23224	MAT 1:11	Josia mu ma Jekonia ni unaabitiib buyoonn baadim nan faa bi butɔb ki chuu bi buen Babiloŋ na.
23225	MAT 1:12	Baah chuu bi ki di buen Babiloŋ ni na, nee aapuwɔb le Jekonia ma Sealtiel, Sealtiel mu ma Serubabel,
23229	MAT 1:16	Jakob mu ma Josef, u ye Mari aachal na. Mari mu ma Yesu u bi yin u ke Kristo u ga gaa binib lii na.
23230	MAT 1:17	Abraham yoonn ki yoor kina ki ti saa Ubɔr David yoonn na nan ye yaajatiib kipiik ni binaa la. David yoonn ki yoor ki ti saa buyoonn baadim chuu bi ki di buen Babiloŋ aatiŋ ni na nan ye yaajatiib kipiik ni binaa la. Buyoonn baadim chuu bi ki di buen Babiloŋ ni na ki yoor ki ti saa Kristo yoonn na nan ye yaajatiib kipiik ni binaa la.
23232	MAT 1:19	Uchal Josef aah ye uninyaan na, le waa ban ke u jinn u inimɔɔn. U ŋa nlandak ke u loon ki yii u.
23235	MAT 1:22	Nimina mɔmɔk nan ŋa ke ni gbiin Uwumbɔr aah nan cha waabɔnabr len pu na ke,
23236	MAT 1:23	“Usapɔɔn u kaa nyi uja na ga nan dek lipuul ki maa ubijabo, bi ga li yin u ke Imanuel.” (Imanuel aatataa le ye ke “Uwumbɔr bi ti chee”.)
23238	MAT 1:25	Waa nan doon u chee le u nin ma waajan aabijabo. Le Josef yin u ke Yesu.
23240	MAT 2:2	ki nan baa ke, “Baah ma ubo u ye Juu yaab aabɔr na, u bi la chee? Ti kan waaŋmabil liwipuul wɔb, le ti dan ke ti nan doon u.”
23242	MAT 2:4	Le u yin Uwumbɔr aatotoorninkpiib ni Uwumbɔr aakaal aamɔmɔkb mɔmɔk, le ki nan baa bi, “Bi ga maa Kristo u ga gaa binib lii na la chee?”
23246	MAT 2:8	Le u tun bi ke bi buen Betlehem, ki tuk bi, “Li cha man ki ti bee ubo ngbaan aabɔr mbamɔm. Ni yaa ti kan u kan, ni gir ni man ki nan tuk mi, aan m mu buen ti doon u.”
23247	MAT 2:9	Waah len kina doo na, le bi siir ki cha. Baah siir ki cha na, le bi kan liŋmabil li bi nan kan liwipuul wɔb na loln bi pu nsan, ki ti fuu ubo ngbaan aah bi nin chee na, le ki sil nima chee paacham.
23249	MAT 2:11	Le bi koo lidichal ngbaan ni, ki ti kan ubo ngbaan ni una Mari. Bi nan gbaan kitiŋ ki doon ubo ngbaan, le ki chuu piir baataakɔr ki tii u ipiin. Bi nan tii u salmaa, ni tulalee u bi yin u ke frankinsense, ni tulalee u bi yin u ke mir na.
23250	MAT 2:12	Le Uwumbɔr nan tuk bi tidaŋ ponn ni ke bi taa ki gir buen ubɔr Herod chee. Nima pu na, bi nan dii nsan yayan le ki kun.
23251	MAT 2:13	Baah nan chaa kun na, Josef nan kan Uwumbɔr aatuun tidaŋ ponn ni. Le Uwumbɔr aatuun ngbaan bui u, “Fiin ki yoor ubo ngbaan ni una ki san buen Ijipt aatiŋ ni, ki ti li bi nima ki kiir bundaln m ga nan tuk si ke aa nya nima na. Ubɔr Herod ga li ban ubo ngbaan ke u ku u.”
23253	MAT 2:15	ki ti bi nima le Herod ti kpo. Nimina nan ŋa kina ke ni gbiin Uwumbɔr aah nan cha waabɔnabr len pu na, ke Uwumbɔr bui ke, “M yin Maabo ke u nyan ni Ijipt aatiŋ ni.”
