23233	MAT 1:20	De chi belaba latsi' bi anía nna, de repente tabá bitsina' ttu ángel enne' guthel·la' Señor Dios lo yèla qui' Joséa nna gunènie bi nna rèe bi: Lu' José descendiente qui' David, bittu gulaba latsi' lu' làa thi' lu' Maríą' para ccą́ niula qui' lu', porqui'ni por la'huacca qui' Espíritu Santo nna nùà' Maríą' huatsa to'.
23234	MAT 1:21	Maríą' nna guditsìna'ą nitu'ą' nna quixa lu' lée JESUS porqui'ni por medio de lèe nna l·lá ca enne' qui'e le' ca tul·la' qui' quį. Anía ra ángelia Joséa.
23239	MAT 2:1	Jesucristua nna gùlie le' yetsi Belén estado qui' Judea tiempo loti' rigú'ubia' rey Herodes. Làniana tuchùppa ca enne' yala la' riyeni tsè' te qui' quį, lá cą magos nna bitsina' cą le' ciudad Jerusalén, da' cą idittu' tsè' lado ril·lani bitsa.
23245	MAT 2:7	Làniana gutaỹi gattsi' ba Herodes ca máguá nna. Iyá ỹíabani gunaba titsa'ą cą ą'hua tsáliaỹa itsá chi uccua gul·lani bélia.
23246	MAT 2:8	Guthel·la' tìą cą Belén nna rą: Litsia linaba titsa' tsè' taá gaỹa gulia huatsą'; canchu chi etseláni li e nna, equixá'ani le inte' para qui'ni tsa'a huá' guni ye' e adorar.
23251	MAT 2:13	Bedà' diba cą nna làniana ángel enne' guthel·la' Señor Dios bitsina' bi lo yèla qui' Joséa attu nna gunènie bi nna rèe bi: Huàtha, guỹi' huatsą' lani nàna quì'ą' nna becuitta huía Egiptua la, nía ba tsé'e le hàstaba qui'ni equixá'ania' lu', porqui'ni Herodes nna eyilą huatsą' para gúttią ne.
23263	MAT 3:2	Ra bi ca enne': Liguni reconocer qui'ni ná le enne' tul·la', porqui'ni chi' tení duą il·lani tsá qui'ni Tata Dios nna cu'úbia'nie ca enne'.
23267	MAT 3:6	Juan nna beni bi cą bautizar le' yò Jordán porqui'ni beni cą reconocer ca tul·la' qui' quį.
23268	MAT 3:7	De bilá'ni Juan qui'ni iỹetse' canu lání religión fariseo nna saduceo nna dia cą para gugadia bi cą inda, acca ra bi cą: Yala mañoso ná le tì'a ca bèl·la. Nuni rą le qui'ni huaccani le ucuìttani le la' tsìalatsi' qui' Tata Dios nu chì' da'la cá.
23271	MAT 3:10	Ą'hua chi du leda yètte para ichuą ca yaga dèsdeba l·lú quį; ą'hua iyaba ca yà nu labí runna fruto tsè' nna chú cą tsía cą lo yi'.
23273	MAT 3:12	Ą'hua dènie pala para guthúe ỹua' nu re' lo tsinà' quì'e. Ỹua'xtíla nna gunie na seguro le' yú'u, pero tébáỹua nna gudàl·lèe na lo yi' làti nunca labí eyolą. Anía gunèni Juan ca enni'a.
23284	MAT 4:6	rą ne: Canchu hualigani ná lu' Ỹi'ni Tata Dios nna bittsía tsanna de nì para loyu nna, porqui'ni escrítuba ga'na qui'ni Tata Dios nna ithel·le'e ca ángel quì'e para gudaxu' cą lu' lo ná' quį para qui'ni làa itsina' nì'a lu' lo íyya nna ccadí' qui' lu'.
23294	MAT 4:16	Yetsi nu re' le' chul·la nna chi bilá'nią iỹeni la'yani', làti tsè'e ca enne' le' ỹula qui' lu'uti nna huàni' rábani la'yani' para lacą. Anía ra lo libro qui' profeta Isaías.
23295	MAT 4:17	Dèsdeba lania nna gudulo Jesús hueni predicar nna rèe: Leyacca arrepentir por ca tul·la' qui' le porqui'ni annana calatsi' Tata Dios qui'ni ca enne' nna hue'él·la' cą qui'ni quée enne' cu'úbia'nie cą.
23296	MAT 4:18	De reqquia Jesús ru'a indatò' qui' Galilea nna, bilá'nie chuppa ca enne': Simón enne' lá Pedrua lani bettsi' bi Andrés rudal·la cabi exxa le' inda porqui'ni uccua cabi nu huedaxu' bél·lá.
23298	MAT 4:20	Làcabi nna betha'na taá cabi ca exxa nu rudaxu'ní cabi bél·lá nna dia taá cabi lani e.
23299	MAT 4:21	Gutte diba Jesús nía nna bilá'nie áchuppa ca enne': Jacóbua lani bettsi'į Juan yù'u cabi le' ttu barco lani tàta qui' cabi Zebedéua reyuni cabi ca exxa nu rudaxu'ní cabi bél·lá. Jesús nna gutàỹie cabi.
23310	MAT 5:7	Ica'rubà canu té la' retúalatsi' qui' quį lani adí ca enne'; porqui'ni lacą nna huàl·la' huá cą la' retúalatsi'á.
23316	MAT 5:13	Lebi'į nna ná le dete' para yétsiloyu. Canchu dèti'á gunittią la' iỹe' quì'į nna, biála lani eyaccanią iỹe' attu vuelta cá. Labiru biỹa íỹu'ą sino para iru'na terubą fuera para gúl·liani ca enne' na.
23318	MAT 5:15	Nihua labí rugàl·la' ri'u ttu yi' nna rutòthe' tè ri'u ttu cajón lúį, sino qui'ni gudua la ri'u ą ttu lugar làti gudàni'ą qui' iyábani ca enne' tsè'e le' yú'u.
23319	MAT 5:16	Ą' tèhua ná qui'ni hue'él·la' le qui'ni gudàni' la'yani' nu runna Tata Dios qui' le por medio de ca obra tsè' nu guni le, para qui'ni télini ca enne' nna gudàliani cą Tata Dios qui' le enne' dua ỹiabara'.
23321	MAT 5:18	Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni ántesca l·luỹa latsi' ỹiaba nna yétsiloyu nna, nidi rúbani ttu letra to' nihua ttu acento to' dua lo ley qui' Tata Dios labí ttée qui'ni làa ccą́ cumplir.
23325	MAT 5:22	Pero inte' nna nia' le qui'ni nuỹa diba ruyudí'ą ttu enne' nna, cca tehuą́ merecer ccą́ castigar; ą'hua nuỹa diba ruduadí'ą ttu enne' nna, chi ną́ culpable nna cca tehuą́ merecer tsíą ru'a lo uxticia. Ą'hua nuỹa diba ínnią adiru ca titsa' èl·la ni contra ttu enne' nna, cca tehuą́ merecer tsíą lo yi'.
23328	MAT 5:25	Beyaccatsè' contrario qui' lu' miéntraste yù'urù lu' neda lani ą antesca gunią contra lu' lani juez, juez nna gutią lu' cuenta lani ca policia, lacą nna gudàl·la cą lu' litsi' ìyya.
