23235	MAT 1:22	Ndaka cha'a ni kuu, sukan‑va'a ko kuu sukan ni ka'an Iya Tátnuni ma nuu tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a ya ma, nuu ni ka'an de ma:
23240	MAT 2:2	Te ka jikan‑tnu'u de: ―‍¿Ndenu iyo suchi ko kuu rey ñayii judío ma ja jâ ni kâku i ma? Vaa nuu ka iyo sa ñuu sa ma ichi nuu kána kandii ma, te ni ka jini sa tiuxini káxtnu'u ja jâ ni kâku i ma, te ve koo sa ja jin ndachiñu'u sa i ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23242	MAT 2:4	Te ni ndaxtutu Herodes ma ndaka tee ka tatnuni nuu sutu ma, ji'in ndaka tee ka skua'a tnu'u Moisés ma ja ka iyo de ñuu yukan ma, te ni jikan‑tnu'u de ndenu iyo ja kâku Cristo iya tetniñu Su'si ma.
23245	MAT 2:7	Sani te yuyu'u‑ni ni kana Herodes ma tee inundichi ma, te ni jikan‑tnu'u vava'a de na nde kivi ni kenda tiuxini ma.
23246	MAT 2:8	Te ni tetniñu de tee ma ñuu Belén ma, te jiña'a de: ―‍Kuán koo ni, te jin ke'en tnu'u vava'a ni siki ja suchi luluu ni kâku ma te ndenu iyo i, te nú ni ka ndani'i ni i, te jin kaxtnu'u ni, sukan‑va'a ki'in tna sa jin ndachiñu'u sa i ―‍kúu de jiña'a de.
23253	MAT 2:15	Te yukan ni ka iyo de onde ni ji'i Herodes ma, sukan‑va'a ko kuu sukan ni ka'an Iya Tátnuni ma nuu tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u Su'si ma ja ni ka'an de ma: “Onde ñuu Egipto ma ni ndakana sa Sa'ya sa ma.” Sa'a ni ka'an de ma.
23261	MAT 2:23	Te ni ka kenda koo de ji'in ya yukan, te ni ka iyo de ji'in ya ñuu nani Nazaret ma ja iyo i ñuu Galilea ma, sukan‑va'a ko kuu sukan ni ka'an tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma nuu ni ka'an de ja konani ya nazareno ma.
23266	MAT 3:5	Te ni yo jan koo ñayii ka iyo ñuu Jerusalén ma, ji'in ni‑ka'nu ñuu Judea ma, ji'in ni‑ka'nu yuyute Jordán ma nuu iyo Juan ma.
23269	MAT 3:8	Jin sa'a ni ja va'a, sukan‑va'a kona'a ndija ja jâ ni ka ndakani, ni ka ndaka'vi ini ni nuu Su'si ma.
23272	MAT 3:11	Ja ndaa kúu ja saña chi skuandute ña'a sa ji'in ndute a‑ni, sukan‑va'a na jakona'a ja jâ ni ka ndakani, ni ka ndaka'vi ini ni nuu Su'si ma. Kovaa kuee‑ka, te kenda iya iyo‑ka tnu'u ndee tnu'u ndatnu‑ka ya sana saña, te saña, va ni a ndijan ya ma masu kaa masu iyo sa ja kinda'a sa. Te maa ya chi iyo ya ja taa ya tnu'u ndee tnu'u ndatnu vaa sa'a ya ja jin koo ni ji'in Xtumani Ndios ma, te nú ma jin kandija ni ja ká'an ya ma chi iyo ya ja chunee ña'a ya nuu ñu'u i'ni ma.
23274	MAT 3:13	Te kivi yukan Jesús ma, ni kee ya ñuu Galilea ma, te kua'an ya nuu iyo Juan ma yuyute Jordán ma, sukan‑va'a skuandute de ya.
23279	MAT 4:1	Sani te Jesús ma, ni jan xsia'a ña'a Xtumani Ndios ma ichi nuu masu nawa iyo kuiti ma, sukan‑va'a kototnuni ña'a tachi ma, sukan‑va'a jin kuni o ja masu nawa kuu sa'a tachi ma.
23284	MAT 4:6	te jiña'a i: ―‍Nú ndija ja Sa'ya Su'si ma kúu ni, onde ya'a, te skee ni maa ni onde kunu ma, vaa tnu'u Su'si ma ká'an: Su'si ma, tatnuni ya nuu ángel ya ma ja jin chindee ña'a i, te jin ndatnii i nda'a ni ma, sukan‑va'a ma jinu ni nuu in yuu ―‍kúu i jiña'a i.
