi, “Nimi ijagen aabim, ŋma sur nimi ke ni nya ntafadaan mu choo na ni?
23269	MAT 3:8	Ni li tun lituln li ga mɔk ke ni sil kpeln nimi aabimbin na,
23272	MAT 3:11	Mma muini nimi nnyun ni la, ki mɔk ke ni kpeln nimi aabimbin. Unii u paa ni m pu na jer mi. Maa ŋeer m chuu takl waanaatak tii u. Uma le ga nan muin nimi Uwumbɔr Aafuur Nyaan, ni mmii ni.
23274	MAT 3:13	N‑yoonn ngbaan le Yesu nyan ni Galilee, ki dan Jɔnn chee, Jɔɔdann aamɔɔl ni, ki ban ke Jɔnn muin u nnyun ni.
23275	MAT 3:14	Le Jɔnn aa kii, le ki len ke, “Ni ŋan si le muin mi nnyun ni, le aa ban ke m muin si.”
23276	MAT 3:15	Le Yesu bui u ke, “Kii kina n‑yoonn mue. Ni ŋan ke ti ŋa Uwumbɔr aah ban pu na mɔmɔk.” Le Jɔnn kii ki muin u nnyun ni.
23277	MAT 3:16	Waah muin u doo na, libuul ngbaan ni le Yesu nyan ni nnyun ni. Le kitaapaak chuu piir. Le u kan Uwumbɔr Aafuur Nyaan sunn ni ki naahn linanjel, ki nan tɔŋ u pu.
23278	MAT 3:17	Le u ŋun nneel len paacham ke, “Njapɔɔn u m gee u na sɔ. Nnimbil gbiin u.”
23279	MAT 4:1	N‑yoonn ngbaan le Uwumbɔr Aafuur Nyaan cha Yesu buen nteersakpiin ni ke kinimbɔŋ ti tɔŋ u.
23282	MAT 4:4	Le Yesu bui ki ke, “Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘Tijikaar baanja aan ŋmaa tii unii limɔfal. Limɔboln limɔk nyan ni Uwumbɔr aamɔb ni na le ga tii unii limɔfal.’”
23284	MAT 4:6	le ki bui u, “Aa yaa ye Uwumbɔr Aajapɔɔn kan, lir ni kitiŋ. Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘U ga tuk waatuuntiib ke bi li lik si, le bi ga li joo si biŋaal ni, aataal taa gbeer litakpal.’”
23285	MAT 4:7	Le Yesu bui ki ke, “Ni ki ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘Taa tɔŋ Aadindaan Uwumbɔr.’”
23288	MAT 4:10	Le Yesu bui ki ke, “Kinimbɔŋ, li cha. Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘Li pak Aadindaan Uwumbɔr ki dii uma baanja.’”
23290	MAT 4:12	Yesu nan ŋun ke bi chuu Jɔnn ki di ŋa kiyondiik ni. Nima le u nan nyan nima ki gir buen Galilee.
23291	MAT 4:13	U nan cha Nasaref le ki buen ti kal Kapenaum, kitiŋ ki bi nnyusakpem chee na ni. Ki ye Sebulunn aanib ni Naftali aanib aatiŋ la.
23293	MAT 4:15	“Sebulunn aanib ni Naftali aanib aatiŋ ki bi Jɔɔdann aamɔɔdapuul, nnyusakpem wɔb, aan bi yin ki ke Galilee aatiŋ, ŋinibol mɔmɔk aabɔŋ aah ŋmal tɔb ponn ni nin chee na,
23295	MAT 4:17	N‑yoonn ngbaan ki joo cha le Yesu piin ki mooni binib ke, “Kpeln nimi aabimbin man. Uwumbɔr aanaan peen ni a.”
23303	MAT 4:25	Le kinipaak nyan ni Galilee aatingbaan ni, ni kitiŋ ki bi yin ki ke Ntim Kipiik na ni, ni Jerusalem aatiŋ ni, ni Judea aatingbaan ni, ni Jɔɔdann aamɔɔdapuul, ki dii u.