23332	MAT 5:29	Acca, canchu íyyalo lu' lado bàni runią qui'ni innia lu' le' tul·la' nna, gulèqquia teláą, gurù'na ą; qui'ni adila tsa' gunitti lu' ttu íyyalo lu' ti'ca'lá tsía itute lu' lo yi'bél·laá.
23333	MAT 5:30	Ą'hua canchu ná' lu' lado bàni runią qui'ni innia lu' le' tul·la' nna, guchù telá ą, gurù'na ą; qui'ni adila tsa' gunitti lu' ttu parte qui' cuerpo qui' lu' ti'ca'lá tsía itute lu' lo yi'bél·laá.
23343	MAT 5:40	Canchu nuỹa ilìdą pleito lani lu' nna calatsi'į thí'ą camisa qui' lu', pues be'él·la' telá ą thi' huą́ mata qui' lu'.
23357	MAT 6:6	Pero lu' nna canchu chi guni lu' oración nna beyà'a le' litsi' lu' nna bethàya puerta nna, bel·luítsa' Tata Dios qui' lu' enne' du gattsi' bée lani lu' ą'hua rinna' gattsi' bée lu' nna. Lèe nna gudàlianie lu' lo enne' ỹetse'.
23358	MAT 6:7	De runi le oración nna bittu iqquiabete bá inne le ca titsa' tì'a canu rul·luítsa' cą ca idolo, porqui'ni rulaba latsi' quį qui'ni de tantua repetir runi cą nna huayénini nu rena cą.
23368	MAT 6:17	Pero lu' nna canchu chi guni lu' ayunar nna, gùl·liba ittsa' iqquia lu' nna quíi lo lu' nna,
23370	MAT 6:19	Bittu gudua iqquia le gata' riqueza qui' le le' yétsiloyuį, porqui'ni tsè'e taá ca bèl·la dìl·la', ą'hua biỹaáru interés ni nna rel·lani taá cą ìyya, ą'hua ca ubàna nna rithàlia taá cą nna ribana cą.
23371	MAT 6:20	Sino liúdua la iqquia le gata' riqueza qui' le ỹiabara', porqui'ni nía nna lanuru ca bèl·la dìl·la' té, nihua labiru biỹa rel·lani ìyya, nihua ubàna nna lanuru té.
23374	MAT 6:23	Canchu iyyalo lu' labí yùą biỹa nuą' la'yani', entonces tálią́ qui'ni reqquia bá lu' le' chul·la. Canchu la' ritelíni qui' lu' re' bą́ le' chul·la nna, entonces la' chul·lį nna áchúppa tanto yethia ną́ le' la'labani qui' lu'.
23375	MAT 6:24	Lanú ccani thuą bajo la' rigú'ubia' qui' chuppa ca patrón, porqui'ni miéntraste guyudí'ą ttuą nna catsi'í lánią attuą. Ą'hua miéntraste ną́ cumplido lani ttuą nna riníyú lą́ attuą. Ą'hua lebi'į nna labí ccani ccá le huenitsìna qui' Tata Dios nna tse'e huá le bajo la' rigú'ubia' qui' Bel·liu nna.
23379	MAT 6:28	Acca por nu gaccu' le nna, biánicca rulaba thùti latsi' le. Liuyuúruhua ca ìyya nu anta' i'yatò' ti'iỹa latsitte riỹeni cą, pues labí biỹa tsina ni runi cą nihua labí rul·la cą tùu.
23388	MAT 7:3	Biécca rinna' lu' yiỹi to' nu yù'u lo attu enne', atsi'íni labí runi lu' duel·la' ebèqquia lu' nicùà' nu yù'u íyyalo lu' ni'i.
23391	MAT 7:6	Ca cosa nu beni le'ya Tata Dios nna, bittu gute le cą lani ca beccu', no sea qui'ni eyeqquia cą nna pedázoni guni cą le. Nihua ca cuttsi nna bittu hué' le cą ca perla tsè'ni, porqui'ni nìca'chu labí guni cą cą recibir nna sino gul·lia la cą cą.
23395	MAT 7:10	Canchu inàbą ttu bél·la to' gúą nna, pues aỹa labí capaz ná le gute le ttu bèl·là la quì'į álá.
23396	MAT 7:11	Lebi'į màsqui'ba ná le enne' tul·la', pero hua yù bá le gute le ca cosa tsè' qui' ca ỹi'ni le. Tsí álahua adí telá lani gusto gunna Tata Dios qui' le ca cosa tsè' nu inàbani li e cá.
23398	MAT 7:13	Liguni duel·la' gá'a le ru'a puerta xcuichu to'; porqui'ni belaga ná ru'a puerta para lù'uti, ą'hua fácil ná neda nu chì'ą ca enne' para nitti cą; nuỹé cą nna dia cą lo nedą'.
23399	MAT 7:14	Porqui'ni tabi ná ru'a puerta para la'labàni, ą'hua lathi to' ná neda quì'į; tuchùppa rúbá cą nna runi cą duel·la' thá' cą lúį.
23400	MAT 7:15	Lihue' cuidado lani canu rena cą qui'ni rinne cą parte Tata Dios, porqui'ni álahua iyá cą rinne cą nu ná lí; yala humilde rulue' cą ti'átsi ttu carnero to' ril·lani cą ru'a lo le; pero liú'u losto' quį nna ná cą tì'a ttu lobo túxu nu dá'ą para gul·lùỹą latsi' iyábani.
23407	MAT 7:22	Canchu chi gal·la' tsá juicio nna, nuỹetse' cą nna gá cą inte': Señor, Señor, ti'átsi yala titsa' rappa cą inte'. Laniana ína cą: Tsí álahua gutixà'a huá tu' lani nombre qui' cuią'lu' ca cosa nu chì' ccálá, ą'hua lani nombre qui' cuią'lu' nna bedàl·la tu' fuera iyaba ca espíritu malo de lo losto' ca enne', ą'hua beni tu' iỹetse' ca milagro.
23408	MAT 7:23	Làniana gudea' lo quį nna epa' ya' cą: Labí nabia' te' le, acca liucuìtta ru'a lua' lebi'į canu hueni tul·la'.
23414	MAT 7:29	porqui'ni gutixa'ánie cą ti'iỹa ná nu guni cą, alàa tì'a ca maestro qui' quį rul·la cą nu ra lo ìttsì qui' ley religioso qui' caniá, sino beluè'nie cą lani la'huacca de ỹiabara'.
23420	MAT 8:6	rą ne: Señor, mozo quíya'a nna rà'nią parálisis nna nìdirúbani labí cca ttą́, yàl·la'ni dolor rappą́.
23425	MAT 8:11	Ą'hua riquixa'ánia' le qui'ni iỹetse' ca enne' da' lado ril·lani bitsa ą'hua lado renia bitsa nna il·lani cą xúaní cą lani ca ta' tàta qui' le Abraham nna Isaac nna Jacob nna lugar de la' rigú'ubia' qui' Tata Dios.
23426	MAT 8:12	Pero ca enne' becué' Tata Dios primérute nna labí tsé'e cą lani e le' la' rigú'ubia' quì'e, sino tsía la cą le' chul·la; nía nna ccá cą sufrir nna cuetsi cą nna góya'a tsùni laya' quį.
