23235	MAT 1:22	Ndaka cha'a ni kuu, sukan‑va'a ko kuu sukan ni ka'an Iya Tátnuni ma nuu tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a ya ma, nuu ni ka'an de ma:
23243	MAT 2:5	Te ni ka ndakone'e tee ma: ―‍Ñuu nani Belén ma ja iyo i ñuu Judea ma, vaa sukan ni kaxtnu'u tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, te sa'a nde a ni ka'an de ma:
23255	MAT 2:17	Sukan, te ni kuu sukan ni ka'an Jeremías tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma nuu sa'a ni ka'an de ma:
23260	MAT 2:22	Kovaa ni ni'i tnu'u de ja tee kúu Arquelao ma, tátnuni de ñuu Judea ma nuu tniñu yuva de Herodes ma, te chukan kúu ja ni yu'u José ma ja no'o de yukan. Kovaa Su'si ma, ni kaxtnu'u ya nuu de ora kixi de ma nawa sa'a de. Sani te kuan nu koo de ji'in ya ñuu Galilea ma.
23261	MAT 2:23	Te ni ka kenda koo de ji'in ya yukan, te ni ka iyo de ji'in ya ñuu nani Nazaret ma ja iyo i ñuu Galilea ma, sukan‑va'a ko kuu sukan ni ka'an tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma nuu ni ka'an de ja konani ya nazareno ma.
23262	MAT 3:1	Ne'un kivi yukan, te ni kenda Juan tee skuandute ñayii ma ichi nuu masu nawa iyo kuiti ma, te káxtnu'u de tnu'u Su'si ma nuu ñayii ñuu Judea ma ja jan koo i nuu iyo de ma.
23264	MAT 3:3	Vaa Juan ma kúu tee ni ka'an Isaías tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, nuu ni ka'an de ma: Kayu'u in tee onde nuu masu nawa iyo kuiti ma, te ka'an de: “Jin satu'va ni ichi Iya Tátnuni ma, jin ndakune ni in ichi ndaa.” Sa'a ka'an de.
23279	MAT 4:1	Sani te Jesús ma, ni jan xsia'a ña'a Xtumani Ndios ma ichi nuu masu nawa iyo kuiti ma, sukan‑va'a kototnuni ña'a tachi ma, sukan‑va'a jin kuni o ja masu nawa kuu sa'a tachi ma.
23280	MAT 4:2	Nuu ni ya'a uu xiko kivi ja nduu ñuu ñatuu nawa ni jaa ya ma, te kókon ya.
23292	MAT 4:14	sukan‑va'a ko kuu sukan ni ka'an Isaías tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, nuu ni ka'an de ma:
23315	MAT 5:12	Jin kusii ini ni, te jin kutachi ni, vaa iyo ja ka'nu ka'nu ja jin kuta'vi ni ja iyo i onde andivi ma, te jin kona'a ni ja sukan ka sondikin ña'a ñayii a, sukan ni ka yo sondikin i tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, tee ni ka yo iyo onde xi'na‑ka ma.
23316	MAT 5:13	’Ndijin chi sukan kúu ñii jaa o ma sukan ka kuu ni ja ka kandija ni tnu'u Su'si ma te ka iyo ni ñuu ñayivi a. Chukan kúu ja jin ko koto vava'a ni maa ni, chi vaa ka jini maa ni ja nú ñii ma, ñatuu u'wa‑ka i ma, masu nawa kuu sa'a o ja ndu‑u'wa‑ka i, te ni masu jiniñu'u‑ka i. Yika ja skana o i te jin kuiñu ña'a maa ñayii ma.
23320	MAT 5:17	’Másu ko jin kani ini ni ja vee sa ja xtandiyo sa ja ni ndakaxtnu'u Moisés ma xi ja ni ka yo kaxtnu'u tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma. Masu vee sa ja xtandiyo sa, chi ña'a, su'va vee sa ja xsinu sa ja kaxtnu'u vava'a sa sukan kúni Su'si ma ja jin ko sa'a jin ko kuu ni.
23344	MAT 5:41	Nú na in xtetuu ña'a nawa kondiso ni te ki'in jika ni ji'in i, su'va uu jichi jika‑ka ki'in ni ji'in i.
23345	MAT 5:42	Nú na in jikan, te kua'a ni nawa jikan i ma. Te nú na in jikan nuu, te máko ka'an ni ja ma kuanuu ni.
23349	MAT 5:46	Vaa nú ka kutoo ni yika‑ni ñayii ka kutoo ña'a ma, ¿nawa ka ndetu ni ja jin kuta'vi ni ja taa Su'si ma? Vaa sukan kuiti‑ni tna ka sa'a ñayii ka sa'a ja u'vi ma.
