23214	MAT 1:1	Yesu Kristo aamaal ponn ni aayimbil le bi kigbaŋ kee ponn ni. U nan ye Ubɔr David aayaabil la. David mu nan ye Abraham aayaabil.
23218	MAT 1:5	Salmonn mu ma Boas. Una aayimbil nan ye Rahab la. Boas mu ma Obed. Una aayimbil nan ye Ruf la. Obed mu ma Jese,
23219	MAT 1:6	Jese mu ma Ubɔr David. David mu ma Solomonn. Una nan ye Yuraya aapuu la, le David kpan u.
23221	MAT 1:8	Asa mu ma Jehosafat, Jehosafat mu ma Joram, Joram mu ma Usia,
23222	MAT 1:9	Usia mu ma Jotam, Jotam mu ma Ahas, Ahas mu ma Hesekia,
23230	MAT 1:17	Abraham yoonn ki yoor kina ki ti saa Ubɔr David yoonn na nan ye yaajatiib kipiik ni binaa la. David yoonn ki yoor ki ti saa buyoonn baadim chuu bi ki di buen Babiloŋ aatiŋ ni na nan ye yaajatiib kipiik ni binaa la. Buyoonn baadim chuu bi ki di buen Babiloŋ ni na ki yoor ki ti saa Kristo yoonn na nan ye yaajatiib kipiik ni binaa la.
23231	MAT 1:18	Baah ga nan ma Yesu Kristo na, le bi nan puu ke bi ga di una Mari ki di tii Josef. Baa nan kee kunn u, le bi kan ke u kpa lipuul Uwumbɔr Aafuur Nyaan pu.
23232	MAT 1:19	Uchal Josef aah ye uninyaan na, le waa ban ke u jinn u inimɔɔn. U ŋa nlandak ke u loon ki yii u.
23233	MAT 1:20	Waah dakl tibɔr ngbaan kina na, le u kan Uwumbɔr aatuun ubaa tidaŋ ponn ni. Le Uwumbɔr aatuun ngbaan bui u, “Josef, Ubɔr David aayaabil, taa yii ke saan joo Mari u li ye aapuu; ba pu? Uwumbɔr Aafuur Nyaan le tii u lipuul ngbaan.
23234	MAT 1:21	U ga maa ubijabo, le aa ga yin u ke Yesu; ba pu? uma le ga nyan waanib baatunwanbir ni.”
23235	MAT 1:22	Nimina mɔmɔk nan ŋa ke ni gbiin Uwumbɔr aah nan cha waabɔnabr len pu na ke,
23236	MAT 1:23	“Usapɔɔn u kaa nyi uja na ga nan dek lipuul ki maa ubijabo, bi ga li yin u ke Imanuel.” (Imanuel aatataa le ye ke “Uwumbɔr bi ti chee”.)
23237	MAT 1:24	Le Josef finn ki fii le ki nan ŋa Uwumbɔr aatuun aah tuk u ke u ŋa pu na, le ki yoor Mari di ŋa upuu.
23241	MAT 2:3	Ubɔr Herod, ni Jerusalem aatiŋ aanib mɔmɔk aah ŋun tibɔr ngbaan na, le ti muk bi.
23242	MAT 2:4	Le u yin Uwumbɔr aatotoorninkpiib ni Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb mɔmɔk, le ki nan baa bi, “Bi ga maa Kristo u ga gaa binib lii na la chee?”
23243	MAT 2:5	Le bi tuk u, “Betlehem aatiŋ, ki bi Judea aatiŋ ni na; ba pu? Uwumbɔr aabɔnabr aah nan ŋmee pu na sɔ:
23244	MAT 2:6	‘Sin Betlehem aatiŋ, ki bi Judea aatiŋ ni na, saa ye kitiwaatiir Judea aatim ponn ni; ba pu? uyidaan ga nyan aa ponn ni, ki ga li ye Uwumbɔr aanib Israel yaab aayidaan.’”