23286	MAT 4:8	Sani te tachi ma, ni ja'an i ji'in ya in nuu sukun‑ka, te ni kaxtnu'u i ni‑ka'nu ñuu ñayivi a ji'in ndaka ja vii ja luu iyo ñuu ñayivi a,
23292	MAT 4:14	sukan‑va'a ko kuu sukan ni ka'an Isaías tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, nuu ni ka'an de ma:
23296	MAT 4:18	Kua'an Jesús ma yu'u mar ñuu Galilea ma, te ni jini ya uu tee ndi‑tna'a ñani de. In de ma nani Simón, tee ni ka yo xnani i Pedro ma, te ñani de ma, Andrés nani de. Te ka yikuu de ka skee de ñunu de ma ja jin tava de tiaka nuu mar ma, vaa tee ka tava tiaka ka kuu de.
23299	MAT 4:21	Te ni ya'a ya kua'an ya yukan, te ni jini ya uu‑ka tee ndi‑tna'a ñani de, Santiago ma ji'in ñani de Juan ma, tee ka kuu sayii Zebedeo ma. Ka iyo de nuu barcu yuva de Zebedeo ma, ka yikuu de ka ndakiku de ñunu ka jatniñu de ma. Te ni kana ña'a ya.
23301	MAT 4:23	Te ni‑ka'nu ñuu Galilea ma ni ndakonduu ya, te ndaka veñu'u lilikin ma nuu ka ndatna'a ñayii judío ma, káxtnu'u ya tnu'u vii tnu'u va'a Su'si ma ji'in sukan tatnuni ya ma. Te ni ndasava'a ya ñayii ka ku'u ndeva'a‑ni kue'e ma ji'in ndaka ja ka ndo'o ka neni ñayii ñuu yukan.
23302	MAT 4:24	Te ni‑ka'nu ñuu Siria ma ni ka jini i sukan sa'a sukan kúu ya ma, te ni ki koo i ni ki xsia'a i ndaka ñayii ka ndo'o ka neni ndeva'a‑ni nuu kue'e ma, ji'in ñayii ka ndo'o ka neni nuu tachi ma, ji'in ñayii ka nduneé xini i ma, ji'in ñayii ñatuu kúu jin kanda i ma, te ni yo ndasava'a ya i.
23309	MAT 5:6	’Vava'a jin kendoo ñayii ni‑yu'u ni‑ini i ka ndanduku i ja va'a ja ndaa tátnuni Su'si ma ja jin ko sa'a i ma, vaa jin ni'i ndija i ja ka jiniñu'u anua i ma.
23318	MAT 5:15	Vaa ka jini maa ni ja nú ni xndu'va o in ñu'u ma chi masu ja chinee va'a o i in chii kajoo ma kúu, su'va nú ni xndu'va o i chi sonee sukun o i nuu candileru ma, sukan‑va'a xtnuu va'a‑ka i nuu ndaka ñayii ka iyo ve'e ma.
23319	MAT 5:16	Sukan kúu ñu'u ndú'va ma, sukan jin ko kuu ni nuu ñayii ma, sukan‑va'a ja jin kuni i ja va'a ka sa'a ni ma, te jin ndasa'a i kuenda ja kuechi ja ka iyo ni ji'in Su'si ma kúu ja ka sa'a ni sukan, te jin ndachiñu'u i Yuva o Su'si ma iya iyo andivi ma.
23332	MAT 5:29	’Chukan kúu ja nú nduchinuu kua'a ni a kúu ja sa'a ja kuiso kuechi ni ma, tava ni i te skana ni i chi va'a‑ka ja skenaa ni in nduchinuu ni a sana ni‑ka'nu ni skenaa maa ni nuu andeya ma.
23333	MAT 5:30	Te nú nda'a kua'a ni a kúu ja sa'a ja kuiso kuechi ni, ka'nde ni i te skana ni i chi va'a‑ka ja skenaa ni in nda'a ni a sana ni‑ka'nu ni skenaa maa ni nuu andeya ma.
23347	MAT 5:44	Kovaa saña chi ká'an sa: Jin kutoo ni ñayii ka kuni u'vi nuu ni ma, te jin ka'an va'a jin ka'an vii ni ja jin kuu ñayii ka ka'an u'vi ja jin kuu ni ma, te jin ko sa'a ni ja va'a ja jin kuu ñayii ka saxiko ña'a ma, te jin kakan‑ta'vi ni ja jin kuu ñayii ka nduku ja jin sa'a ña'a i ja u'vi ma,
23348	MAT 5:45	sukan‑va'a jin ko kuu ni sa'ya Yuva o iya iyo onde andivi ma. Vaa maa ya chi sa'a ya ja kána kandii ma nuu ka iyo ñayii ka sa'a ja va'a ma, ji'in nuu ka iyo ñayii ka sa'a ja u'vi ma, te suni sa'a ya ja kúun savi nuu ka iyo ñayii ka sa'a ja u'vi ma ji'in nuu ka iyo ñayii ka sa'a ja va'a ma.