23350	MAT 5:47	Te nú ka wa'a ni nchuxi nani ñayii ni ka nduu ji'in ni sa'ya Su'si ma, ¿nawa kúu ja ka sa'a‑ka ni? ¿Masu sukan ka sa'a tna ñayii ñatuu ka jini Su'si ma, ja vivii ka kuu i ji'in ñayii ka ketna'a ini ji'in i ma‑ni?
23352	MAT 6:1	Te jiña'a Jesús ma: ―‍Másu ko jin ku'un ini ni ja ora ka sa'a ni ja va'a ma, te onde jin kuni ña'a ñayii ma, sukan‑va'a jin ndachiñu'u ña'a i. Vaa nú sukan na jin sa'a ni, te masu nawa jin kuta'vi ni nuu Yuva o iya iyo onde andivi ma.
23353	MAT 6:2	Chukan kúu ja nuna jin chindee ni ñayii nda'vi ma, má jin sa'a ni ja jin kuni ndaka‑ka ñayii ma, sukan ka sa'a ñayii ka kutneñu maa i te masu ka sa'a i ja ka ka'an i ma. Vaa nú ka iyo i veñu'u lilikin ma xi nú ka iyo i ichi ma, te sukan ka sa'a i, sukan‑va'a jin kuni ñayii ma ja sukan ka sa'a i ma te jin ndachiñu'u ña'a i ma. Ja ndaa ká'an sa ja jâ ni ka ni'i i ja jin kuta'vi i ma, te masu nawa jin ni'i‑ka i.
23356	MAT 6:5	’Te ora jikan‑ta'vi ni ma, máko kuu ni sukan ka kuu ñayii ka ka'an te masu ka sa'a i ma, vaa ñayii ya'a chi ka jatna ini i ja jin konukuiñi i te jin kakan‑ta'vi i ini veñu'u lilikin ma ji'in nuu ka ndatna'a ichi ma, sukan‑va'a jin kuni ñayii ma sukan ka sa'a i ma te jin ndachiñu'u ña'a i. Ja ndaa ká'an sa ja ñayii ka sa'a sukan ma jâ ni ka ni'i i ja jin kuta'vi i ma, te masu nawa jin ni'i‑ka i.
23359	MAT 6:8	Máko jin sa'a ni sukan ka sa'a i ma, vaa visi ñatuu jin kakan‑ta'vi‑ka ni nawa ka jiniñu'u ni ma, kovaa Yuva o Su'si ma chi jâ jini ya nawa ka jiniñu'u ni.
23369	MAT 6:18	sukan‑va'a ñatuu na in kuni ja iyo ndite ni nuu Su'si ma, te maa Yuva ni Su'si ma, iya nde'ya nawa sa'a ni ma visi ñatuu na ñayii nde'ya nawa ni sa'a ni ma chi maa ya sa'a ja jin kuni ndaka ñayii ma ja vii ja va'a skuta'vi ña'a ya ma.
23376	MAT 6:25	’Chukan kúu ja ká'an sa: Máko jin ko ndi ini ni nawa jin kaa jin ko'o ni ja jin koteku ni, ni a nawa jin kondii jin konama ni. Ka jini maa ni ja Su'si ma ni sa'a ja ka teku ni a, te kuu sa'a ya ja jin ni'i ni ja jin kaa ni ma. Te ka jini maa ni ja Su'si ma, ni sa'a ya yikikuñu ni a, te kuu sa'a ya ja jin ni'i ni ja jin kondii jin konama ni.
23377	MAT 6:26	Jin konde'ya ni lasaa ka ndava ichi andivi a, ja masu na itu ka chi'i ti, ni a jin ndaxtutu ti nawa jin kaa ti, ni a jin ko ndi ini ti ja jin tnaa va'a ti in nuu yaka ja jin kaa ti ma. Kovaa maa Yuva o iya iyo andivi ma na'a nawa jin kaa ti. ¡Te nú sukan sa'a ya ji'in lasaa ma, nde‑ka tu ndijin chi ko ndi ini Su'si ma ja jin ni'i ni ja jin kaa ni, vaa ka ndanuu‑ka ni sana lasaa ma!