23250	MAT 2:12	Le Uwumbɔr nan tuk bi tidaŋ ponn ni ke bi taa ki gir buen ubɔr Herod chee. Nima pu na, bi nan dii nsan yayan le ki kun.
23251	MAT 2:13	Baah nan chaa kun na, Josef nan kan Uwumbɔr aatuun tidaŋ ponn ni. Le Uwumbɔr aatuun ngbaan bui u, “Fiin ki yoor ubo ngbaan ni una ki san buen Ijipt aatiŋ ni, ki ti li bi nima ki kiir bundaln m ga nan tuk si ke aa nya nima na. Ubɔr Herod ga li ban ubo ngbaan ke u ku u.”
23253	MAT 2:15	ki ti bi nima le Herod ti kpo. Nimina nan ŋa kina ke ni gbiin Uwumbɔr aah nan cha waabɔnabr len pu na, ke Uwumbɔr bui ke, “M yin Maabo ke u nyan ni Ijipt aatiŋ ni.”
23254	MAT 2:16	Le Herod bee ke bilankpalb ngbaan ŋmann u la. Le u gee liŋuul sakpen, ki cha waajab ku mbijabim bi mɔmɔk ye ŋibin ŋilee aabim, ni bi mu kaa fuu kina na, ki bi Betlehem, ni Betlehem aatingbaan ni na. U nan baa bilankpalb ngbaan ke bi kan liŋmabil ngbaan bayoonn. Nima le cha u bee Yesu aabin aah saa pu na.
23255	MAT 2:17	Waah ku mbim ngbaan pu na, le ni gbiin Uwumbɔr aabɔnabr Jeremia aah nan len pu na ke,
23257	MAT 2:19	Ni bi cha le Herod ti kpo. Waah kpo na, le Josef, u nan bi Ijipt aatiŋ ni na, kan Uwumbɔr aatuun tidaŋ ni.
23258	MAT 2:20	Le Uwumbɔr aatuun ngbaan bui u, “Fii ki yoor ubo ngbaan ni una ki gir buen Juu yaab aatiŋ ni. Binib bi nan ban bi ku ubo ngbaan na kpo a.”
23260	MAT 2:22	Le u ŋun ke Ubɔr Herod aabo Akelaus jin ute aanaan Judea aatiŋ ni. Nima pu na, Josef nan san ijawaan, kaa ban u buen nima. Le Uwumbɔr tuk u tidaŋ ni waah ga li cha nin chee na.
23261	MAT 2:23	Le u buen kitiŋ kibaa ni, bi yin ki ke Nasaref, ki bi Galilee aatiŋ ni na. Waah ŋa kina na, le ni gbiin Uwumbɔr aabɔnabr aah nan len pu na, ke bi ga yin Yesu ke Nasaref aatiŋ aanii la.
23263	MAT 3:2	le ki mooni, “Kpeln nimi aabimbin man. Uwumbɔr aanaan peen ni a.”
23264	MAT 3:3	Uwumbɔr aabɔnabr Aisaya nan len Jɔnn aabɔr ke, “Unii ubaa bi nteersakpiin ni ki tar ke: ‘Toor Uwumbɔr aasan man, ki ŋa waasan mu li tok ki tii u.’”
23267	MAT 3:6	le ki nan kpiir baatunwanbir tuk Uwumbɔr. Le Jɔnn muin bi nnyun ni, Jɔɔdann aamɔɔl ni.
23270	MAT 3:9	ki taa bui ke niyaaja aah ye Abraham na, nima le ga cha ni nyan ntafadaan ni. M tuk nimi la, Uwumbɔr ga ŋmaa di ŋitakpal ŋimina kpaln Abraham aayaabitiib,
23271	MAT 3:10	hali dandana wee Uwumbɔr toor kichɔk ke u ti gaa isui. Isui imɔk kaa lu ŋisubil ŋi ŋan na, u ga gaa i, ki di ŋa mmii ni.