23428	MAT 8:14	Bitsina' Jesús litsi' Pedrua nna bilá'nie suegra qui' niá tíą yi'bél·laníą ỹìl·lá.
23429	MAT 8:15	Jesús nna bedàxu'e ní'į nna beria chìą ỹìl·láa. Lą nna huatha tìą nna bènią cabí servir.
23430	MAT 8:16	Gùl·la diba lanía nna tahua' cą ru'a lúe iỹetse' canu cca padecer por ca espíritu malo; lèe nna lani titsa' qui' terúbée nna bebèqquie fuera ca espíritu malua. Ą'hua iyaba canu ra'ni nna beyúnie cą.
23436	MAT 8:22	Jesús nna rèe na: Gutà tè lani inte', be'él·la' canu yattią' qui'ni ucàttsi' luetsi nu yatti quį.
23439	MAT 8:25	Làniana ca enne' ruthète'niáa nna bedibàni chì cabi e nna ra cabi e: Señor, bèni xìa cuią'lu' qui'ni l·lá rí'u porqui'ni chi rinetsi ri'u le' indį.
23443	MAT 8:29	Gunne cą iditsa na ra cą: Jesús Ỹi'ni Tata Dios, biáni té qui' lu' nì. Tsí da' chì lu' para guni lu' intu' castigar ántesca gál·la' tiempo cá.
23446	MAT 8:32	Lèe nna rèe cą: Líttsía. Lacą nna betsè'e latsi' quį chuppa ca nubéyu'á nna huía cą gutà'a tè cą lani ca cuttsia. Luégutaá nna uccua litsiani ca cuttsia nna gutùl·lu cą lo ttu i'yatò' nn binnia cą le' indatù'a nn gùtti cą.
23450	MAT 9:2	Tuchùppa ca enne' nna tahua' cą ttu nu rà'ni parálisis ru'a lúe, nìdirúbani làa cca ttą́, yu'ą́ lè'e camilla. De gutelíni Jesús qui'ni yala fe té qui' ca nubeyu'a lani e nna ra tìe nu rà'nia: Gùppa confianza ỹì'nia', chìa beyuniỹén látsa'a' ca tul·la' qui' lu'.
23453	MAT 9:5	Biála adí ỹánaba, tsí inia': Chì beyúniỹén látsa'a' ca tul·la' qui' lu', o, tsí inia': Beyátha nna gùda', acca.
23454	MAT 9:6	Pues annana gulué'nia' le qui'ni inte' Nubeyu' de Ỹiabara' nna té la'huacca quia' le' yétsiloyuį para eyuniỹén látsa'a' ca tul·la'. Làniana rèe paralíticuá: Beyátha nna bedi' camilla qui' lu'ą' nna beyya litsi' lu'.
23459	MAT 9:11	Ca fariséua, de bilá'ni cą qui'ni re' Jesús lani ca enni'a nna ra tè cą ca enne' ruthète'niáa: Biani cca ro Maestro qui' líą' lani canu ruquiỹa qui' impuesto ą'hua lani adí canu tul·la' ni'i.
23461	MAT 9:13	Acca ligùl·la nna liuthète' biỹa nuą' calatsi' Tata Dios làti rèe: La' retúalatsi' calátsa'a', alàa biỹa sacrificio ní. Acca labí daya' para gaỹia' canu rulaba latsi' quį qui'ni chi ná cą enne' tsè', sino daya la' para gaỹia' ca enne' tul·la' para qui'ni eyacca cą arrepentir.
23464	MAT 9:16	Lanú nuỹa regú'u remiendo ttu vestido viejo lani ttu pedazo lari' cubi, porqui'ni la'a mísmuba remiendo cúbía nna ichèda'ą lari' viéjua, anía nna adila iyàl·la' làti chi birèda'a.
23473	MAT 9:25	De chi benie mandado qui'ni éria ca enni'a nna gutè'e làti té niula cuití'a nna gutèl·lé'e ní'į nna beyátha chìą.
23482	MAT 9:34	Pero ca fariséua nna ra la cą: Porqui'ni rul·luítsa'ą nu ná huexana' qui' ca espíritu malo, acca rudàl·lą cą fuera.
23486	MAT 9:38	Acca linàbani Tata Dios enne' ná Xana' loyuį qui'ni ithèl·le'e adí ca obrero gutùppa cą lena' quì'e.
23491	MAT 10:5	Loti' guthel·la' Jesús ca enne' tsì'nua nna betie consejo qui' cabi nna rèe: Bittu tsía le lado qui' adí ca nación, nihua le' ca yetsi anta' le' distritu lą́ Samaria nna bittu gá'a le.
23493	MAT 10:7	De dia le nna guni le predicar ína le: Annana calatsi' Tata Dios qui'ni ca enne' nna hue'él·la' cą qui'ni quée enne' cu'úbia'nie cą.
23495	MAT 10:9	Bittu hua' le oro nihua bel·liu nu de plata, nihua nu de cobre,
23497	MAT 10:11	Gaỹa tediba yetsi o rancho to' làti gá'a le, inàba titsa' le canchu hua dua ttu enne' ga'ną dispuesto gunią le atender; entonces níabá ccá lugar qui' le hàsta'na gal·la' tsá eda' le le' yétsiá.
23502	MAT 10:16	Ca lugar làti rithél·la'a' le nna té peligro, tì'a ca carnero to' tsè'e lahui' ca lobo. Acca ccá le listo tì'a ca bèl·là, ą'hua ccá le humilde tì'a ca becha to'.
23506	MAT 10:20	Porqui'ni álahua lebi'į nuá inne, sino Espíritu Santo enne' ithel·la' Tata Dios qui' lía, lèe nna ínnié por medio de lebi'į.
23508	MAT 10:22	Iyaba cą nna guyudí' cą le porqui'ni riquixá'a le nu cca quia', pero canu guchia bá hàstaá fin de cca cą sufrir por inte' nna, làcanuá nna l·lá cą.
23509	MAT 10:23	Canchu chi gutsia latsi' quį le le' ttu yetsi nna, lítsía telá attu yetsi huaya'. Hualigani te' nia' le qui'ni labí chi beyáni le tsía le iyaba ca yetsi qui' ca enne' Israel canchu chi gal·la' tsá il·lani Nubeyu' de Ỹiabara' attu.
23513	MAT 10:27	Nu riquixa'ánia' tsuą' teruba lebi'į le' chul·la nna, liguni ą declarar lani iyaba ca enne'. Ą'hua nu riyeni gattsi' báni le nna, lítsappi iqquia yú'u nna guyèni li ą.
23514	MAT 10:28	Bittu gátsini le canu rutti cą cuerpo, pues bittu ccani cą gul·lùỹa cą latsi' le. Sino lígátsi láni enne' té la'huacca quì'e gudàl·lèe ca enne' lo yi'bél·laá, ą'hua cuerpo qui' quį.
23520	MAT 10:34	Bittu cani le qui'ni inte' nna daya' para qui'ni bíttuúru ccá chuppa la' rulábalatsi' le' yétsiloyu. Labí daya' para qui'ni bíttuúru til·la ca enne' sino ccá la cą dividir por causa de inte'.