23379	MAT 6:28	’¿Te nava'a ka ndi ini xeen ni nawa jin kone'nu ni a? Jin konde'ya ni ja ita ma, vivii ka ja'nu i. Te ni masu ka satniñu i, ni masu ka kene'e i yu'va ja jin kuva'a sa'ma i ma.
23382	MAT 6:31	Te chukan kúu ja má jin ko ndi ini ni te jin ko kuxii ini ni te jin ka'an ni: “¿Nawa jin kaa o? xi ¿nawa jin ko'o o? xi ¿nawa jin kondii jin konama o a?”
23385	MAT 6:34	Chukan kúu ja máko jin ko ndi ini ni nawa ko kuu kivi yutnee ma, vaa kenda siin maa i ji'in tnundo'o i ma, te chukan kúu ja jin katanuu ni nawa iyo ja jin sa'a ni in kivi in kivi ma‑ni ―‍kúu ya jiña'a ya.
23397	MAT 7:12	’Chukan kúu ja ndaka ja va'a ka kuni ni ja jin sa'a ña'a ñayii ma, te sukan jin sa'a ni ja va'a ja jin kuu i, vaa nú sa'a o sa'a chi yikuu o sa'a o ndaka sukan ni ka yo kaxtnu'u Moisés ma ji'in tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma.
23400	MAT 7:15	’Jin konee ni cuidado, vaa ka iyo ñayii ka sa'a tnu'u ja ñayii ka ndakaxtnu'u tnu'u ni wa'a Su'si ma ka kuu i, te ka sa'a i tnu'u ja sukan ka kuu ndikachi ma ka kuu i, kovaa ini anua i ma chi sukan ka kuu ndiva'u ka kokon xen‑xeen ma, sukan ka kuu i.
23402	MAT 7:17	Vaa ka jini ni ja ndaka yutnu kui'i va'a ma chi ka wa'a tnu nde'ya va'a, kovaa ndaka yutnu kui'i masu va'a ma, masu ka wa'a tnu nde'ya va'a.
23429	MAT 8:15	Te ni sonee ya nda'a ya ma siki nda'a ña ma, te ni ndee ña'a ka'ni ma, te ni ndakoo ña, te ni satu'va ñukuun ña nawa kaa ya ji'in tee ka ndikin ya ma.
23431	MAT 8:17	sukan‑va'a ko kuu sukan ni ka'an Isaías tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma: “Maa ya ni jiso kue'e o ma ji'in ndenu u'vi o ma.”
23456	MAT 9:8	Sani te ndaka ñayii ka iyo ma, ni ka sa'vi‑nka ini i ja sukan ni kuu ma, te ni ka jakondee i ka ndachiñu'u i Su'si ma, vaa suu ya ni wa'a tnu'u ndee tnu'u ndatnu ma ñayii ma.
23461	MAT 9:13	Kuán koo ni, te jin skua'a ni nawa kúni ka'an tnu'u Su'si a nuu ká'an ma: “Masu kúni sa ja jin ka'mi ni kiti jin ndataa ni nuu sa, su'va ja kúni sa kúu ja na jin kunda'vi ini ni tna'a ni ma.” Te saña chi masu vee sa ja ndakana sa ñayii ka jani ini ja ñayii ka sa'a ja va'a ja ndaa ka kuu i ma, chi vee sa ja ndakana sa ñayii ka ndakunitnuni i ja ka ndiso kuechi i ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23487	MAT 10:1	Sani te ni kana Jesús ma uxi uu tee jin kondikin ya ma, te ni wa'a ya tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja maa ya, te kuu jin kene'e de tachi ka yinee ini anua ñayii ma, te kuu jin ndasava'a de ñayii ka ku'u ndeva'a‑ni kue'e ma ji'in ndaka nuu inu‑u'vi i ma.
23502	MAT 10:16	’Ya'a te tétniñu ña'a sa sukan ka kuu ndikachi ma nuu ka iyo ndiva'u ma, te chukan kúu ja jin kuni ni nawa jin sa'a ni sukan sa'a koo ma, ja nú ni jini ti ja iyo yika ti ma chi ñama‑ni kua'an ti, te jin ko kuu tna ni sukan ka kuu sata ma ja masu na ja u'vi ka sa'a ti ma.