23272	MAT 3:11	Mma muini nimi nnyun ni la, ki mɔk ke ni kpeln nimi aabimbin. Unii u paa ni m pu na jer mi. Maa ŋeer m chuu takl waanaatak tii u. Uma le ga nan muin nimi Uwumbɔr Aafuur Nyaan, ni mmii ni.
23273	MAT 3:12	U joo waayikpimbik uŋaal ni, u ti chaar waajikaar, ki ga di njikaabim ŋa lipil ni, ki di tigbengbir see mmii mu kaan junn na ni.”
23276	MAT 3:15	Le Yesu bui u ke, “Kii kina n‑yoonn mue. Ni ŋan ke ti ŋa Uwumbɔr aah ban pu na mɔmɔk.” Le Jɔnn kii ki muin u nnyun ni.
23277	MAT 3:16	Waah muin u doo na, libuul ngbaan ni le Yesu nyan ni nnyun ni. Le kitaapaak chuu piir. Le u kan Uwumbɔr Aafuur Nyaan sunn ni ki naahn linanjel, ki nan tɔŋ u pu.
23279	MAT 4:1	N‑yoonn ngbaan le Uwumbɔr Aafuur Nyaan cha Yesu buen nteersakpiin ni ke kinimbɔŋ ti tɔŋ u.
23281	MAT 4:3	Le kinimbɔŋ u tɔŋni binib na dan u chee, le ki nan bui u, “Aa yaa ye Uwumbɔr Aajapɔɔn kan, bui ŋitakpal ŋimina aan ŋi kpaln tijikaar.”
23282	MAT 4:4	Le Yesu bui ki ke, “Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘Tijikaar baanja aan ŋmaa tii unii limɔfal. Limɔboln limɔk nyan ni Uwumbɔr aamɔb ni na le ga tii unii limɔfal.’”
23283	MAT 4:5	Le kinimbɔŋ di Yesu buen Jerusalem, le ki ti di u tɔŋ Uwumbɔr Aadichal paab,
23284	MAT 4:6	le ki bui u, “Aa yaa ye Uwumbɔr Aajapɔɔn kan, lir ni kitiŋ. Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘U ga tuk waatuuntiib ke bi li lik si, le bi ga li joo si biŋaal ni, aataal taa gbeer litakpal.’”
23285	MAT 4:7	Le Yesu bui ki ke, “Ni ki ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘Taa tɔŋ Aadindaan Uwumbɔr.’”
23288	MAT 4:10	Le Yesu bui ki ke, “Kinimbɔŋ, li cha. Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘Li pak Aadindaan Uwumbɔr ki dii uma baanja.’”
23289	MAT 4:11	Le kinimbɔŋ siir cha u. Le Uwumbɔr aatuuntiib dan nan ter u.
23291	MAT 4:13	U nan cha Nasaref le ki buen ti kal Kapenaum, kitiŋ ki bi nnyusakpem chee na ni. Ki ye Sebulunn aanib ni Naftali aanib aatiŋ la.
23292	MAT 4:14	Waah kal nima na, le ni gbiin Uwumbɔr aabɔnabr Aisaya aah nan len pu na ke,
23295	MAT 4:17	N‑yoonn ngbaan ki joo cha le Yesu piin ki mooni binib ke, “Kpeln nimi aabimbin man. Uwumbɔr aanaan peen ni a.”
23297	MAT 4:19	Le Yesu bui bi, “Dii mi man, aan m cha ni ban binib ki nan tii Uwumbɔr.”
23301	MAT 4:23	Le Yesu bɔ dii Galilee aatim mɔmɔk ni, ki koo mmeen aadir ni, ki tuk binib Uwumbɔr aabɔr ki mooni Uwumbɔr aanaan aabɔnyaan tee, le ki cha bibum bi kpa iween aabɔŋ mɔmɔk na, ni binib bimɔk kaa pɔɔ na pɔɔk.
