Wildebeest analysis examples for:   ycn-ycn   GENERAL_PUNCTUATION    February 11, 2023 at 19:59    Script wb_pprint_html.py   by Ulf Hermjakob

23233  MAT 1:20  Marí que ripechu nacú ri'imacá; ehuá ritapúna'aca. Ritapú pajluhuaja Tupana hua'atéjeri, je'echú chiyaje, ya'ataró rijló. Rimá rijló: José, Davidmi chu laquemi, pipechu i'imaniya ujhuí María liyá, rujhua'até huá'acacano nacú. Ru'urí i'imajeri, Tupana Pechu a'acale rohuó chojé ricá.
23234  MAT 1:21  Ñaquele ruhuá'ajica ee ru'urí, pa'ajé rií Jesús. Ri'imataje rile'ejena ina'uqué capichácajo liyá. Ñaquele uncá Tupana huajálaje ra'apiyá jema'ajeño pu'uhuaré nala'acare chona. Ñaquele pa'ajé rií Jesús que Tupana hua'atéjeri quemacá Josejlo ritapú.
23236  MAT 1:23  Pajluhuájaru inaya i'imajeyo canupá. Ru'urí i'imajeri. Nemaje rinacu: Huajhua'até Tupana que, que Tupana quemacá rijló i'imacá.
23240  MAT 2:2  Nemá najló: ¿Mere chi ricá, i'imacana penaje, moto'ocá maare? Huamá ihuijrí pato'ocó meyáleje. Camú jácho'oco ejo pumitá huamá ripato'ocó. Huajé huamaca ri'imacá. Aú huahue'epí rimoto'ocá i'imacá. A'acuhuaná hue'ejná majó, huamácaloje ricá, moto'orí i'imacana penaje. Pu'ují huapechu i'imacáloje rinacu penaje hue'ejná majó que nemacá najló i'imacá.
23242  MAT 2:4  E ne'emacana jahuacátari sacerdótena huacára'ajeño piyuque. Najhua'até caja rahuacata Tupana puráca'alo nacú jehuíña'atajeño. E rimá najló: ¿Mecaje pajimila nacú Tupana I'irí moto'orí? ¿Ricá Tupana huacára'ajicare ina'uqué i'imatájeri penaje huemá nacú?
23243  MAT 2:5  E nemá rijló: Belén e, Judea te'eré nacú rimoto'ó. Marí que Tupana puráca'alo ja'apátajerimi chu lana'acá riyucuna júpimi i'imacá:
23244  MAT 2:6  Judá te'eré nacú Belén. Apú pajimila chaje ricá Belén, ne'emacana penaje i'imajícale reyaje. Ricá amájeri nule'ejena ina'uqué palá. Israelmi chu laquénami ramaje palá, que rilana'acá riyucuna i'imacá que nemacá Heródesjlo i'imacá.
23245  MAT 2:7  E rimicho'ojneja Herodes huá'aca ihuijrina nacú jehuíña'ajeño maná. E rimá najló: ¿Merohuacajé que amaca ihuijrí pato'ocó? Ne'emá rijló riyucuna.
23246  MAT 2:8  Ejomi rihuacára'a necá Belén ejo. Rimá najló: I'ijná rejo, ihue'epichi méreca ricá. Iphátajica ee ricá rejo, eco i'imá nojló riyucuna, nomíchachi ricá, nupechu i'imacáloje pu'ují rinacu penaje que rimacá najló majopeja i'imacá.
23250  MAT 2:12  E natapúna'a. Natapú Tupana quemari najló: ¡Pa! Ipa'aniyo Herodes i'imacá ejo. Marí caje aú apú iñe'epú chuhuá napa'ó nate'eré ejo.
23251  MAT 2:13  E caja ihuijrina nacú jehuíña'ajeño pa'añó i'imacá. Eyá José tapúna'ari. Ritapú Tupana hua'ateje, je'echú chiyaje, ya'ataró rijló i'imacá. Rimá rijló: Pácho'o. Piñáata cari to'ojmá, raló, quele ají que a'ajná ño'ojó Egipto te'eré ejo. Re pi'imajé, Herodes culájicale cari to'ojmá, rinócaloje ricá penaje. Quetana pi'imajica re. Pu'uhuacá numájica piño pijló: Chuhua pipa'ó que, e pipa'ataje ricá piño majó que rimacá rijló.
23253  MAT 2:15  Rejo ne'emacá, ma'apona Herodes taca'arí i'imacá. Quéchami napa'acó piño napumí chuhuá nate'eré ejo. Tupana quemacá rinacu júpimi que, iphari rená chojé raú. Marí que rimacá ripuráca'alo ja'apátajerimi chujlo i'imacá: Egipto eyaje nuhuá'aje nu'urí i'imajica.
23254  MAT 2:16  Uncá ihuijrina nacú jehuíña'ajeño i'ijnalaño piño ne'emacana Herodes chaje, riyucuna i'imajé rijló rihuacára'aca necá que. Aú rimá nanacu: Namácaja nala'acá nucá. Raú íqui'ija huani riyúcha'aco najhua'até. Rihuata ilé queráco'ope capichátacana, nemacare nacú: I'imacana penaje moto'ocá ricá. Aú rihuacára'a surárana Belén ejo, nacapichátacaloje piyuqueja yuhuaná rehuájena penaje. Ya'ajná pajimila yámajo i'imacaño hua'ató rihuacára'a capichátacana. Ihuijrina nacú jehuíña'ajeño quemaño rijló mérohuacajeca namá ilé ihuijrí pato'ocó i'imacá. Ricá nacojé rihue'epí mecajenaca yuhuaná capichátacana. Ñaquele rihuacára'a iyamá jarechí quéchajena capichátacana a'ajná queráco'opena hua'ató.
23258  MAT 2:20  Chuhua pácho'o. Pihuá'a to'ojmá, raló, quele pite'eré ejo, Israelmi chu te'eré ejo. Caja nataca'á, huátaño to'ojmá nócana. Ñaquele pihuá'a to'ojmá pite'eré ejo que rimacá rijló.
23259  MAT 2:21  Je que. Raú rácho'o reyá. Rihuá'a rijhua'ató to'ojmá, raló, quele. Napa'ó ají que nate'eré ejo, Israelmi chu te'eré ejo.
23260  MAT 2:22  Rihuata riñacajela ejo pa'acano, Judea te'eré ejo. E'iyonaja nemá rijló: Arquelao ne'emacana me'etení re. Heródesmi chu i'irimi ri'imacá. Aú José quero'oró rejo pa'acano piyá. E caja ritapúna'a piño. Ritapú Tupana quemari rijló ri'ijnacá piyá rejo. Aú ri'ijná Galilea te'eré ejo.
23263  MAT 3:2  Marí que rimájica najló: Ipajno'otá ipéchuhua Tupana ejo, pu'uhuaré ila'acare liyá. Yehuicha riphaca rená chojé, Tupana i'imacáloje ina'uqué huacára'ajeri penaje que rimájica najló.
23264  MAT 3:3  Riyucuna, Tupana puráca'alo ja'apátajerimi chu lana'arí papera chojé i'imacá. Júpimi que Isaíasmi chu i'imacá riyucuna marí que: Nema'ajé pajluhuaja ina'uqué jahuíyo'oca pu'uteni meñaru chu. Marí que rimájica ina'uquejlo: Chuhuaca ilamá'ataca ipéchuhua palá Huahuacára'ajerijlo. Ipajno'otá caja ipéchuhua Tupana ejo pu'uhuaré ila'acare liyá, que rimacá rinacu i'imacá júpimi que.
23268  MAT 3:7  Fariseo naquiyana, saduceo naquiyana, quele iphaño caja Juan nacú, rila'acáloje bautizar necá penaje. Uncá napajno'otala napéchuhua pu'uhuaré nala'acare liyá. Juan amaca aú nephaca rinacu rimá najló: Pajlácachina ta icá. Iqui'i huani Tupana huajájica pu'uhuaré la'acaño. ¿Na quemari ijló, i'imajó riliyá que?
23270  MAT 3:9  Imaniya inacuhuá marí que: Abrahami chu laquénami huecá. Ñaquele lamára'ataquejanami que huecá Tupánajlo. Uncá ñaqué calé ricá ijló. Uncá Tupana i'imatálaje icá capichácajo liyá raú. Tupana huátaquela, rehuíña'atajla marí jipa, ri'imacáloje Abrahami chu laquénami penaje.
23272  MAT 3:11  Nucá la'arí bautizar ina'uqué juni aú que Juan quemacá. Raú ajopana ina'uqué hue'epiño caja napajno'otaca napéchuhua Tupana ejo pu'uhuaré nala'acare liyá. Ricá penaje nula'á bautizar necá. Nopumí chojé apú iphájeri. Iqui'i huani nuphácare ja'apí ricá, nuchaje huani ri'imacale. Ricá a'ajeri ina'uquejlo Tupana Pechu. Ricaja caja huajájeri pu'uhuaré la'acaño, namanaicho la'acaño, eja'ahuá tajnájico huacajé.