23254	MAT 2:16	Le Herod bee ke bilankpalb ngbaan ŋmann u la. Le u gee liŋuul sakpen, ki cha waajab ku mbijabim bi mɔmɔk ye ŋibin ŋilee aabim, ni bi mu kaa fuu kina na, ki bi Betlehem, ni Betlehem aatingbaan ni na. U nan baa bilankpalb ngbaan ke bi kan liŋmabil ngbaan bayoonn. Nima le cha u bee Yesu aabin aah saa pu na.
23256	MAT 2:18	“Bi ŋun kifuuk Rama aatiŋ ni, ki ye ikpowiil aafuuk la. Rachel le wii waabim pu, bi mɔmɔk kpo a, le ubaa aan ŋmaa sɔŋ usui.”
23257	MAT 2:19	Ni bi cha le Herod ti kpo. Waah kpo na, le Josef, u nan bi Ijipt aatiŋ ni na, kan Uwumbɔr aatuun tidaŋ ni.
23260	MAT 2:22	Le u ŋun ke Ubɔr Herod aabo Akelaus jin ute aanaan Judea aatiŋ ni. Nima pu na, Josef nan san ijawaan, kaa ban u buen nima. Le Uwumbɔr tuk u tidaŋ ni waah ga li cha nin chee na.
23265	MAT 3:4	Jɔnn nan pee kikpalk ki bi nan di laakumii aakor luu ki na, ki di ligbapapaln buu uchaŋ ni. Waajikaar nan ye itoon ni tisiir la.
23266	MAT 3:5	Le binib nyan ni Jerusalem, ni Judea aatim mɔmɔk ni, ni Jɔɔdann aamɔɔl aatingbaan ni, ki dan u chee,
23268	MAT 3:7	Le Jɔnn kan Farisii yaab ni Sajusii yaab pam dan u chee ke u muin bi nnyun ni. Le u baa bi, “Nimi ijagen aabim, ŋma sur nimi ke ni nya ntafadaan mu choo na ni?
23270	MAT 3:9	ki taa bui ke niyaaja aah ye Abraham na, nima le ga cha ni nyan ntafadaan ni. M tuk nimi la, Uwumbɔr ga ŋmaa di ŋitakpal ŋimina kpaln Abraham aayaabitiib,
23271	MAT 3:10	hali dandana wee Uwumbɔr toor kichɔk ke u ti gaa isui. Isui imɔk kaa lu ŋisubil ŋi ŋan na, u ga gaa i, ki di ŋa mmii ni.
23272	MAT 3:11	Mma muini nimi nnyun ni la, ki mɔk ke ni kpeln nimi aabimbin. Unii u paa ni m pu na jer mi. Maa ŋeer m chuu takl waanaatak tii u. Uma le ga nan muin nimi Uwumbɔr Aafuur Nyaan, ni mmii ni.
23273	MAT 3:12	U joo waayikpimbik uŋaal ni, u ti chaar waajikaar, ki ga di njikaabim ŋa lipil ni, ki di tigbengbir see mmii mu kaan junn na ni.”
23274	MAT 3:13	N‑yoonn ngbaan le Yesu nyan ni Galilee, ki dan Jɔnn chee, Jɔɔdann aamɔɔl ni, ki ban ke Jɔnn muin u nnyun ni.
23277	MAT 3:16	Waah muin u doo na, libuul ngbaan ni le Yesu nyan ni nnyun ni. Le kitaapaak chuu piir. Le u kan Uwumbɔr Aafuur Nyaan sunn ni ki naahn linanjel, ki nan tɔŋ u pu.
23278	MAT 3:17	Le u ŋun nneel len paacham ke, “Njapɔɔn u m gee u na sɔ. Nnimbil gbiin u.”
23279	MAT 4:1	N‑yoonn ngbaan le Uwumbɔr Aafuur Nyaan cha Yesu buen nteersakpiin ni ke kinimbɔŋ ti tɔŋ u.
23280	MAT 4:2	Yesu nan lul bumɔb nwiin pu ni kinyeek iwiin imonko ilee. Iwiin imonko ilee ngbaan aah jer na, le nkon chuu u.