23352	MAT 6:1	Te jiña'a Jesús ma: ―‍Másu ko jin ku'un ini ni ja ora ka sa'a ni ja va'a ma, te onde jin kuni ña'a ñayii ma, sukan‑va'a jin ndachiñu'u ña'a i. Vaa nú sukan na jin sa'a ni, te masu nawa jin kuta'vi ni nuu Yuva o iya iyo onde andivi ma.
23353	MAT 6:2	Chukan kúu ja nuna jin chindee ni ñayii nda'vi ma, má jin sa'a ni ja jin kuni ndaka‑ka ñayii ma, sukan ka sa'a ñayii ka kutneñu maa i te masu ka sa'a i ja ka ka'an i ma. Vaa nú ka iyo i veñu'u lilikin ma xi nú ka iyo i ichi ma, te sukan ka sa'a i, sukan‑va'a jin kuni ñayii ma ja sukan ka sa'a i ma te jin ndachiñu'u ña'a i ma. Ja ndaa ká'an sa ja jâ ni ka ni'i i ja jin kuta'vi i ma, te masu nawa jin ni'i‑ka i.
23355	MAT 6:4	sukan‑va'a ñatuu na in kuni ja ni chindee ni ñayii nda'vi ma, te Yuva o iya iyo onde andivi ma ja nde'ya ya ja va'a ni sa'a ni ma visi ñatuu na ñayii nde'ya ña'a ma, chi maa ya sa'a ja jin kuni ndaka ñayii ma ja vii ja va'a ndataa ya nuu ni ma.
23356	MAT 6:5	’Te ora jikan‑ta'vi ni ma, máko kuu ni sukan ka kuu ñayii ka ka'an te masu ka sa'a i ma, vaa ñayii ya'a chi ka jatna ini i ja jin konukuiñi i te jin kakan‑ta'vi i ini veñu'u lilikin ma ji'in nuu ka ndatna'a ichi ma, sukan‑va'a jin kuni ñayii ma sukan ka sa'a i ma te jin ndachiñu'u ña'a i. Ja ndaa ká'an sa ja ñayii ka sa'a sukan ma jâ ni ka ni'i i ja jin kuta'vi i ma, te masu nawa jin ni'i‑ka i.
23357	MAT 6:6	Kovaa ndijin, ora jikan‑ta'vi ni ma, ndivi ni ini ve'e ni ma, te kasi ni ye'e ni ma sukan‑va'a ñatuu na in kuni ña'a, te kakan‑ta'vi ni nuu Yuva ni Su'si ma. Vaa Yuva ni iya nde'ya ja va'a sa'a ni ma visi ñatuu na ñayii nde'ya ña'a ma, chi maa ya sa'a ja jin kuni ndaka ñayii ma ja vii ja va'a ndataa ya ma.
23358	MAT 6:7	’Te ora jikan‑ta'vi ni ma, máko ndaka'an ndaka'an‑ni ni tnu'u masu ka jiniñu'u ma, sukan ka sa'a ñayii ñatuu ka kukanu ini Su'si ma, vaa ka jani ini i ja kuechi ja kua'a tnu'u ka ka'an ka ka'an i ma, te kuniso'o‑ka Su'si ma.
23360	MAT 6:9	Chukan kúu ja, ndijin chi sa'a jin kakan‑ta'vi ni nuu Su'si ma: Yuva sa ja iyo ni andivi a, jayiñu'u kóo nuu maa ni a.
23367	MAT 6:16	’Ora ka iyo ndite ni nuu Su'si ma, má jin sa'a ni ja ka kuxii, ka kunda'vi ini ni, sukan ka sa'a ñayii ka ka'an te masu ka sa'a i sukan ka ka'an i ma, vaa ka sa'a i tnu'u ja ka kuxii, ka kunda'vi ini i, sukan‑va'a jin kuni ñayii ma ja ka iyo ndite i nuu Su'si ma te jin ndachiñu'u ña'a i. Ja ndaa ká'an sa ja jâ ni ka ni'i i ja jin kuta'vi i ma, te masu na jayiñu'u‑ka jin ni'i i nuu Su'si ma.
23369	MAT 6:18	sukan‑va'a ñatuu na in kuni ja iyo ndite ni nuu Su'si ma, te maa Yuva ni Su'si ma, iya nde'ya nawa sa'a ni ma visi ñatuu na ñayii nde'ya nawa ni sa'a ni ma chi maa ya sa'a ja jin kuni ndaka ñayii ma ja vii ja va'a skuta'vi ña'a ya ma.