23315	MAT 5:12	Ni li kpa mpopiin sakpen, ba pu? ni ga nan kan tinyoor sakpen paacham. Kina le bi nan ŋa Uwumbɔr aabɔnabtiib bi nan bi n‑yaayoonn na falaa.”
23316	MAT 5:13	“Nimi maadidiliib le ye dulnyaa wee ni aayaan. N‑yaan yaa bii, ki yaa kaa ki mɔ kan, nibaa aa bi ki ga ki ŋmaa ŋa mu aan mu mɔɔk. Mu aa ki bi tibɔr tibaa ni. Bi ga di mu kpir la. Le binib ga taa mu pu ki jer.
23317	MAT 5:14	“Nimi le ye dulnyaa wee ni aawiihn, ni woln binib aanimbil. Kitisakpeŋ ki bi ligongoln paab na aan ŋmaa bɔr.
23319	MAT 5:16	Ni li bi kina man. Cha binib mɔmɔk kan nimi aawiihn aah wiin pu na, aan bi kan nimi aatunyaan aan ki pak Nite Uwumbɔr u bi paacham na.”
23320	MAT 5:17	“Ni taa dak ke m dan m nan kuln Uwumbɔr aakaal ni Waabɔnabr aabɔr. Maa dan ke m nan kuln ti. M dan ke m nan ŋa taah len pu na mɔmɔk chub la.
23322	MAT 5:19	Nima pu na, unii umɔk yii nkaal ngbaan ponn ni siib na, ki mɔk binib kina na, u ga li ye uwaatiir Uwumbɔr aanaan ni. Unii umɔk kii nkaal ngbaan, ki mɔk binib kina na, u ga li ye unikpaan Uwumbɔr aanaan ni.
23324	MAT 5:21	“Ni ŋun ke bi nan tuk n‑yaayoonn na aanib, ‘Taa ku unii, ke unii ubaa yaa ku uken kan, bi ga ji u tibɔr.’
23330	MAT 5:27	“Ni ŋun ke bi nan tuk n‑yaayoonn na aanib, ‘Taa gɔr kidagook.’
23334	MAT 5:31	“N‑yaayoonn na aanib nan ki len ke ‘Uja yaa jenn upuu lii kan, u ŋmee kigbaŋ, ki di tii u ki mɔk ke u jenn u.’
23336	MAT 5:33	“Ni ŋun ke bi nan tuk n‑yaayoonn na aanib ke, ‘Taa puu Uwumbɔr nnyamɔn pu, ke aa yaa puu Uwumbɔr kan, ŋa saah len pu na.’
23337	MAT 5:34	Min le tuk nimi: ni taa puu Uwumbɔr. Ni taa puu paacham mu; ba pu? paacham ye Uwumbɔr aabɔrjal la.
23338	MAT 5:35	Ni taa puu kitiŋ mu; ba pu? kitiŋ ye Uwumbɔr aataa aajal la. Ni taa puu Jerusalem mu; ba pu? Jerusalem ye Uwumbɔr u ye Ubɔrkpaan na aatiŋ la.
23340	MAT 5:37	Ni po len ke ‘Een’, bee ‘Aayii’. Ni yaa ki kpee nibaa kan, naa ŋan.”
23341	MAT 5:38	“Ni ŋun ke bi nan tuk n‑yaayoonn na aanib, ‘Unii yaa chuu lokr aanimbil kan, bi chuu lokr u mu yaal. Unii yaa gbaa fenn aanyin kan, bi chuu fenn u mu yaan.’
23346	MAT 5:43	“Ni ŋun ke bi nan tuk n‑yaayoonn na aanib, ‘Li gee aana aabo ki nan saadin.’
23348	MAT 5:45	Ni yaa ŋani kina kan, ni ga li ye Nite Uwumbɔr u bi paacham na aabim; uma le cha waawiin puur ki woln tiniwanbir ni bininyaam pu, ki cha utaal nu ki tii binib bi ŋan na, ni binib bi kaa ŋan na.
23349	MAT 5:46	Ni yaa gee binib bi gee nimi na baanja kan, ni kpa tinyoor Uwumbɔr chee ee? Bilampoogaab mu gee binib bi gee bi na la.