23521	MAT 10:35	Acca por causa de inte' nna til·la ca enne' entre familia: ttu ỹi'ni contra tàta quì'į, ttu ỹi'ni niula contra nàna quì'į, ttu ỹòlitsi' contra suegra quì'į.
23526	MAT 10:40	Nu gunią le recibir le' litsi'į nna, entonces ti'atsi inte' bá nuá runią recibir. Ą'hua nu runią inte' recibir nna, runi huą́ recibir Tata Dios enne' guthel·le'e inte'.
23528	MAT 10:42	Ą'hua nuỹa diba gutią biỹa tediba cosa màsqui'di ttu vaso inda dil·la' qui' nuỹa ttu canu xcuichu tú'į porqui'ni ná cą huenitsìna quia', pero inte' nna nia' le qui'ni hualigani labí iỹùl·lani Tata Dios na.
23530	MAT 11:2	Litsi' iyyà bá té Juan el Bautista nna bina bi iyábani nu beni Cristua, acca guthel·la' bi chuppa ca enne' ruthète' qui' bía làti rènie.
23534	MAT 11:6	Ica'rubà canu bittu redúl·la'a latsi' quį lani inte'.
23538	MAT 11:10	Porqui'ni qui' bi nuą' riquixá'a Tata Dios làti ga'na escrito: Ni rithél·la'a' mensajero quia', deneru bi lo lu', Para ithàlia bi neda para guni ca enne' lu' recibir.
23540	MAT 11:12	Dèsdeba loti' gudulo Juan el Bautista hueni predicar hàstaba anna, iyáỹiani ca enne' nna yala rue' latsi' quį gá'a cą le' la' rigú'ubia' qui' Tata Dios; canu violento nna runi cą duel·la' thí' cą na.
23541	MAT 11:13	Porqui'ni iyaba ca profeta nna ą'hua ca enne' bedia ley qui' Tata Dios nna gutixà'a cabi nu chì' ccálá, ą' beni cą hàstaá qui'ni gul·lani Juáan.
23544	MAT 11:16	Acca, núní tì'na gunia' comparar ca enne' tsè'e anna cá. Ná cą tì'a ná ca huatsa cuìti' nu rucuetsi cą flauta qui' quį lo neda nna rul·luítsa' cą iditsa ca luetsi huatsa quį,
23545	MAT 11:17	rena cą: Chi becuétsi tu' pieza alegre nna, pero labí bedácca'ni le. Chi hua bìl·la tu' qui' enne' yatti, pero nìhua làa gurètsi le.
23547	MAT 11:19	Gul·lani tehuá Nubeyu' de Ỹiabara' ri'ya ro bée lani iyaba ca enne' nna redena la cą: Nui nna puro go bá nna gu'ya bá nna runią ą'hua yala catsì'ą canu ruquiỹa qui' impuesto nna ą'hua adí canu hueni tul·la' nna. Pero nia' le qui'ni canu runi obedecer la' riyeni tsè' nu da' de ỹiabara' nna, lacą nna rulue' rábani cą por ca hecho tsè' qui' quį.
23548	MAT 11:20	Làniana Jesús gunnie idí'ni contra ca yetsi làti chi benie adí iỹé ca milagro, porqui'ni labí beni cą reconocer qui'ni ná cą enne' tul·la' delante de Dios, acca rèe cą:
23549	MAT 11:21	Airu lu' yetsi Corazín nna Betsaida nna, porqui'ni cáalá le' ca yetsi Tiro nna Sidón nna uccua ca milagro canu chi uccua lani lebi'į, pues cuando lání chi gùccu' cą lari' corriente nna bedua tte iqquia quį seña de qui'ni reyacca cą arrepentir por ca tul·la' qui' quį.
23550	MAT 11:22	Acca nia' le qui'ni de gal·la' tsá juíciua nna huaỹia' la castigo tsía canu yetsi Tiro nna Sidón nna tì'chula lebi'į.
23552	MAT 11:24	Acca riquixa'ánia' le qui'ni de gal·la' tsá juíciua nna huaỹia' la castigo tsía canu yetsi Sodomo tì'chula lebi'į.
23553	MAT 11:25	Laniataá nna beni Jesús oración nna rèe: Cuią'lu' Tàta quia' enne' té làtsi' né'e itute la'huacca qui' ỹiabara' ą'hua qui' yétsiloyu, quiỹarú cuią'lu' porqui'ni canu yala la' riyeni té qui' quį nna labí rue'el·la' cuią'lu' qui'ni gunibia' cą ca enseñanza tsì'į nihua lani canu rulaba latsi' quį qui'ni yala ritelíni cą. Pero lani ca huatsa to' la nna chi beni cuią'lu' cą declarar.
23561	MAT 12:3	Lèe nna rèe cą: Tsí bíhuani' gul·la le làti riquixá'a biỹa beni rey David loti' gutuni bi lani ca enne' tsè'e lani bía.
23562	MAT 12:4	Gutà'a bi le' templo qui' Tata Dios nna gutò bi ca ettaxtíla nu ná ofrenda para Tata Dios màsqui'ba labí ná qui'ni go bi cą nihua canu tsè'e lani bía nna. Làteruba ca sacerdótea ná qui'ni go cą ca ettaxtílaá pero bíhua beni Tata Dios bi juzgar qui'ni ną́ tul·la'.
23563	MAT 12:5	Tsí bíhuani' gul·la le lo ley qui' ri'u làti ra qui'ni ca sacerdótea màsqui'ba runi cą tsina le' templua tsá ỹeni nna, pero bihua ra qui'ni rigú'u cą falta por nuá.
23571	MAT 12:13	Làniana ra tìe nubeyu' rà'nia: Bèl·lií ná' lu'. Lą nna bèl·lií taá ní'į. Làniana beyacca chì ná' niá tsè' tì'ba ná attu lado.
23576	MAT 12:18	Nìba du enne' chi becuí'a' para quée huenitsìna quia' nna yala catsi'í ti' e, ą'hua yala agradar cani latsi' lóstu'a' por lèe. Ithél·la'a' Espíritu quia' sobre lèe para qui'ni equixá'anie iyaba ca nación ca titsa' lí.
23583	MAT 12:25	Pero Jesús nna gutelí taánié la' rulábalatsi' qui' quį nna rèe cą: Canchu nuỹa ttu gobierno lá'aní la' rigú'ubia' quì'į nna til·la tìą contra la'a labíį nna, entonces l·luỹa tabá latsi'į. Ą'hua ca enne' qui' ttu yetsi o ttu familia, canchu lá'aní luetsi quį nna, entonces huaỹia' gáarúbá itsá tsé'e cą.
23584	MAT 12:26	Ą'hua Satanás nna cáalá rudal·lą fuera ca huenitsìna quì'į nna entonces contra la'a labíį ritil·lą. Canchu ą' runią nna, ti'ala modo cue' tsìttsì la' rigú'ubia' quì'į cá.
23585	MAT 12:27	Cáalá por medio de Beelzebú runia' mandado ca espíritu malo qui'ni eria cą, entonces canu ruthète'ni lía nna, núlá por la'huacca quí'ní rudal·la cą fuera ca espíritu malo cá. Acca por nu runi la'a mísmuba canu ruthète' qui' le nna rulue'ní qui'ni yala enne' equivocado ná le.