23373	MAT 6:22	’Nduchinuu ni a, sukan kúu in ñu'u ndú'va ja xtnuu i nuu o ma, sukan ka kuu i ne'un yikikuñu ni a. Chukan kúu ja nú nduchinuu ni a, ja va'a ka kuu i, te ni‑ka'nu yikikuñu ni a, kotnuu i, te ni'i ini ni ja sa'a ni ja va'a ma.
23374	MAT 6:23	Kovaa nú nduchinuu ni a, ja u'vi ka kuu i, te ni‑ka'nu yikikuñu ni a, iyo i nuu nee ma. Te nú sukan, nda'vi maa ni vaa ni‑ka'nu yikikuñu ni a iyo nuu nee kuiti ma.
23384	MAT 6:33	Ndijin, jin ndanduku ni xinañu'u kuiti‑ka sukan tátnuni Su'si ma, ji'in sukan sa'a ndaa ya ma, te ndaka cha'a, te kenda koo kuee‑ka ndi‑tna'a ka jiniñu'u ni ma.
23386	MAT 7:1	Te jiña'a Jesús ma: ―‍Máko jin ndanduku ni naxe ka sa'a ka kuu in‑ka ñayii ma, sukan‑va'a máko ndanduku Su'si ma naxe ka sa'a ka kuu maa ni a.
23390	MAT 7:5	Masu ndasa'a ni kuenda tnu'u ká'an ni a, vaa ká'an ni te masu sa'a ni sukan ká'an ni ma. Xinañu'u‑ka tava ni vitu ka'nu ñunee nuu maa ni a, te sukan saa kuu konde'ya va'a ni, sukan‑va'a kuu ndatava ni mi'i ñunee nuu tna'a ni ma.
23392	MAT 7:7	’Jin kakan‑ta'vi ni nuu Su'si ma, te taa ya. Jin nduku ni, te jin ni'i ni. Jin skajan ni ye'e ma, te ndanune, te kuu jin kivi koo ni.
23412	MAT 7:27	Vaa ni kuun savi ma, te ni kee ndeñu'u, te ni yi'i xeen tachi ma, te ni jan kani ndee ni'i ndute ma yika ve'e ma, te ve'e kátuu nuu ñuti ma, ni kotuu i, te kua'a xeen ja ni skenaa ñayii xi‑ve'e ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23416	MAT 8:2	Te ni kenda in tee ndó'o lepra, te ni jinkoo jiti de nuu ya, te sa'a jikan‑ta'vi de nuu ya: ―‍Iya Tátnuni, nú kúni maa ni, te ndasavii ña'a ni kue'e ndó'o sa ya ―‍kúu de jiña'a de.
23418	MAT 8:4	te Jesús ma, sa'a ni tatnuni ya: ―‍Másu ko kuña'a ni ni‑in nuu ñayii ma, su'va kuá'an ni, te kaxtnu'u ni ñií ni a nuu sutu ma, te kinda'a ni ja ni tatnuni Moisés ma ja ndakua'a ni nuu Su'si ma ja ndakuan‑ta'vi ni nuu ya ja jâ ni nduvii ni a, sukan‑va'a ndaka i jin kuni ja jâ ni nduvii ni nuu kue'e ni ndo'o ni ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23419	MAT 8:5	Ni kivi Jesús ma ñuu Capernaum ma, te ni kenda in tee tátnuni nuu cientu soldado ma, te jikan‑ta'vi de nuu ya,
23427	MAT 8:13	Sani te jiña'a Jesús ma nuu tee tátnuni nuu cientu soldado ma: ―‍Kuá'an ni. Vaa ja ni kukanu ini ña'a ni a, te ko kuu sukan ni jikan‑ta'vi ni ma ―‍kúu ya jiña'a ya. Te suchi jinukuechi nuu de ma, ni nduva'a i maa ora yukan‑ni.
23431	MAT 8:17	sukan‑va'a ko kuu sukan ni ka'an Isaías tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma: “Maa ya ni jiso kue'e o ma ji'in ndenu u'vi o ma.”
23448	MAT 8:34	Te ñayii ka iyo ñuu ma, te ni ka ke koo i te kuan koo i kuan tna'a i Jesús ma. Te ja ni ka kenda koo i nuu iyo ya ma, te ni ka jikan‑ta'vi xeen i nuu ya ja na ki'in ya, te máko koo‑ka ya ñuu yukan.