23273  MAT 3:12  Nopumí chojé iphájica la'ajeri trigo a'arumi ca'ajeño la'acá que caja. Te'erí ichajona aú nácho'ota ricá, carená apho'ocáloje ra'arumi re'iyayá penaje. Quéchami paminá lamá'ataca riñacarelana chojé richa. Ra'arumi ricupá quera'atani uncá yacálare chojé. Marí que caja nopumí chojé iphájica huajájica ina'uqué e'iyohuá. Palá la'ajeño i'imajeño rijhua'até. Eyá pu'uhuaré la'ajeño, namanaicho la'ajeño, rica'ajé quera'atani uncá yacálare chojé que Juan quemacá najló i'imacá.
23274  MAT 3:13  E caja Jesús ñapari i'imacá. Juan i'imacá pu'uteni meñaru chu huacajé rácho'o Galilea te'eré eyá, ri'ijnacáloje ají que Juan chaje penaje. Juni Jordán e ri'imacá. E caja riphá Juan nacú. Jesús quemari rijló: Pila'á nucá bautizar.
23275  MAT 3:14  Ijnú Juan huátaca rila'acana bautizar. Rimá rijló: Palánijlaca pila'acajla bautizar nucá. Eta picá iphíchari nunacu, nula'acáloje picá bautizar penaje.
23276  MAT 3:15  E'iyonaja Jesús quemari rijló: Picá la'ajeri bautizar nucá. Palani caja iná la'acá nacaje piyuqueja Tupana huátaca que. Je. Ñaqué ricá que Juan quemacá rijló.
23278  MAT 3:17  Ejéchami Tupana quemacá marí que je'echú chiyá: Marí Nu'urí. Iqui'ija nuhuátacare ricá. Pu'ují huani nupechu rinacu que rimacá rinacu.
23281  MAT 4:3  Ejéchami Jiñá Chi'ináricana iphaca Jesús nacú. Rihuata re'iyajé ca'átacana, rila'acáloje pu'uhuaré raú penaje. E rimá rijló: ¿Quehuaca chi Tupana I'irí picá? Nuhue'epícaloje ñaqué picá penaje, pihuacára'a marí jipa jehuíña'aco a'ajnejí penaje.
23282  MAT 4:4  Uncá Jesús jema'alá ra'apiyá. Rimá rijló: Marí que Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá: Uncá a'ajnejí aú ja calé iná i'imá. Piyuqueja Tupana puráca'alo ja'apiyá jema'acana aú iná i'imá que Jesús quemacá rijló.
23284  MAT 4:6  E rimá rijló: Tupana I'irí pi'imajica ee, peño'ó maáreya cahuacaje te'erí e'iyajé. Pu'uhuacá Tupana I'irí pi'imajica ee, uncá meque pila'alajo raú. Marí que Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá rinacu: Tupana huacára'ajeri rijhua'atéjena, je'echú chiyájena, a'acá nanacojó iná. Necá patañó iná ja'apí, iná la'acó piyá quehuí jipa nacojé ja'acano aú, que ripuráca'alo lana'aquéjami quemacá rinacu que rimacá Jesusjlo.
23285  MAT 4:7  Raú Jesús quemari rijló: Apa'amá caja Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemari marí que: Pila'aniya pimanaicho, pamachi méqueca Pihuacára'ajeri Tupana a'acá piñaté raú.
23287  MAT 4:9  Ejéchami Jiñá Chi'ináricana quemacá Jesusjlo: No'ojé pijló nate'eré piyuqueja, pi'imacáloje ne'emacana penaje. Piphájica ee no'opí, pitára'o pi'irúpachi aú nujimaje. E no'ojé pijló ricá que rimacá rijló.
23288  MAT 4:10  Raú Jesús quemari rijló: Pa'apá nuliyá, Satanás. Marí que caja Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá: Piphá Tupana ja'apija. Iná Huacára'ajeri huani ricá. Ricá ja'apiyaja calé iná jema'á palá.
23295  MAT 4:17  E Jesús queño'orí Tupana yucuna i'imacana najló rehuá. Marí que rimájica najló: Ipajno'otá ipéchuhua pu'uhuaré ila'acare liyá. Yehuicha riphaca rená chojé, Tupana i'imacáloje ina'uqué naquiyana huacára'ajeri penaje.
23297  MAT 4:19  I'ijná nujhua'até que rimacá najló. Jiña ña'acana nacú sápajeño icá. Chuhua no'ojica ijló apú sápacaje. Ihuá'aje nojló ina'uqué, ne'emacáloje no'opiyá jema'ajeño penaje que rimacá najló.
23298  MAT 4:20  Je que nemacá rijló. Rejeja nayurí nacápiyo nahuenare; i'ijnaño rijhua'até.
23300  MAT 4:22  I'ijná nujhua'até. Raú caja ne'ejná rijhua'até. Na'apaña netane nara'apá hua'até.
23306  MAT 5:3  Re ina'uqué nemá Tupánajlo: Pa'á huañaté, huala'acáloje pihuátaca que penaje. Uncá meño'ojó huala'alá huecó pihuátaca que. Marí que quemacáñojlo ri'imajé palá, Tupana i'imacale Nahuacára'ajeri.
23307  MAT 5:4  Palani huani inajlo, camu'ují iná pechu i'imacachu pu'uhuaré iná la'acare nacú. Palani inajlo, Tupana pala'atájicale inajlo iná pechu.
23308  MAT 5:5  Palani huani ina'uquejlo, uncachu nala'alá necó hue'epiño que. Necá caja i'imajeño rijhua'até je'echú chu rimacá nanacu que.
23309  MAT 5:6  Palani huani inajlo, huechi iná huátacachu Tupana huátaca que la'acana. Aú Tupana a'ajeri iná ñaté rila'acana aú.
23310  MAT 5:7  Palani huani inajlo, iná hue'epícachu ajopana ina'uqué mu'ují. Ñaqué caja Tupana hue'epíjica iná mu'ují.
23311  MAT 5:8  Palani huani ina'uquejlo, nahue'epícachu Tupana huátaca que la'acana natucumó. Necá caja amájeño Tupana.
23312  MAT 5:9  Palani huani ina'uquejlo, napala'atácachu ajopana ina'uqué pechu, napechu i'imacá piyá chapú panacuhuácaca. Raú Tupana quemájeri nanacu: Nuyani necá que.
23313  MAT 5:10  Palani huani ina'uquejlo, ajopana la'acachu necá chapú, nala'acale Tupana huacára'aca que. Nahuacára'ajeri Tupana.
23314  MAT 5:11  Apala ajopana ca'ajná quemájeño inacu: Uncá ina'uquélaruna necá que. Apala nala'ajica icá chapú. Apala majopeja napajlájica inacu. Palani huani ijló, marí que nala'acachu chapú icá, no'opiyá jema'ajeño i'imacale.
23316  MAT 5:13  Icá, no'opiyá jema'ajeño, la'añó palá marí eja'ahuá chu, ina'uqué i'imacáloje palá pajhua'atéchaca raú penaje. Yuquira i'imacá a'ajnejijlo que caja icá ajopana ina'uquejlo, ila'acachu necá palá. Yuquira, palani rica'acana a'ajnejí e'iyajé. E'iyonaja rila'acochu uhui'ichí, uncá meño'ojó iná pa'atala rapumí chuhuá ricá, ri'imacáloje ca'ajipareni penaje. Uncá na penaje calé ricá uhui'ichini. Iná cupá ricá te'erí e'iyajé, ina'uqué ja'apácaloje re'iyohuá penaje.
23317  MAT 5:14  Icá, no'opiyá jema'ajeño, la'añó Tupana huátaca que. Raú caja amata ajopana ñaqué la'acana aú. Iná camaré ja'apí nacaje amaro palá. Pu'uhuacá caja iná amaca pajimila yenuri i'ihuata nacú yá'aco.
23320  MAT 5:17  Ipechu i'imaniya marí que nunacu: Ricá quemájeri huajló, hue'emacá piyá reyá a'ajná ño'ojó Tupana puráca'alo ja'apiyá, ricá Moisesmi chu lana'acare i'imacá. Ripuráca'alo ra'apátajeñomi chuna lana'acare hua'ató rimaje nacú huajló, hue'emacá piyá ra'apiyá, que ca'ajná ipechu nunacu. Uncá ricá penaje calé nu'ujná majó. Nacaje numacare nacú, ina'uqué hue'epéjeño meque quemacánaca ricá nemacare nacú i'imacá. Nacaje nula'acare aú caja nahue'epeje ricá.
23323  MAT 5:20  Palá numacá ijló: Re e'iyá Tupana puráca'alo nacú jehuíña'atajeño, fariséona quele. Uncá huani i'ijnalaje je'echú chojé, uncachu ichá'atala necá Tupana huátaca que la'acana aú que Jesús jehuíña'ataca necá.
23324  MAT 5:21  Marí que puráca'aloji quemacá Tupana yurícare peñahuilánami chúnajlo i'imacá: Inóniya ina'uqué. Nójeri apú, najña'ajé ricá nahuacára'ajeño ejo, nahuajácaloje ricá penaje.