23586	MAT 12:28	Pero por la'huacca qui' Espíritu Santo runia' mandado qui'ni eria ca espíritu maluą', acca hualigani qui'ni chi gul·lani la' rigú'ubia' qui' Tata Dios lani le.
23589	MAT 12:31	Acca nia' le qui'ni iyábani tul·la' nu runi ca enne' nna ą'hua iyábani ca titsa' mal nu rinne cą nna té bá perdón qui' quį. Pero canu rinne biỹa titsa' mal ni contra Espíritu Santo nna, entonces labí perdón té qui' quį, nihua tiempo tsè'e ri'uį nihua tiempo nu chì' da'la nna.
23592	MAT 12:34	Yala mañoso ná le tì'a ca bèl·là. Ti'ani modo inne le ca titsa' nu ná cą tsè' canchu puro taá mal bá ná la' rulábalatsi' qui' le cá. Porqui'ni ti'ba cani latsi' losto' ttu enne' nna, ą́' bá ná nu rinnią.
23594	MAT 12:36	Inte' nna nia' le qui'ni iyábani ca titsa' nu labí riỹu' nu rinne ca enne' nna, pues té qui'ni gute cą cuenta canchu chi gal·la' tsá juíciua.
23597	MAT 12:39	Lèe nna becàbie nna rèe cą: Canu tul·la' tsè'e anna pues chi biỹul·lani cą enne' catsi'ínie cą, acca chì' rinàba la cą ttu milagro ỹeni para cáỹelatsi' quį. Pero labí biỹa señal ni ilá'ni cą sino làteruba nu chi uccua lani Jonás enne' uccua profeta tiempo antigua.
23598	MAT 12:40	Porqui'ni tì'a Jonás nna guyú'u bi por tsunna ubitsa nna tsunna yèla nna lè'e bél·la ỹéniá porqui'ni gutàbią bi enteru taá, ą'hua Nubeyu' de Ỹiabara' nna tsu'u huée lè'e guna' por tsunna ubitsa nna tsunna yèla nna.
23599	MAT 12:41	Ca enne' qui' ciudad Níniveá nna eyátha cą lani le canchu chi gal·la' tsá juíciua nna cueqquia huá cą sentencia qui' le; porqui'ni lacą nna beyacca cą arrepentir por ca tul·la' qui' quį de biyénini cą predicación qui' Jonás. Pero entre lebi'į nna du ttu enne' adila dacca' ti'chu Jonás, pero labí rudà naga' le quì'e.
23600	MAT 12:42	Ą'hua niula gulú'ubia' itute lado sur ttu cuaỹa nuá nna, eyátha huą́ lani le canchu chi gal·la' tsá juíciua nna gutsią causa qui' le para thi' le castigo; porqui'ni idittu' tsè'ni huíą para iyéninią ituba la' riyeni tsè' qui' rey Salomón. Pero entre lebi'į nna du ttu enne' adila sabio tì'chula Salomón, pero labí rudà naga' le quì'e.
23611	MAT 13:3	gutixa'ánie cą iỹetse' ca comparación nu cca qui' yétsiloyuį nna ỹiabara' nna rèe: Ttu campesino nna díą huedal·la ỹua'.
23612	MAT 13:4	De chi yu'ą́ huedal·la ỹú'a nna binnia tí' ỹua' qui' niá cuitta' neda. Huadi tè ca bìnni to' nna bediga' cą ỹú'a.
23613	MAT 13:5	Atí' ỹú'a nna binnią le' íyyarrúe làti labí tegá guna' re'. Ỹú'a nna gul·lani tabą́ porqui'ni labí itettia ga re' guna'.
23614	MAT 13:6	Làniana gul·lani bitsa nna beqquèxu' taą́ ỹú'a nna gubitsi taą́, porqui'ni labí itettia ga día l·lúį.
23615	MAT 13:7	Atí' ỹú'a nna binnią làti yù'u huá l·lú ca yettse'. Pero ca yettsi'a nna gul·lani tehuá cą nna bedibàga' taá cą lo ỹú'a.
23623	MAT 13:15	Porqui'ni ca enne' tsè'e le' yetsį nna chi bitechuní cą tul·la'. Riyénini cą pero yala tàbi cani cą. Chi bethàya lo quį para qui'ni làa ilá'ni cą. Chi bethàya naga' quį para qui'ni làa iyénini cą. Anía runi cą para qui'ni làa tsíalatsi' quį, nihua làa eyeqquia cą lani inte', para qui'ni gudilá ya' cą de ca tul·la' qui' quį.
23626	MAT 13:18	Liudaáruhuá naga' le enseñanza acerca de enne' rudal·la ỹú'a.
23627	MAT 13:19	Ỹua' nu binnia cuitta' nédaá nna ccą comparar nu riyénini titsa' nu cca qui' la' rigú'ubia' qui' Tata Dios, pero labí ritelínią na, entonces ril·lani tè numalua nna riguą ca titsa' nu biyada lo lòstu'į.
23629	MAT 13:21	Pero labí re' tsìttsì ga latsi'į, acca tito' rúbá bechią, porqui'ni de gul·lani ca prueba lani ą nna rutsia latsi' ca enne' na porqui'ni ríalatsi'į quia', entonces luego taá redúl·la'a latsi'į.
23632	MAT 13:24	Gutixà'a tènie cabí attu ejemplo nna rèe: Reino qui' Tata Dios nna cca huą́ comparar tì'a ttu enne' nu bedal·la bi semilla tsè' gani le' loyu qui' bi.
23633	MAT 13:25	Pero de lo ti'áthi ca mozo qui' bía nna bìta contrario qui' bía nna bedal·lą ỹubànaba' le' loyu làti chi té ỹua'xtílaá, làniana bedà' tìą.
23634	MAT 13:26	De chi té ỹú'a nna da' tehuá riduą ettse', pero bilá' huání qui'ni gul·lani ỹubànaba' le' lóyúa.
23635	MAT 13:27	Làniana ca mozua nna betsina' cą ru'a lo xana' caniá nna ra cą: Señor, tsí álahua semilla tsè' bedal·la cuią'lu' le' loyu qui' cuią'lu'a cá. Ti'ala modo acca té huá ỹubànaba' cá.
23636	MAT 13:28	Becàbi xana' ỹú'a nna ra bi: Ttu contrario benią na. Làniana ca mozua nna ra cą bi: Tsí hua calatsi' cuią'lu' tsá' tu' nna tál·latsu' tu' ỹubànabá'ą' áccá.
23637	MAT 13:29	Enni'a nna becàbini bi cą nna ra bi: Bittua chì, porqui'ni nicà'chu tiempo de ril·latsu' le ỹubànaba'a nna íl·latsu' huá le ỹua'xtíla.
23638	MAT 13:30	Adila tsa' cueda ri'u iỹeni cą júntuba hàsta'na gal·la' tsá éỹu' lènà', lànialá nna épa'a' canu echu ỹú'a: Lechù ỹá ỹubànabá'ą' nna liuỹìga' ą nna, liguni ą manojo para tsayią, làniana edi' le ỹua'xtílą' nna cúa li ą le' yú'u quíya'a.
23640	MAT 13:32	Bétsi' tú'a nna adí telá xcuichu to' ną́ de lo iyaba ca semilla. Pero de chi gul·lanią nna biỹenią nna ritè láą lo iyaba ca planta hàstaá qui'ni ca bìnni to' tsè'e lo be' nna rutsia xcu'ni quį lúį.