23505	MAT 10:19	Kovaa nuna jin koo i jin xsia'a ña'a i yukan, máko jin ko ndi ini ni nawa jin kuña'a ni, vaa maa ora yukan‑ni, te maa Su'si ma sa'a ja jin ni'i ini ni nawa jin ka'an ni,
23510	MAT 10:24	’Ñatuu ni‑in tee ja yika yikuu de kútu'va de nawa kaxtnu'u tee skua'a ña'a ma, te jini‑ka de sana tee skua'a ña'a ma, te ñayii jinukuechi ma, masu kanuu‑ka i sana tee kúu jito'o i ma.
23512	MAT 10:26	’Chukan kúu ja másu ko jin koyu'u ni, vaa masu nawa iyo ja kuu koo yu'u, su'va ndaka ndatuu, te ñatuu nawa iyo yu'u ja masu jin kuni o.
23514	MAT 10:28	Te má jin koyu'u ni ñayii kuu ka'ni ña'a ma, vaa yika‑ni ja yikikuñu ni a‑ni kuu ka'ni i, kovaa ini anua ni ma, masu kuu ka'ni i. Su'va jin koyu'u ni iya ndakan kuenda nuu ni ma nawa ni ka yo sa'a ni ka yo kuu ni ma, vaa maa ya chi kuu chunee ña'a ya nuu andeya ma te xnaa ya anua ni a ji'in yikikuñu ni a.
23527	MAT 10:41	Te nú na in na kuan‑ta'vi ve'e i ma in tee ndákaxtnu'u tnu'u ni wa'a Su'si ma vaa kuechi ja tee ndákaxtnu'u tnu'u ni wa'a Su'si ma kúu de, te ñayii ya'a, inuu jin ni'i i ji'in tee ya'a ja skuta'vi ña'a Su'si ma. Te nú na in na kuan‑ta'vi ve'e i ma in tee sa'a ja va'a kuechi ja in tee sa'a ja va'a kúu de ma, te ñayii ya'a, inuu jin ni'i i ji'in tee ya'a ja skuta'vi ña'a Su'si ma.
23535	MAT 11:7	Nuu kuan nu koo tee ni tetniñu Juan ma, te Jesús ma, ni keja'a ya ká'an ya ja kuu Juan ma nuu ñayii ma, te jiña'a ya: ―‍¿Naxe kaa tee ni ka ke koo ni, ni ka yo nde'ya ni nuu masu nawa iyo kuiti ma? ¿Sukan kúu in tnuyoo ja skanda kajin yi'i ma?
23537	MAT 11:9	¿Naxe kaa tee ni ka ke koo ni, ni ka yo nde'ya ni ma? ¿In tee ndákaxtnu'u tnu'u ni wa'a Su'si ma kúu de? Ja ndaa ká'an sa ja suu de, kovaa tniñu ni sa'a de ma chi kanuu‑ka sana sukan ni ka yo sa'a tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma.
23541	MAT 11:13	Vaa tnu'u tátnuni Su'si ma ji'in ja ni ka ka'an tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, ni ka yo ndaka'an i onde ni kenda tee kúu Juan ma.
23557	MAT 11:29	Jin kinee ni chii yugu sa a, te jin kutu'va ni sukan káxtnu'u sa a, vaa kaa kuee ini sa, te iyo sa ja koniniso'o sa nawa jin ka'an ni, sukan‑va'a jin ndatatu ini anua ni a na tnundo'o tnuneni ka tna'a ni.
23562	MAT 12:4	Te ni kenda David ma ve'e Su'si ma, te ñatuu nawa iyo ja jin kaa de ma, te kuiti ni ka jaa de xtatila iyo nuu Su'si ndija ma, te vitna ja maa‑ni tee ka kuu sutu ma kuu jin kaa ma.
23565	MAT 12:7	Kovaa ndijin chi jâ ni ka xtekuechi ni tee ñatuu na ja u'vi ni ka sa'a de ma, vaa ñatuu ka jaku'ni ini ni nawa kúni ka'an tnu'u ndee nuu tnu'u Su'si ma ja ká'an sa'a ma: “Masu kúni sa ja jin taa ni in kiti ja jin ka'mi ni nuu sa a. Su'va kúni sa ja na jin kunda'vi ini ni tna'a ni ma.”
23575	MAT 12:17	Sukan ni sa'a ya, sukan‑va'a ko kuu sukan ni ka'an Isaías tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma nuu sa'a ni ka'an de ma:
23582	MAT 12:24	Kovaa ni ka jiniso'o tee ka kuu fariseo ma sukan ni sa'a ya ma, te ka ka'an de: ―‍Tee ya'a chi masu maa de kéne'e tachi ma ini anua ñayii ma. Chi Beelzebú suchi tátnuni nuu ndaka‑ka tachi ma kúu suchi wa'a tee ya'a tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja kéne'e de tachi ma ―‍ka kuu de ka ka'an de.