23325  MAT 5:22  Eyá nucá quemari marí que rinacu: Yúcha'ajero apú inaquiyana cha, ilé najña'ajé ihuacára'ajeri ejo, nahuajácaloje ricá penaje. Pura'ajero pu'uhuaré inaquiyana nacú, ilé najña'ajé ihuacára'ajeño, peñahuilana, quele ejo, nahuajácaloje ricá penaje. Quemájeri apú inaquiyana nacú: Mapéchuru huani ta ricá que, ilé amájeri quera'atani yajhué uncá yacálare.
23326  MAT 5:23  Apala pi'ijná Tupana ñacaré ejo, pa'acáloje Tupánajlo pirajina naquiyana, nenócarena pu'uhuaré iná la'acare chaya penaje. Marí que la'acana nacú ca'ajná picá Tupana ñacaré chu. E riphá pipechu nacú: Re nunaquiyana, chapú ripechu nunacu.
23328  MAT 5:25  Apú ca'ajná arucátari picá, uncá pachá pa'alá pilehuérica rijló huemí. Raú ca'ajná rihuata pihuá'acana ihuacára'ajeri chaje, rilamá'atacaloje pijhua'até ricá penaje. Pilamá'ata ricá rijhua'até iñe'epú chuhuá ja'apácana nacú, rihuá'aca piyá picá ihuacára'ajeri ejo. Ricá ca'ajná a'ajeri picá policíajlo. Eyá ricá ca'ajeri picá ra'apiyá ina'uqué huajáquelana chojé.
23330  MAT 5:27  Marí que puráca'aloji quemacá, Tupana yurícare peñahuilánami chúnajlo i'imacá: Uncá achiñana, inaana quele la'alájeño namanaicho pajhua'atéchaca.
23332  MAT 5:29  Pila'acachu pu'uhuaré nacaje pamácare pachá, piyurí piliyó ricá. Palani pijló riyurícana piliyó, pi'ijnacá piyá richona quera'atani yajhué amaje. Picahuícha'aquela pijlú majó, pica'acáloje pinaquiyó ricá penaje, palani ri'imacajla pijló. Pila'aquela marí que, pi'ijnacá piyá quera'atani chojé, palani ri'imacajla pijló. Iná napona naquiyánaja calé capichácojla raú. Chapú huani inajlo ri'imacajla, piyuque iná napona capicháquelo.
23334  MAT 5:31  Marí que Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá iná yajalo yurícana nacú: Iná huátacachu iná yajalo yurícana caja penaje, iná a'á rojló papera lana'aquéjami, ruhue'epícaloje na pachaca iná yurica rucá penaje. Raú iná yurí rucá que rimacá.
23335  MAT 5:32  Eyá nucá quemari marí que: Yuriri riyajalo, uncá la'alayo rumanaicho apú hua'até, la'arí rimanaicho raú. Apa'ahuelo hua'até la'acana queja caja ricá. Apú huá'acaro riyajalo penájerumi hua'até, la'arí caja rimanaicho. Apa'ahuelo hua'até la'acana queja caja Tupánajlo ricá. Ñaqué caja rula'acá rumanaicho raú. Tupana pechu i'imacale runacu: Apú yajalo jo'ó rucá.
23336  MAT 5:33  Marí que caja puráca'aloji quemacá, Tupana yurícare peñahuilánami chúnajlo i'imacá: Pimacachu quehuaca que Tupana nacú, ajopana hue'epícaloje raú pimacá que pila'ajica ricá, pila'á richuhuaja ricá, que rimacá.
23337  MAT 5:34  Eyá nucá quemari ijló marí que: Uncá na penaje calé imaje apú nacaje nacú, ajopana hue'epícaloje imacá que ila'ajica raú penaje. Imániya caja quehuaca que je'echú nacú, richiyá Tupana huacára'acale rijhua'atéjena.
23338  MAT 5:35  Imániya caja quehuaca que eja'ahuá nacú, camu'ují huani Tupánajlo eja'ahuá i'imacale. Nacaje nacú iná to'otá iná i'imá, que caja rijló eja'ahuá. Imániya caja quehuaca que pajimila Jerusalén nacú, I'imacana huani le'ejé pajimila ri'imacale.
23339  MAT 5:36  Imaniya caja quehuaca que ihuíla'aru nacú, uncale ihue'epila pajluhuélano ihuilá lajnere apiyácacana cameni aú, jareni aú.
23340  MAT 5:37  Marí que imájica: Nula'ajé ricá, que ca'ajná, Uncá nula'alaje ricá, que ca'ajná imájica. Rejeja calé imaje rinacu. Ila'á imacá que. Jiñá Chi'ináricana liyaje ricá richaje nacú quemacana.
23341  MAT 5:38  Marí que puráca'aloji quemacá, Tupana yurícare peñahuilánami chúnajlo i'imacá: Apú ca'ajná la'ajeri picá chapú. Ñaqué caja pila'ajica piño ricá chapú. Apala apú apichátajeri apú pijlú. Ñaqué caja papichátajica rijlú. Apala apú apichátajeri apú paí naquiyana. Ñaqué caja papichájica caja raí naquiyana, que rimacá.
23346  MAT 5:43  Marí que puráca'aloji quemacá, Tupana yurícare peñahuilánami chúnajlo i'imacá: Ihuata íqui'ija palá péchuruna inacu. Eyá chapú péchuruna inacu, ñaqué caja amaca necá chapú, que rimacá.
23347  MAT 5:44  Eyá nucá quemari marí que: Ihuata íqui'ija chapú péchuruna inacu. Uncá ina'uquélaruna necá, que ca'ajná nemájica inacu. Ipura'ó Tupana hua'até marí que inacu quemajeño nacú. Ipura'ó Tupana hua'até la'añó icá chapú nacú.
23352  MAT 6:1  Ne'iyajena la'añó palá ajopana ina'uqué jimaje, ajopana quemacáloje nanacu: ¡Meque palá huani nala'acá! que penaje. Ihuátajica ee palá la'acana, ila'aniya ilé que. Ñaqué ila'ajica ee ricá, uncá Tupana a'alaje ijló palá ila'acare huemí.
23356  MAT 6:5  Ipura'acochu Tupana hua'até, i'imaniya ileruna pajlácachina que. Cajrú ina'uqué e'iyá napura'ó Tupana hua'até nahuacáca'alo ñacarelana chu. Le'ejepelaji ñacarelana copi napura'ó caja Tupana hua'até, cajrú ina'uqué amácaloje necá penaje. Nemacáloje nanacu: Meque palá huani napechu Tupana nacú, que penaje. Numá ijló, ricaja calé nemacare nanacu i'imari nala'acare huemí. Uncá Tupana a'alaje najló rihuemí, ñaqué la'acana huemí.
23358  MAT 6:7  Iná pura'acochu Tupana hua'até, uncá iná quemalá rijló pajluhuaja nacuja richuhuaja. Apú nacú, que'iyapé iná pura'acó rijhua'até. Necá, uncá hue'epílaño Tupana nacojé, pura'añó pajluhuaja nacuja Tupana hua'até. Napechu i'imá: Cajrú pura'acajo aú Tupana jema'arí iná ja'apiyá.
23364  MAT 6:13  Piyuríniya nacaje a'acá huame'é rijluhua, huala'acá piyá pu'uhuaré raú. Pi'imatá caja huecá pu'uhuaré la'ajeño huacára'ajeri liyá. Huahuacára'ajeri huani picá. Picá hue'epiri piyuqueja nacaje la'acana nacojé. Matajnaco pi'imajica. Caja queja pi'imajica palánija. Marí que ipura'ajico Tupana hua'até que Jesús quemacá najló.
23365  MAT 6:14  Amácochu ajopana chaje, chapú nala'acare icá liyá, Jara'apá, je'echú chu i'imacare, amájero caja ichaje pu'uhuaré ila'acare liyá.
23367  MAT 6:16  I'itajico ee a'ajné liyá, ipechu i'imacáloje Tupana nacuja raú penaje, ila'aniya pajlácachina la'acá que caja. Necá la'añó najimahua pu'uhuaré, ajopana ina'uqué hue'epícaloje raú ne'etacó na'ajné liyá penaje. Nemacáloje nanacu: Meque cajrú huani napechu Tupana nacú, que penaje. Numá ijló, ricaja calé, palá nemacare nanacu i'imari nala'acare huemí. Uncá Tupana a'alaje najló rihuemí, uncale nala'alá palá.
23370  MAT 6:19  Jahuacátaniya ijluhua cajrú nacaje marí eja'ahuá chu. Maare pi'iréjena apichátaño iná nane. Ricoja iná nane apichaco. Ata'acáchina mujlúca'año iná ñacaré chojé rata'ajé.
23373  MAT 6:22  Iná pechu loco'opánija iná la'acá nacaje. Palá iná pechu i'imacachu, iná hue'epí caja piyuque nacaje la'acana palá.