23644	MAT 13:36	Làniana bechu titsa' Jesús ca enni'a nna betsine'e le' yú'u. Gubiga' tè ca discípulo qui'áa nna ra cabi e: Bethàtsilà'na bálani cuią'lu' intu' comparación qui' ỹubànaba'a nu gul·lani le' lóyúa.
23645	MAT 13:37	Becàbie nna rèe cabi: Nu rudal·la semilla tsè'a nna née Nubeyu' de Ỹiabara'.
23647	MAT 13:39	Contrario nu bedal·la ỹubànaba'a le' lóyúa nna ną́ la'a mísmuba numalua. Tiempo lènà'a nna ną́ fin qui' yétsiloyu. Canù rutuppa lènà'a nna ná cabí ca ángel.
23648	MAT 13:40	Acca, ti'ba ril·latsu' ỹubànaba'a nna ríą lo yi' para tsayą, ą' bá ccá canchu chi il·lani fin qui' tiempo tsè'e ri'uį.
23649	MAT 13:41	Nubeyu' de Ỹiabara' nna ithel·le'e ca ángel quì'e para gutuppa cabi de le' reino quì'e iyaba canu runi qui'ni innia ca enne' le' tul·la', ą'hua iyaba canu runi bíỹaáru mal nna.
23650	MAT 13:42	Làcabi nna gudal·la tè cabi cą le' horno yi'; nía nna ccá cą sufrir nna cuetsi cą nna góya'atsùni laya' quį.
23655	MAT 13:47	Ą'hua reino qui' Tata Dios nna ną́ tì' ná ttu exxa nu rudàxu'ni cą bél·lá. Rudal·la cą na le' indatò' nna rudaxu'ą iyábani clase de bél·lá.
23656	MAT 13:48	De chi bitsa' èxxaá nna reyèl·la' cą na rú'alá. De chi ỹuani cą nna redi' cą nu ná tsè', pero canu labí ná tsè' nna riru'na bá cą cą fuera.
23657	MAT 13:49	Ą'hua ccá canchu chi l·luỹa latsi' yétsiloyuį: íl·lani ca ángel nna gútse'e cabi ttu lado ca enne' beni mal, pero attu lado nna ca enne' beni tsè'.
23658	MAT 13:50	Ca ángeliá nna gudal·la tè cabi le' horno yí'a iyaba canu beni mal; nía nna ccá cą sufrir nna cuetsi cą nna góya'atsùni laya' quį.
23676	MAT 14:10	Guthel·la' tìą mandado le' litsi' ìyyàa para ichu cą yani Juáan.
23681	MAT 14:15	De chi da' ràl·làa nna gubiga' ca discípulo qui'áa ru'a lúe nna ra cabi e: Chi ràl·la nna ą'hua làti tsè'e ri'uį nna ną́ fuera yetsi. Bechu titsa' dí cuią'lu' ca enne' para qui'ni eyeqquia cą le' ca yetsi tú'ą' nna gó'o cą nu gó cą.
23682	MAT 14:16	Jesús nna rèe cabi: Labí náduel·la' eyya cą. Lebi'į bá liúte gó cą.
23683	MAT 14:17	Làcabi nna ra cabi: Labí té qui' tu' sino làteruba gayu' ettaxtíla nna chuppa bél·la nna.
23685	MAT 14:19	Làniana benie mandado guỹuàni ca enne' lo tácca'a. Guỹi' tìe gayu' ca ettaxtílaá nna chuppa ca bél·laá nna guchìtha lúe ỹiabara' nna gunàbeé bendición lani Tata Dios. Làniana gùl·le'ée ca ettaxtílaá nna betie lani ca discípulua, làcabi nna gutìthia cabi lani ca enne' ỹétsi'a.
23689	MAT 14:23	Bechu titsa' diba Jesús ca enne' ỹétse'a, làniana huíe yà'latsi' lo ttu i'ya para gunie oración. Nía bá re' turúbée gùl·là.
23690	MAT 14:24	Bárcuá nna chi díą lahui' indatù'a, na' nìni rudàl·la inda bárcuá, porqui'ni còntrala cabi du bè'a.
23693	MAT 14:27	Pero Jesús nna bel·luítsa' tè cabi nna rèe: Ligappa confianza inte' bá nui, bittu gátsini le.
23694	MAT 14:28	Làniana gunne tè Pedrua nna ra bi e: Señor, canchu cuią'bálu' nuą' nna, beni qui'ni thaya' lo indį para íl·lania' ru'a lo cuią'lu'.
23697	MAT 14:31	Becàa chì ná' Jesús nna beyel·lé'e Pedrua nna ra tìe bi: Hualigani tito' rúbá fe té qui' lu'. Biecca labí gùppa lu' confianza qui'ni té la'huacca quia'.
23702	MAT 14:36	Gutta'yúni cą ne qui'ni hue'èl·le'e cą gulappa' cą màsqui'di ru'a ỹúe. Iyaba canu belappa' cą ne nna beyacca tabá latsi' quį.
23704	MAT 15:2	Biecca làa rigua ca discípulo qui' lu'ą' costumbre nu rulue' ca enne' gùla qui' ri'u ni'i, porqui'ni ca discípulo qui' lu'ą' nna labí runi cą ná' quį purificar, tì'a ná qui'ni guni ri'u ántesca go ri'u, acca rappa cą tul·la'.
23708	MAT 15:6	acca labiru caduel·la' gunia' cualani tàta nàna quia'. Pero inte' nna nia' le qui'ni ą' modo nna riru'na le mandamiento qui' Tata Dios por tantua costumbre qui' le.
23713	MAT 15:11	Alahua por nu ro ttu enne' acca chi ną́ enne' tul·la'; sino nu riria la rú'a ttu enne', lànua nna runią qui'ni ną́ nu tul·la'.
23715	MAT 15:13	Becàbi tìe nna rèe cabi: Iyaba ca planta canu labí guda Tata quia' enne' dua ỹiabara' nna, pues té bá qui'ni il·latsu' cą.
23716	MAT 15:14	Bittu ccani canchu bitsa'áni cą, porqui'ni ná cą tì'a ca ciego canu riyèl·la' cą ná' adí ca ciego. Canchu ttu ciego quél·la'ą ná' attu luetsi ciéguį nna, entonces chuppa tè cą nna innia cą lo bèl·la'a.
23720	MAT 15:18	Pero ca titsa' nu riria la rú'a ttu enne' nna dá'ą de lo lòstu'į nna ą'hua de la' riyeni quì'į nna, lànuá nna runią qui'ni ną́ enne' tul·la'.
23722	MAT 15:20	Iyaba ca cosį nna ná cą nu runi qui'ni ca enne' nna chi ná cą enne' tul·la', pero bíttuhua porqui'ni làa runi cą ná' quį purificar ántesca go cą.
23724	MAT 15:22	Làniana biria tè ttu niula nía ną́ enne' Canaán pero duą nía nna gunnìą iditsa nna rą ne: Cuią'lu' Señor Ỹi'ni David enne' uccua rey, betúalatsi' cuią'lu' inte' porqui'ni yàl·la'ni chi té ỹi'ni ya'a ccą padecer por ttu espíritu malo.