23585	MAT 12:27	’Te nú sukan ka ka'an ni ja sa'a saña, ¿te tee ka ndikin ña'a ndijin a, na in wa'a tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja ka kene'e de tachi ma? Maa de na jin ndaka'an, vaa nú Su'si ma wa'a tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja ka sa'a de sukan ma, chi ndátuu ja ndijin chi masu ka jini ni ja ka ka'an ni a.
23587	MAT 12:29	’Ñatuu ni‑in ñayii ja kuu kivi i ini ve'e ka'nu neva'a in tee ndatnu xeen te ndaxtandee i nawa ni sakui'na tee ndatnu xeen ma, nú masu ja xinañu'u‑ka ku'ni i de. Te onde sukan, sana kuu ndaxtandee i nawa ni sakui'na de ma. Sukan ndáxtandee sa ñayii ni sakui'na ña'a tachi ma.
23591	MAT 12:33	’Chukan kúu ja jin ndasa'a maa ni kuenda. Vaa nú yutnu kui'i va'a kúu tnu, chi wa'a tnu nde'ya va'a. Te nú masu yutnu kui'i va'a kúu tnu, te masu kua'a tnu nde'ya va'a. Chukan kúu ja onde kuun nde'ya tnu ma, te kuni o nú yutnu kui'i va'a kúu tnu xi ña'a.
23597	MAT 12:39	Kovaa Jesús ma, jiña'a ya: ―‍Ñayii tiempu ya'a, masu ka sa'a i ja va'a. Ka jikan i in milagru, kovaa masu kua'a Su'si ma milagru ka jikan i ma, vaa jâ ni ka jini i milagru ni sa'a ya ji'in Jonás tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma.
23620	MAT 13:12	Vaa ñayii neva'a kua'a‑ka ja vii ja luu ni skuta'vi ña'a Su'si ma chi su'va ni'i kua'a‑ka i, kovaa ñayii ñatuu nawa neva'a i ma chi su'va xtandiyo ya onde jaku ja neva'a i ma.
23622	MAT 13:14	Te ka ndo'o i ndaka sukan ni ka'an tee kúu Isaías tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma: Jin koniniso'o ni, kovaa masu jin jaku'ni ini ni. Te jin konde'ya ni, kovaa masu jin kuni ni.
23625	MAT 13:17	Vaa ja ndaa ká'an sa ja kua'a tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, ji'in ñayii ni ka yo sa'a ja va'a ma, ni ka yo kuni i ja jin konde'ya i ja ka nde'ya ni a, kovaa ñatuu ni ka jini i, te ni ka yo kuni i ja jin koniniso'o i ja ka niniso'o ni a, kovaa ñatuu ni ka jiniso'o i ―‍kúu ya jiña'a ya.
23626	MAT 13:18	Te jiña'a Jesús ma: ―‍Chukan kúu ja jin koniniso'o ni, te káxtnu'u sa nawa kúni ka'an tnu'u tee ni saka triu ma.
23631	MAT 13:23	Kovaa in jichi‑ka ñayii ma chi ka jiniso'o i tnu'u vii tnu'u va'a ya ma, te ka kandija i, te vivii ka sa'a i sukan kúni Su'si ma. Te ñayii ya'a chi sukan ka kuu triu ni ka jinkava nuu ñu'ú va'a ma, sukan ka kuu i. Vaa jaku i ma ka kuu sukan ka kuu yoko triu ja ni ka wa'a i cientu triu ma, te jaku‑ka i ma ka kuu sukan ka kuu yoko ni ka wa'a uni xiko (60) triu ma, te jaku‑ka i ma ka kuu sukan ka kuu yoko ni ka wa'a oko uxi (30) triu ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23643	MAT 13:35	Te sukan ni yo sa'a ya, sukan‑va'a ko kuu ndaka sukan ni ka'an tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma: Ka'an sa tnu'u vijin nuu ñayii ma. Kaxtnu'u sa tnu'u ka iyo yu'u onde nuu ni sa'a Su'si ma ñuu ñayivi ya, ‍kúu de ká'an de.