23375  MAT 6:24  Tupana i'imacachu iná huajhué, uncá iná huajhué calé liñeru. Liñeru i'imacachu iná huajhué, uncá iná huajhué calé Tupana. Iná hue'epícachu liñeru jahuacátacana inajluhua iná tucumó, uncá iná hue'epila Tupana huátaca que la'acana iná tucumó. Uncá meño'ojó iná pechu i'imalá iyamá chuhuá.
23376  MAT 6:25  Ñaquele numá ijló: Ipechu i'imaniya marí que ajñacaje nacú: Uncá na i'imalaje ca'ajná huajló, huajñácaloje penaje. Huataca'ajica me'epejí nacú ca'ajná. Ipechu i'imaniya ñaqué caja i'iracaje nacú, a'arumacaji nacú. Tupana palamane iná cajmuchá inajlo, iná napona hua'até. A'ajnejí, a'arumacaji, quele chaje iná cajmuchá, iná napona hua'até.
23379  MAT 6:28  ¿Naje ihuó ca'aró a'arumacaji a'ajícare inacuhuá nacú? Ihue'epí caja a'ahuaná ihuí nacojé. Uncá risápala. Uncá caja riña'alá rijluhua a'arumacaji, ra'acáloje rinacuhuá penaje.
23381  MAT 6:30  Mequetánajloje penaje calé a'ahuaná ihuí. Chuhuajá que iná amaca ricá. Muní que rimeríya'aco. E'iyonaja palá amácanami ricá Tupana palamane. A'ahuaná ihuí chaje ra'ajica rinacojó icá, a'arumacaji i'imacáloje ijló penaje. ¡Meque huejápaja huani ipechu Tupana chojé caphí!
23382  MAT 6:31  Tupana a'arí rinacojó icá. Aú calé ihuó ca'aniyo nacaje nacú. Imaniya: ¿Na huajñaje? ¿Na hue'eraje? ¿Mérohua huephátaje huajluhua a'arumacaji?
23386  MAT 7:1  Imaniya ajopana ina'uqué nacú na aú ca nala'acá pu'uhuaré majopeja. Imaniya marí que Tupana quemacá piyá ñaqué caja inacu.
23387  MAT 7:2  Ilé imacá nanacu que caja rimájica inacu. Nacaje nala'acare nacú ca'ajná pimá: Uncá paala ricá. Pu'uhuaré nala'acá raú. Pila'ajica ee ñaqué ricá, Tupana quemájeri caja pinacu ñaqué caja.
23388  MAT 7:3  Apú ca'ajná la'arí nacaje uncá quemachi paala. Raú pimá rinacú: Pu'uhuaré la'ajeri ricá que. Eyá picá ta, pu'uhuaré huani la'ajeri ca'ajná picá. E'iyonaja uncá pimalá pinacuhuá: Pu'uhuaré la'ajeri nucá que.
23389  MAT 7:4  Pu'uhuaré huani la'ajeri pi'imacachu, ¿meque ta pimacajla apú pinaquiyánajlo: Piyurí pu'uhuaré pila'acare piliyó que?
23390  MAT 7:5  ¡Pajlácachi huani picá ta! Piyurí pu'uhuaré pila'acare piliyó pamineco. Rejéchami pihue'epíjica méqueca apú inaquiyánajlo quemacana, riyurícaloje huejapa ñani pu'uhuaré rila'acare riliyó penaje.
23391  MAT 7:6  Chuhua apú nacú numá piño: Pipura'aniyo palani puráca'aloji nacú necá hua'até, uncá huani huátalaño Tupana. Apala napura'ó pu'uhuaré huani pinacu rijimaje. Iná a'acá cahuemí nojé murehua je'erúnajlo que caja ricá. Majopeja napiyácata richá te'erí aú. Que caja nala'acá iná, uncá huátalaño Tupana ja'apiyá jema'acana.
23392  MAT 7:7  Iquejá'a nacaje Tupana liyá. Raú ra'ajé ijló ricá. Iculá caja Tupana liyá nacaje. Raú iphátaje ricá. Imá rijló, rijme'etachi ijló nacaje apu. Raú rijme'etaje ijló rapu.
23394  MAT 7:9  Uncá na calé a'arí ri'irijlo jipa, riquejá'acachu riliyá cujnú.
23397  MAT 7:12  Ila'á marí que: Ila'á palá ajopana ina'uqué, ihuátaca nala'acá icá que caja. Tupana puráca'alo, Moisesmi chu, ripuráca'alo ja'apátajeñomi chuna, quele lana'acare i'imacá, huacára'ari iná la'acá ñaqué caja.
23400  MAT 7:15  Re pajlácachina. Nemá nanacuhuá: Tupana puráca'alo ja'apátajeño huecá que. A'aniya inacojó napuráca'alo. Namácana aú iná pechu i'imá nanacu: Palájne'equena japi necá que. E'iyonaja uncá huani ñaqué calé necá. Chapú péchuruna huani ta necá.
23406  MAT 7:21  Ina'uqué naquiyana quemaño nunacu: Huahuacára'ajeri ricá que. Nanuma chiyaja calé ne'iyajena quemaño. Eyá uncá na'alá nanacojó nupuráca'alo. Marí que i'imacaño uncá i'ijnalájeño je'echú chojé. Nora'apá huátaca que la'ajeño, necaja calé i'ijnajeño rejo.
23407  MAT 7:22  Tupana huá'ajica ina'uqué je'echú chojé huacajé, ne'iyajena quemájeño nojló: Huahuacára'ajeri, huecá ja'apátaño piyucuna ajopánajlo. Pipechu aú calé huaca'á jiñana pechu ajopana ina'uqué e'iyayá. Pipechu aú caja huala'á cajrú nacaje uncá meño'ojó ina'uqué la'alare, que nemájica nojló rihuacajé.
23408  MAT 7:23  E'iyonaja calé numaje najló: Uncá nujhua'atéjena calé icá. I'ijná maáreya, pu'uhuaré la'ajeño i'imacale.
23409  MAT 7:24  Ina'uqué iphaño nuchaje nupuráca'alo jema'ajé. Nupuráca'alo a'ajeño nanacojó i'imajeño palá. Chuhua nu'umajica yucu, ihue'epícaloje méqueca no'opiyá jema'ajeño la'acá palá najluhua raú penaje. Capechuni la'arí riñacaré i'imacá que caja no'opiyá jema'ajeño la'acá palá nanacuhuá raú. Marí que rila'acá riñacaré i'imacá: Pamineco ritára'ata jipa naquiyá riñacaré pana, ritára'acoloje camachá penaje. Ricá nacú rila'á riñacaré i'imacá.
23413  MAT 7:28  Caja marí que Jesús jehuíña'ataca ne'emacá. Ripuráca'alo jema'ajeño pechu i'imá: Meque palá huani rehuíña'achiyaca huecá.
23414  MAT 7:29  Palá rihue'epica nacaje rehuíña'atacare nacú huecá. Tupana puráca'alo nacú jehuíña'atajeño, rehuá i'imacaño uncá hue'epílaño palá rinacojé rijlunami chojé.
23416  MAT 8:2  E caja pajluhuaja ina'uqué i'ijnari Jesús ahua'ajé. Ritami ri'imacá, rinapona naquiyana patáca'ataro i'imacá. Caja riphá Jesús nacú. Re ritára'o ri'irúpachi aú rijimaje; rimá rijló: Hue'emacana, pihuátajica ee, pa'apata nuliyá nuyaripune.
23417  MAT 8:3  Raú Jesús sápari rinacu riyáte'ela aú. Rimá rijló: Je. Nuhuata ra'apátacana piliyá. Caja ripali'ichó pijló chuhua. Marí que rimacá rijló, hua'até que rinapona pala'acó rijló.
23418  MAT 8:4  E Jesús quemari rijló: Pi'imaniya nuyucuna ajopánajlo. Pi'ijná sacerdote chaje, ramíchachi picá. Quéchami pa'ajé nacaje Tupánajlo, pinapona pali'ichácole. Moisesmi chu huacára'aca i'imacá que pa'ajica rijló nacaje. Marí caje aú ina'uqué hue'epéjeño caja pinapona pala'acó pijló que rimacá rijló.
23420  MAT 8:6  Rimá rijló: Hue'emacana, ritami huani nujhua'até sápajeri. Quehuini huani rinapona piyuque. Uncá meño'ojó ricahuitala; iqui'i huani ramaca quehuini yajhué. Nuñacaré chu ritami to'oró.
23421  MAT 8:7  Ñaqué ricá que Jesús quemacá. Nu'ujichaca pijhua'até, nutejmo'óchiyachi pijló ricá.
23422  MAT 8:8  Raú surárana huacára'ajeri quemari rijló: Hue'emacana, uncá nuhuátala pimujlúca'aca nuñacaré chojé. Nopáña'aco huani no'opihuá pijló, nuchaje huani pi'imacale. Maáreyaja pihuacára'a ritejmo'otaco. Raú ja ritejmo'otájico.