23281	MAT 4:3	Le kinimbɔŋ u tɔŋni binib na dan u chee, le ki nan bui u, “Aa yaa ye Uwumbɔr Aajapɔɔn kan, bui ŋitakpal ŋimina aan ŋi kpaln tijikaar.”
23283	MAT 4:5	Le kinimbɔŋ di Yesu buen Jerusalem, le ki ti di u tɔŋ Uwumbɔr Aadichal paab,
23288	MAT 4:10	Le Yesu bui ki ke, “Kinimbɔŋ, li cha. Ni ŋmee Uwumbɔr Aagbaŋ ni ke, ‘Li pak Aadindaan Uwumbɔr ki dii uma baanja.’”
23289	MAT 4:11	Le kinimbɔŋ siir cha u. Le Uwumbɔr aatuuntiib dan nan ter u.
23290	MAT 4:12	Yesu nan ŋun ke bi chuu Jɔnn ki di ŋa kiyondiik ni. Nima le u nan nyan nima ki gir buen Galilee.
23291	MAT 4:13	U nan cha Nasaref le ki buen ti kal Kapenaum, kitiŋ ki bi nnyusakpem chee na ni. Ki ye Sebulunn aanib ni Naftali aanib aatiŋ la.
23293	MAT 4:15	“Sebulunn aanib ni Naftali aanib aatiŋ ki bi Jɔɔdann aamɔɔdapuul, nnyusakpem wɔb, aan bi yin ki ke Galilee aatiŋ, ŋinibol mɔmɔk aabɔŋ aah ŋmal tɔb ponn ni nin chee na,
23295	MAT 4:17	N‑yoonn ngbaan ki joo cha le Yesu piin ki mooni binib ke, “Kpeln nimi aabimbin man. Uwumbɔr aanaan peen ni a.”
23296	MAT 4:18	Yesu nan chuun kpak Galilee Aanyusakpem aagbaan le ki ti kan naabitiib bilee, bi yin ubaa ke Simonn ki dulni u ke Piita, le ki yin unaal ke Andru. Bi nan bi mae kipɔɔk nnyun ni. Bi nan ye bijanbam la.
23297	MAT 4:19	Le Yesu bui bi, “Dii mi man, aan m cha ni ban binib ki nan tii Uwumbɔr.”
23298	MAT 4:20	Waah len kina na, libuul ngbaan ni le bi siir cha baapɔr le ki dii u.
23300	MAT 4:22	Libuul ngbaan ni le bi siir cha buŋɔb ngbaan ni bite le ki dii u.
23301	MAT 4:23	Le Yesu bɔ dii Galilee aatim mɔmɔk ni, ki koo mmeen aadir ni, ki tuk binib Uwumbɔr aabɔr ki mooni Uwumbɔr aanaan aabɔnyaan tee, le ki cha bibum bi kpa iween aabɔŋ mɔmɔk na, ni binib bimɔk kaa pɔɔ na pɔɔk.
23302	MAT 4:24	Le waayimbil moon Siria aatim mɔmɔk ni. Le bi joo ni bibum mɔmɔk u chee, binib bi iween aabɔŋ joo bi na, ni binib bi tiyayaar joo bi na, ni binib bi ŋibimbik joo bi na, ni binib bi aawon faan na. Le u cha bi mɔmɔk pɔɔk.
23304	MAT 5:1	Yesu aah kan kinipaak ngbaan na, le u jon ligongoln paab, le ki kal. Le waadidiliib kuun u chee.
23315	MAT 5:12	Ni li kpa mpopiin sakpen, ba pu? ni ga nan kan tinyoor sakpen paacham. Kina le bi nan ŋa Uwumbɔr aabɔnabtiib bi nan bi n‑yaayoonn na falaa.”
23318	MAT 5:15	Unii yaa see karyaa kan, waan di lisambil chiŋ u pu. U ga di u tɔŋ tiwan paab la, le u woln kidiik mɔmɔk ponn ni nwiihn.