23350	MAT 5:47	Ni yaa dooni ninaabitiib baanja kan, ni ŋan ki jer biken aa? Aayii. Binib bi kaa dii Uwumbɔr aasan na mu ŋani kina la.
23351	MAT 5:48	Nima pu na, ni li bi mbamɔm, ke Nite Uwumbɔr u bi paacham na aah bi pu na.”
23352	MAT 6:1	“Ni li nyi man, ki taa tun nimi aatunyaan binib aanimbil ni, ke bi kan aan ki pak nimi. Ni yaa ŋani kina kan, naan kan tinyoor Nite Uwumbɔr u bi paacham na chee.
23356	MAT 6:5	“Ni yaa mee Uwumbɔr kan, ni taa mee u ke biŋmaŋmannim na aah mee u pu na. Bi gee ke bi sil mmeen aadir ni, ni kitiŋ ponn ni ki mee Uwumbɔr, aan binib kan bi. M tuk nimi mbamɔn la, bi kan baapal le na.
23358	MAT 6:7	“Ni yaa mee Uwumbɔr kan, ni taa len yɔl yɔl aabɔr ke binib bi kaa dii Uwumbɔr aasan na aah len pu na. Bi dak ke bi yaa len sakpen kan, nima le ga cha Uwumbɔr ŋun.
23359	MAT 6:8	Ni taa ŋani ke baah ŋani pu na; Nite Uwumbɔr nyi naah ban tiwan ni na, naa kee mee u.
23360	MAT 6:9	Ni yaa mee Uwumbɔr kan, bui ke, ‘Tite Uwumbɔr u bi paacham na, cha binib li san saayimbil.
23364	MAT 6:13	Taa cha ti kan ntɔŋ. Nyan timi kinimbɔŋ aaŋaal ni. [Si le yeh nnaan, ni mpɔɔn, ni mpakm n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na.’]
23365	MAT 6:14	“Ni yaa di cha pinn binib baataani kan, Nite Uwumbɔr u bi paacham na mu ga di cha pinn nimi.
23366	MAT 6:15	Ni yaa kaa di cha pinn binib baataani kan, Nite Uwumbɔr mu aan di cha pinn nimi aatunwanbir.”
23367	MAT 6:16	“Ni yaa lul bumɔb kan, ni taa bii ninimbil wɔb ke biŋmaŋmannim aah ŋani pu na; bi bii binimbil wɔb ke binib bee ke bi lul bumɔb. M tuk nimi mbamɔn la, bi kan baapal la.
23370	MAT 6:19	“Ni taa kuun liwankpal bil dulnyaa wee ni. Idundur ni ŋipulaaleen ga bii ni. Binaayukb mu ga loon koo ni ki nan sun ni.
23371	MAT 6:20	Ni di liwankpal bil Uwumbɔr do. Idundur ni ŋipulaaleen aan bii li nima. Binaayukb mu aan koo ni nima ki nan sun li.
23375	MAT 6:24	“Unii ubaa aan ŋmaa li ye dindatiib bilee aanaagbiija; u ga li nan ubaa, le ki gee uken; u ga li si ubaa aachaŋ ni, le ki lik uken fam. Naan ŋmaa dii Uwumbɔr ni liwankpal mu.
23376	MAT 6:25	“Nima le m tuk nimi ke ni taa cha nimi aalandak muk nimi tiwon aawan pu, ki taa li dak: ‘Ti ga ji ba? Ti ga nyu ba? Ti ga peen ba?’ Limɔfal bi tijikaar baanja pu la aa? Tiwon bi tiwanpeenkaan baanja pu la aa?
23377	MAT 6:26	Lik inyoon i laani paacham na aah bi pu na. Yaa ko tijikaar ki mu aa chee, ki mu aa faa njikaabim fuu ŋipil ni. Nite Uwumbɔr u bi paacham na le kpiini i. Naa jer i ii?
23378	MAT 6:27	Ni ponn ni ubaa ga ŋmaa muk waalandak aan ki yunn jer Uwumbɔr aah siin pu na aa?
23381	MAT 6:30	Timoor bi din ki ga fe wu mmii fen, le Uwumbɔr ŋa ti mmopuun mu ŋan na. Waan tii nimi tiwanpeenkaan aa? Naa gaa Uwumbɔr ki kii mbamɔm la. U ga tii nimi.