23423  MAT 8:9  Re caja nuhuacára'ajeño. Surárana huacára'ajeri caja nucá. Numacachu pajluhuaja nanaquiyánajlo: Pi'ijná ají ño'ojó que, ri'ijná rejo. Numacachu apujlo: Majó pi'ijná que, ri'ijná nucá ejo. Nuhuacára'acachu nujhua'até sápajeri la'acá nacaje, rila'á nacaje numacá rijló que que rimacá Jesusjlo.
23424  MAT 8:10  Marí que rimacá rijló aú Jesús pechu i'imá: ¡Meque palá huani ripechu Tupana nacú! E rimá rijhua'até chira'ajéñojlo: Jema'á marí: Caphí ripechu Tupana chojé, ra'acáloje riñaté penaje. Uncá nuphátala apú Israelmi chu laquénami naquiyana e'iyayá, ricá que huani péchuri.
23426  MAT 8:12  Eyá icá, judíona, Tupana i'ihuapari rijluhua a'ajútayami chuna i'imacá, i'imacáloje Tupana hua'atéjena najhua'até penaje. E'iyonaja calé Tupana ca'ajeri cajrú inaquiyana ya'ajnaje calajeruni chojé. Re cajrú neyájica. Quehuini a'acuhuaná cajrú najma'ajica naí huá camachá que Jesús quemacá najló.
23427  MAT 8:13  E caja Jesús quemari piño surárana huacára'ajerijlo: Chuhua pipa'ó. Caja pipechu i'imá caphí nochojé, nutejmo'ótachi pijló ricá. Pipechu nacú ricá queja ri'imajica pijló que Jesús quemacá rijló. Marí que rimacá rijló. Hua'até que rijhua'até sápajeri tejmo'otaco.
23431  MAT 8:17  Tupana puráca'alo ja'apátajerimi chu, Isaíasmi chu quemacá que rila'acá natejmo'ótacana aú. Marí que rilana'acá riyucuna i'imacá: Ra'apátaje hualiyá huayaripune.
23433  MAT 8:19  E apú i'ijnari rahua'ajé rijló quemaje. Tupana puráca'alo nacú jehuíña'atajeri ri'imacá. Rimá rijló: Huehuíña'atajeri, nuhuata pijhua'até i'ijnacana pi'ijnajica ehuá.
23434  MAT 8:20  Jesús quemari rijló: Re camejérinajlo pucunaji, nacamátacoloje richu penaje. Cuphira'apánajlo re caja nañacaré najló. Eyá nojló, uncá pucunaji i'imalá, nuhuatána'acaloje richu penaje. Ina'uquéjloje penaje i'imacá nucá que rimacá rijló.
23435  MAT 8:21  E apú ra'apiyateje quemari rijló: Huahuacára'ajeri, piyurí nupa'acó nuñacaré ejo pamineco. Nuhuata nora'apá tami sa'acana ritaca'ajica ejomi que rimacá Jesusjlo.
23436  MAT 8:22  Jesús quemari rijló: Pi'ijná nujhua'até. Uncá hue'epílaño Tupana nacojé, necá sa'ajeño caja taca'acaño tami. Je que.
23439  MAT 8:25  Ejéchami napótaca Jesús. Nemá rijló: ¡Huehuíña'atajeri, pihue'epí huamu'ují! Chuhuaca huejaca.
23440  MAT 8:26  Aú Jesús quemari najló: ¿Naje cajrú iquero'ocó? Uncá caphí péchuruna calé icá nochojé. E rácho'o. Raca'á carená, juni hua'até. Raú carená mata'aró, juni piya hua'até. Mana'í huani ri'imacá rejomi.
23441  MAT 8:27  Marí caje aú ra'apiyatéjena pechu i'imá: ¡Meque piyuque huani rihue'epica! Nemá pajlocaca: ¿Na huani chi ricá? Ripuráca'alo aú carená, juni hua'até jema'arí ra'apiyá.
23443  MAT 8:29  Caja nephá nanacu. Cajrú nahuíyo'oca. Nemá Jesusjlo: ¿Naje picahuíla'a huanacu? Jesús, Tupana I'irí picá. ¿E chi pila'ajica huecá chapú, uncá chiyó riphá rená chojé huajló? que nemacá rijló.
23445  MAT 8:31  Raú mahuó jiñana pechu la'acá ricá. Nemá Jesusjlo: Pica'ajica ee huecá, pihuacára'a huecá a'ajnáruna je'eruna e'iyajé.
23446  MAT 8:32  Je que Jesús quemacá najló. Raú jiñana pechu jácho'oño ileruna ina'uqué e'iyayá. Mujlúca'año je'eruna piracana e'iyajé. Raú je'eruna jecho'oñó ají que a'ajná ño'ojó. Yenuri ji'ihuátaya na'ó caesa acojé. Rejeja je'eruna capichaño piyuqueja junápeje.
23448  MAT 8:34  E caja piyuque pajimila e i'imacaño i'ijnaño rejo ramaje. Nephá rinacu. E nemá Jesusjlo: Chuhua pácho'o huate'eré eyá. Je.
23450  MAT 9:2  E nahuá'a Jesús ejo pajluhuaja ina'uqué. Camachá rinapona taca'acá i'imacá. Cama caje chu rito'ó. Nahuá'a ricá riloco'opani. Jesús hue'epiri caphí napechu i'imacá richojé, ritejmo'ótacaloje ricá penaje. Raú rimá rijló: Pipechu i'imá caphí. Caja nomicho pichaje, pu'uhuaré pila'acare liyá.
23451  MAT 9:3  Tupana puráca'alo nacú jehuíña'atajeño naquiyana i'imaño re caja. Marí que rimacá aú napechu i'imá: ¡Meque pu'uhuaré huani ta rimíchaca ta! Tupánaja calé amaro ina'uqué chaje pu'uhuaré nala'acare liyá. Uncá Tupana calé ricá.
23452  MAT 9:4  Jesús hue'epiri méqueca napechu i'imacá rinacu. E rimá najló: ¿Naje i'ijnataca ipéchuhua ilé que?
23453  MAT 9:5  Majopeja iná quemacajla apujlo: Caja nomicho pichaje, pu'uhuaré pila'acare liyá. Eyá puhuichani inajlo ricá, iná huacára'acaloje ritami jácho'oco, ra'apácaloje penaje. Tupánaja calé hue'epiri natámina tejmo'ótacana.
23454  MAT 9:6  Ina'uquéjloje penaje i'imacá nucá. Tupana quemari nunacu, nomácoloje ina'uqué chaje, pu'uhuaré nala'acare liyá penaje. Nula'ajícare aú me'etení, ihue'epeje ñaqué jo'ó nojló ricá que rimacá najló. E rimá camachá napona taca'acajlo: Pácho'o. Pijña'á picamané ñani pijhua'ató, pipa'achó.
23457  MAT 9:9  E caja Jesús ja'apari piño a'ajná ño'ojó. Amari pajluhuaja ina'uqué yá'aco risápaca'alo la'acana nacú. Mateo rií. Liñeru ña'ajeri ina'uqué liyá ri'imacá ne'emacánajlo. Jesús amari ricá; rimá rijló: Pi'ijná nujhua'até. Je que rimacá. Raú rácho'o, ri'ijná rijhua'até.
23458  MAT 9:10  Quéchami Mateo ñacaré chu Jesús ajñari ra'ajnehuá cajrú ajopana ina'uqué hua'até. Cajrú liñeru ña'ajeño ne'emacánajlo yá'año caja rijhua'até. Ajopana, nemacárena nacú: Uncá ina'uquélaruna necá que, necá i'imaño caja re. Ra'apiyatéjena i'imaño caja re.
23459  MAT 9:11  E caja fariséona naquiyana amaño Jesús ajñaca ra'ajnehuá najhua'até. E nemá ra'apiyatéjenajlo: ¿Naje chi jehuíña'atajeri ajñari ra'ajnehuá najhua'até? Liñeru ña'ajeño ne'emacánajlo, uncá ina'uquélaruna, quele hua'até rajñá ra'ajnehuá.
23460  MAT 9:12  Jesús jema'arí méqueca nemacá najló. E rimá najló: Uncá peyajhuéruna i'ijnalaño pusána'ajeri amaje. Natáminaja calé i'ijnaño ramaje. Ñaqué caja ina'uquejlo nucá. Re ina'uqué, natámina que necá Tupánajlo, pu'uhuaré la'ajeño ne'emacale. Ne'iyajena pechu i'imá nanacuhuá: Pu'uhuaré la'ajeño huecá que. Nu'ujná majó Tupana yucuna i'imajé ilé que i'imacáñojlo, napajno'otácaloje napéchuhua pu'uhuaré nala'acare liyá Tupana ejo penaje, ne'emacáloje lamára'ataquejanami que Tupánajlo raú penaje. Eyá ajopana, napechu i'imá nanacuhuá: Palá la'ajeño huecá que. E'iyonaja uncá ñaqué calé necá. Uncá nu'ujnalá majó marí que i'imacáñojlo Tupana yucuna i'imajé. Tupana puráca'alo lana'aquéjami naquiyana quemari marí que ajopana nacú: Icá a'añó nojló pirajina nenócarena pu'uhuaré ina'uqué la'acare chaya. Richaje huani nuhuátaca ihue'epica ina'uqué mu'ují, que Tupana quemacá nanacu i'imacá que Jesús quemacá najló. Ñaquele chuhua i'ijná, jehuíña'acoloje rinacu meque quemacánaca ricá penaje.