23306	MAT 5:3	Binib bi nyi ke bi ye bigiim Uwumbɔr wɔb na, waanyoor bi bi pu. Bima le yeh Uwumbɔr aanaan.
23307	MAT 5:4	Binib bi kpa mpombiin baatunwanbir pu na, Uwumbɔr aanyoor bi bi pu; u ga sɔŋ bisui.
23308	MAT 5:5	Binib bi sunn bibaa taab na, Uwumbɔr aanyoor bi bi pu. Bima le ga li yeh dulnyaa wee.
23309	MAT 5:6	Binib bi aanimbil man ke bi li ye bininyaam na, Uwumbɔr aanyoor bi bi pu. Binimbil ga gbiin.
23310	MAT 5:7	Binib bi kpa linimbaasaln na, Uwumbɔr aanyoor bi bi pu. U mu ga san bi kinimbaak.
23311	MAT 5:8	Binib bi dii Uwumbɔr ni bisui mɔmɔk na, waanyoor bi bi pu. Bima le ga kan uma Uwumbɔr.
23312	MAT 5:9	Binib bi par kijaak na, Uwumbɔr aanyoor bi bi pu. U ga len ke bi ye waabim.
23313	MAT 5:10	Binib bi ji falaa Uwumbɔr aasan aadiim pu na, waanyoor bi bi pu. Bima le yeh uma Uwumbɔr aanaan.
23314	MAT 5:11	“Binib yaa sii nimi ki ŋa nimi falaa ki mɔln inyamɔn mɔmɔk aabɔŋ ki paan nimi, ki bii nimi, min Yesu pu kan, Uwumbɔr aanyoor bi ni pu.
23315	MAT 5:12	Ni li kpa mpopiin sakpen, ba pu? ni ga nan kan tinyoor sakpen paacham. Kina le bi nan ŋa Uwumbɔr aabɔnabtiib bi nan bi n‑yaayoonn na falaa.”
23318	MAT 5:15	Unii yaa see karyaa kan, waan di lisambil chiŋ u pu. U ga di u tɔŋ tiwan paab la, le u woln kidiik mɔmɔk ponn ni nwiihn.
23319	MAT 5:16	Ni li bi kina man. Cha binib mɔmɔk kan nimi aawiihn aah wiin pu na, aan bi kan nimi aatunyaan aan ki pak Nite Uwumbɔr u bi paacham na.”
23320	MAT 5:17	“Ni taa dak ke m dan m nan kuln Uwumbɔr aakaal ni Waabɔnabr aabɔr. Maa dan ke m nan kuln ti. M dan ke m nan ŋa taah len pu na mɔmɔk chub la.
23322	MAT 5:19	Nima pu na, unii umɔk yii nkaal ngbaan ponn ni siib na, ki mɔk binib kina na, u ga li ye uwaatiir Uwumbɔr aanaan ni. Unii umɔk kii nkaal ngbaan, ki mɔk binib kina na, u ga li ye unikpaan Uwumbɔr aanaan ni.
23323	MAT 5:20	M tuk nimi la, nimi aabimbin yaa kaa ŋan ki jer Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb ni Farisii yaab aabimbin kan, naan koo ni Uwumbɔr aanaan ni.”
23325	MAT 5:22	Min le tuk nimi ke unii umɔk gee liŋuul una aabo pu na, bi ga ji u tibɔr. Unii umɔk tuk una aabo, ‘Saa bi tibɔr tibaa ni,’ bibɔjirb aaninkpiib ga ji u tibɔr. Unii umɔk tuk una aabo ke, ‘Si ujɔr’ na, u ŋeer u koo mmii mu kaan junn na ni.
23326	MAT 5:23	Aa yaa bi Uwumbɔr Aadichal ni ki ban aa tii Uwumbɔr ipiin, ki teer ke aa koo aana aabo ubaa aataani ni kan,
23327	MAT 5:24	di saapiin di bil nima, ki buen ti chuu utaal waahr, aan ki nin gir ni ki nan tii Uwumbɔr ipiin ngbaan.
23334	MAT 5:31	“N‑yaayoonn na aanib nan ki len ke ‘Uja yaa jenn upuu lii kan, u ŋmee kigbaŋ, ki di tii u ki mɔk ke u jenn u.’