23644	MAT 13:36	Sani te ni ndakuan‑ta'vi Jesús ma ñayii ma, te ni ndivi ya ini ve'e ma. Te ni ka jan tu'va ña'a tee ka ndikin ya ma, te ka jiña'a de: ―‍Ndakaxtnu'u ni nawa kúni ka'an tnu'u vijin ja ni ka'an ni ja kuu yi'i ni kana itu triu ma ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23665	MAT 13:57	Te ni ka ndakiti ini i ja ká'an ya ma. Kovaa jiña'a Jesús ma: ―‍Ni‑ka'nu ñuu ñayivi a chi ka chiñu'u i in tee ndákaxtnu'u tnu'u ni wa'a Su'si ma, kovaa ñuu maa de ma ji'in ñayii ve'e de ma, masu na nde ka chiñu'u i de. Te sukan ka sa'a ña'a ni vitna ―‍kúu ya jiña'a ya.
23671	MAT 14:5	Te Herodes ma, ni yo kuni de ja ka'ni de tee ma, kovaa ni yo yu'u de ñayii ñuu ma, vaa ka ka'an i ja Juan ma, in tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma kúu de.
23673	MAT 14:7	Te chukan kúu ja ni skuiso de ja kua'a de ndaka nawa kakan maa i.
23681	MAT 14:15	Kovaa nuu ve kukuee‑ka ma, te tee ka ndikin ya ma, ni ka jan tu'va de ya, te ka jiña'a de: ―‍Jâ ve kukuee, te nuu ka iyo o ya chi in nuu masu nawa iyo kuiti kúu. Ndakuan‑ta'vi ni nuu ñayii a, sukan‑va'a jín koo i ichi yu'u ñuu a, na jin kuaan i ja jin kaa i ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23685	MAT 14:19	Sani te ni tatnuni ya ja jin kunukoo ñayii ma nuu yi'i ma. Sani te ni ke'en ya u'un xtatila ma ji'in uu tiaka ma, te ni ndonenuu ya ichi andivi ma, sukan‑va'a ndakuan‑ta'vi ya nuu Su'si ma ja iyo ja jin kaa de ma, te ni ta'vi ya xtatila ma. Sani te ni wa'a ya tee ka ndikin ya ma, te ni ka wa'a de ja jin kaa ñayii ma.
23708	MAT 15:6	Te suni ka ka'an ni ja nú in ñayii ká'an sukan ma chi masu nawa kuu‑ka ja kava respetu i nuu yuva i ma xi nuu si'i i ma. Te sukan, te ka xnaa ni ja ni tatnuni Su'si ma, kuechi ja ka jatanuu ni ja jin sa'a ni sukan ka jani ini maa ni ma.
23709	MAT 15:7	’¡Masu ka sa'a ni sukan ka ka'an ni a! Va'a‑ni ni ka'an tee kúu Isaías tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma ja jin kuu ni nuu ni ka'an de sa'a ma:
23717	MAT 15:15	Kovaa Pedro ma chi ni ndakone'e de, te jiña'a de: ―‍Kaxtnu'u ni nuu sa nawa kúni ka'an tnu'u vijin ni ka'an ni ma ―‍kúu de jiña'a de.
23725	MAT 15:23	Kovaa Jesús ma, masu nawa ni ndakone'e ya. Te tee ka ndikin ya ma, ni ka jan tu'va de ya, te ni ka xtetuu de ya ka jiña'a de: ―‍Tatnuni ni ja na ki'in ña chi káyu'u káyu'u ña ndikin ña vee ña ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23734	MAT 15:32	Sani te Jesús ma, ni kana ya tee ka ndikin ya ma, te jiña'a ya: ―‍Kúnda'vi ini sa ndaka ñayii ya'a, vaa ni kuu uni kii ka iyo o ji'in i, te ñatuu nawa ka neva'a i ja jin kaa i. Te masu kúni sa ja ndatetniñu sa i jin nu koo i ve'e i ma, vaa ñatuu jin kaa‑ka i a, te nasa jin kuita i ichi jin nu koo i ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23735	MAT 15:33	Te tee ka ndikin ya ma, ni ka ndakone'e de: ―‍¿Naxe kuu jin ni'i o ja jin kaa ñayii a? Chi vaa in nuu masu nawa iyo kuiti kúu nuu ka iyo o a ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23738	MAT 15:36	Te ni tnii ya ndi‑uja xtatila ma ji'in tiaka ma, te ni ndakuan‑ta'vi ya nuu Su'si ma ja iyo xtatila jin kaa ñayii ma. Te ni ta'vi ya, te ni wa'a ya tee ka ndikin ya ma. Te tee yukan, ni ka wa'a de ja jin kaa ñayii ma.