23462  MAT 9:14  E caja Juan bautizar la'ajeri ja'apiyatéjena iphaño Jesús nacú. Nemá rijló: ¿Naje uncá pa'apiyatéjena i'italaño na'ajné liyá? Huecá i'itañó cajrú hua'ajné liyá. Fariséona ñaqué caja.
23463  MAT 9:15  Jesús quemari najló: Nahuá'acaco huacajé, necá nayucupéra'acarena uncá i'italaño na'ajné liyá, ilé ruyajná penaje i'imacá najhua'até quetana. Ñaqué caja ricá no'opiyatéjenajlo. Najhua'até nu'umacá quetana uncá ne'etaló na'ajné liyá. Tupana huá'ajeri nucá naliyá. Rejomi ne'etajó na'ajné liyá que Jesús quemacá najló.
23464  MAT 9:16  Uncá na calé mata'arí a'arumacaji huajé naquiyana jupichumi tepé penaje. Re'iyayá ripácana aú jupichumi jiyo'otaro huajé liyá. Caja penaje richaje huani jiyo'otáqueja jupichumi a'arumacaji yurico.
23465  MAT 9:17  Uncá caja iná aco'olá nacaje jalá huajé amúra'atacanami jupichumi ra'acuná chojé, iná lamá'atacaloje ricá richu penaje. Camejeri ímami naquiyá la'acanami ricá ra'acuná. Ilé que iná la'acachu, huajé amúra'atacanami huapa'atari jupichumi ra'acuná, caja ñaataco ri'imacale. Ejeja ricapichó jupichumi ra'acuná hua'até. Eyá huajé ra'acuná chojé iná aco'ocachu huajé nacaje jalá amúra'atacanami, uncá rijiyo'otala ricá, camejeri ímami ñaacole rijhua'até que Jesús i'imacá najló yucu.
23466  MAT 9:18  Jesús i'imari najló yucu ejé apú iphari rinacu. Judíona huacára'ajeño naquiyana ri'imacá. Riphá Jesús nacú. E rijláma'o ri'imá nacojé. Rimá rijló: Huajé nutu taqui'ichaca. Pi'ijná nujhua'até nuñacaré ejo, pito'ochíyachi piyáte'ela runacojé, ruhuajácaloje rupéchuhua raú penaje.
23467  MAT 9:19  Je que rimacá rijló. E ri'ijná rijhua'até. Ra'apiyatéjena i'ijnaño caja rijhua'até. Cajrú ina'uqué ja'apaño caja najhua'até.
23468  MAT 9:20  Eyá apa'ahuelo ja'apayo caja najhua'até. Rutami ru'umacá. Jirá ja'apáqueri runaquiyá i'imajica. Caja iyamá iphata ji'imaji nacojé quele jarechí ru'umacá rutami rinacu. Rupechu i'imá: Nusápajica ee ra'arumacá nacojé, nutejmo'otájico raú. Aú ro'opá Jesús ápumi chu. Rusapa ra'arumacá ji'imá nacú.
23470  MAT 9:22  Ejéchami Jesús pajno'ocó ruchaje yacá'ajo; amari ilerú inanaru. Rimá rojló: Pipechu i'imá palá. Chuhua pitejmo'otájico, pipechu i'imacale caphí nochojé que rimacá rojló. Raú ja rutejmo'otó.
23472  MAT 9:24  E caja Jesús quemari najló: I'ijná a'ajná ño'ojó. Uncá ilerú yuhualó taca'alacha. Rucamáchiyacoja calé. Ne'echacá rinacu raú, nahue'epícale caja rutaca'acá i'imacá.
23475  MAT 9:27  E caja Jesús ja'apari a'ajná ño'ojó. E iyamá mejluruna i'ijnaño rápumi chu. Jahuíyo'oqueja nemáca rijló: Picá Tupana huacára'acare majó ina'uqué i'imatájeri penaje, pihue'epí huamu'ují.
23476  MAT 9:28  E caja Jesús mujlúca'ari pají chojé; necá rápumi chu. E Jesús quemari najló. ¿E chi ipechu caphí nochojé, no'opátacaloje iliyá mejlucaji penaje? A'a, Hue'emacana que nemacá rijló.
23477  MAT 9:29  E Jesús sapari nejlú nacú. Rimá najló: Ipechu i'imacá nochojé caphí loco'opáneje ri'imajé ijló.
23478  MAT 9:30  Eja mejlucaji ja'apari naliyá, palá namaca. E Jesús quemari najló: ¡Pa! I'imaniya riyucuna ajopánajlo.
23481  MAT 9:33  Jesús ca'arí jiñá pechu re'iyayá. Ejomi palá ripura'acó. Piyuque ramájeño quemaño: Meque piyuque huani la'acá Jesús. Uncá huani huamala apú la'acá ñaqué maare huate'eré nacú, Israelmi chu laquénami te'eré nacú.
23482  MAT 9:34  Palá napura'acó rinacu. E'iyonaja ajopana, fariséona ne'emacá, quemaño najló: Jiñana huacára'ajeri calé a'arí ilé Jesús ñaté, rica'acáloje jiñana pechu ina'uqué e'iyayá penaje.
23485  MAT 9:37  Aú calé rimá ra'apiyatéjenajlo marí que: Jema'á marí: Re cajrú ina'uqué marí eja'ahuá chu, nema'ájla Tupana ja'apiyá, ajopana i'imaquela najló riyucuna. E'iyonaja uncá riyucuna i'imajeño i'imalá.
23486  MAT 9:38  Re necá huejápaja. Ipura'ó Tupana hua'até, rihuacára'acaloje ina'uqué riyucuna i'imajé ajopana, ajopánajlo que penaje que rimacá najló.
23491  MAT 10:5  E caja Jesús huacára'ari ra'apiyatéjena marí que: I'ijnaniya ajopana te'eré ejo, uncá judíona calé te'eré ejo. I'ijnaniya caja pajimila ejo, Samaria te'eré nacú i'imacare.
23502  MAT 10:16  E caja Jesús quemari piño marí que najló: Jema'á marí. Mayuchéruna icá. E'iyonaja nuhuacára'a icá chapú péchuruna ejo. Ñaquele i'imá capéchuruna i'imacá que najhua'até. Mana'íja ila'acá ipéchuhua najhua'até.
23503  MAT 10:17  Ihue'epínota marí que ri'imajica no'opiyá jema'ajéñojlo: Nemaje inacu: Pu'uhuaré la'ajeño necá que. Raú najña'ajica icá ihuacára'ajeño ejo. Jahuacáca'alo ñacarelana chu naña'atájica icá.
23507  MAT 10:21  Ne'iyajena a'ajeño nejena huani ajopánajlo, nenócaloje necá penaje, no'opiyá jema'ajeño ne'emacale. Ne'iyajena caja a'ajeño nayani ajopánajlo. Ne'iyajena caja a'ajeño nachi'iná ajopánajlo, nenócaloje necá penaje. Marí que nala'ajica necá, no'opiyá jema'ajeño ne'emacale.
23510  MAT 10:24  Apú ina'uqué ja'apiyateje, uncá rehuíña'atajeri chaje calé ricá. Apú hua'até sápajeri, uncá ricarihuate chaje calé ricá.
23511  MAT 10:25  Ajopana pechu i'imacá nehuíña'atajeri nacú, que caja napechu i'imacá ra'apiyá jehuíña'ajeño nacú. Ajopana pechu i'imacá nacarihuate nacú, que caja napechu i'imacá rijhua'até sápajeño nacú. Jehuíña'atajeri nucá; Ihuacára'ajeri caja nucá. Nunacu nemá: Jiñana huacára'ajeri ricá que. Ñaqué caja nemájica pu'uhuaré inacu, nujhua'atéjena i'imacale.
23512  MAT 10:26  Ihuó la'aniyo ajopana ina'uqué ja'apejé. Me'echuje pu'uhuaré nala'acare me'etení. Piyuque nacaje ina'uqué la'acare me'echú, amájero ajopánajlo.
23515  MAT 10:29  Iná huarúhua'a iyamá cupira'aphana mahuemiru huani maárohua. Mahuemíruna necá. E'iyonaja Jara'apá Tupana hue'epiri méquechamica nataca'ajica.
23518  MAT 10:32  Re ca'ajná apú nujhua'ateje. Uncá rapáña'alo no'opí ajopana ina'uqué e'iyá. Rimá najló nunacu: Rijhua'ateje nucá que. Ñaqué caja numájica rinacu Nora'apá, je'echú chu i'imacárejlo. Numaje rijló: Nujhua'ateje ricá que. Marí que caja numájica rijló piyuque ina'uqué nacú, uncá micho'otálaño nuchaya ajopana ina'uqué e'iyá.