23452	MAT 9:4	Kovaa Jesús ma chi jâ ni jinitnuni ya ndaka ja ka jani ini de ma, te ni jikan‑tnu'u ya de: ―‍¿Nava'a ka jani ini ni sukan?
23454	MAT 9:6	Te káxtnu'u sa sa'a, sukan‑va'a jin kuni ni ja saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a, iyo sa ja tatnuni sa ñuu ñayivi a, te sakanu ini sa kuechi ñayii ma, te xnaa sa ―‍kúu ya jiña'a ya. Sani te jiña'a ya tee ku'u ma: ―‍Ndakoo ni, te ndake'en ni nuu ni katuu ni a, te kuán no'o ni ve'e ni ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23462	MAT 9:14	Sani te tee ka ndikin Juan ma, ni ka jan tu'va de Jesús ma, te ka jiña'a de: ―‍¿Nava'a saña ji'in tee ka kuu fariseo ma, ka iyo ndite sa ji'in de te ka jikan‑ta'vi sa nuu Su'si ma, te tee ka ndikin ña'a ndijin a chi ñatuu ka sa'a de sukan? ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23466	MAT 9:18	Yikuu‑ka Jesús ma ká'an ya, te ni kenda in tee tátnuni veñu'u luluu ma, te ni jinkoo jiti de nuu ya, te jiña'a de: ―‍Sasi'i sa ma chi vitnañu'ni ni ji'i i, te vee sa. Ne'e ni, te jín koo o, te sonee ni nda'a ni a siki i, sukan‑va'a ndateku i ―‍kúu de jiña'a de.
23474	MAT 9:26	Te ni jitenuu tnu'u ja sukan ni sa'a ya ma ni‑ka'nu ñuu ma.
23479	MAT 9:31	Kovaa ni ka nde koo de yukan, te ni ka kaxtnu'u de nuu ñayii ni‑ka'nu ñuu ma.
23483	MAT 9:35	Kovaa Jesús ma, ni ndakonduu ya ni‑ka'nu yu'u ñuu Jerusalén ma, te káxtnu'u ya ini veñu'u lilikin ka iyo in in ñuu ma tnu'u vii tnu'u va'a sukan tatnuni Su'si ma, te ndásava'a ya ñayii ma ndaka kue'e ka ndo'o i ma ji'in ndaka ndenu inu‑u'vi i ma.
23486	MAT 9:38	Chukan kúu ja jin kakan‑ta'vi ni nuu Iya Tátnuni ma ja na tetniñu‑ka ya ñayii jin satniñu, sukan‑va'a kuu ndututu ndi'i ndaka ja kúu kuenda ya ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23487	MAT 10:1	Sani te ni kana Jesús ma uxi uu tee jin kondikin ya ma, te ni wa'a ya tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja maa ya, te kuu jin kene'e de tachi ka yinee ini anua ñayii ma, te kuu jin ndasava'a de ñayii ka ku'u ndeva'a‑ni kue'e ma ji'in ndaka nuu inu‑u'vi i ma.
23494	MAT 10:8	Te ja ni taa Su'si ma ja ni ka kuta'vi ni ma, te jin ndaskuta'vi tna ni ñayii ma. Te jin kakan‑ta'vi ni nuu ya, te jin nduva'a ñayii ka ku'u ma, te jin nduvii ñayii ka ndo'o kue'e lepra ma, te jin ndaxteku ni ñayii ni ka ji'i ma, te jin kene'e ni tachi ka yinee ini anua ñayii ma.
23497	MAT 10:11	’Te ndeva'a‑ni nde ñuu xi nde yu'u ñuu jin kivi koo ni, te jin ndanduku ni na in iyo ja kuu kuan‑ta'vi ña'a i, te jin kendoo ni ve'e yukan onde kenda kivi jin nde koo ni ñuu yukan.
23504	MAT 10:18	Ja kuechi maa sa te jin koo i jin xsia'a ña'a i nuu tee ka netniñu ñuu teyu ni ma ji'in nuu tee ka kuu rey ma, sukan‑va'a jin kaxtnu'u ni na in kúu sa nuu tee yukan ji'in nuu ñayii masu ñuu Israel ka kuu i ma.
23507	MAT 10:21	’Te jin koo tee ja jin xtekuechi de ñani de ma, sukan‑va'a jin ka'ni ñayii ma ñani de ma, te suni jin koo tna tee ma ja sukan jin sa'a de ji'in sayii de ma, te suni jin koo tna sayii tee ma ja jin ndakanaa i ji'in yuva i ma, te jin sa'a i ja jin ka'ni ñayii ma yuva i ma.