23744	MAT 16:3	Te xtnee ma, te ka ka'an ni: “Ki'i xeen kajin, vaa iyo viko, te iyo kua'a andivi a”, ka kuu ni ka ka'an ni. ¡Kovaa sanda'vi‑nka ja ka jini ni te masu ka ndasa'a ni kuenda! Ka nde'ya ni ichi andivi ma, te ka jini ni nawa ko kuu, kovaa masu ka ndasa'a ni kuenda nawa yikuu Su'si a sa'a ya in kivi in kivi a.
23750	MAT 16:9	¿Nava'a ñatuu ka ndasa'a ni kuenda? ¿Ñatuu ka na'a ni ja u'un‑ni xtatila ma, te ni wa'a sa ja ni ka jaa u'un mil tee ma? ¿Te ñatuu ka na'a ni na saa‑ka chika xtatila ma ni ka ndaxtutu ni ja ni ndoo ma?
23751	MAT 16:10	Te nuu ni wa'a sa ja ni ka jaa kuun mil tee ma, te suni uja‑ni xtatila ma te ni kanda ma, te ¿na saa‑ka chika ni ka ndaxtutu ni ma?
23754	MAT 16:13	Sani te kua'an Jesús ma ichi ñuu Cesarea ma ja iyo ñuu Filipo ma, te ichi kua'an ya ji'in de ma, te ni jikan‑tnu'u ya tee ka ndikin ya ma: ―‍¿Nawa ka ka'an ñayii ma, na in kúu saña, ja ni kenda ñayivi sa ñuu ñayivi a? ―‍kúu ya jiña'a ya.
23755	MAT 16:14	Te ni ka ndakone'e de: ―‍Jaku ñayii ma, ka ka'an i ja Juan tee skuandute ma kúu ni, te jaku‑ka i ma ka ka'an ja Elías ma kúu ni, te jaku‑ka tuku i ma ka ka'an ja tee kúu Jeremías ma xi in‑ka tna'a tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma kúu ni ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23759	MAT 16:18	Te saña tna, ká'an sa ja ndijin kúu Pedro ma, te sukan kúu in toto ko kuu ni, te siki toto ma jin ndatna'a ñayii jin nduu sa'ya Su'si ma, te visi na jin kûu i ma, te masu nawa kundee ja sa'a ja jin koo ñayii ya'a nuu ka iyo ñayii ni ka ji'i te ni ka skenaa i maa i ma, su'va ñayii ya'a, jin ndateku i te jin koo i ji'in Su'si ma ni‑kani ni‑jika.
23806	MAT 18:10	Te jiña'a tna Jesús ma: ―‍Jin konee ni cuidado ja másu ko jin saxiko ni ni‑in suchi luluu ma, vaa ká'an sa ja ángel ka jito suchi kuechi ma, ka iyo i nuu Yuva sa iya iyo andivi ma, te ka jini i nawa ka ndo'o ka neni suchi kuechi ma.
23808	MAT 18:12	¿Nawa ka jani ini maa ni a? Nú in tee, te neva'a de cientu ndikachi de ma, te nú in ti, te ni ski'in ti maa ti ma, te ¿masu xndoo de kuun xiko ja'un kuun‑ka (99) ti ma yuku ma, te ki'in de jin nu nduku de in kiti ni ski'in maa ti ma?
23821	MAT 18:25	Te tee ya'a chi masu nawa neva'a de ja ndachunaa de ja tavi de ma, te ni tatnuni jito'o de ma ja na jin koo i jín xiko i tee yukan, ji'in ñasi'i de ma, ji'in sa'ya de ma, ji'in ndaka ja neva'a de ma, sukan‑va'a nukun‑naa ja tavi de ma.
23823	MAT 18:27	Te jito'o de ma, ni kunda'vi ini de tee ma, te ni sakanu ini de ja tavi tee jinukuechi ma, te ni wa'a de tnu'u te kua'an maa tee ma.
23857	MAT 19:26	Te nde'ya Jesús ma de, te jiña'a ya: ―‍Yii kúu jani ini ñayii ma. Kovaa maa Su'si ma chi ñatuu nawa iyo ja yii ja ma kuu sa'a ya ―‍kúu ya jiña'a ya.