23519  MAT 10:33  Eyá apú nujhua'ateje ca'ajná apáña'aro no'opí ajopana ina'uqué e'iyá. Aú calé rimá najló nunacu: Uncá rijhua'ateje calé nucá. Ñaqué caja numájica rinacu Nora'apajlo, je'echú chu i'imacárejlo. Numaje rijló rinacu: Uncá nujhua'ateje calé ricá. Marí que caja numájica rijló piyuque ina'uqué nacú, micho'otaño nuchaya ajopana ina'uqué e'iyá.
23520  MAT 10:34  Apala ipechu i'imá nunacu: Ricá la'ajeri ina'uqué palá, nayúcha'aco piyá pachácaca. Ipechu i'imaniya ilé que. Uncá ilé que calé ri'imajica ina'uquejlo. Nupuráca'alo a'acana nanacojó jimaje chapú napechu i'imajica no'opiyá jema'ajeño nacú.
23523  MAT 10:37  Huátari rara'apá ca'ajná, raló ca'ajná, nuchaje íqui'ica, uncá na penaje calé nojló ricá, ri'imacáloje nujhua'ateje penaje. Huátari ri'irí ca'ajná, ritu ca'ajná nuchaje, uncá na penaje calé nojló ricá, ri'imacáloje nujhua'ateje penaje.
23526  MAT 10:40  Palá péchuruna no'opiyá jema'ajeño nacú, palá caja napechu nunacu. Huátari nucá, huátari caja Tupana, huacára'ari nucá majó.
23531  MAT 11:3  E nephá rinacu, nemá rijló: Huahuacára'ajeri quemari pinacu: ¿Picá huani chi picá nemacare nacú i'imacá, iphájeri majó ina'uqué i'imatájeri penaje? Apú ca'ajná huaícha. ¿Meque chi ricá? que nemacá rijló.
23532  MAT 11:4  Jesús quemari najló: Ipa'ó Juan ejo, i'imichachi rijló riyucuna méqueca amíchaca nula'acá huajé. Nacaje nohuíña'atacare nacú yucuna hua'ató i'imajé caja rijló.
23533  MAT 11:5  Eco imá rijló marí que nunacu: Mejluruna liyá ra'apata mejlucaji, namácaloje penaje. Uncá meño'ojó ja'apálaño rilamá'ata, na'apácaloje penaje. Nanapona patáca'atacaronajlo ripala'atá nanapona najló. Uncá jema'alaño liyá ra'apata caja me'ejhuícaje, nema'acáloje penaje. Támijimina naquiyana rimacápo'o caja. Tupana i'imataca ina'uqué capichácajo liyá yucuna ri'imá camu'ují la'acáñojlo. Marí que la'acana nacú ricá, que imájica rijló nunacu.
23534  MAT 11:6  Pu'ují péchuruna necá, uncá la'alaño ujhuí napéchuhua nuliyá, que imájica rijló que Jesús quemacá najló.
23535  MAT 11:7  Je. E napa'ó. Ejomi Jesús i'imari ripuráca'alo jema'ajéñojlo Juan yucuna. Rimá najló marí que: Icá i'ijnaño pu'uteni meñaru chojé i'imacá Juan puráca'alo jema'ajé. Uncá ca'ajná i'ijnalá rejo i'imacá iyamá chuhuá péchuri chaje. Uncá iyamá chuhuá péchuri calé ricá.
23537  MAT 11:9  Apala ipechu i'imá rinacu: Tupana puráca'alo ja'apátajeri ricá que. Ricá jo'ó ri'imacá. Ajopana Tupana puráca'alo ja'apátajeñomi chuna chaje huani ricá.
23539  MAT 11:11  Jema'á marí: Uncá na i'imalá Juan chaje, i'imacá marí eja'ahuá chu huayámajo. Eyá je'echú chu uncá ñaqué calé ricá. Na'apejé i'imacá je'echú chu, i'imari Juan chaje. Je'echú churuna huacára'ajeri Tupana.
23540  MAT 11:12  Juan queño'ocá Tupana yucuna i'imacana eyá maárejecha, huechi cajrú ina'uqué huátaca Tupana hua'atéjena i'imacana. Napechu ejé nala'acá, ne'emacáloje rijhua'atéjena penaje.
23541  MAT 11:13  Tupana puráca'alo ja'apátajeñomi chuna, Moisesmi chu, quele lana'añó ripuráca'alo papera chojé i'imacá. Ripuráca'alo lana'aquéjami quemari marí que Tupana nacú: Ricá i'imajeri ina'uqué huacára'ajeri penaje. Marí que nemacá rinacu uncá chiyó Juan i'imá.
23542  MAT 11:14  Tupana puráca'alo quemari Elíasmi chu nacú: Ricá pa'ajero piño majó. Tupana i'imajica ina'uqué huacára'ajeri penaje yámona riphaje, que rimacá rinacu. Elías, quele rimacare nacú i'imacá, iphari majó. Juan, ricá po rimacare nacú, Elías que i'imacá, quele iphari majó. Apala ipechu i'imá: Uncá ñaqué calé ricá. E'iyonaja jema'á no'opiyá.
23543  MAT 11:15  Icá que'ejhuirúnajlo numá, a'á inacojó ricá que Jesús quemacá najló.
23544  MAT 11:16  E rimá piño najló: Ina'uqué i'imacaño me'etení, marí que necá: Yuhuaná queja necá. Yá'año le'ejepelaji ñacarelana chu cátacajo nacú necá. E nahuá'a ajopana najhuáque'enajlo.
23545  MAT 11:17  Nemá najló: Huapho'ó quehuirí chojé ijló. E'iyonaja uncá arápa'ala. Huataní caja ijló yáleje, ipechu la'acóloje camu'ují raú penaje. E'iyonaja uncá ipechu la'aló camu'ují raú. Uncá caja iyala raú, que nemacá najló. Ñaqué caja ina'uqué naquiyana me'etení, majopeja aca'acá huamaná. Cayucújne'equena huani icá.
23546  MAT 11:18  Pamineco Juan i'imacá ijló Tupana yucuna. Ri'itajico ra'ajné liyá, ripechu i'imacáloje Tupana nacuja penaje. Uncá caja ri'iraqué nacaje jalá amúra'atacanami. E'iyonaja ricá nacú imá: Jiñá pechu hua'ateje ricá que.
23547  MAT 11:19  Eyá nucá, ina'uquéjloje penaje i'imacá nucá. Ajopana ajñaca na'ajnehuá que caja nojñaca no'ojnehuá. Ñaqué caja nu'uracá nacaje jalá amúra'atacanami. Nunacu imá: Cahuale'equé ricá, i'iracachi huani caja ricá. Uncá ina'uquélaruna huáque'ehue caja ricá, que imacá nunacu. Liñeru ña'ajeño ne'emacánajlo huáque'ehue caja ricá, que imacá nunacu. Marí que aca'acá huamaná. E'iyonaja iná hue'epí nacaje Tupana la'acare, jácho'oro palá.
23549  MAT 11:21  Chapú huani ri'imajica pajimila Corazín erúnajlo. Chapú huani caja ri'imajica pajimila Betsaida erúnajlo. Cajrú huani nula'acá Tupana Pechu aú nacaje rehuá i'imacá, uncá meño'ojó ina'uqué la'alare. E'iyonaja uncá nema'alá no'opiyá. Uncá napala'atala napéchuhua pu'uhuaré nala'acare liyá. Ñaqué caja Tupana la'aquela pajimila Tiro e, pajimila Sidón e i'imacá, napajno'otajla napéchuhua pu'uhuaré nala'acare liyá Tupana ejo. Na'ájla nanacuhuá cotari caje na'arumacá penaje. Naca'ájla caja nachó siyá pa'ilá, ina'uqué hue'epícaloje caja napajno'otaca napéchuhua pu'uhuaré nala'acare liyá Tupana ejo raú penaje.
23551  MAT 11:23  Eyá pajimila Capernaum e i'imacaño i'imaño piño marí que: Napechu i'imá nanacuhuá: Je'echú chu i'imajícaño penájena huecá que. E'iyonaja uncá ñaqué calé najló ri'imajica. Cahuacaje naca'ajé necá, nacapichácoloje penaje. Cajrú nula'acá Tupana Pechu aú nacaje rehuá i'imacá, uncá meño'ojó ina'uqué la'alare caje. Tupana la'aquela ñaqué caja pajimila Sodoma ehuá, ejo'ocaja pajimila i'imacajla rehuá me'etení.
23552  MAT 11:24  Tupana huajájica pu'uhuaré la'ajeño huacajé, pajimila Sodoma erúnami chuna chaje huani rihuajájica Capernaum eruna que Jesús quemacá najló.
23553  MAT 11:25  Marí que Jesús pura'acó Tupana hua'até i'imacá: Nora'apá, eja'ahuá, je'echú, caje Mináricana picá. Palá pila'acá nucá, pila'acale ina'uqué naquiyana palá. Yuhuaná pechu, queja péchuruna necá. Pila'acale napechu palá, nahue'epí quehuácaje puráca'aloji numacare nacojé. Eyá cajrú jehuíña'acañojlo, capéchurunajlo me'echuje jo'ó ricá.