23335	MAT 5:32	Min le tuk nimi ke upii yaa kaa gɔr kidagook kan, uchal yaa jenn u lii kan, u ŋa u upiidagoor le na. Uja u yoor baah jenn upii u lii na mu ye udagoor la.”
23336	MAT 5:33	“Ni ŋun ke bi nan tuk n‑yaayoonn na aanib ke, ‘Taa puu Uwumbɔr nnyamɔn pu, ke aa yaa puu Uwumbɔr kan, ŋa saah len pu na.’
23337	MAT 5:34	Min le tuk nimi: ni taa puu Uwumbɔr. Ni taa puu paacham mu; ba pu? paacham ye Uwumbɔr aabɔrjal la.
23338	MAT 5:35	Ni taa puu kitiŋ mu; ba pu? kitiŋ ye Uwumbɔr aataa aajal la. Ni taa puu Jerusalem mu; ba pu? Jerusalem ye Uwumbɔr u ye Ubɔrkpaan na aatiŋ la.
23341	MAT 5:38	“Ni ŋun ke bi nan tuk n‑yaayoonn na aanib, ‘Unii yaa chuu lokr aanimbil kan, bi chuu lokr u mu yaal. Unii yaa gbaa fenn aanyin kan, bi chuu fenn u mu yaan.’
23342	MAT 5:39	Min le tuk nimi: unii yaa ŋa si bakaa kan, taa giin u waah ŋa si pu na. Unii yaa faa si aaŋangii aataapak kan, aa cha u faa aaŋangan aataapak mu.
23343	MAT 5:40	Unii yaa ban u di si buen bibɔjirb chee ke u ti gaa saabɔkul kan, tiin u saakekeln mu.
23344	MAT 5:41	Uja yaa muk si ke aa cheen u mal ubaa kan, cheen u mal bilee.
23345	MAT 5:42	Unii yaa mee si tiwan kan, tiin u. Unii yaa ban ke aa pinn u tiwan kan, taa yii.”
23347	MAT 5:44	Min le tuk nimi: ni li gee nimi aadim man, [ki bui binib bi seei nimi na ke, ‘Uwumbɔr ŋa tinyoor ŋa ni pu;’ ki ŋa binib bi nan nimi na tiŋann,] ki mee Uwumbɔr ki tii binib bi ŋani nimi falaa ki muk nimi na.
23348	MAT 5:45	Ni yaa ŋani kina kan, ni ga li ye Nite Uwumbɔr u bi paacham na aabim; uma le cha waawiin puur ki woln tiniwanbir ni bininyaam pu, ki cha utaal nu ki tii binib bi ŋan na, ni binib bi kaa ŋan na.
23349	MAT 5:46	Ni yaa gee binib bi gee nimi na baanja kan, ni kpa tinyoor Uwumbɔr chee ee? Bilampoogaab mu gee binib bi gee bi na la.
23350	MAT 5:47	Ni yaa dooni ninaabitiib baanja kan, ni ŋan ki jer biken aa? Aayii. Binib bi kaa dii Uwumbɔr aasan na mu ŋani kina la.
23351	MAT 5:48	Nima pu na, ni li bi mbamɔm, ke Nite Uwumbɔr u bi paacham na aah bi pu na.”
23352	MAT 6:1	“Ni li nyi man, ki taa tun nimi aatunyaan binib aanimbil ni, ke bi kan aan ki pak nimi. Ni yaa ŋani kina kan, naan kan tinyoor Nite Uwumbɔr u bi paacham na chee.
23355	MAT 6:4	Tii u libɔɔl ni. Le Aate Uwumbɔr u kan saah ŋa pu libɔɔl ni na ga pa si binib aanimbil ni.”
23356	MAT 6:5	“Ni yaa mee Uwumbɔr kan, ni taa mee u ke biŋmaŋmannim na aah mee u pu na. Bi gee ke bi sil mmeen aadir ni, ni kitiŋ ponn ni ki mee Uwumbɔr, aan binib kan bi. M tuk nimi mbamɔn la, bi kan baapal le na.