23513	MAT 10:27	Te tna'a ja ká'an sa nuu maa ni a vitna ja ñatuu na ñayii ka niniso'o a, te jin ndaka'an ni nuu ka ndatna'a ñayii ma, te tna'a ja ká'an yu'u sa nuu ni a, te onde xini ve'e ma te jin kayu'u ni ja jin ndaka'an ni, sukan‑va'a jín kuni ñayii ma.
23525	MAT 10:39	Nú na in ndí ini ja koo va'a i ñuu ñayivi ya te ma kuan‑ta'vi ña'a i maa sa chi skenaa i maa i. Kovaa nú na in visi na jin ka'ni ña'a i ñuu ñayivi ya ja kuechi ja ndikin ña'a i maa sa chi ndani'i‑ta'vi i.
23526	MAT 10:40	’Te nú na in na kuan‑ta'vi ña'a ve'e i ma ndijin, suni jan‑ta'vi ña'a i maa sa. Te nú na in na kuan‑ta'vi ña'a maa sa chi suni jan‑ta'vi i iya ni tetniñu ña'a ma.
23527	MAT 10:41	Te nú na in na kuan‑ta'vi ve'e i ma in tee ndákaxtnu'u tnu'u ni wa'a Su'si ma vaa kuechi ja tee ndákaxtnu'u tnu'u ni wa'a Su'si ma kúu de, te ñayii ya'a, inuu jin ni'i i ji'in tee ya'a ja skuta'vi ña'a Su'si ma. Te nú na in na kuan‑ta'vi ve'e i ma in tee sa'a ja va'a kuechi ja in tee sa'a ja va'a kúu de ma, te ñayii ya'a, inuu jin ni'i i ji'in tee ya'a ja skuta'vi ña'a Su'si ma.
23531	MAT 11:3	te ni jan koo tee ma nuu Jesús ma ni ka jikan‑tnu'u de ya nú suu ya kúu iya iyo ja kii ma xi jín kondetu de in‑ka ya.
23538	MAT 11:10	Te ja kuu Juan ma kúu ja ká'an tnu'u Su'si ma sa'a: Tetniñu ri in tee koxtnuu nuu ro, sukan‑va'a satu'va de ichi ki'in ro ma.
23542	MAT 11:14	Te nú ka kuni ni ja jin kuan‑ta'vi ni tnu'u ka'an sa a, te ja ndaa kúu ja Juan tee ni yo skuandute ma kúu Elías tee iyo ja ndenda de ñuu ñayivi a.
23557	MAT 11:29	Jin kinee ni chii yugu sa a, te jin kutu'va ni sukan káxtnu'u sa a, vaa kaa kuee ini sa, te iyo sa ja koniniso'o sa nawa jin ka'an ni, sukan‑va'a jin ndatatu ini anua ni a na tnundo'o tnuneni ka tna'a ni.
23568	MAT 12:10	Te yukan yinee in tee, te in nda'a de ma chi ni yichi i. Te jaku tee ñatuu ka kunimani nuu Jesús ma, ka jitotnuni de ya, te sa'a ni ka jikan‑tnu'u de ya: ―‍¿Va'a‑ni ja ndasava'a o ñayii ma kivi ñatuu ka satniñu o ma? ―‍ka kuu de ka jiña'a de. Sukan ni ka jiña'a de, sukan‑va'a xi ma kuu naxe jin xtekuechi de ya.
23574	MAT 12:16	Te ni tatnuni ya nuu i ja máko jin ka'an i ja sukan ni sa'a ya ma, sukan‑va'a ñatuu na in kuni.
23575	MAT 12:17	Sukan ni sa'a ya, sukan‑va'a ko kuu sukan ni ka'an Isaías tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma nuu sa'a ni ka'an de ma:
23577	MAT 12:19	Te masu kanaa ya ji'in ñayii ma, te ni masu kayu'u ya nuya'vi ma, sukan‑va'a ñatuu na in kuni.
23600	MAT 12:42	Te suni sukan sa'a tna ña'a ni yo kuu reina ni yo tatnuni in ñuu jika ichi nuu vee ma, vaa kivi yukan chi ndokuiñi ña nuu ñayii tiempu ya'a, te ndaxtekuechi ña i, vaa ña'a ya'a chi jika xen‑xeen onde nuu ni kee ña ni kii ña ma, sukan‑va'a koniniso'o ña tnu'u ndichi ni yo ka'an Salomón ma te sa'a ña ja va'a ma. Kovaa vitna chi ya'a iyo iya kanuu‑ka sana tee ni yo kuu Salomón ma, te masu na in ndí ini ja kandija i ja ká'an ya a ―‍kúu ya jiña'a ya.