23726	MAT 15:24	Jesús nna rèe: Guthel·la' Tata Dios inte', alàa para luetsi niulą' sino làteruba para ca enne' Israel, qui'ni ca enne' Israel nna ná cą tì' ná ca carnero to' nu chi gunitti nna lanú pastor qui' quį té.
23728	MAT 15:26	Becàbi Jesús nna rèe na: Labí ná tsè' qui'ni ttu tàta nna cúą ettaxtíla lo ná' ca ỹi'nį para gudal·lą na ru'a ca beccu'.
23731	MAT 15:29	Guttè diba Jesús nía nna gutèl·lé'e néda nu día ru'a indatò' qui' Galilea, bi'yu tìe lo ttu i'ya, nía nna gure' tènie.
23734	MAT 15:32	Jesús nna gutaỹie ca discípulo qui'áa nna rèe cabi: Yala retúa látsa'a' ca enni'į porqui'ni chi uccua tsunna ubitsa tsè'e cą lani inte' nna labí biỹa té go cą. Labí calátsa'a' ethél·la' ya' cą porqui'ni xiaba igutsi latsi' quį lo néda canchu làa go tí'ỹá cą primero.
23736	MAT 15:34	Jesús nna rèe cabi: Bàl·la cà'a ettaxtíla dèni le. Becàbi cabi nna ra cabi e: Gàtsi teruba, ą'hua tuchùppa bél·la to' nna.
23738	MAT 15:36	Guỹi' tìe gàtsi ca ettaxtílaá lani ca bél·la tú'a nna, be' tìe gracia lani Tata Dios. Làniana gùl·le'ée cą nna bì'e ca discípulo qui'áa. Ca discípuluá nna gutìthia cabi lani ca enne' ỹétsi'á.
23743	MAT 16:2	Becàbinie cą nna rèe: De chi rayi bía de diál·lalá nna rena le: Yala tsè' porqui'ni rayi bía, acca huètsa'a bá uxé.
23744	MAT 16:3	Ą'hua canchu chi reyana' bía de díla nna rena le: Iyya l·lá ccá natsá. Hua ritelí báni le ca seña nu cca ỹiaba, atsi'íni rena le qui'ni làa ritelíni le ca cosa de la'huacca de ỹiabara' nu chi cca lani le annana. Labí líni le.
23745	MAT 16:4	Benie seguir nna rèe: Ca enne' máluį nna chi biỹùl·lani cą enne' catsi'ínie cą, chì' rinàba láni cą inte' qui'ni gunia' ttu milagro nu gulue' qui'ni da' la'huacca quia' dèsdeba ỹiabara'. Pero labí biỹa señal ni ilá'ni cą sino làteruba nu uccua lani Jonás enne' uccua profeta. Beyacca bá rèe cą anía nna bedà' tìe.
23750	MAT 16:9	Tsí àtsahua labí ritelíni le nihua làa rexa latsi' le de lo gayu' ca ettaxtílaá nna bàl·la cà'a tsummi ca pedazo betuppa le de chi beyacca gutó gayu' mili' ca enni'a cá.
23751	MAT 16:10	Tsí nihua làa rexa latsi' le de lo gàtsi ca ettaxtíla entre tappa mili' ca enni'a nna ábal·la cà'a tsummi ca pedazo nu bexa bedi' le cá.
23762	MAT 16:21	Dèsdeba lània nna gudulo Jesús gutixa'ánie ca discípulo qui'áa qui'ni naduel·la' éyyeé Jerusalén para quée padecer làtsi' ná' canù rigú'ubia' lè' yétsiá, ą'hua làtsi' ná' ca sacerdote principal nna ca maestro de la ley qui' ca judíua nna. Gutixà'a huée qui'ni gútti cą ne, pero bitsa tsunna nna eyáthèe de lo lù'uti.
23765	MAT 16:24	Làniana ra Jesús iyaba ca discípulo qui'áa: Canchu nuỹa calatsi'į thá'ą lani inte' nna té qui'ni iỹùl·lanią la'a labą́ nna ga'ną dispuesto gúchią curutsi ìdi'i qui'į nna tanuą inte'.
23766	MAT 16:25	Porqui'ni nuỹa tediba dua iqquį etúa latsi'į la'labàni quì'į nna, pues gunìtti lą́ na. Pero nuỹa tediba iria latsi'į la'labàni quì'į hàstaá canchu caduel·la' gattią porqui'ni denúą inte' nna; pues lą nna ccabàni lą́.
23773	MAT 17:4	Gunne tè Pedrua nna ra bi Jesús: Señor, yala tsè' canchu eya'na ri'u nì. Canchu hua calatsi' cuią'lu' nna guni tu' tsunna yú'u l·la' to', ttu para cuią'lu' nna, attu para Moisés nna, attu para Elías nna.
23774	MAT 17:5	Atsaba rinne Pedrua nna gul·lani ttu bía nu rudàni'raba nna bedibàga'ą cabi. Biyeni tè tsi'i ttu enne' gunnie dèsdeba le' bía nna rèe: Là enni'į Ỹi'nia' yala catsi'í ti' e, yala redacca' te' por nu runie. Liúda naga' le quì'e.
23779	MAT 17:10	Làniana ca discípulo qui'áa nna gunàba titsa' cabi e nna ra cabi: Biala cca rena ca maestro de la ley qui'ni naduel·la' ìta yà'la la Elías cá.
23786	MAT 17:17	Becàbi Jesús nna rèe: Lebi'i canu labí ríalatsi' nna díátia le canu tul·la' nna, atsália cà'a itsá dà te' cuenia' lani le. Atsália cà'a itsá té qui'ni guchia' le cá. Lítahuá' ą nì.
23787	MAT 17:18	Làniana gutil·la Jesús espíritu malua nna betsè'e taá latsi'į nubeyu' cuìti'a. Dèsdeba hora lània nna beyacca chì latsi'į.
23788	MAT 17:19	De chi tsè'e cabi yà'latsi' nna gunàba titsa' ca discípulua Jesús nna ra cabi: Biecca intu' nna bihua uccuani tu' gudal·la tu' ą fuera cá.
23794	MAT 17:25	Pedrua nna ra bi cą: Hua rutie ỹa. Gutà'a tè Pedrua le' yú'a, pero yà'lala Jesús bel·luítse'e bi nna rèe: Simón, biani ra lu' de nu cca qui' ca impuesto nna qui' ládi nna nu ruquiỹa ca rey le' yétsiloyu. Nuni ruquiỹa cą, tsí ruquiỹa cą ca ỹi'ni quį, o, tsí canu fuera bá áccá.
23796	MAT 17:27	Pero para qui'ni nú ttu nuỹa gutsa'áni iqquį nna, acca lu' nna huía ru'a indatù'ą' para gudaxu' lu' bél·lá. Bél·la nu gudaxu' lu' primero nna ebeqquia lu' ą nna ithàlia lu' rú'į. Porqui'ni nía nna yù'u ttu moneda nu dacca' tappa dracma, thi' lu' ą' nna gute lu' ą' lani cą para qui'ni quiỹa lu' nu cca quia' nna nu cca qui' lu' nna.