23319	MAT 5:16	Ni li bi kina man. Cha binib mɔmɔk kan nimi aawiihn aah wiin pu na, aan bi kan nimi aatunyaan aan ki pak Nite Uwumbɔr u bi paacham na.”
23320	MAT 5:17	“Ni taa dak ke m dan m nan kuln Uwumbɔr aakaal ni Waabɔnabr aabɔr. Maa dan ke m nan kuln ti. M dan ke m nan ŋa taah len pu na mɔmɔk chub la.
23321	MAT 5:18	M tuk nimi mbamɔn la, nkaal ngbaan mubaa aan jer, see mu aah len pu na mɔmɔk ŋa. Buyoonn paacham ni dulnyaa ga li bi na, nkaal ngbaan mɔmɔk ga li beenin bi.
23326	MAT 5:23	Aa yaa bi Uwumbɔr Aadichal ni ki ban aa tii Uwumbɔr ipiin, ki teer ke aa koo aana aabo ubaa aataani ni kan,
23327	MAT 5:24	di saapiin di bil nima, ki buen ti chuu utaal waahr, aan ki nin gir ni ki nan tii Uwumbɔr ipiin ngbaan.
23328	MAT 5:25	“Aa ni unii yaa kpa tibɔr, u ban u di ti buen kooti ni kan, chuu utaal mala aan ni taa kee fuu nima, u taa di si ŋa ubɔjir aaŋaal ni, ubɔjir mu taa di si ŋa kiyondiik aaninkpel aaŋaal ni, ke u di si ŋa kiyondiik ni.
23335	MAT 5:32	Min le tuk nimi ke upii yaa kaa gɔr kidagook kan, uchal yaa jenn u lii kan, u ŋa u upiidagoor le na. Uja u yoor baah jenn upii u lii na mu ye udagoor la.”
23337	MAT 5:34	Min le tuk nimi: ni taa puu Uwumbɔr. Ni taa puu paacham mu; ba pu? paacham ye Uwumbɔr aabɔrjal la.
23341	MAT 5:38	“Ni ŋun ke bi nan tuk n‑yaayoonn na aanib, ‘Unii yaa chuu lokr aanimbil kan, bi chuu lokr u mu yaal. Unii yaa gbaa fenn aanyin kan, bi chuu fenn u mu yaan.’
23342	MAT 5:39	Min le tuk nimi: unii yaa ŋa si bakaa kan, taa giin u waah ŋa si pu na. Unii yaa faa si aaŋangii aataapak kan, aa cha u faa aaŋangan aataapak mu.
23343	MAT 5:40	Unii yaa ban u di si buen bibɔjirb chee ke u ti gaa saabɔkul kan, tiin u saakekeln mu.
23344	MAT 5:41	Uja yaa muk si ke aa cheen u mal ubaa kan, cheen u mal bilee.
23348	MAT 5:45	Ni yaa ŋani kina kan, ni ga li ye Nite Uwumbɔr u bi paacham na aabim; uma le cha waawiin puur ki woln tiniwanbir ni bininyaam pu, ki cha utaal nu ki tii binib bi ŋan na, ni binib bi kaa ŋan na.
23349	MAT 5:46	Ni yaa gee binib bi gee nimi na baanja kan, ni kpa tinyoor Uwumbɔr chee ee? Bilampoogaab mu gee binib bi gee bi na la.
23351	MAT 5:48	Nima pu na, ni li bi mbamɔm, ke Nite Uwumbɔr u bi paacham na aah bi pu na.”
23352	MAT 6:1	“Ni li nyi man, ki taa tun nimi aatunyaan binib aanimbil ni, ke bi kan aan ki pak nimi. Ni yaa ŋani kina kan, naan kan tinyoor Nite Uwumbɔr u bi paacham na chee.
23354	MAT 6:3	Aa yaa tii ugiin tiwan kan, taa cha aaŋangan li nyi aaŋangii aah ŋa pu na.
23358	MAT 6:7	“Ni yaa mee Uwumbɔr kan, ni taa len yɔl yɔl aabɔr ke binib bi kaa dii Uwumbɔr aasan na aah len pu na. Bi dak ke bi yaa len sakpen kan, nima le ga cha Uwumbɔr ŋun.