23554  MAT 11:26  Nora'apá, caja queja pihuátaca najló ricá que rimacá Tupánajlo.
23555  MAT 11:27  E rimá piño rema'ajéñojlo: Nora'apá quemari nojló piyuqueja puráca'aloji nacú. Uncá na i'imalá hue'epiri na huánica nucá Tupana I'irí. Nora'apá, ricaja calé hue'epiri naca nucá. Uncá caja na i'imalá hue'epiri na huánica Nora'apá. Nucá, Ri'irija calé hue'epiri naca ricá. Nucaja calé i'imari nuhuátacarenajlo riyucuna, nahue'epícaloje naca ricá penaje.
23560  MAT 12:2  Fariséona naquiyana amaca aú nachíra'aca trigo naquiyana nemá Jesusjlo: Piyacá'o. Chuhuajá huatána'acaje huacajé. E'iyonaja ajona pa'apiyatéjena sapaño. Uncá nala'alá Moisesmi chu puráca'alomi quemacá que.
23561  MAT 12:3  E Jesús quemari najló: Icá hue'epiño méqueca Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá Davidmi chu nacú. Quehuí rijló me'epejí i'imacá. Ñaqué caja me'epejí i'imacá quehuí rijhua'até chira'acáñojlo.
23563  MAT 12:5  Ihue'epí caja méqueca Tupana puráca'alo, Moisesmi chu lana'acare, quemacá sacerdótena nacú. Rimá nanacu: Uncá nahuatána'alaje huatána'acaje huacajé. Rihuacajé nala'á nasápaca'ala Tupana ñacaré chu. E'iyonaja calé uncá nala'alá pu'uhuaré raú, que rimacá nanacu.
23565  MAT 12:7  Marí que piño Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá: Icá a'añó nojló pirajina nenócarena pu'uhuaré ila'acare chaya. Richaje huani ila'acá nuhuátacare caje, ina'uqué mu'ují hue'epícana, que Tupana quemacá i'imacá. Uncá caja ihue'epila meque quemacánaca ricá. Ihue'epíquela meque quemacánaca ricá, uncá imalajla ajopana nacú majopeja: Pu'uhuaré la'ajeño necá que. Uncá la'alaño pu'uhuaré, necá nacú imá marí que.
23566  MAT 12:8  Ina'uquéjloje penaje i'imacá nucá. Tupana quemari nunacu, numacáloje méqueca iná la'acá huatána'acaje huacajé penaje que Jesús quemacá fariséona naquiyánajlo.
23568  MAT 12:10  Re caja pajluhuaja ina'uqué i'imari najhua'até. Caja riyáte'ela a'amitaró rijló i'imacá. Re caja ajopana i'imaño. Nahuata Jesús nacú quemacana: Pu'uhuaré la'ajeri ricá que. Ñaquele nemá rijló: Chuhuajá huatána'acaje huacajé. ¿E palani ca'ajná, uncá ca'ajná, riyáte'ela lamá'atacana chuhuajá huatána'acaje huacajé? ¿Meque chi Tupana puráca'alo lana'aquéjami quemacá rinacu? que nemacá Jesusjlo.
23569  MAT 12:11  Jesús quemari najló: Pajluhuaja ipirá ohueja i'imaquela, ja'arojla ulahuí juniphuni chojé huatána'acaje huacajé. Icá jácho'otajla ricá richiyá rihuacajé.
23570  MAT 12:12  Ohueja chaje íqui'ica iná huátaca ina'uqué. Aú iná la'á palá necá huatána'acaje huacajé hua'ató que rimacá najló.
23571  MAT 12:13  E rimá yáte'ela a'amitarojlo: Piya'atá nojló piyáte'ela. Riya'ataca rijló ricá aú ja ripala'ó. Palá riyurico raú, apojó pitari riyáte'ela que caja.
23581  MAT 12:23  Ramájeño pechu i'imá: ¡Meque piyuque huani rila'acá! Nemá pajlocaca: ¿Ricá chi quele jupichúnami quemacare nacú, huaícha majó ina'uqué i'imatájeri penaje?
23582  MAT 12:24  Fariséona jema'añó nemacá ilé que. Aú nemá najló: Beelzebú, jiñana huacára'ajeri pechu aú rica'á jiñana pechu ina'uqué e'iyayá.
23583  MAT 12:25  Jesús hue'epiri méqueca napechu i'imacá rinacu. E rimá najló: Ajopana ina'uqué huacára'ajeri hua'atéjena nócaquelo pajhua'atéchaca, nacapichátajla pecohuácaca raú. Ñaqué caja iná ejena nóquelo pajhua'atéchaca, nacapichátajla pecohuácaca raú.
23585  MAT 12:27  Icá calé quemaño nunacu: Beelzebú, jiñana huacára'ajeri pechu aú rica'á jiñana pechu ina'uqué e'iyayá. Eta, ja'apiyatéjena ca'añó caja jiñana pechu ina'uqué e'iyayá. ¿Ñaqué caja chi imacá nanacu? Necá hue'epiño uncá paala ipechu.
23587  MAT 12:29  E Jesús i'imari yucu najló, nahue'epícaloje raú richá'ataca Jiñá Chi'ináricana penaje ri'imá najló yucu marí que: Uncá na calé mujlúca'ari catejmuni ina'uqué ñacaré chojé rinane ña'ajé riliyá. Apú richaje catejmuca ipháquela rinacu, ricá jepo'otárijla ricá. Quéchami rijña'atácajla rinane riliyá que Jesús i'imacá yucu najló.
23588  MAT 12:30  Rimá piño najló: Uncachu ina'uqué naquiyana huátalaño nucá, chapú napechu nunacu. Uncachu nala'alá ina'uqué palá nujhua'até, napajno'otá napechu Tupana liyá apojó.
23596  MAT 12:38  E caja fariséona naquiyana, Tupana puráca'alo nacú jehuíña'atajeño naquiyana quele quemaño marí que Jesusjlo: Pila'á huajló nacaje uncá meño'ojó ina'uqué la'alare, huahue'epichi picá raú.
23597  MAT 12:39  Jesús quemari najló: Uncá ina'uquélaruna, uncá huátalaño Tupana, cajena quemaño nojló, nula'acáloje nacaje uncá meño'ojó iná la'alare penaje. Tupana la'arí Jonasmi chujlo nacaje júpimi i'imacá. Tupana puráca'alo ja'apátajeri ri'imacá. Rila'acá rijló nacaje i'imacá que caja rila'ajica piño nojló nacaje. Ricá aú ja calé ihue'epeje nucá. Uncá nula'alaje apú nacaje ijló, ihue'epichi nucá raú.
23601  MAT 12:43  Jiñá pechu jácho'ocharo pajluhuaja ina'uqué e'iyayá. E ra'apicha te'erí macajreni nacuhuá. Riculicha rijluhua pucunaji, rihuatána'acaloje richojé penaje. E'iyonaja uncá riphátalacha ricá.
23602  MAT 12:44  E rimicha: Nupa'ajícoja nuñacaremi ejo, ilé ina'uqué nócho'ocaro e'iyayá ejo. Aú ripi'ichó rapumí chuhuá. Rimujlúqui'icha ina'uqué e'iyajé piño. Amíchari palani ri'imichaca. Lamá'ataquejami ri'imichaca rijló.
23603  MAT 12:45  Raú ri'ijichá piño ajopana jiñana pechu huá'aje. Iyamá cuhuá'ata quele rihuá'icha rijhuáque'ena penaje. Richaje chapújne'equenaca ne'emichaca. Necá piyuqueja mujlúqui'ichaño ilé ina'uqué e'iyajé, ne'emacáloje rihuacára'ajeño penaje. E caja penaje chapújne'eque huani ilé ina'uqué i'imichaca na'apiyá i'imacana aú. Júpimi ri'imacá chaje huani chapújne'equeca ri'imichaca na'apiyá que Jesús i'imacá najló yucu. Ejomi rimá najló: Ñaqué caja ri'imajica pu'uhuaré la'acáñojlo, me'etení i'imacáñojlo. Richaje ila'acá pu'uhuaré me'etení, uncale a'alá inacojó Tupana puráca'alo.
23605  MAT 12:47  E apú quemari Jesusjlo: Paló, pejena, quele iphíchaño. Huaca'apé necá. Nahuata pijhua'até pura'acano.
23606  MAT 12:48  Rimá rijló: ¿Mecajena chi necá nojena, noló, quele?
23607  MAT 12:49  Aú riya'atá ra'apiyatéjena chaje. Mariruna nojló noló, nojena que i'imacaño.
23611  MAT 13:3  E caja rehuíña'ata necá cajrú nacaje nacú. Nacaje yucuna i'imacana nacú rehuíña'ata necá. E ri'imá najló yucu marí que: Pajluhuaja ina'uqué i'ijichari nacaje icha ijí ejátaje.