23802	MAT 18:6	Ą'hua nuỹa diba guni qui'ni innia le' tul·la' nuỹa ttu canu xcuichu to' canu ríalatsi' quį inte' nna, pues enne' gulú'u fáltaá nna adila tsa' iỹìqquia yanį ttu iyya molino nu adiru xeni nna gudal·la tè cą na lahui' indatò'.
23803	MAT 18:7	Ica'rútsi'íru yétsiloyu por ca tul·la', porqui'ni tulidàba ril·lani tentación lani ą. Pero ica'rútsi'íru nu runi qui'ni richèccu' ca enne' nna runią qui'ni innia cą le' tul·la'.
23804	MAT 18:8	Acca canchu ná' lu' o nì'a lu' runi cą qui'ni runi lu' tul·la' nna, guchu telá cą nna guru'na cą: porqui'ni adila tsa' qui'ni dua ttu teruba nì'a ná' lu' nna gata' la'labàni nu labí ttíą qui' lu' tì'ca'la tsìa chuppa nì'a ná' lu' nna tsía lu' lo yi' nu labí fin quì'į té.
23805	MAT 18:9	Ą'hua canchu ttu lado íyyalo lu' runią qui'ni runi lu' tul·la' nna, gulèqquia telá ą nna guru'na ą; porqui'ni adila tsa' gata' la'labàni nu labí ttíą qui' lu' lani ttu teruba íyyalo lu', tì'ca'la tsìa chuppa íyyalo lu' nna tsía lu' lo yi'bél·laá.
23808	MAT 18:12	Biala ina le qui' ttu enne' canchu tsè'e gayua' carnero quì'į pero nuỹa ttu cą nna iyàl·lą̀, tsí bihua guni segúruą canu noventa y nuévea nna tsíą lo ca i'ya tatìlą nu biyál·láa cá.
23817	MAT 18:21	Làniana gubiga' Pedrua ru'a lúe nna ra bi e: Señor, bàl·la vuelta cà'a eyuniỹén látsa'a' qui' ttu hermano quia' nu cu'ą́ falta contra inte' cá. Tsí bedaá' gàtsi tì'a cá.
23820	MAT 18:24	Gudulo tè bi ribeqquia bi cuenta nna biria tè ttu nu dàa qui' bi tsìi mili' ỹa bel·liu nu de oro nna plata nna.
23824	MAT 18:28	Beria dibą nna bitsà' tìą ttu compa' quì'į nu ràl·la' huą́ quì'į tuchùppa gayua' beỹu teruba nna, pero bedaxu' chìą na guduluą rithią yanį nna rą na: Gutìỹa nu ràl·la' lu' quia'.
23826	MAT 18:30	Pero lą nna labí uccua latsi'į, sino qui'ni bedal·la lą́ na litsi' ìyyà hàsta'na qui'ni quiỹą quì'į nu ràl·la'ą.
23830	MAT 18:34	Làniana adí telá bitsá'ani bi nna bete tè bi ą para ccą́ castigar hàstaá qui'ni éyíỹą iyáỹiate nu ràl·la'ą qui' bi.
23835	MAT 19:4	Becàbie nna rèe: Tsí bihua ni' gul·la le lo Escritura qui'ni Tata Dios enne' betsi'e cą yétsiloyu dèsdeba néruá, nubeyu' nna niula nna benie cą.
23837	MAT 19:6	Làniana labiru ná chuppa cą, sino qui'ni ttùba chi ná cą. Acca por nui nna, nu bettsà' Tata Dios luetsi quį nna, labí ná qui'ni nuỹa el·la'ą́ cą.
23844	MAT 19:13	Làniana ca tàta nàna nna tahua' tè cą ca huatsa to' ru'a lo Jesús para qui'ni gutsia né'e iqquia quį nna gunie oración por lacą. Ca discípulua nna gutil·la la cabi cą.
23845	MAT 19:14	Pero Jesús nna rèe cabi: Lihue'el·la' ca huatsa tú'ą' ibiga' cą ru'a lua', bittu guthàga' le cą; porqui'ni quì'ba luetsi ca huatsį nna ná iyaba canu rue'èl·la' cą qui'ni Tata Dios nna quée enne' rigú'ubia'nie cą.
23854	MAT 19:23	Làniana ra Jesús ca discípulo qui'áa: Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni yala tàbi ná qui'ni ttu enne' rico nna hue'él·la'ą qui'ni Tata Dios nna quée enne' cu'úbia'nie na.
23856	MAT 19:25	De biyénini ca discípulo qui'áa nui nna yala biquila' latsi' cabi nna ra cabi: Entonces núlá ccani l·lą́ cá.
23859	MAT 19:28	Becàbi Jesús nna rèe cabi: Hualigani te' riquixa'ánia' le qui'ni gal·la' tsá qui'ni iyate ca cosa nna eyacca cą cubi, làniana Nubeyu' de Ỹiabara' nna thí'e adí la' huacca glorioso de ỹiabara' nna cué'níe lo xila' tsè'ni quì'e para cú'ubi'e. Làniana lebi'i canu denó le inte' nna xúa huani le lo adí tsì'nu ca xila' tsè'ni para cú'ubia' huáni le iyaba ca descendiente qui' tsì'nu ỹi'ni Israel.
23860	MAT 19:29	Nuỹa tediba guthà'ną ca yú'u quì'į l·le ca bettsi'į l·le ca danį l·le tàta nàna quì'į l·le niula quì'į l·le ca ỹi'nį l·le ca loyu quì'į l·le por inte' nna, pues lą nna thí'ą ágayua' tántula, ą'hua gunią recibir la'labàni nu labí ttíą quì'į.
23863	MAT 20:2	De chi beyà'na lani bi ca mozo qui' bía qui'ni quiỹa bi cą ttu denario ttu tsá nna, guthel·la' tè bi cą làti runi bi tsina betsulí'.
23867	MAT 20:6	Ttu ritìį gayu' diál·lalá nna bilá' huáni bi adí canu cuenta tsè'e bá cą, acca ra bi cą: Biecca betuỹia tsá bá tsè'e le nì bihua biỹa runi le ni'i.
23869	MAT 20:8	De gùl·la tsá lània nna, xana' tsìnàa nna ra bi nu ná jefe qui' ca mozo qui' bía: Beyàỹi iyaba ca mozuą' nna gutìỹa cą qui' natsá, pero thulo lu' quiỹa lu' yà'la canu gutà'a bitótią' làniana canu gutà'a primérua.
23872	MAT 20:11	De guỹi' cą bél·liua nna gudulo cą rinàba ỹiya' cą lani patrón qui' caniá nna
23888	MAT 20:27	Ą'hua canchu nuỹa ttu le calatsi'į ccą́ nu neru nna, pues caduel·la' qui'ni ccą́ ttu nu gunią le servir tulidàba.
23889	MAT 20:28	Tì'a Nubeyu' de Ỹiabara' nna labí bitée para qui'ni guni ca enne' tsina lúe, sino para guni lée iyaba ca enne' servir, ą'hua para íria latsi'e la'labàni quì'e para qui'ni l·lá nuỹetse' ca enne'.
23892	MAT 20:31	Gutil·la tè ca enne' cą qui'ni guthaya rú'a quį. Pero lacą nna adila iditsa gunne cą nna ra cą: Cuią'lu' Ỹi'ni David, betúa latsi' cuią'lu' intu'.