23382	MAT 6:31	“Nima pu na, ni taa cha ilandak muk nimi, ki taa li dak: ‘Ti ga ji ba? Ti ga nyu ba? Ti ga peen ba?’
23383	MAT 6:32	Tiwan ngbaan mɔmɔk pu le binib bi kaa dii Uwumbɔr aasan na aanimbil man. Nite Uwumbɔr u bi paacham na nyi ke ni ban tiwan ngbaan mɔmɔk.
23384	MAT 6:33	Ni li ban Uwumbɔr aanaan, ni waasanyaan le waahr; le u ga di tiwan ngbaan mɔmɔk kpee nimi.
23385	MAT 6:34	Nima pu na, ni taa cha fen u choo na aabɔr muk nimi. Fen le ni ga fe dak fen aabɔr. Ni yaa dakl din aabɔr din kan, ni ŋeer kina la.”
23386	MAT 7:1	“Ni taa galn binib, aan Uwumbɔr mu taa galn nimi.
23387	MAT 7:2	Naah galni binib pu na, Uwumbɔr mu ga galn nimi kina la. Naah tii binib pu na, Uwumbɔr mu ga giin kina le ki tii nimi.
23391	MAT 7:6	“Ni taa di tiwan ni bi chain na di tii ibɔ. I ga gir nan junn nimi. Ni taa di nleenyaan di tii igbeer. I ga taa taa mu pu.”
23392	MAT 7:7	“Ni li mee Uwumbɔr man, le u ga tii nimi. Ni li ban Uwumbɔr chee man, le ni ga kan. Ni li kpaar jaaleŋ man, le u ga piir tii nimi.
23396	MAT 7:11	Nimi titunwanbirdam yaa tee nyi ipiin i ŋan na ki tii nimi aabim kan, ŋmaninkabaa Nite Uwumbɔr u bi paacham na le aan di tiwan ni ŋan na ki di tii binib bi mee u na aa?
23397	MAT 7:12	“Nima pu na, naah ban ke binib li ŋani nimi pu na mɔmɔk, ni mu li ŋani bi kina. Uwumbɔr aakaal ni waabɔnabr aabɔr le mɔk kina.”
23398	MAT 7:13	“Ni li dii mbisamɔb mu kaa waa na. Nsan mu cha mmii mu kaan junn na ni na waa la. Nsan ngbaan aabisamɔb mu waa la. Binib bi dii mu na, bi wiir la.
23399	MAT 7:14	Nsan mu cha limɔfal li kaa kpa ndoon na ni na aa waa. Nsan ngbaan aabisamɔb mu aa waa. Binib bi dii mu na aa wiir.”
23400	MAT 7:15	“Ni li nyi binyamɔndam bi ŋmanni ke bi ye Uwumbɔr aabɔnabr na. Bi ŋmanni ke bi ye ipiih, le ki tee ye ŋisapol ŋi ga bii nimi na.
23405	MAT 7:20	Nima pu na, baah ŋa pu na le ga cha ni bee biŋmaŋmannim bi ŋmanni ke bi ye Uwumbɔr aabɔnabtiib na.”
23406	MAT 7:21	“Naa ye binib bimɔk yin mi ke ‘Dindaan, Dindaan’ na le ga koo Uwumbɔr aanaan ni. Binib bi ŋani Nte Uwumbɔr u bi paacham na aah gee pu na le ga koo waanaan ni.
23408	MAT 7:23	Le m ga tuk bi, ‘Nimi titunwanbirdam, maa nyi nimi. Siir m chee man.’”
23409	MAT 7:24	“Nima pu na, unii umɔk ŋun maabɔr ngbaan ki ŋani kina na, naahn unii u kpa nlan, ki maa waadiik litakpal pu na.
23416	MAT 8:2	Le ukɔndaan ubaa dan u chee ki nan gbaan unimbiin ni, le ki doon u ki bui u, “Ndindaan, aa yaa gee kan, aa ga ŋmaa cha m pɔɔk.”