23360	MAT 6:9	Ni yaa mee Uwumbɔr kan, bui ke, ‘Tite Uwumbɔr u bi paacham na, cha binib li san saayimbil.
23361	MAT 6:10	Saanaan dan. Bi li ŋani saageehn dulnyaa wee ni ke baah ŋani paacham pu na.
23363	MAT 6:12	Cha timi aataani ki pinn timi, ke ti mu aah di cha pinn binib bi koo timi aataani ni pu na.
23364	MAT 6:13	Taa cha ti kan ntɔŋ. Nyan timi kinimbɔŋ aaŋaal ni. [Si le yeh nnaan, ni mpɔɔn, ni mpakm n‑yoonn mu kaa kpa ndoon na.’]
23365	MAT 6:14	“Ni yaa di cha pinn binib baataani kan, Nite Uwumbɔr u bi paacham na mu ga di cha pinn nimi.
23366	MAT 6:15	Ni yaa kaa di cha pinn binib baataani kan, Nite Uwumbɔr mu aan di cha pinn nimi aatunwanbir.”
23372	MAT 6:21	Saawankpal aah bi nin chee na, aasui mu bi nima la.”
23375	MAT 6:24	“Unii ubaa aan ŋmaa li ye dindatiib bilee aanaagbiija; u ga li nan ubaa, le ki gee uken; u ga li si ubaa aachaŋ ni, le ki lik uken fam. Naan ŋmaa dii Uwumbɔr ni liwankpal mu.
23376	MAT 6:25	“Nima le m tuk nimi ke ni taa cha nimi aalandak muk nimi tiwon aawan pu, ki taa li dak: ‘Ti ga ji ba? Ti ga nyu ba? Ti ga peen ba?’ Limɔfal bi tijikaar baanja pu la aa? Tiwon bi tiwanpeenkaan baanja pu la aa?
23377	MAT 6:26	Lik inyoon i laani paacham na aah bi pu na. Yaa ko tijikaar ki mu aa chee, ki mu aa faa njikaabim fuu ŋipil ni. Nite Uwumbɔr u bi paacham na le kpiini i. Naa jer i ii?
23379	MAT 6:28	“Ba pu ni cha ilandak muk nimi tiwanpeenkaan pu? Dakl lik mmopuun aah bi pu na man. Mu aa tun lituln, ki mu aa fik tikokonn.
23382	MAT 6:31	“Nima pu na, ni taa cha ilandak muk nimi, ki taa li dak: ‘Ti ga ji ba? Ti ga nyu ba? Ti ga peen ba?’
23383	MAT 6:32	Tiwan ngbaan mɔmɔk pu le binib bi kaa dii Uwumbɔr aasan na aanimbil man. Nite Uwumbɔr u bi paacham na nyi ke ni ban tiwan ngbaan mɔmɔk.
23385	MAT 6:34	Nima pu na, ni taa cha fen u choo na aabɔr muk nimi. Fen le ni ga fe dak fen aabɔr. Ni yaa dakl din aabɔr din kan, ni ŋeer kina la.”
23388	MAT 7:3	Ba ŋa aa lik ki waa lidɔchɔl li bi aana aabo aanimbil ni na, kaa tee waa jaatɔlk u bi aayaan ni na?
23389	MAT 7:4	Aa tee ŋa kinye ki bui aana aabo, ‘Cha m nyan lidɔchɔl li bi aanimbil ni na,’ ka jaatɔlk bi aayaan ni?
23390	MAT 7:5	Sin uŋmaŋmann umina, chuu nyan jaatɔlk ngbaan aanimbil ni waahr, aan ki li waa mbamɔm, aan ki nan nyan aana aabo yaan ni lidɔchɔl.
23391	MAT 7:6	“Ni taa di tiwan ni bi chain na di tii ibɔ. I ga gir nan junn nimi. Ni taa di nleenyaan di tii igbeer. I ga taa taa mu pu.”
23392	MAT 7:7	“Ni li mee Uwumbɔr man, le u ga tii nimi. Ni li ban Uwumbɔr chee man, le ni ga kan. Ni li kpaar jaaleŋ man, le u ga piir tii nimi.