23623	MAT 13:15	Vaa ini anua ñayii ya'a chi ni ka ndukaji, te so'o i ma ni ka nduvee, te nduchinuu i ma chi ni ka ndandesi, sukan‑va'a ma kuu jin konde'ya i ji'in nduchinuu i ma, te ma jin koniniso'o i ji'in so'o i ma, te ma jin jaku'ni ini i ma, te ma jin ndasama ja ka jani ini i ma, te ma jin nduva'a i.
23638	MAT 13:30	Jin kua'a ni tnu'u, te jin kua'nu kaa maa i te onde kivi jin ndaxtutu o triu ma, te kuña'a sa tee jin ka'nde ma: Jin ndaxtutu ni xinañu'u‑ka yi'i ma, te in nu'ni in nu'ni jin ku'ni ni, sukan‑va'a jín kayu i. Kovaa triu ma chi jin ndaxtutu ni, te jin ndatnaa va'a ni.” Sa'a kuña'a tee xi‑itu ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23641	MAT 13:33	Te ni ka'an Jesús ma in‑ka tnu'u vijin, te jiña'a ya: ―‍Sukan sa'a levadura ma, sukan ko kuu nuu tatnuni Su'si ma. Vaa nú in ña'a, ni sakanuu ña levadura ma ji'in uni jichi ñujan triu ma, te levadura ma ni‑ka'nu kivi i, onde kundee i xsjaa i ni‑ka'nu ñujan ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23643	MAT 13:35	Te sukan ni yo sa'a ya, sukan‑va'a ko kuu ndaka sukan ni ka'an tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma: Ka'an sa tnu'u vijin nuu ñayii ma. Kaxtnu'u sa tnu'u ka iyo yu'u onde nuu ni sa'a Su'si ma ñuu ñayivi ya, ‍kúu de ká'an de.
23644	MAT 13:36	Sani te ni ndakuan‑ta'vi Jesús ma ñayii ma, te ni ndivi ya ini ve'e ma. Te ni ka jan tu'va ña'a tee ka ndikin ya ma, te ka jiña'a de: ―‍Ndakaxtnu'u ni nawa kúni ka'an tnu'u vijin ja ni ka'an ni ja kuu yi'i ni kana itu triu ma ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23649	MAT 13:41	Te maa sa ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a, tetniñu sa ángel sa ma, te jin ndaxtutu i ndaka ñayii ni ka yo sa'a ja u'vi ma te ni ka yo ska'an i ñayii ma ja jin sa'a tna i ja u'vi ma, sukan‑va'a ma jin koo‑ka i nuu tatnuni sa ma.
23662	MAT 13:54	Nuu ni ndenda ya ma, te ni keja'a ya káxtnu'u ya tnu'u ya ma nuu ñayii ka iyo ini in veñu'u luluu ma. Te ni ka sa'vi‑nka ini i, te ka jikan‑tnu'u tna'a i: ―‍¿Ndenu ni kutu'va suchi ya'a ndaka tnu'u ndichi ká'an i a ji'in milagru sa'a i a?
23681	MAT 14:15	Kovaa nuu ve kukuee‑ka ma, te tee ka ndikin ya ma, ni ka jan tu'va de ya, te ka jiña'a de: ―‍Jâ ve kukuee, te nuu ka iyo o ya chi in nuu masu nawa iyo kuiti kúu. Ndakuan‑ta'vi ni nuu ñayii a, sukan‑va'a jín koo i ichi yu'u ñuu a, na jin kuaan i ja jin kaa i ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23685	MAT 14:19	Sani te ni tatnuni ya ja jin kunukoo ñayii ma nuu yi'i ma. Sani te ni ke'en ya u'un xtatila ma ji'in uu tiaka ma, te ni ndonenuu ya ichi andivi ma, sukan‑va'a ndakuan‑ta'vi ya nuu Su'si ma ja iyo ja jin kaa de ma, te ni ta'vi ya xtatila ma. Sani te ni wa'a ya tee ka ndikin ya ma, te ni ka wa'a de ja jin kaa ñayii ma.
23688	MAT 14:22	Ni jinu, te ni sa'a Jesús ma ja tee ka ndikin ya ma, jin koxtnuu de jin nda koo de nuu barcu ma, sukan‑va'a xi'na‑ka de jin ya'a in‑ka yu'u mar ma, sana ki'in ya nani ndakuan‑ta'vi ya nuu ñayii ma.
23689	MAT 14:23	Te nuu ni jinu ni ndakuan‑ta'vi ya nuu ñayii ma, te kua'an maa in‑ni ya ichi yuku ma, ja ndatnu'u ya ji'in Yuva ya Su'si ma. Te nuu ni kunee ma, te ni kendoo maa in‑ni ya ichi yuku ma.