23867	MAT 20:6	Te ni kee tuku de nuu ka u'un jañini ma, te ni ndani'i tuku de jaku tee ñatuu na tniñu ka sa'a de ma, te jiña'a de: “¿Nava'a ni kuu ni‑nduu a ka iyo ni ya'a, te ñatuu nawa ka sa'a ni?”, kúu de jiña'a de.
23882	MAT 20:21	Te Jesús ma, jiña'a ya: ―‍¿Nawa kúni ni? ―‍kúu ya jiña'a ya. Te jiña'a ña: ―‍Tatnuni ni ja jin kunukoo sa'ya sa a, in de xiñi kua'a ni ma te in‑ka de xiñi satni ni ma nuu tatnuni ni ma ―‍kúu ña jiña'a ña.
23883	MAT 20:22	Te ni ndakone'e Jesús ma: ―‍Masu ka jini ni ja ka jikan ni a. ¿Xi kuu jin ko'o ni ja uwa ja ko'o sa ma? ¿Te kuu jin kuandute ni sukan kuandute sa ma? ―‍kúu ya jiña'a ya. Te cha'a chi ja ndo'o neni ya ma kúu ja ni jiña'a ya ma. Te ka jiña'a de: ―‍Kuu.
23884	MAT 20:23	Te jiña'a Jesús ma: ―‍Ja ndaa kúu ja jin ko'o ni ja uwa ja ko'o sa ma, te jin kuandute ni sukan kuandute sa ma chi kúu, kovaa ja kunukoo in ni xiñi kua'a sa ma te in‑ka ni xiñi satni sa ma, chukan chi masu saña iyo ja taa, nú masu ja maa Yuva sa ma kua'a nuu ñayii ja ni satu'va ya ja jin ni'i i ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23893	MAT 20:32	Sani te ni jinkuiñi Jesús ma, te kána ya de, te jiña'a ya: ―‍¿Nawa ka kuni ni ja sa'a sa ja jin kuu ni? ―‍kúu ya jiña'a ya.
23899	MAT 21:4	Ndaka sa'a ni kuu, sukan‑va'a ko kuu sukan ni ka'an tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, nuu ni ka'an de ma:
23906	MAT 21:11	Te ñayii ma, ka jiña'a i: ―‍Tee ya'a kúu Jesús tee ndákaxtnu'u tnu'u wa'a Su'si ma, te ñuu Nazaret ma ja iyo i ñuu Galilea ma kúu ñuu de ―‍ka kuu i ka jiña'a i.
23921	MAT 21:26	Kovaa nuna jin kuña'a o ja ñayii ma ni tetniñu de, masu kuu vaa ka yu'u o ñayii a, chi vaa ndaka i ka jani ini ja Juan ma, in tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma kúu de, te jin ndakiti ini i nuu o ―‍ka kuu de ka ka'an de.
23930	MAT 21:35	Kovaa ñayii ka jito ma, ni ka tnii i tee ma, te in de ma ni ka kani i, te in‑ka de ma ni ka ja'ni i, te in‑ka tuku de ma, ni ka wa'a yuu i de.
23935	MAT 21:40	’Te nuna ndenda tee xi‑ñu'ú ma, te ¿nawa ka jani ini ndijin ja sa'a de ji'in suchi ka jito itu de ma? ―‍kúu ya jiña'a ya.
23941	MAT 21:46	Te ka kuni de ja jin tnii de Jesús ma. Kovaa ka yu'u de ñayii ma, vaa ndaka ñayii ma, ka jani ini i ja in tee ndákaxtnu'u tnu'u ni wa'a Su'si ma kúu Jesús ma.
23957	MAT 22:16	Te ni ka tetniñu de jaku tee ka ndikin tna'a ji'in maa de ma, ji'in jaku tee ka ndikin tna'a ji'in tee kúu Herodes ma, ja na jin koo de jin kuña'a de Jesús ma sa'a: ―‍Teskua'a, ka jini sa ja ja ndaa kúu ja ká'an ni a, te káxtnu'u ndaa ni sukan kúni Su'si ma ja jin ko kuu o nuu ya ma. Te masu ndí ini ni nawa ka jani ini ñayii ja ká'an ni a. Te ni masu ndí ini ni na nde ñayii ka niniso'o ma.
23958	MAT 22:17	Chukan kúu ja, ¿nawa ká'an ni? ¿Va'a‑ni ja jin chuya'vi sa ja ka satniñu sa ma nuu tee nani César tátnuni ñuu Roma ma, xi ña'a? ―‍ka kuu de ka jiña'a de.