23701	MAT 14:35	Te tee ñuu yukan, ni ka ndakuni de Jesús ma, te ni ka kaxtnu'u de nuu ñayii ni‑ka'nu ñuu yukan, te ni ki koo ñayii ma ji'in ndaka ñayii ka ku'u ma.
23702	MAT 14:36	Te ûni ka jikan‑ta'vi xeen i nuu ya ja na kua'a ya tnu'u ja na jin kaki'i nda'a ñayii ka ku'u ma visi yika ja yu'u sa'ma ndii ya ma te jin nduva'a i. Te ndaka ñayii ni ka yo kaki'i nda'a yu'u sa'ma ndii ya ma chi ni ka yo nduva'a i.
23703	MAT 15:1	Sani te ni ka kenda koo tee ka kuu fariseo ma, ji'in tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ja ka iyo de ñuu Jerusalén ma. Te ni ka jan tu'va de Jesús ma, te ni ka jikan‑tnu'u de ya:
23726	MAT 15:24	Kovaa Jesús ma, ni ndakone'e ya: ―‍¿Te ka jani ini ni ja ni tetniñu ña'a Su'si ma sukan‑va'a chindee sa maa in‑ni ñayii ñuu Israel ma ja ka kuu i sukan ka kuu ndikachi ni ka ski'in maa ti ma? ―‍kúu ya jiña'a ya.
23736	MAT 15:34	Te Jesús ma, ni jikan‑tnu'u ya: ―‍¿Na saa xtatila ka neva'a ni? ―‍kúu ya jiña'a ya. ―‍Uja xtatila ji'in jaku‑ni tiaka lilikin ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23738	MAT 15:36	Te ni tnii ya ndi‑uja xtatila ma ji'in tiaka ma, te ni ndakuan‑ta'vi ya nuu Su'si ma ja iyo xtatila jin kaa ñayii ma. Te ni ta'vi ya, te ni wa'a ya tee ka ndikin ya ma. Te tee yukan, ni ka wa'a de ja jin kaa ñayii ma.
23741	MAT 15:39	Te ni ndakuan‑ta'vi ya nuu ñayii ma, te ni ndaa ya nuu barcu ma ji'in tee ka ndikin ya ma, te kua'an ya ichi ñuu nani Magadán ma.
23742	MAT 16:1	Ni ka kenda koo tee ka kuu fariseo ma ji'in tee ka kuu saduceo ma, te ka jikan de ja na sa'a Jesús ma in milagru kua'a Su'si iya iyo andivi ma, vaa ja ka jitotnuni de ya ma kúu, sukan‑va'a jin kuni de nú vee ndija ya nuu Su'si ma.
23754	MAT 16:13	Sani te kua'an Jesús ma ichi ñuu Cesarea ma ja iyo ñuu Filipo ma, te ichi kua'an ya ji'in de ma, te ni jikan‑tnu'u ya tee ka ndikin ya ma: ―‍¿Nawa ka ka'an ñayii ma, na in kúu saña, ja ni kenda ñayivi sa ñuu ñayivi a? ―‍kúu ya jiña'a ya.
23779	MAT 17:10	Te ni ka jikan‑tnu'u de Jesús ma: ―‍¿Nava'a ka ka'an tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma ja xinañu'u‑ka ndii Elías ma? ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23790	MAT 17:21	Kovaa tna'a tachi yukan, ma jin ke koo i, nú masu ja onde jin koo ndite ni te jin kakan‑ta'vi jin kakan‑ta'vi ni nuu Su'si ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23793	MAT 17:24	Nuu ni kenda koo de ñuu Capernaum ma, te ni ka kenda koo tee ka ndake'en ya'vi xu'un ja kuu veñu'u ma, te ka jikan‑tnu'u de: ―‍Teskua'a ni a, ¿masu chúya'vi de xu'un ja iyo ja jin chuya'vi o veñu'u ma vi? ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23796	MAT 17:27	Kovaa sukan‑va'a ma jin ndakiti ini de, te kua'an ni nuu mar ma, te skee ni kaa táva o tiaka ma, te tiaka xinañu'u tava ni ma, te ndakune ni yu'u ti ma, te ndani'i ni xu'un ja kua'a ni ja jin kuu ndunduu o ―‍kúu ya jiña'a ya.
23801	MAT 18:5	Te nú nde ni te ja maa sa, te kuan‑ta'vi ni in suchi luluu sukan kúu suchi luluu ya'a, te jan‑ta'vi ña'a ni maa sa.
23807	MAT 18:11	Vaa saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a, vee sa sukan‑va'a jin ndani'i‑ta'vi ñayii jâ ni ka skenaa i maa i ma nkuu.